IJshockey is een dynamische en opwindende teamsport die op een ijsbaan wordt gespeeld. Het is een variant van hockey, maar in plaats van een bal wordt er een platte rubberen schijf gebruikt, de zogenaamde puck. Deze puck heeft een diameter van 7,62 cm en een dikte van 2,54 cm. De spelers gebruiken een stick met een plat vlak, dat vaak gekromd is om nauwkeuriger en harder te kunnen schieten.
Geschiedenis van IJshockey
De oorsprong van ijshockey is enigszins onduidelijk, maar er wordt wel gespeculeerd dat het afstamt van het oude Nederlandse spel Kolf. Er wordt beweerd dat op schilderijen van oude Nederlandse meesters mensen op schaatsen met een stok tegen een bal slaan. In de 17e eeuw ging men in Engeland Bandy spelen, Bandy werd gespeeld op ijsvlakten. Bandy dat op ijs werd gespeeld, heette ook wel ice hockey. Dit spel werd snel populair, ook in de rest van Europa.
In Canada leer je al van een jonge leeftijd Hockey spelen. Hockey is ook de nationale sport in Canada.
Officieel werd ijshockey in Nederland voor het eerst gespeeld in januari 1929, toen twee Belgische ploegen een demonstratie gaven op de Haarlemse ijsbaan. België behoorde in die tijd tot de sterkste landen van Europa, dus het was niet verrassend dat zij de sport introduceerden. Na deze demonstratie werd ijshockey populair in Haarlem, en scholenploegen streden om de Beynes-beker.
In 1885 werd te Montreal de 'Amateur Hockey Association of Canada' opgericht. Tijdens de oprichtingsvergadering werd het aantal spelers per team vastgesteld op zeven.
Lees ook: Bekerfinale Den Haag - Heerenveen
In 1934 kreeg Nederland zijn eerste kunstijsbaan in Amsterdam, en op 6 september 1934 werd de Nederlandse IJshockey Bond opgericht.
De bloeiperiode en latere ontwikkelingen
IJshockey bloeide in de jaren dertig, met verenigingen als A.Y.H.C. in Amsterdam, H.H.Y.C. in Den Haag en T.Y.S.C. De Nederlanders leerden snel, en in 1935, een jaar na de oprichting van de bond, werd al deelgenomen aan de wereldkampioenschappen in Davos.
In 1950 won Nederland een vierlandentoernooi in Amsterdam en Den Haag, vóór België, Frankrijk en Italië. Daarna kwam er echter een terugval, en de kunstijsbanen in de Apollohal en Tilburg sloten. H.O.K.Y. HYS HOKY bleef Nederlands kampioen tot 1969.
Competities in Nederland
Sinds het seizoen 2007/2008 worden vrijwel alle competities op landelijk niveau georganiseerd. Op seniorenniveau zijn dat de Eredivisie, Eerste Divisie, Tweede Divisie en Derde Divisie. De junioren zijn verdeeld in leeftijdscategorieën (U17, U14, U12, welpen en mini's). Overige competities (recreanten, studenten) worden regionaal georganiseerd. Sinds 2005 is er geen aparte vrouwencompetitie meer; Nederlandse vrouwen spelen voornamelijk in recreantencompetities en in juniorenteams.
In 2008 telde de Nederlandse IJshockey Bond circa 4.400 leden.
Lees ook: Alles over ijshockeyschaatsen maat 39 voor dames
Internationale positie van Nederland
Mondiaal gezien neemt Nederland een plaats in de middenmoot in, zowel bij de mannen als bij de vrouwen. De mannenploeg is sinds 1990 een min of meer vaste waarde in de B-groep, die sinds 2000 Division I heet.
Het Nationale vrouwenteam is Internationaal sinds 2010 aan een opmars bezig. Vanaf 2010 speelt het Nationale Team mee in European Womens Competition. Ook in 2011 wordt het team Wereldkampioen in Australië door o.a. een winnende golden goal van Julie Zwarthoed en uitstekend goalie werk van Claudia van Leeuwen. In 2012 wist Julie Zwarthoed de eerste Nederlandse Olympische medaille in het ijshockey tot nu toe te winnen. Op de Jeugd Olympische Spelen in Inssbruck wist zij op het onderdeel Skills Challange goud te behalen.
SBS6 is zondag 18 januari 2009 begonnen met het live uitzenden van ijshockey.
Internationale IJshockey Federatie
Internationaal wordt georganiseerd ijshockey gespeeld in 68 landen, waarvan er 63 zijn aangesloten bij de Internationale IJshockey Federatie (IIHF) in Zürich. Onder de aangesloten leden bevinden zich enkele exotische landen als Brazilië en Thailand, waar slechts één club is ingeschreven. De sport is vooral groot in Noord-Amerika, Rusland, Tsjechië, Slowakije, Scandinavië en Zwitserland. In Finland is het de belangrijkste volkssport, en de ijshockeybond heeft het grootste aantal actieve leden.
De NHL
De belangrijkste ijshockeycompetitie ter wereld is de Amerikaans-Canadese NHL. Het grootste deel van de internationals is actief in deze league, waar iets andere regels gelden dan elders.
Lees ook: Informatie over de Antwerpse IJshockey Clinic
Spelregels
De spelregels voor ijshockey zijn niet overal hetzelfde. Het grootste deel van de wedstrijden wordt gespeeld onder auspiciën van de Internationale IJshockey Federatie (IIHF), Hockey Canada en USA Hockey. Elke bond heeft zijn eigen set spelregels. Daarnaast heeft de National Hockey League (NHL) zijn eigen regels. De meeste regels zijn in hetzelfde, de verschillen zitten in de details. De regels van de IIHF wijken het meeste af, vooral omdat het speelveld in Noord-Amerika smaller is dan daarbuiten.
Een ijshockeywedstrijd bestaat uit drie perioden van elk 20 minuten zuivere speeltijd. Dit betekent dat bij alle spelonderbrekingen de tijd wordt stopgezet. Het spel wordt gespeeld door twee teams. Naast de goalie mogen beide teams vijf spelers tegelijk in het veld hebben staan: twee verdedigers en drie aanvallers. Er mag voortdurend gewisseld worden. Op het hoogste niveau hebben teams vier aanvals- en drie verdedigingslijnen ter beschikking, die doorgaans niet langer dan een minuut op het ijs blijven.
Het speelveld is verdeeld in drie zones: het verdedigingsvak, het neutrale vak en het aanvalsvak. Deze verdeling is belangrijk omdat de toegang tot het aanvalsvak door een buitenspelregel (offside) beperkt wordt. Het doel van het spel is om te scoren door de puck in het doel van de tegenstander te schieten.
De goalie
De goalie mag de puck met alle onderdelen van zijn of haar bescherming tegenhouden. Hiervoor wordt vaak de "Butterfly"-stijl gebruikt, waarbij de goalie op de knieën valt en de onderbenen spreidt voor het lage deel van het doel. Met het bovenlichaam en de handschoenen worden dan de hoge schoten gestopt. Een goalie mag een puck vasthouden.
Strafregels
Hoewel bij ijshockey meer contact is toegestaan dan bij veel andere sporten, zijn er regels om het spel in goede banen te leiden. Een straf bij ijshockey heet een 'penalty' en wordt uitgedrukt in strafminuten. Bij zware overtredingen waar de intentie lijkt om de tegenstander te blesseren, wordt een "match penalty" opgelegd. Bij het belagen van een wedstrijdofficial kan een "gross misconduct penalty" worden opgelegd. Tijdens een penalty heeft het niet in overtreding zijnde team een powerplay of man-meer-situatie. Bij bepaalde overtredingen kan een penaltyshot worden toegekend.
De ijshockeybaan
Een ijshockeybaan is het speelveld voor ijshockey. Het is een rechthoekige ijsbaan met afgestompte hoeken en is ommuurd met een boarding van 1,22 meter hoog. Er is een verdedigende zone, een neutrale zone en een aanvallende zone. De verdedigende zone is het gebied tussen de blauwe lijn en de boarding waar de eigen goal staat. De neutrale zone is tussen de twee blauwe lijnen, en de aanvallende zone is het vak waar het vijandelijke goal staat.
Een ijshockeybaan is 61 meter lang en 30 meter breed volgens de internationale regels. In de National Hockey League is de baan 26 meter breed. De neutrale zone is 15 meter lang. Aan de linkerkant zitten de spelersbanken, en rechts staan de penaltyboxen. Tussen de penaltyboxen zit een scheidsrechterbox. Achter de goals zijn ook scheidsrechterboxen.
Er zijn negen face-offplekken op het ijs: vijf in de neutrale zone, twee in de verdedigende zone en twee in de aanvallende zone. Voor de goal is de crease, waarin de doelverdediger niet gehinderd mag worden.
Beschermende uitrusting
IJshockey is een harde en soms gevaarlijke sport, dus dragen de spelers de nodige bescherming: een toque, helm, scheenbeschermers, elleboogbeschermers, handschoenen, speciale ijshockeybroek en bodybeschermer (schouders, borst en schouderbladen). De goalie is bij ijshockey compleet ingepakt.
De goalie draagt onder andere:
- Beenbeschermers
- Blocker
- Keelbeschermer
- Helm met tralies
- Beschermende broek
Para IJshockey (Sledgehockey)
Para Ice Hockey ook wel ‘sledgehockey’ genoemd is een vorm van ijshockey, maar dan op een prikslee. De kleding en het grootste gedeelte van de regels komen overeen met die van ijshockey. Het wordt dan ook op dezelfde ijsvloer van 60 x 30 meter gespeeld, net zoals bij het ‘normale’ ijshockey.
Toen de sport net ontwikkeld was werden alle ijshockey regels gehanteerd. Maar in de loop van tijd zijn deze regels aangepast. Er wordt een regel gehanteerd met het wisselen die als volgt gaat: Men moet tijdgebonden wisselen met een maximale duur van 10 seconden. Elk team heeft recht op een time-out gedurende de wedstrijd.
Als het gaat om het fysieke contact mag men niet: Een tegenstander continue vasthouden, elleboogstoten uitdelen, vechten met elkaar of in een hoek van 90 graden op een andere slee inrijden.
De beschermende uitrusting omvat:
- Bodyprotector
- Handschoenen
- Beenbeschermers
- Helm met vizier
- Beschermende broek
Bij de junioren en op het lagere niveau staat elke wedstrijd onder leiding van twee scheidsrechters. Op hoger en internationaal niveau bestaat de arbitrage uit drie man. Hiervan is er één de scheidsrechter en de andere twee zijn lijnrechters. Bij dit drieman systeem zijn de verantwoordelijkheden gedurende de wedstrijd verdeeld. Official scorer: Verantwoordelijk voor het invullen van het wedstrijdformulier met de namen van begeleiders, spelers en coaches.