Sport en bewegen zijn over het algemeen goed voor de volksgezondheid. Echter, sporten brengt ook een risico op blessures met zich mee. In Nederland lopen sporters jaarlijks naar schatting 3,7 miljoen sportblessures op. In ongeveer 1,5 miljoen gevallen (39%) is medische behandeling noodzakelijk. Volleybal staat al jaren in de top tien van sporten waar de meeste blessures voorkomen. Een persoon die vijf uur per week volleybalt, loopt dus het risico op twee blessures per jaar.
Soorten Volleybalblessures
Er zijn verschillende manieren om volleybalblessures te categoriseren:
- Plotselinge blessures versus overbelastingsblessures: Plotselinge blessures ontstaan acuut, bijvoorbeeld door een enkelverzwikking. Overbelastingsblessures ontwikkelen zich geleidelijk over een langere periode.
- Acute blessures versus chronische blessures: Een blessure wordt als chronisch beschouwd als de sporter er langer dan drie maanden last van heeft. Een acute blessure, zoals een enkelverzwikking, kan echter chronische enkelinstabiliteit veroorzaken.
Risicofactoren bij Volleybalblessures
Risicofactoren zijn factoren die de kans op een blessure verhogen.
Veelvoorkomende Volleybalblessures en hun Oorzaken
Bij volleybal worden vrijwel alle lichaamsdelen intensief gebruikt, wat resulteert in een breed scala aan mogelijke blessures. Hieronder worden enkele van de meest voorkomende blessures besproken:
- Enkelblessure (Enkeldistorsie): Naast polsblessures is een enkelverzwikking de meest voorkomende blessure bij volleybal. Het ontstaat vaak door een verkeerde landing waarbij de voet naar binnen draait, waardoor het kapsel en de banden oprekken of scheuren.
- Knieblessure: Knieblessures, vaak veroorzaakt door verdraaiingen, kunnen leiden tot schade aan de kruisbanden en meniscus. Dit kan de buiging en strekking van de knie beperken en pijn veroorzaken. In ernstige gevallen kunnen kruisbanden en de binnenste meniscus tegelijkertijd beschadigd raken. Een springerknie is overbelasting van de knieschijfpees. Voorstekruisband letsels ontstaan meestal bij het (verkeerd) landen of bij snel wenden of keren.
- Handblessure (Duim): Hand- en duimblessures ontstaan wanneer de bal verkeerd op de duim terechtkomt. Dit veroorzaakt zwelling, pijn en beperkte bewegingsmogelijkheden. Bij een inscheuring nemen de pijn en zwelling toe, en ontstaat er instabiliteit.
- Schouderblessure: Bij bovenhandse technieken wordt de schouder veel gebruikt. Overbelasting kan optreden als de schouder vaak in de knel komt of uit de kom raakt, wat resulteert in pijn en stijfheid tijdens en na het sporten. Schouderinstabiliteit staat vaak in verband met een onjuiste opslag of smash. Voor een juiste opslag en smash is grote beweeglijkheid van de schouder een belangrijke factor. Hoe meer uitgehaald kan worden naar achteren, hoe krachtiger de opslag of smash. Tijdens de service (in het bijzonder de float serve) komen forse trekkrachten te staan die voor schade aan de zenuw (nervus suprascapularis) kunnen zorgen. Verder is deze zenuw erg belangrijk voor de sturing van de schouderspieren.
- Bovenbeenblessure: Jonge sporters kunnen overbelasting in de rectus femoris (bovenbeenspier) ervaren tijdens een snelle groeiperiode. De spieraanhechting raakt dan geïrriteerd, wat pijnklachten net boven de knie veroorzaakt.
- Kuitblessure: Kuitblessures komen vaak voor door het vele springen en landen, wat de kuitspier overbelast. Een plotselinge beweging kan ook een kuitblessure veroorzaken, zoals een zweepslag (scheur(tje) in de kuitspier). Een zweepslag wordt ook wel spierscheuring, tennisbeen, kuitspierscheur of whiplash genoemd. De zweepslag ontstaat plotseling, en je hebt het gevoel alsof je een trap tegen je kuit hebt gekregen. Behalve hevige pijn kan je ook niet meer op je tenen lopen.
- Rugklachten: Het vele bukken en strekken veroorzaakt veel spanning in de rug. Ook de verschillende bal acties zoals bij het aanvallen niet, waarbij ontzettend veel kracht uit de romp gehaald word.
- Nekklachten: Nekklachten bij volleybal ontstaan vaak tijdens het vele draaien en kantelen van het hoofd tijdens het spelen. Dit kan gepaard gaan met veel spierspanning in de nek, schouders en kaken.
Behandeling van Volleybalblessures
De behandeling van volleybalblessures is afhankelijk van het type en de ernst van de blessure. Enkele algemene behandelmethoden zijn:
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
- Rust: Neem voldoende rust om het geblesseerde lichaamsdeel te laten herstellen.
- Oefentherapie: Oefentherapie kan bijdragen aan het herstel en het verminderen van pijnklachten.
- Manuele therapie: Manuele therapie is een specialisatie van de fysiotherapie die zich richt op het verbeteren van de bewegingsvrijheid en mobiliteit van gewrichten. De manueel therapeut beoordeelt alle gewrichten in samenhang en zoekt verbanden.
- Braces: Braces kunnen het geblesseerde lichaamsdeel stabiliseren en beschermen. Een Push Sports Enkelbrace of de Bioskin Trilok zijn een goede oplossing voor enkelblessures. Een Push Sports Kniebrace of de Bioskin Gladiator FC zijn goede hulpmiddelen voor knieblessures. De Push Sports duimbrace en de Bioskin Thumb Spica zijn uitermate geschikt voor duimblessures! Om dit op de juiste manier te behandelen kunt u gebruik maken van de Bioskin bovenbeenbrace Thightbrace! Wanneer u weer wilt gaan belasten kunt u het beste gebruik maken van de Bioskin Calfskin.
Preventie van Volleybalblessures
Er zijn verschillende maatregelen die je kunt nemen om volleybalblessures te voorkomen:
- Draag braces: Braces stabiliseren en beschermen het lichaamsdeel tegen verzwikking, verdraaiing en overbelasting.
- Goede warming-up en cooling-down: Een goede warming-up zorgt ervoor dat de bloedsomloop op gang komt en de spieren warm worden. Een cooling-down helpt om de spieren te ontspannen na de training of wedstrijd. Voor een goede en gevarieerde training kunnen trainers en coaches gebruik maken van het programma VolleyVeilig. Dit programma bestaat uit warming-up-, romp- en stabiliteitsoefeningen en oefeningen gericht op het voorkomen van knie-, schouder- en enkelblessures. Voor volleyballers zijn oefeningen van belang die de spieren versterken, de techniek verbeteren en die de conditie, kracht en balans vergroten.
- Goede schoenen en kleding: Goede schoenen en kleding bieden draagcomfort, stabiliteit, schokdemping en grip.
- Juiste techniek: Een goede techniek is essentieel om blessures te voorkomen.
- Persoonlijke bescherming: Naast een goed opgebouwde training en de juiste oefeningen, is een juiste bescherming en uitrusting belangrijk.
Veelgebruikte Volleybal Oefeningen
- Chaos Easy oefening: De spelers gaan op een plek in het volleybal veld staan en de bal wordt gegooid. De spelers dienen de val te vangen en direct over het net te gooien. Op het moment dat een speler de bal heeft gegooid, gaat hij/zij naar een muur (achterin het veld of aan de zijkant) en tikt deze aan, waarna hij/zij terugkomt in het veld. De andere spelers in het team draaien vervolgens een plekje door. Wanneer iemand fout gooit (in net of uit), moet degene een rondje sprinten om het veld van de tegenstander.
- Verbetering van blok en verplaatsing: Ga met 4 spelers aan één zijde van het veld staan (rechterkant). Serveerder staat rechtsachter en serveert rechtdoor op de passer. Deze speelt de bal vervolgens door naar de spelverdeler, die vervolgens de set-up klaar maakt. Hierna komt de aanval door direct na de serve te rennen naar het midden van het veld waar een midblokkeerder in de wacht staat op de driemeterlijn. Zodra de midblokkeerder getikt wordt mag zij/hij de midblokkeerder aan het net aantikken.
Andere Sporten en Handklachten
Het is interessant om te zien dat handklachten niet alleen bij volleybal voorkomen, maar ook bij andere sporten:
- Basketbal
- Golf
- Hardlopen
- Hockey
- Korfbal
- Padel
- Skiën
- Tennis
- Turnen
- Vechtsporten (boksen, judo)
- Voetbal (keepers)
- Zwemmen
Voor al deze sporten geldt dat aandacht voor de handen essentieel is voor het voorkomen van klachten. Dit omvat gepaste training, het gebruik van de juiste technieken en indien nodig, het gebruik van braces of compressiekousen voor extra ondersteuning.
Volleybal in Nederland
Nederland telt 1.100 volleybalverenigingen met ruim 600.000 leden. De grootste groep volleyballers in Nederland is lid van een zaalvolleybalvereniging, waarvan 120.000 leden ook in wedstrijdverband spelen. Beachvolleybal, waarbij duo’s in het mulle zand spelen, wordt steeds populairder in Nederland. Zitvolleybal is bij uitstek geschikt voor mensen met een beperking aan één of beide benen. Het speelveld is kleiner en het net hangt lager.
Volleybal staat in de top 10 van sporten in Nederland met de meeste bezoeken aan de spoedeisende hulp (SEH) naar aanleiding van een blessure. In 2019 liepen zo’n 2.500 (1.700-3.400) volleyballers een sportblessure op (0,08-0,15 SEH-bezoeken per 1.000 sporturen). Van alle Spoedeisende Hulp bezoeken betrof het in 600 gevallen een ernstige blessure (26%). De meeste volleybalblessures ontstonden bij 0- tot 17-jarigen (37%) en 18-tot 34-jarigen (33%).
Lees ook: Alles over zand sokken en volleybal
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal