NAC Breda, officieel N.A.C., is een voetbalclub met een rijke historie, geworteld in de stad Breda. De club kent successen en tegenslagen, maar de passie en betrokkenheid van de supporters zijn altijd gebleven.
De Oprichting en Vroege Jaren (1912-1920)
De naam NAC ontstond op 19 september 1912 na een fusie tussen NOAD (Nooit opgeven Altijd Doorzetten) en ADVENDO (Aangenaam Door Vermaak En Nuttig Door Ontspanning). Door samenvoeging van beide clubnamen is N.A.C. ook nu nog de op één na langste clubnaam in de voetbal wereld. De vereniging speelde haar eerste wedstrijden in de 2e klasse zuid op het terrein van de huidige Trip van Zoudtlandtkazerne. Voor ruim 15 ouderwetse guldens werd het veld voor een heel seizoen gehuurd. Na een week van voorbereidingen maakte NAC op zondag 3 november 1912 haar debuut bij de Nederlandse voetbal Bond. De Bredase club debuteerde in de 2e klasse tegen EMM uit Middelburg en verloor de wedstrijd met 0-2. Het seizoen 1912/1913 zou voor NAC een goeie leerschool zijn. Met slechts één overwinning en drie gelijke spelen eindigde NAC op de 7e en laatste plaats. Vanwege de mobilisatie als gevolg van het uitbreken van de eerste wereldoorlog is de competitie in het seizoen 1914-1915 een noodcompetitie en blijft de club in de 2e klasse. In het seizoen 1915/1916 nemen NAC, MSV en RVV ter aanvulling deel aan de 1e klasse. Zij mogen de plaats innemen van de verenigingen Zeelandia uit Middelburg en het ‘t Zesde. Beide trokken zich door mobilisatie tijdelijk terug uit het voetbal.
In 1916 verhuisde NAC naar "Het Ploegske", genoemd naar het café bij het sportterrein aan de zuidoostkant van Breda bij de watertoren. Dit terrein zou een belangrijke rol spelen in de vroege successen van de club.
De Gouden Jaren (1920-1930)
De periode van 1920 tot 1930 wordt vaak aangeduid als de "Gouden Jaren" van NAC. In 1921 werd NAC voor het eerst en enige keer landskampioen van Nederland. De club werd gemakkelijk kampioen van het Zuiden en mocht deelnemen aan de kampioenscompetitie. Ondanks tweemaal verlies tegen Be Quick, maar na tweemaal winst tegen zowel Ajax als Go Ahead eindigde NAC op een eerste plaats met één punt voorsprong op Be Quick.
NAC werd in de volgende negen seizoenen zes keer 1e klasse kampioen van het Zuiden. In de competities om de landstitel die volgden was een mooie 2e plaats het hoogst haalbare. De tactiek was er toen kennelijk vooral op gericht om zoveel mogelijk doelpunten te maken met wonderlijke uitslagen zoals op zondag 9 oktober 1921 de ontmoeting PSV- NAC.
Lees ook: Toernooi en Activiteiten in Breda
Belangrijke Spelers uit de Vroege Jaren
Eduard van Roessel alias ‘de Knoest’ geboren 07 november 1897 in Breda is vanaf de ontstane fusie reeds lid. Hij is pas 15 jaar als hij in het 1e elftal gaat spelen later zal hij de eerste NAC speler zijn die voor Oranje uitkomt. Van Roessel lepelt de verhalen smakelijk van het bord. ” De naam Rat Verlegh en vooral Pik Brosens, die in en buiten het voetbalveld populair was bij de dames in de stad of Joop Terbeek en Jo Schot, dat waren kanjers waren van internationale klasse.
Jacob Johannus Schot werd op 22 juni 1894 te Middelburg geboren. Hij speelde de eerste tien jaren, als rasechte Zeeuw, bij Klein Zeelandia en MV&AV Zeelandia. In 1920 kwam Jo Schot naar NAC waarvoor hij in 68 wedstrijden ook 68 doelpunten zou maken. In 1921 debuteerde Jo bij het Nederlands elftal.. Hij speelde, onder leiding van bondscoach Fred Warburton de vriendschappelijke wedstrijd tegen Zwitserland (5-0 nederlaag) zijn enige interland.
Cor Kools is geboren op 20 juli 1907 in Teteringen een dorp in Noord Brabant en werd op 12 jarige leeftijd lid van NAC waar hij zes jaar later debuteerde in het 1e elftal. Het is 22 april 1928 in het Olympisch Stadion en op het programma staat de interland Nederland - Denemarken. Drie Bredase troeven zijn geselecteerd, Piet van Boxtel, Rat Verlegh en de jonge Cor Kools. Vlak voor het begin blijkt Verlegh geblesseerd en mag Kools debuteren. Het is het begin van een jongensdroom waarin hij ook nog een doelpunt maakt in de 2-0 gewonnen wedstrijd.
Verhuizingen en Noodcompetities (1930-1945)
Ook dit veld is echter al snel te krap voor de club die zich stormachtig ontwikkelt. Zes keer speelt NAC om de landstitel in de vijftien jaar op Het Ploegske. Op het bescheiden terrein met plaats voor slechts 3.000 toeschouwers is de toeloop bij belangrijke wedstrijden nauwelijks te verwerken. Op 30 augustus 1931 werd het nieuwe terrein aan de Heuvelstraat (Princenhage, Breda) in gebruik genomen. Toen de Eerste Wereldoorlog in alle hevigheid was uitgebarsten werd de club voor het seizoen 1915/1916 ondergebracht in de 1e Klasse Zuid.
De oorlogsdreiging met Duitsland laat zich al enige jaren voelen en de KNVB worstelt zich met een noodcompetitie door het eerste oorlogsjaar. Voetballen is tijdens de bezetting volop in belangstelling bij de bevolking. Tussen de razzia’s, Jodenvervolgingen en allerhande executies doet iedereen er in Nederland in de jaren veertig alles aan om vooral nog te blijven voetballen. Ook al wordt het dan vanaf half 1943 steeds moeilijker door een gebrek aan voedsel en materialen. Hoe bizar het nu ook lijkt voetbal zorgt voor afleiding/ontspanning en voor sociale samenhang. Ook in Brabant vallen er onder het terreur vele doden.
Lees ook: Teams Damesvoetbal Breda
Kampioen van het Zuiden en de Opkomst van Betaald Voetbal (1945-1957)
Het eerste seizoen na de oorlog in 1945/1946 was al meteen een geslaagd jaar voor NAC. BVV en NAC eindigden samen op een eerste plaats en op het terrein van Longa moest er een beslissingswedstrijd gespeeld worden. Vele duizenden NAC-fans gingen per fiets naar Tilburg. NAC wist in een zeer spannende wedstrijd met 1-0 van BVV te winnen en werd voor de achtste keer kampioen van het zuiden en plaatste zich daarmee voor de kampioenscompetitie. Hierin moest NAC het onder andere opnemen tegen de kampioen van het Noorden, Heerenveen. NAC trok veel aandacht toen men op een originele manier met een heus KLM-toestel naar Friesland vloog om aldaar aan de wedstrijd deel te kunnen nemen.
Het jaar 1954 is een zeer belangrijk jaar in de Nederlandse voetbalgeschiedenis. Het tijdperk van betaaldvoetbal werd in dat jaar namelijk ingeluid. NAC speelde haar eerste wedstrijd op 28 november van dat jaar in het seizoen 1954/1955 . Tegenstander Veendam werd aan de Beatrixstraat met 4-1 verslagen. Doelpuntenmakers voor NAC waren Canjels (2x), Bruininckx en Matheeuwissen. Jan van Hoogenhuizen was de eerste NAC`er die een profcontract tekende.
De KNVB Beker Winst van 1973
De volgende grote prijs werd in 1973 gewonnen. Toen won NAC Breda de KNVB-beker. In de finale werd NEC uit Nijmegen met 2-0 verslagen. De finale werd gespeeld in De Kuip in Rotterdam. Het is na het landskampioenschap van 1921 de andere grote prijs die de club in de prijzenkast heeft staan.
Europese Avonturen
In totaal speelde NAC 8 wedstrijden in het kader van de Europacup. In 1967 mocht NAC na de verloren bekerfinale tegen Ajax, wat daardoor de dubbel pakte, deelnemen aan het Europacup II-toernooi. De eerste ronde, tegen het nietige Floriana uit Malta overleefde NAC door twee overwinningen. In de 2e ronde stuitten de NAC-elf op het Welsche Cardiff City. In de thuiswedstrijd, evenals tegen de Maltezers gespeeld in het PSV-stadion in Eindhoven, werd met 1-1 gelijkgespeeld. In Wales werd het echter 4-1. Door de bekerwinst in 1973 mocht NAC wederom deelnemen aan de Europacup II. In de 1e ronde was het Oost-Duitse FC Magdeburg de tegenstander. Thuis werd het nog 0-0, uit werden de Bredanaars door de latere winnaar van de Europacup II, met 2-0 verslagen.
Stadionveranderingen en Financiële Problemen (1996-2006)
Op 11 augustus 1996 namen de NAC-supporters afscheid van het stadion aan de Beatrixstraat met de ingebruikname van het gloednieuwe ‘Fujifilm’ stadion. Het bouwwerk had maar liefst 29 miljoen gulden gekost, maar helaas bood het geen garantie voor betere sportieve prestaties. Ondertussen was NAC echter in grote financiële problemen geraakt, en in 2003 besloot de gemeente het stadion daarom voor 15 miljoen euro over te kopen. Tevens werd toen besloten om de naam van de club te veranderen naar NAC Breda.
Lees ook: Jeka Breda: Geschiedenis en traditie
Per 1 juli 2003 werd de naam van het stadion “verkocht” aan MyCom. De computergigant stopte na twee jaar met sponsoring waarna het stadion gewoon de naam NAC-Stadion kreeg opgespeld. In de volksmond werd het onderkomen vanaf het begin echter al snel het Rat Verlegh Stadion genoemd. Gelukkig heeft NAC deze naam per 1 juli 2006 officieel overgenomen, zodat Rat Verlegh eindelijk op een voetstuk komt te staan.
Sportieve Ups en Downs in de Eredivisie
NAC is na de bekerwinst van lange tijd een club geweest die soms in de eredivisie speelde en soms weer in de eerste divisie. De grote successen bleven lang uit. In 2000 werd het kampioenschap in de eerste divisie behaald. Dit is een startsein gebleken voor de club om langzaam maar zeker weer op te klimmen in het voetbal. In 2002 werd Europees gespeeld in de Intertoto Cup, in 2003 in de UEFA CUP, in 2008 weer in de Intertoto Cup en in 2009 in de Europa League. Daardoor is NAC ook buiten de grenzen bekend geraakt.
Vrijwel direct bleek deze nieuwe naam geluk te brengen, want in het seizoen 2007-2008 eindigde NAC op een indrukwekkende derde plaats achter Ajax en landskampioen PSV. In de jaren daarna daalde de Bredase ploeg echter gestaag op de ranglijst, waar het de afgelopen twee seizoenen op de 13e plek eindigde.
NAC in de KNVB Beker
NAC behaalde in de loop der jaren aardig wat successen in het toernooi om de KNVB-beker. De allereerste bekerwedstrijd was op 14 maart 1915 thuis tegen Feyenoord, uitslag 3-0. In 1930 werd voor het eerst de halve finale bereikt. Excelsior versloeg NAC daarin met 5-2. Tot op heden wist NAC tienmaal tot de halve eindstrijd door te dringen. De finale werd viermaal bereikt. Het hoogtepunt was natuurlijk de gewonnen finale van 1973.
In 1929/1930 werd er ook in de KNVB beker een klein succesje behaald en stond de club op de voorpagina. NAC breekt door tot de halve finale van het KNVB-bekertoernooi. Daarin werd met 5-2 van Excelsior verloren. Daar waar het seizoen 1933/1934 met een voorlaatste plaats in de competitie geen reden was voor een terugblik draaide de geelzwarte formatie opnieuw verrassend goed in de beker. Vermeld moet wel dat NAC de eerste twee ronden was vrijgesteld. Vervolgens versloeg het AGOVV, Blauw-Wit en Bleijerheide en stuitte het in de halve finale op Fijenoord. De enige thuis wedstrijd in deze serie werd met 2-4 verloren.