De voetbalgeschiedenis van Nieuw Woensel is rijk en divers, verweven met de ontwikkeling van het voetbal in Eindhoven en omliggende gebieden. Dit artikel duikt in de vroege wortels van het voetbal in Woensel, de opkomst van clubs zoals Sparta en Wilhelmina, de fusies en verschuivingen die de lokale voetbalscene hebben gevormd, en de betekenis van voetbal voor de gemeenschap.
Vroege Voetbal in Eindhoven en Woensel: De Pioniersjaren
Aan het begin van de 20e eeuw begon voetbal in Eindhoven en Woensel aan populariteit te winnen. Voor 1903 was voetbalvereniging Concordia actief in Eindhoven. Hoewel er geen berichten zijn over Eindhovens voetbal in 1904, werd in dat jaar een nieuwe vereniging opgericht onder de naam E.V.V. Sparta. Sparta speelde aanvankelijk op het oude terrein van E.V.C. bij De Burgh in Stratum. Al in 1905 verhuisde de club naar een veld bij de kruising van de spoor- en tramlijn in Gestel, achter de boerderij van W. Lang. In 1906 volgde wederom een verhuizing, ditmaal naar een nieuw veld bij Villa Christina.
In januari 1907 sloot Sparta zich aan bij de Brabantse Bond, waar het in de 2e klasse werd ingedeeld. Uit de namen van de Sparta-spelers die op 6 januari van dat jaar tegen het Venlosche V.V.V. speelden, blijkt dat het nog geen club voor de gemiddelde Eindhovenaar was. Onder andere H. en M. van Agt, H. Barette, J. Boone, A. Cuperij, Fr. van Dinther, J. Hoffmann, W. van Kol, H. van Lieshout, Mandigers en Van der Somme traden aan, met Fr. als reserve. De populariteit van het voetbal nam in deze tijd wel snel toe. Een honderdtal toeschouwers was geen zeldzaamheid meer en in 1909 verscheen ook een sportrubriek in de krant, waarin voetbalwedstrijden werden aangekondigd en verslagen werden afgedrukt. Tot dan had het voetbalnieuws met het overige plaatselijke nieuws tussen de "provinciale berichten" gestaan en de verslagen soms ook wel in de rubriek ingezonden stukken.
Rond 1907 of 1908 werd in Woensel Wilhelmina opgericht, en in 1908 volgden in Eindhoven Eindhovia en in Woensel Weg dien Bal (W.D.B.). Kwantiteit was dus geen probleem meer, maar met de kwaliteit bleef het sukkelen. Ook de Sparta-leden begrepen, dat spelverbetering dringend noodzakelijk was.
De Opkomst van E.V.V. en de Verzuiling
Ondanks dat er bij Eindhovia (met spelers als Jonkhans, Hoffman, De Haan sr., de "kleine" de Haan, Hubar, Stracké en Van Piere) enkele spelers stonden opgesteld die na een ruzie bij Sparta waren weggelopen, had Sparta toch alle vertrouwen in deze club. De nieuwe voetbalvereniging werd Eindhovensche Voetbalvereeniging genoemd, of kortweg E.V.V., en zou het eerste jaar in de tweede klasse van de Brabantsche Voetbalbond uitkomen. De fusie bleek al spoedig vrucht te dragen. In het seizoen 1910/1911 werd E.V.V. kampioen.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
E.V.V. speelde aanvankelijk op het oude Sparta-terrein in het Villapark. Vermoedelijk in verband met de oprukkende woningbouw moest ze daar echter vertrekken. In 1910 was er een bespreking tussen het bestuur van E.V.V. en het "Comité van het Villapark" (Bouwmaatschapij Stratum Tongelre?) over de aanleg van een nieuw sportterrein tussen het oude en het café van Mie van Rooy. Dat veld zou dan ook kunnen worden gebruikt door gymnastiekvereniging Vlugheid en Kracht. Rond 1909 ging in het Villapark de nieuw opgerichte voetbalclub Quick spelen, een club die overigens al in 1911 zou opgaan in E.V.V.
Met de oprichting van de Philips' vereniging was de verzuiling van de voetbalsport begonnen. In 1915 ging die verder. In het najaar werd de R.K. Voetbalbond in het Bisdom 's-Hertogenbosch opgericht, waar ook voetbalclub E.V.C. zich bij aansloot. Omdat niet alle voetballers gelukkig waren met het "ernstig en uitdrukkelijk verlangen" van de bisschop om zich bij de R.K. Bond aan te sluiten, zou voetbalvereniging E.V.C. In 1912 ging de E.V.V. over naar de Nederlandsche Voetbalbond, waar ze in de derde klasse werd ingedeeld. De enige club die met E.V.V. en P.S.V.
Fusie en Groeiende Populariteit
Toen P.S.V. in 1921 naar de eerste klasse promoveerde, sloegen Sparta Gestel en E.V.V. de handen ineen. Een jaar later werd het nieuwe E.V.V. kampioen.
De populariteit van voetbal in Eindhoven en Woensel groeide gestaag. In de beginjaren van Sparta (1904-1905 dus) zouden de normale wedstrijden ongeveer vijftig betalende kijkers hebben gehad, maar al na enkele jaren kon dat oplopen tot een honderdtal. Volgens de Peel- en Kempenbode waren er bij de wedstrijd EVV-Hollandia in juni 1911 ongeveer 1.500 supporters aanwezig. In 1915/1916 trokken belangrijke wedstrijden van E.V.V. al zo’n tweeduizend toeschouwers en in 1922 vier tot zesduizend. Koning voetbal was in geheel Brabant nergens zo populair als in Eindhoven.
V.V.A. en V.V.A.E.: Lokale Glorie in Acht
In 1926 werd in Acht voetbalclub V.V.A. opgericht. Men startte in klasse 2 van het district Eindhoven tegen Veloc, Nuenen, Concordia, Strijp enz. Op een tot voetbalveld omgetoverd stukje heide aan de Mispelhoefstraat werden de wedstrijden gehouden, dat later werd "ingeruild" tegen een veld achter de Achtse molen, en vervolgens weer verlaten voor een "grasmat" achter de zogeheten villa van een zekere B. Swinkels aan de Schiestraat. In 1929 werd via een beslissingswedstrijd tegen Marvilde het eerste kampioenschap afgedwongen, met de duidelijke uitslag 4-1 voor V.V.A.. Ook de sportiviteitsprijs ging dat jaar naar de club.
Lees ook: Nieuwe keepers bij SC Cambuur: Ontdek de details.
V.V.A. deed aan allerlei toernooien mee, won medailles en grote bekers. In 1935 kwam er echter een einde aan die leuke jaren. De bodem van de clubkas tekende zich steeds duidelijker af en het eens zo parmantige V.V.A. ging jammerlijk ter ziele.
In 1947, na de Tweede Wereldoorlog, vond er een herrijzenis plaats met de oprichting van V.V.A.E.. Er werd "ergens" op een veldje tussen Acht en Eindhoven gevoetbald. V.V.A.E. speelde eerst 6 jaar op een volkstuinencomplex aan de Maasstraat, dan voor 'n jaartje naar "2-min" in de buurt van de overweg op de huidige Anthony Fokkerweg, een volgend jaar weer voor één seizoen bij Woensel-West. Een handbalveldje aan de Oude Bossche Baan was de volgende "thuishaven". Na promotie was V.V.A.E. een fiks aantal jaartjes op de velden van E.S.V. te gast. Midden in Acht, op het sportcomplex "Kapellergat", was V.V.A.E. dan eindelijk weer op eigen bodem.
In 1993 betrad V.V.A.E. het huidige sportcomplex "De Leeuwekuil" aan de Amstelstraat. De naam komt van een boerderijcafé dat op z'n Achts "De Liw" genoemd werd, "De Leeuw" op z'n Nederlands. In het seizoen 94-95 werd de naam veranderd in v.v. Acht. In het seizoen 96-97 werden het 2e en 3e elftal kampioen. Het seizoen daarna was het kampioenschap dan toch weggelegd voor het 1e elftal, en promoveerde v.v. Acht.
In het seizoen 2001-2002 promoveerde Acht en speelde voor het eerst in de 3e klasse. Na een teleurstellend seizoen in de 3e klasse degradeerde Acht weer naar de 4e klasse. In het seizoen 2005-2006 werd het kampioenschap op een haar na gemist, maar promoveerde Acht toch doordat ze de finale van de periodekampioenschappen zouden winnen. Helaas lukte het niet om ons te handhaven in de 3e klasse. In de seizoenen 2007-2008 en 2008-2009 kwam Acht uit in de 4e klasse G.
Voetbal als Recreatie en Gemeenschapszin
Voetbal was niet alleen een sport, maar ook een belangrijke vorm van recreatie en gemeenschapszin. De aantallen leden bij clubs zoals E.V.V. Eindhoven varieerden tussen 1909 en 1916 tussen de 27 en 42, het aantal donateurs tussen de 35 en 93. Na 1916 stegen die aantallen snel.
Lees ook: Invloed Nieuw-Zeelandse Coaches
Vóór de oorlog hadden alle politieke partijen hun eigen jeugd- en sportorganisaties. De sociaal-democraten leverden de leden voor de Nederlandse Arbeiders Sport Bond, afgekort N.A.S.B. Deze organisatie werd opgericht in 1929. De afdeling Eindhoven had o.a. zwem-, voetbal, handbal, gym- maar ook een korfbalgroep.
Juliana Mill JO14-1 Schrijft Geschiedenis
Een recent voorbeeld van de impact van voetbal op de gemeenschap is het kampioenschap van Juliana Mill JO14-1 in de Hoofdklasse. Nooit eerder slaagde een team van Juliana Mill erin kampioen te worden in de Hoofdklasse, waardoor deze titel een speciale plek inneemt in de geschiedenis van de club. De wedstrijd tegen Nieuw Woensel was een perfect voorbeeld van de teamgeest en het talent van de spelers.
Sportlust: Korfbal in Strijp en Woensel
Hoewel dit artikel zich primair richt op voetbal, is het belangrijk om ook de rol van andere sporten in de gemeenschap te erkennen. Korfbalvereniging Sportlust, bijvoorbeeld, heeft een lange geschiedenis in Strijp en Woensel. De club heeft verschillende locaties gehad, waaronder de Hastelweg, de Oirschotsedijk en de Herdgang. Uiteindelijk vond Sportlust een plek aan het Oudenaardenpad (hoek Henegouwenlaan), wat gedeeld werd met voetbalvereniging Nieuw Woensel, en later aan de Anderlechtstraat.
tags: #nieuw #woensel #voetbal #geschiedenis