Maarten Spanjer, geboren in Amsterdam op 24 oktober 1952, is een bekende Nederlandse acteur, schrijver en programmamaker. Vooral bij voetballiefhebbers van boven de 50 is hij bekend als Miskend Talent en voetbalombudsman Drs. Vijfje uit het legendarische programma Voetbal 80. Anderen kennen hem wellicht van zijn rol in de film Spetters, zijn reclame-alter ego Beun de Haas van de Bovag of zijn rol in Taxi. Tegenwoordig legt de ras-Amsterdammer, die net 70 is geworden, zich voornamelijk toe op het schrijven.
Een veelzijdige carrière
Na het afronden van de HBS volgde Spanjer een oriëntatiecursus voor de toneelschool. Hij begon zijn carrière als acteur bij de televisieseries Liefde en lange vingers en Verhalen van Guy de Maupassant. Zijn doorbraak kwam met de film Spetters van regisseur Paul Verhoeven en het satirische VARA-sportprogramma Voetbal ‘80. In Voetbal ‘80 vertolkte hij de rollen van Miskend Talent en voetbalombudsman Drs. Vijfje.
In zijn jonge jaren was Spanjer een verdienstelijk voetballer en speelde hij zelfs één seizoen als prof bij FC Amsterdam. Ook was hij te zien in de met een Gouden Televizier-ring bekroonde televisieserie De Fabriek. Later combineerde hij zijn acteerwerk met het schrijven van verhalenbundels. Kees van Kooten prees zijn autobiografische debuut Eigen Schuld de hemel in, dat meteen een bestseller werd. In het weekblad Nieuwe Revu had hij lange tijd een faxrubriek met zijn vriend Rijk de Gooyer, waarin ze collega’s op de hak namen. Dit resulteerde in de bundel Het beste van Rijk en Maarten. Andere boeken van zijn hand zijn onder meer Moedeloos voorwaarts, Vissen is ook een sport en Maarten maakt vrienden.
Spanjer speelde in uiteenlopende films, zoals Pastorale, Soldaat van Oranje en De Kameleon, en in televisieseries met John Kraaykamp en Rijk de Gooyer. Met de laatste stond hij in het theater met een literair programma waarin ze anekdotes ophaalden uit hun levens en carrières. Van het programma Taxi maakte hij een van de best bekeken programma’s in de jaren negentig, waarmee hij in 1995 de Gouden Roos van Montreux won. In dit programma voerde hij spontane gesprekken met nietsvermoedende passagiers, wat onvergetelijke televisiemomenten opleverde. Wie herinnert zich niet de taxirit waarin Rijk de Gooyer zijn Gouden Kalf uit het raam gooide, of die waarin Spanjer een bijna-blinde taxichauffeur speelde?
Ook in de reclame heeft Spanjer zijn sporen verdiend. Hij veroverde een plaats in de galerij van ‘reclamehelden van de eeuw’ met zijn creatie Beun de Haas. Jarenlang was hij met Rijk de Gooyer het gezicht van de KPN.
Lees ook: Talent Goals Toernooi: Een terugblik
Voetbal '80 en het "Miskend Talent"
In de jaren '80 maakte Maarten Spanjer furore als "Miskend Talent" in Voetbal '80. Als "Miskend Talent" was hij een voetballer die overtuigd was van zijn eigen kunnen, maar steeds niet gescout werd door de profclubs. Iedere uitzending vertoonde hij enkele voetbalkunstjes en klaagde hij over het gebrek aan aandacht van de scouts. Dit typetje leverde Spanjer veel bekendheid op en markeerde zijn doorbraak als acteur, humorist en entertainer.
De kunst van het loslaten
Zijn twaalfde boek, De kunst van het loslaten, is recentelijk verschenen. Het is een bundel verhalen met hilarische anekdotes over de film- en tv-wereld en zijn privékwesties. Spanjer is het afgelopen jaar met de verhalen aan de slag gegaan en heeft dingen opgeschreven die hij al een tijdje in zijn hoofd had. De verhalen lezen lekker weg, maar Spanjer heeft er een jaar aan gewerkt.
Het eerste hoofdstuk heet BN’ers in het bos, waarin Spanjer vertelt over zijn reis naar het regenwoud van Brazilië met wat tv-coryfeeën. Hij spaart niemand, zo laat hij weinig heel van veejay Fabiënne de Vries en van Harm Edens.
Spanjer heeft zich nooit thuis gevoeld in de wereld van John de Mol en Joop van den Ende. Hij heeft geregeld in programma’s van hun producties gezeten, maar kijkt er met een afstandelijke blik naar. Hij verbaast zich over de flauwekul van sommige programma’s en hoe snel mensen zich aanpassen aan die flauwekul.
Spanjer ergert zich graag aan bepaalde programma’s. Vroeger zat hij uren aan de lijn met René van der Gijp om te praten over bepaalde mediafenomenen en tegenwoordig doet hij dat met Michiel Romeyn.
Lees ook: De opkomst van Duits talent
Talentherkenning en -ontwikkeling
De personage van het "Miskend Talent" in Voetbal '80 raakt aan een belangrijk thema: talentherkenning en -ontwikkeling. In de bedrijfstak "vermaak", sport, entertainment en kunst wordt actief gescout naar talent. Tegenwoordig gebeurt dit vaak in de vorm van tv-programma’s als Idols, de X-Factor en Holland’s Got Talent. Voetbalscouts struinen wereldwijd de velden af op zoek naar dat ene talent dat hun clubs groot of rijk zal maken.
Het ontdekken van talent is niet makkelijk, zelfs niet voor professionele talentscouts. Er zijn vele winnaars van talentenjachten die na hun overwinning in de vergetelheid raken. Veel opvolgers van Cruijff hebben de verwachtingen niet waargemaakt.
Talentscouts letten vaak alleen op het voetballende vermogen van kinderen. Andere competenties worden nauwelijks meegenomen. Co Adriaanse had wel oog voor andere competenties dan alleen de voetbalcapaciteiten van spelers.
Naast talent speelt persoonlijkheid ook een rol bij het succesvol maken van mensen. Als goedbetaalde talentscouts de plank misslaan, waarom zouden leidinggevenden en managers van bedrijven dan wel perfect in staat zijn om talenten te ontdekken? Er lopen veel talenten rond die nooit tot ontplooiing komen.
Ook in bedrijven loopt miskend talent rond. Soms worden deze mensen een kans gegeven, maar blijken ze toch niet over de talenten te beschikken die men verwachtte. Het komt ook voor dat men talent meent te zien in mensen, maar dat ze falen in een hogere functie.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 10% van de medewerkers potentials zijn, mensen die een breder takenpakket aankunnen. Van deze potentials komt ongeveer 30% op een verkeerde positie terecht, omdat er een verkeerde inschatting is gemaakt van hun talent of persoonlijkheid. Miskend talent raakt gedemotiveerd. Gemist talent verpietert in een functie die niet bij hen past. Het bedrijf verspilt talent en kapitaal.
Hoe kunnen bedrijven verborgen talenten opsporen? Ten eerste door gericht te zoeken naar talenten, niet alleen door leidinggevenden. Het is beter om medewerkers te testen. Ten tweede door goede, op de persoon gerichte opleidingen en trainingen. Ten derde door een organisatie te bouwen gericht op ontwikkeling, met mens-specifieke takenpakketten. Het komt zelden voor dat een medewerker perfect in een functieprofiel past. Vaak wordt tijd en geld besteed aan het trainen van de zwakke punten, terwijl de sterke punten niet worden benut.
Het losmaken van de kracht van mensen is een voorwaarde voor bedrijven en organisaties om succesvol te zijn en optimaal te presteren.
Actueel
Tegenwoordig is Spanjer ook actief in het lezingencircuit, waarbij hij voordraagt uit eigen werk. Hij kan putten uit een schat aan ervaringen, opgedaan in de voetballerij, acteurs- en schrijverskringen en uiteraard in het gewone leven. Hij kent deze werelden van binnenuit, maar is er door zijn nuchtere en satirische kijk altijd van buitenuit tegenaan blijven kijken. Dit levert meestal humoristische, soms ontluisterende, maar altijd boeiende verhalen op, die zonder meer van toepassing zijn op overheid en bedrijfsleven.
Spanjer is nog steeds een markante persoonlijkheid in de Nederlandse media. Hij staat bekend om zijn humor, zijn kritische blik en zijn vermogen om mensen aan het denken te zetten.