In het moderne voetbal is de omschakeling van cruciaal belang. Toptrainers zoals Peter Bosz, Pep Guardiola en Jürgen Klopp benadrukken het belang van snelle omschakeling van aanvallen naar verdedigen en vice versa. Klopp gaf de term "gegenpressing" of "counterpressing" zelfs een gezicht. Teams die de chaotische momenten van balverovering en balverlies goed beheersen, hebben een grotere kans op succes. Dit artikel duikt in de wereld van voetbal omschakelen oefeningen, waarbij theorie en praktijk hand in hand gaan.
Het Belang van Omschakelen
Een gevleugelde uitspraak onder trainers is dat voetbalwedstrijden worden beslist in omschakelmomenten. Er zit zeker een kern van waarheid in. Wanneer een team met alle spelers achter de bal staat, is het lastig om als aanvallend team tot grote kansen te komen. Direct na balverlies of balverovering is er juist veel meer ruimte. Het vermogen om snel en effectief om te schakelen kan het verschil maken tussen winst en verlies.
De Vier Fases van het Spel
Voetbal kent vier fases, die elkaar steeds opvolgen:
- Aanvallen
- Omschakelen naar verdedigen
- Verdedigen
- Omschakelen naar aanvallen
Wanneer een team aanvalt, verdedigt het andere team. In deze fases is de situatie vaak ‘georganiseerd’: spelers staan vaak in de gewenste positie en beide teams zijn bezig met het uitvoeren van de afgesproken spelprincipes en spelpatronen. Omschakelen gaat om de fase waarin georganiseerde situaties overgaan in ongeorganiseerde situaties: in de korte periode direct na balverlies (van het ene team) en balverovering (van het andere team). Er ontstaat vaak meer chaos op het veld, omdat spelers tijdens het aanvallen een andere positie innemen dan tijdens het verdedigen. Balverlies, of balverovering, zorgt er dus voor dat ze tijdelijk op de verkeerde plek te vinden zijn.
Omschakelen naar Aanvallen: Snelheid en Directheid
Veel teams en trainers zijn het erover eens wat de eerste intentie zou moeten zijn direct na balverovering: naar voren! Hieronder vind je enkele spelprincipes die veel worden gebruikt in de omschakeling naar aanvallen:
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
- De eerste pass direct vooruit.
- Diepte voor breedte.
- Binnen acht seconden tot een kans komen.
- Diep gaan, diepte spelen.
Als een speler de bal in de omschakeling vrij heeft liggen, met tijd en ruimte, kan hij direct vooruit spelen. Dat kan door een medespeler te zoeken, met een pass, maar ook door de bal bij zich te houden, in de vorm van een dribbel. Echter, vaak is dat niet mogelijk omdat de tegenstander direct druk zet. Dan is er doorgaans een tussenpass nodig, oftewel, eerst een iets kortere pass, om vanuit de drukte naar de vrije ruimte te spelen, en dan een dieptepass, om zo snel mogelijk richting het doel van de tegenstander te spelen.
Hoewel direct naar het doel van de tegenstander spelen een logisch doel is, is dit niet altijd mogelijk. Soms is het slim om na balverovering even op safe te spelen en te temporiseren.
Omschakelen naar Verdedigen: Drukzetten en Terugtrekken
Agressief drukzetten op de bal in de eerste seconden na balverlies is onder steeds meer teams een vaste afspraak. Termen als ‘vijfsecondenregel‘, ‘counterpressing‘ en ‘gegenpressing‘ komen hierbij kijken. In beginsel komt dit op hetzelfde neer: de tegenstander massaal afjagen direct na balverlies. Voordelen hiervan zijn:
- Op het moment van balverlies sta je als het goed is met veel spelers in de zone waar je de bal verliest, wat pressen makkelijker maakt.
- Als de tegenstander de bal net verliest, staan ze nog niet weer in de gewenste organisatie. Dat maakt het makkelijker om de bal direct weer af te pakken.
- Herover je direct de bal, dan deel je mentaal een klap uit aan de tegenstander, die eindelijk weer aan aanvallen kon denken.
- Herover je direct de bal, dan was de tegenstander net bezig met counteren, waardoor er ineens ruimtes zijn ontstaan in hun defensieve organisatie.
Om de vijfsecondenregel goed uit te voeren, zijn de volgende dingen belangrijk:
- De organisatie op het moment van balverlies: veel spelers rondom de bal en een goede restverdediging.
- De reactiesnelheid: geen ‘rouwmoment’, maar direct richting de bal bewegen zonder kostbare tijd te verliezen.
- De intensiteit van drukzetten, op een zo hoog mogelijk tempo.
Een alternatief voor direct druk op de bal zetten is als team zo snel mogelijk weer tussen de bal en het eigen doel komen. De nadruk ligt niet op heroveren maar op tegendoelpunten voorkomen. De richting van sprinten is anders: niet richting de bal gericht, maar richting het eigen doel. Deze manier van omschakelen na balverlies is minder risicovol, maar het maakt het lastiger om wedstrijden te domineren.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
Oefeningen voor het Trainen van Omschakelen
Er zijn diverse oefeningen die trainers kunnen gebruiken om het omschakelen te trainen.
Snelle Aanval met Omschakeling 3v2 en 3v3
Deze oefening legt de focus op het aanvallende team, dat de overtal situatie zo snel mogelijk moet uitspelen, zodat de derde verdediger niet terug kan komen. Het is een kleine groepstraining op techniek en omschakeling, geschikt voor middenvelders. In een ondertalsituatie moeten ze een snelle omschakeling doen naar de aanvallers. De partijvorm kan met meerdere spelers worden gedaan, bijvoorbeeld 6vs6 of 8vs8 in het midden.
Partijvorm met Crosspassing
Deze oefening is een variant op oefeningen met crosspassing via positie 3&4. Het doel is om spelers een strakke, gerichte crosspassing te leren spelen. De partijvorm is geschikt voor ploegen die beschikken over kwalitatieve spelers waarop omschakeling in de diepte nodig is.
Countervorm (PSV)
Het rode team start rond de middenlijn in een rondo 4:2. Verovert geel de bal, dan mogen zij scoren op het grote doel in een overtal 5:3 plus keeper. Deze oefening is gericht op het trainbaar maken van omschakelen naar aanvallen.
Oefening van Julian Nagelsmann
Deze oefening is gericht op het trainen van omschakelen naar verdedigen. De regels zorgen ervoor dat het team dat de bal verliest ontzettend snel moet schakelen om zo een tegendoelpunt te voorkomen.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Direct Omschakelen met het Hele Team
Bij deze oefening moet het hele team direct omschakelen, zonder 1 á 2 seconden te wachten. Dit is belangrijk omdat het team vaak nog niet goed georganiseerd is na het omschakelen van verdedigen naar aanvallen. Het is belangrijk om snel te reageren. Op (fluit)signaal dribbelt de eerste speler zo snel mogelijk om het eerste dopje en speelt vervolgens zijn medespeler aan. Hierna zet deze speler druk op de aanvaller aan zijn kant en wordt er een 2 tegen 2 uitgespeeld met 2 ballen. De trainer speelt één van de twee teams aan. Op het moment dat er gescoord is, trapt de trainer direct een nieuwe bal in het veld. Het is slim om dit zo’n twee á drie ballen per sessie achter elkaar te spelen. Deze oefening kan zeer intensief zijn, dus het is slim om door te wisselen. Na het doelpunt trapt trainer 2 een bal in het veld.
Spel met Balonderschepping
Bij dit spel proberen de aanvallers 10 keer over te spelen, terwijl de verdedigers proberen om binnen de geldende spelregels van het voetbal de bal te onderscheppen zodat ze kunnen omschakelen op het doel met keeper. De verdedigers zetten druk op de spelers met bal zodat er slechte passes ontstaan. De verdedigers van de spelers zonder bal sluiten passlijnen af zodat de bal kan worden onderschept. Wanneer de bal wordt onderschept proberen de verdedigers te scoren op het doel met keeper. Hierbij mogen de verdedigers buiten het aangegeven vak komen.
tags: #omschakelen #voetbal #oefeningen