Inleiding
De geschiedenis van het honkbal in Nederland is rijk en divers, met vele iconische figuren en memorabele momenten. Deze geschiedenis wordt gekenmerkt door de passie en toewijding van spelers, coaches en fans, en door de groeiende populariteit van de sport in het land. In dit artikel duiken we in deze fascinerende geschiedenis, met een speciale focus op de legendarische Han Urbanus en de opkomst van Spanje als een geduchte tegenstander in het internationale honkbal.
Han Urbanus: Een Legende in het Nederlandse Honkbal
Johannes Hendrikus "Han" Urbanus, geboren in Rotterdam op 22 juni 1927 en overleden op 5 februari op 93-jarige leeftijd, is een van de meest iconische figuren in de geschiedenis van het Nederlandse honkbal. Zijn carrière, die vier decennia omspande, is gevuld met opmerkelijke prestaties en toewijding aan de sport.
Vroege Leven en Carrière
Han Urbanus was de jongere broer van Charles Urbanus, die in 1914 eveneens in Rotterdam werd geboren. Toen Han ongeveer zeven jaar oud was, verhuisde de familie Urbanus in de vroege jaren dertig naar Amsterdam. Daar raakten de broers Urbanus betrokken bij OVVO, waar ze aanvankelijk voetbalden. Toen OVVO op 1 januari 1935 een honkbalafdeling oprichtte, begon Charles ook met honkbal. Op 11-jarige leeftijd vergezelde Han zijn oudere broer naar een honkbaltraining.
Charles Urbanus werd een basisspeler in het team van OVVO en speelde tot het begin van de jaren zestig voor de ploeg. Han Urbanus werd al vroeg werper. De rechtshandige werper maakte zijn debuut in het team van OVVO in 1946, toen de ploeg promoveerde naar de hoogste divisie. Een jaar later (1947) speelde OVVO voor het eerst in de Eerste Klasse (toen de hoogste divisie). Daarna won de ploeg de titel in de volgende vier jaar. Vanaf het begin was Han Urbanus een van de werpers die een hele wedstrijd gooide, ongeacht de score.
Dominantie in de Hoofdklasse
Na de nodige ervaring te hebben opgedaan in zijn eerste twee seizoenen in de hoogste divisie (1947-1948), begon Han Urbanus vanaf 1949 te domineren. In het eerste Hoofdklasse-seizoen van OVVO (1947) begon de ploeg niet goed en verloor de eerste zes wedstrijden. Maar op 22 juni won OVVO met 11-5 van EDO uit Haarlem.
Lees ook: Handbal Spanje Analyse
In het seizoen 1949 leidde hij OVVO naar de eerste kampioenstitel en was hij de winnende werper in tien van de 14 wedstrijden die de ploeg speelde. Twee keer eindigde een duel in een gelijkspel. Hoewel er geen officiële statistieken van die seizoenen zijn, had Urbanus in het seizoen 1949 minimaal 191 strikeouts. Zijn geschatte aantal strikeouts in zijn werpcarrière is meer dan 1.900, waarmee hij lange tijd de all-time recordhouder was.
In het seizoen 1949 gooide Urbanus tweemaal 20 strikeouts in een wedstrijd, beide keren tegen Blauw-Wit, dat toen een van de topteams was. Opmerkelijk genoeg behaalde Urbanus deze prestaties terwijl hij dat jaar ook in militaire dienst zat, gelegerd in Vught, Noord-Brabant. 's Avonds gaf hij training aan de zuidelijke clubs PSV, Longa en Pacifico.
Ongeëvenaarde Prestaties als Werper
Urbanus onderstreepte zijn kracht als werper in het seizoen 1949 met het gooien van de eerste van zijn elf No-Hitters, waarvan een recordaantal van negen voor OVVO in de hoogste divisie.
Op 7 juli 1951, twee weken na zijn tweede No-Hitter als werper van Oranje, gooide Han Urbanus zijn eerste No-Hitter in de hoogste divisie voor OVVO. Op die dag speelde OVVO een uitwedstrijd tegen VVGA in wat een werpersduel werd, want zowel Urbanus als VVGA-pitcher Johnny Hoitzing stonden geen punten toe. Twee jaar later gooide Han Urbanus zijn tweede No-Hitter in de hoogste divisie. Op 16 augustus 1953 speelde OVVO weer tegen VVGA en won dit keer met 3-0. Met de winst werd OVVO kampioen van Poule A.
Vanaf 1954 zou Han Urbanus nog zeven No-Hitters gooien om de all-time recordhouder te worden met negen! Een record dat nooit zal worden gebroken! Urbanus gooide tweemaal twee No-Hitters in één seizoen (1954, 1956). Urbanus gooide zijn negende en laatste No-Hitter op 13 augustus 1961. Op dat moment in zijn carrière had de toen 34-jarige Urbanus zijn plek op de heuvel min of meer ingewisseld voor een positie in het infield, voornamelijk als tweede honkman. Echter, in het seizoen 1961 maakte hij een rentree op de heuvel en toonde hij aan dat hij nog altijd een van de beste (misschien wel de beste) werpers was. Op de genoemde datum kwam Urbanus tot een 2-0 shutout tegen Schoten en werd bijna de eerste wedstrijd in de historie met een Perfect Game. Echter, één slagman van Schoten wist het honk te bereiken.
Lees ook: Het leven van Harry Kruyssen
Erkenning en Prijzen
Han Urbanus werd vijfmaal gekozen tot Beste Werper in zijn lange en indrukwekkende loopbaan. Hij won de prijs driemaal op rij, 1953, 1954, 1955, en daarna opnieuw in 1957 en 1958. Tussendoor (1956) was Jan Smidt de Beste Pitcher. Urbanus leidde de competitie in strikeouts in 1955 met 213 en dat was het hoogste naoorlogse aantal sinds Roel de Mon voor een record had gezorgd met 225 in 1940. Het duurde tot 1980 voordat het totaal van 213 strikeouts werd geëvenaard.
Urbanus was driemaal de Meest Waardevolle Speler. In 1954 en 1955 werd hij gekozen tot Beste All-Rounder (de voorloper van de MVP-award), waarna hij in 1961 Meest Waardevolle Speler was in zijn comeback-seizoen als dominante pitcher.
Internationale Carrière
Na zijn debuut in het Nederlands Team in 1949 maakte Han Urbanus tot en met 1965 deel uit van de ploeg. In de beginjaren van zijn Oranje-periode werd alleen jaarlijks tegen België gespeeld. Op 19 juni 1949 debuteerde Urbanus in het Nederlands Team en was de winnende werper in een 6-4 overwinning in een duel dat werd gespeeld in Antwerpen, België. In dit duel vormde hij een duo met Frits Meijer, die ook zijn catcher was bij OVVO.
Twee jaar later, op 24 juni 1951, gooide Urbanus weer een No-Hitter als werper van het Nederlands Team tegen België in Amsterdam in de eerste van twee ontmoetingen dat jaar. Het duel, gespeeld in het voetbalstadion van Ajax, werd met 6-0 gewonnen. Han's broer Charles was de derde honkman in het eerste duel en de korte stop in het tweede.
In 1956 nam het Nederlands Team voor het eerst deel aan het Europees Kampioenschap. Onder leiding van speler/coach Henk Keulemans veroverde de ploeg de titel op het evenement dat werd gespeeld in Rome (Italië). Dit was de eerste van zeven opeenvolgende Europese titels tot en met 1965. Tijdens deze zeven EK's bleef het Nederlands Team ongeslagen! Han Urbanus was tijdens al deze toernooien een belangrijke speler, eerst als werper en later, in de jaren zestig, als infielder en powerhitter.
Lees ook: Wendy Bussum Honkbal: Jouw nieuwe team?
Twee van deze titels werden gewonnen voor eigen publiek, want in 1958 en 1962 werd het Europees Kampioenschap georganiseerd in Amsterdam. Het was in deze jaren dat de Europese rivaliteit tussen Nederland en Italië vorm begon te krijgen. Nederland won telkens van de Italianen tijdens deze zeven Kampioenschappen.
In 1964 en 1965 nam Urbanus opnieuw deel aan een Europees Kampioenschap en won zijn zesde en zevende titel met het Nederlands Team, dat dit keer onder leiding stond van de Amerikanen Archie Allen en Glenn Gostick, respectievelijk. In deze jaren was Urbanus voornamelijk infielder. Hij liet ook zien nog altijd een productieve slagman te zijn op internationaal niveau. In het EK van 1964 was het Urbanus die de enige homerun van het evenement sloeg in Milaan (Italië). En in 1965, in Madrid (Spanje), sloeg de toen 38-jarige Urbanus 4-uit-4 in een 16-0 shutout-winst tegen Italië met Giulio Glorioso als hun pitcher.
Han Urbanus stopte als international voor het Nederlands Team na het EK van 1965. Op dat moment had hij in een recordaantal van 64 interlands gespeeld.
Uitnodiging voor Spring Training bij de New York Giants
In 1952 kreeg de jonge Han Urbanus een zeer unieke uitnodiging, een van de vele hoogtepunten in zijn lange loopbaan. De getalenteerde werper werd uitgenodigd om vier weken lang deel te nemen aan Spring Training met het Major League-team van New York Giants in Phoenix, Arizona (USA).
In Phoenix nam hij deel aan dagelijkse trainingen en werd begeleid door Frank Shellenback, de Pitching Coach van New York Giants en zelf voormalig Major League-pitcher. Toen Urbanus een maand later op 15 maart terugkeerde, werd hij op het vliegveld verwelkomd door Dick Beets, de voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Honkbal Bond (KNHB), die een paar dagen later het 40-jarig bestaan vierde.
Bijdrage aan de Honkbalgemeenschap
Urbanus bracht een instructiefilm mee terug en in de weken en maanden die volgden reisde hij het hele land door om lezingen te geven over pitching, wat hij had geleerd en hoe het is om deel te nemen aan een professioneel trainingskamp. Al deze lezingen werden georganiseerd door clubs of de bond in kantines of gehuurde zaaltjes die afgeladen waren met vele honkbalenthousiastelingen.
De Opkomst van Spanje in het Honkbal
Spanje heeft de laatste jaren een opmerkelijke opkomst doorgemaakt in het internationale honkbal. Met een team dat grotendeels bestaat uit spelers met roots in Cuba, Venezuela en de Dominicaanse Republiek, heeft Spanje zich ontwikkeld tot een geduchte tegenstander.
Europees Kampioenschap 2023
In 2023 behaalde Spanje de Europese titel, een prestatie die hun status als een serieuze kracht in het Europese honkbal bevestigde. Deze overwinning markeerde een hoogtepunt in de recente geschiedenis van het Spaanse honkbal en toonde de groeiende talenten en het competitieve vermogen van het team.
Deelname aan de Honkbalweek Haarlem 2024
In 2024 zal Spanje voor het eerst in de geschiedenis deelnemen aan de Honkbalweek Haarlem. Toernooidirecteur Peter Herkemij is verheugd over de deelname van Spanje en ziet het als een extra Europees tintje aan het evenement. Fans kunnen zich verheugen op een sportieve krachtmeting tussen Spanje en Team Kingdom of the Netherlands.
Wedstrijd tegen Nederland op het EK 2016
Op het EK honkbal in 2016 zette Nederland een flinke stap op weg naar de finale door met 1-0 te winnen van Spanje. Dwayne Kemp tekende in de vijfde inning voor de enige run van de wedstrijd. Ondanks dat Nederland in de halve finale een 6-1 voorsprong weggaf tegen de Spanjaarden, blijft de rivaliteit tussen de twee landen bestaan.
De Jaren Zestig en Zeventig: Sparta's Invloed
Naast OVVO en EHS (het latere Haarlem Nicols) was het vooral Sparta dat het Nederlandse clubhonkbal in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw op de kaart heeft gezet. Zonder de aanvallende kwaliteiten van de andere spelers te niet te doen, zorgde het Antilliaanse ‘supertrio’ Hudson John, Simon Arrindell en Hamilton Richardson voor de meeste vuurkracht in de aanval. De dominante rol in de verdediging was er vooral voor Hans Augustinus (1944), de achtervanger.
Augustinus is een van de weinige spelers die het - vanwege zijn verdiensten voor de sport - in 1974 tot bondsridder heeft gebracht. Hij volgt het honkbal nog actief en bezoekt graag het Neptunus Familiestadion in Rotterdam als hij in Nederland is.
Veranderingen in het Honkbal door de Jaren Heen
Augustinus merkt op dat de publieke belangstelling tegenwoordig helaas kleiner is dan in hun topjaren, toen wedstrijden tegen Haarlem Nicols volle tribunes trokken. Hij ziet ook dat het echte spektakel in de aanval er een beetje af is, hoewel er nog steeds goed wordt geslagen. In verdedigend opzicht is de snelheid van het binnenveld enorm vooruitgegaan. Daarnaast blijft de pitching, altijd al een sterk punt in onze competitie, zich ontwikkelen.
Een Bijzonder Sportmoment
Augustinus deelt een bijzonder sportmoment uit zijn lange carrière: het kwam vroeger zelden voor dat een honkloper vanuit het outfield op de thuisplaat kon worden uitgetikt. Hamilton Richardson, de midvelder van Sparta, stond bekend om zijn enorme werparm en goed gevoel voor richting. Het is in de klassieke ontmoetingen met Haarlem Nicols meerdere keren gebeurd, dat er op die manier een honkloper - die vertrok vanaf het tweede honk - op de thuisplaat werd uitgegeven.
tags: #nerderland #spanje #honkbal #geschiedenis