Korfbal, een unieke Nederlandse sport, kent een rijke geschiedenis die teruggaat tot het begin van de 20e eeuw. Van de eerste wedstrijden op Amsterdamse schoolpleinen tot de moderne sportcomplexen, heeft korfbal zich ontwikkeld tot een belangrijke sport in Nederland, met een sterke basis in lokale gemeenschappen. Dit artikel duikt in de geschiedenis van korfbal, met een focus op de rol van verenigingen zoals KV De Meeuwen in Putten.
De Oorsprong van Korfbal: Een Initiatief van Nico Broekhuysen
In september 1902 speelden leerlingen van de Nieuwe Schoolvereeniging in Amsterdam de eerste korfbalwedstrijd ter wereld. Dit gebeurde op initiatief van Nico Broekhuysen (1876-1958), een leraar die op een internationale cursus openluchtspelen in Zweden een variant van basketbal had gezien. Broekhuysen paste het spel aan voor zijn leerlingen, waarbij hij de ring van bandijzer verving door een rieten korf, vandaar de naam korfbal.
Een maand na de eerste wedstrijd werden de spelregels in druk uitgegeven. Ondersteund door de Nederlandse Bond voor Lichamelijke Ontwikkeling gaf Broekhuysen lezingen en cursussen om zijn "uitvinding" onder de aandacht te brengen. Al snel werden in Amsterdam en elders de eerste korfbalverenigingen opgericht, vaak verbonden aan scholen.
De Nederlandse Korfbalbond (NKB): Een Centrale Organisatie
Op 2 juni 1903 werd de Nederlandse Korfbalbond (NKB) opgericht in Amsterdam. Afgevaardigden van verschillende verenigingen waren aanwezig, en Broekhuysen werd gekozen tot voorzitter. De oprichting van de NKB was een cruciale stap in de ontwikkeling van korfbal. De bond zorgde voor de verspreiding van het spel, de regeling van wedstrijden en het vaststellen van de spelregels. In 1904 werd de eerste competitie gestart, en in 1905 verscheen het officiële orgaan van de bond, genaamd Korfbal.
De NKB had als doelstelling: “den bloei van het korfbalspel in Nederland te bevorderen […] door het vormen van een bond tusschen alle beoefenaars van het korfbalspel in Nederland; door het vaststellen en verbreiden der regels van het korfbalspel; door het maken van propaganda voor het korfbalspel; door het uitschrijven, regelen en steunen van korfbal-wedstrijden en door alle wettige, geoorloofde middelen, die hem verder ten dienste zullen staan.”
Lees ook: Ontdek de Historie van Meeuwen-Deurne Korfbal
Kenmerken van het Vroege Korfbal: Gemengde Teams en Revolutionair Karakter
Korfbal werd gespeeld door twee twaalftallen verdeeld over drie vakken (aanval, middenvak en verdediging). Na twee doelpunten werd er van vak gewisseld. Het spel bood veelzijdige lichaamsbeweging en vereiste weinig materiaal.
Wat korfbal revolutionair maakte, was het gemengde karakter: zes vrouwen en zes mannen speelden in één team. Dit was in het begin van de 20e eeuw ongekend in de Nederlandse sportwereld. Hoewel dit gemengde karakter aantrekkelijk was, leidde het ook tot een imagoprobleem, waarbij korfbal soms werd gezien als een "meidensport".
Groei en Ontwikkeling: Regionale Bonden en Koninklijke Erkenning
In de jaren na de oprichting groeide de NKB gestaag. Er kwamen meer clubs en spelers, en de landelijke competitie werd verder uitgebreid. Ook ontstonden er lokale bonden die korfbal in een bepaalde stad of regio promootten en een eigen competitie instelden.
In 1913 vroeg de NKB koninklijke erkenning van de statuten aan, waardoor de bond rechtspersoonlijkheid kreeg. Dit bood het bestuur een veilig vangnet om contracten af te sluiten. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kende de NKB een moeilijke tijd, maar na de oorlog volgde een nieuwe groeiperiode.
De Periode 1918-1938: Uitbreiding en Regionalisering
In de eerste naoorlogse jaren groeide de NKB aanzienlijk wat betreft het aantal clubs en spelers. Dit bracht een verdere uitbouw van de nationale competitie en nieuwe regionale bonden: de Friese Korfbalbond, de Westfriesche Korfbalbond en de Zaansche Korfbalbond (1918), de Haagse Korfbalbond en de Dordrechtse Korfbalbond (1919), het Noordelijk Korfbal Verbond, de West-Groningsche Korfbalbond, de Haarlemse Korfbalbond en Rotterdamse Korfbalbond (1920).
Lees ook: Clubinformatie De Meeuwen Korfbal
KV De Meeuwen: Een Lokale Korfbalvereniging met een Rijke Historie
Hoewel de exacte oprichtingsgeschiedenis van KV De Meeuwen in Putten niet in detail beschreven staat in de verstrekte informatie, kunnen we wel een beeld schetsen van de ontwikkeling van de vereniging. De Meeuwen is een belangrijke speler in de lokale gemeenschap van Putten.
Vlug en Vaardig: Een Voorloper van De Meeuwen
Onder de naam Vlug en Vaardig werd een eerste poging ondernomen om korfbal in Putten te introduceren. Deze poging strandde echter, en de leden trokken zich terug.
De Oprichting van De Meeuwen in 1961
In 1961 leek de tijd rijp voor een nieuwe poging. Oud-leden van Vlug en Vaardig en andere geïnteresseerden kwamen op 15 november bijeen in restaurant de Heerdt en kozen de heer Ykema tot voorzitter van korfbalvereniging De Meeuwen.
Veldjes en Verhuizingen: Een Zwerftocht door Putten
De leden van De Meeuwen hebben in de loop der jaren heel wat veldjes "vertrapt". Begonnen werd op een veld naast het toenmalige hotel Zech, waarna de vereniging verhuisde naar de plek waar nu scholengemeenschap Calvijn staat. Een klein hokje diende als kleedkamer, kantine en opberghok.
Poelier Jansen bood uitkomst door ruimte te bieden aan de Voorthuizerstraat, waardoor De Meeuwen eindelijk aan wedstrijden kon deelnemen. Later verhuisde de vereniging naar een plek in de schaduw van de eierhal (nu parkeerplaats achter het gemeentehuis), maar de gemeente gooide roet in het eten. Noodgedwongen verhuisde De Meeuwen naar een weiland naast de Trouw fabriek.
Lees ook: KNVB De Meeuwen: beelden en achtergrondinformatie
De Halvinkhuizerweg: Een Nieuwe Basis voor Groei
De één na laatste verhuizing was die naar het terrein aan de Halvinkhuizerweg, waar De Meeuwen echt groot zijn geworden. Een grasveld, gravelveld en een kantine genaamd 't Hok gaven de leden jarenlang plezier.
Het Moderne Sportcomplex: Een Nieuw Tijdperk
In het jaar 2000 werd een nieuw sportcomplex geopend, hemelsbreed 200 meter verderop. Dit complex omvat een kunstgrasveld dat plaats biedt aan drie seniorenvelden en een eigen sporthal.
Microkorfbal en de Eerste Kampioenschappen
In 1974 werd enkel nog microkorfbal gespeeld tijdens toernooien. Later werden de seniorenteams ook ingezet in de micro competitie, maar de thuiswedstrijden moesten nog steeds in Nijkerk of Amersfoort worden gespeeld, omdat Putten nog geen eigen sporthal had.
De Meeuwen behaalde het eerste kampioenschap ooit tegen Arena 3 met een uitslag van 16-1. Het duurde nog 5 jaar voordat het eerste twaalftal kon doordringen naar de hoogste afdelingsklasse.
Successen in de Hogere Klassen: Promotie en Degradatie
In 1972 werd het kampioenschap behaald in de hoogste klasse, waardoor De Meeuwen promoveerde naar het districtkorfbal. Het jaar daarop werd meteen de volgende titel behaald, en de vereniging stoomde door naar de tweede klasse district. Echter, binnen twee jaar viel De Meeuwen weer terug naar de afdelingsklasse.
In de jaren daarna werd hard gevochten in de top van de afdelingsklass, maar de titel werd steeds gemist. Zonder kampioen te worden promoveerde De Meeuwen alsnog, en een jaar later werd de vereniging opnieuw kampioen en stond ze opnieuw in de tweede klasse districtkorfbal.
Begin jaren negentig werd definitief de eerste klasse bereikt, en in 1995 werd de eerste promotie naar de overgangsklasse gemaakt. Nog geen drie jaar later bereikte De Meeuwen de top. Onder trainer Ronald Ligt behaalde de vereniging het kampioenschap, en de Hoofdklasse veldkorfbal lonkte.
Sindsdien is het De Meeuwen nog niet gelukt om zich te handhaven in de Hoofdklasse, en de vereniging valt tussen wal en schip van de Hoofdklasse en Overgangsklasse. In het seizoen 2002-2003 werden beide plaatsen in de hoofdklasse verloren, waardoor De Meeuwen in het volgende seizoen in de overgangsklasse uitkwam.
Jeugdkampioenschappen: De Toekomst van De Meeuwen
In 1997 ontplofte de bom in Ahoy. De jeugd van De Meeuwen timmerde al jaren aan de weg, en dit jaar werd het harde werken beloond. De A1 werd Nederlands Kampioen zaalkorfbal tegen Kapelle A1, en de A2 deed hetzelfde voor de afdelingsjunioren. Ook de C1 van De Meeuwen is al eens Nederlands Kampioen geweest, en in het seizoen 2002-2003 deed de B1 het ook op het veld.
Leden en Organisatie: Een Stabiele Hoofdklasser en Sociaal Onderkomen
Korfbal is zeer populair onder de Puttense jeugd, en in het seizoen 2000-2001 werd voor het eerst de grens van 400 leden doorbroken. Dit is onder andere bereikt door de organisatiestructuur die met een lange termijngedachte De Meeuwen tot niet enkel een stabiele hoofdklasser wil maken maar ook een sociaal onderkomen wil zijn voor de Puttense jeugd.
Ilse van den Hazel: Een Nieuwe Voorzitter aan het Roer
In 2024 werd Ilse van den Hazel benoemd tot voorzitter van KV De Meeuwen, als eerste vrouw in de geschiedenis van de vereniging. Ilse is al sinds haar vijfde lid van de club en heeft zich op allerlei manieren ingezet, van jeugdbegeleiding tot commissiewerk. Haar benoeming markeert een nieuw hoofdstuk voor de vereniging.
Ilse's visie is gericht op het verder bouwen aan een sterke, open en betrokken vereniging. Ze ziet KV De Meeuwen als meer dan alleen een sportclub, maar als een plek waar mensen samenkomen, samenwerken en samen groeien.
Het Archief van het KNKV: Een Bron van Informatie
Het Nationaal Archief in Den Haag beheert het archief van het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV) en zijn voorgangers. Dit archief omvat een periode van 1903 tot 2019 en bevat een schat aan informatie over de geschiedenis van de korfbalsport in Nederland. Het archiefmateriaal bestaat uit geschreven, getypte en gedrukte documenten, waaronder notulen van vergaderingen, jaarverslagen, statuten, spelregels en periodieken.
De archiefvormers zijn onder andere de (Koninklijke) Nederlandse Korfbalbond (1903-1973), het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (1973-2019), de Christelijke Korfbalbond in Nederland (1920-1973) en de Nederlandse Dames Korfbalbond (1946-1994).
tags: #meeuwen #korfbal #geschiedenis