Hockey, een sport die wereldwijd door miljoenen mensen wordt beoefend, kent een rijke geschiedenis die duizenden jaren teruggaat. Van oude beschavingen tot de moderne Olympische Spelen, hockey heeft een opmerkelijke evolutie doorgemaakt. Dit artikel duikt in de oorsprong, ontwikkeling, regels en de huidige populariteit van hockey, met een speciale focus op de Nederlandse context.
De Oorsprong van Hockey
De exacte oorsprong van hockey is gehuld in mysterie, maar er zijn aanwijzingen dat de sport al duizenden jaren geleden werd gespeeld. Oude Grieken, Romeinen en Azteken beoefenden sporten die leken op hockey, waarbij een bal met een gebogen stok werd geslagen. In India werd ook al heel lang een hockey-achtig spel gespeeld. Rijke Perzen in Azië speelden een spel dat veel op polo leek, een soort hockey te paard. Minder rijke mensen maakten kortere stokken om het spel op de grond te spelen. In Griekenland ontstonden uit polo weer andere speelvormen met stok en bal, zoals het spel Horn dat 478 jaar voor Christus werd gespeeld. De Romeinen speelden een soort hockey op het strand met mensenschedels in plaats van een bal. In Afrika speelde de Bahukastam thepu met stokken van palmtakken en een rubberen bal. De Azteken speelden een soort hockey met houten ballen en stokken van dierenbotten.
Deze vroege vormen van hockey legden de basis voor de ontwikkeling van het moderne hockey, hoewel ze op veel punten verschilden van de sport die we vandaag de dag kennen.
De Ontwikkeling van Modern Hockey
Het moderne hockey begon vorm te krijgen in de Middeleeuwen. In de 17e eeuw speelde men in Engeland Bandy, een spel op ijsvlakten, ook wel ice hockey genoemd. Bandy werd gespeeld op harde stranden of op ijsvlakten. De Britten speelden een spel genaamd Bandy-on-ice. Omdat zij op voornamelijk harde ondergronden als ijs en hard zand speelden, maakten ze de onderkant van hun stick krommer. De naam van het spel verandert dan in Hockey-on-ice, waarbij hockey vermoedelijk verwijst naar de kromming (hook) van de stick. In de 19e eeuw begon hockey zich te ontwikkelen tot de sport die we nu kennen. In Engeland werden de eerste officiële hockeyregels opgesteld en ontstonden de eerste hockeyclubs. Het spel werd gespeeld met een houten bal en een houten hockeystick, en de regels waren nog erg eenvoudig. Geleidelijk aan verspreidde de sport zich over de rest van Europa en naar andere delen van de wereld.
Hockey in Nederland
Hockey werd in Nederland pas in 1891 geïntroduceerd door Pim Mulier. Het waren ook hier de ijshockeyers (die toen bandyspelers heetten) die in Haarlem in de zomermaanden op gras gingen spelen. De oprichting van de eerste hockeyclub volgde in 1892 in Amsterdam en in 1898 werd de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) opgericht. Haarlem was de stad waar het eerst hockey werd gespeeld. Bandyspelers gingen buiten het winterseizoen veldhockey spelen. In 1895 werd al gespeeld om het kampioenschap van Nederland. In 1898 werd in Amsterdam door 5 clubs de Nederlandse Hockey en Bandybond NHBB opgericht, vlak na de oprichting gingen de Bandyspelers hun eigen weg. In 1909 waren 11 verenigingen lid van de NHBB, 10 jaar later waren dit er al 29. Nederland speelde in het begin met een aantal eigen regels. Zo had de stick twee platte kanten en was de bal gemaakt van gevlochten touw en canvas. De bal was groter en veel lichter dan nu en omdat hij een oranje kleur had, werd hij de sinaasappel genoemd. Spelers mochten de bal met de voet stoppen en de tegenstander met de stick haken. Die eigen regels waren natuurlijk niet zo handig in wedstrijden tegen teams uit het buitenland. Terwijl Nederland juist graag met het heren hockeyteam wilde deelnemen aan de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam.
Lees ook: Belgische invloed Twente
Aanvankelijk was hockey een exclusieve herenaangelegenheid. Dames moesten wachten tot 1910 voordat ze lid konden worden van een hockeyclub. Maar wel onder de strikte voorwaarde dat ze “alleen Dinsdag en Donderdag-middag en Zondag’s tot 12 uur spelgelegenheid kregen”.
Hockey als Olympische Sport
Een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van hockey was de introductie van de sport op de Olympische Spelen in 1908. Hoewel hockey al eerder op de Spelen was verschenen als demonstratiesport, was dit de eerste keer dat het een officieel onderdeel was van het programma. Sindsdien is hockey een vast onderdeel gebleven van de Olympische Spelen, met uitzondering van een korte onderbreking in 1924.
Om mee te kunnen doen aan de Spelen in eigen land, werden de regels aangepast naar de internationale standaarden. Voor het oog van 35.000 toeschouwers wordt Nederland tweede achter India. Hockey is in één klap populair in Nederland.
De olympische status van hockey heeft bijgedragen aan de wereldwijde erkenning en groei van de sport.
De Regels van het Spel
Hockey is een stick- en balspel dat op (kunst)gras wordt gespeeld. Tijdens een wedstrijd staan twee teams van elk elf spelers tegenover elkaar. Alle spelers hebben een stick met een kromme haak, waarmee zij de bal slaan, pushen of stoppen. Doel van het spel is om zoveel mogelijk doelpunten te scoren; liefst meer dan de tegenstander uiteraard. Een doelpunt is gescoord als de bal helemaal over de doellijn is gegaan. Alle hockeywedstrijden vanaf de D-jeugd (vanaf 10 jaar) duren vier keer 17,5 minuten.
Lees ook: Meer dan alleen goud: Het verhaal van de hockeyers
Het Veld en de Uitrusting
Een hockeyveld is 91,40 meter lang en 55 meter breed. Het veld wordt in tweeën verdeeld door een middenlijn. Aan beide uiteinden van het veld liggen de achterlijnen, met precies in het midden een doel (3,66 meter breed). Voor elk doel is een halfronde cirkel getrokken.
Een hockeystick is een stok die aan de onderkant uitloopt in een kromme haak. De haak heeft een bolle kant (aan de rechterkant) en een platte kant (links). De bal mag alleen met de platte kant worden gespeeld. Dat is niet zo erg, want de bal met de bolle kant spelen is heel onhandig.
Een hockeyteam heeft maximaal elf spelers tegelijk in het veld: een keeper en tien veldspelers.
Belangrijke Spelregels
- Veldspelers mogen de bal niet met hun voeten spelen. Eigenlijk mag er met geen enkel lichaamsdeel gespeeld worden. Alleen de keeper mag naast een stick ook handen en voeten gebruiken, maar alleen om de bal in de eigen cirkel te stoppen.
- Een veldgoal wordt gescoord gedurende het verloop van de wedstrijd. Een doelpunt telt alleen als de bal helemaal over de doellijn is gegaan.
- Een strafbal is vergelijkbaar met de strafschop bij voetbal. De bal wordt op een strafstip gelegd, op een afstand van 6,40 meter recht voor de goal. Een door het team dat de strafbal krijgt aangewezen speler probeert te scoren met één push op de goal. De goal wordt alleen verdedigd door de keeper van de tegenpartij. Alle andere spelers moeten achter de 23-meterlijn staan.
- Een strafbal wordt om verschillende redenen toegekend. Als het verdedigende team een overtreding maakt in de eigen cirkel of een heftige overtreding binnen zijn 23-metergebied, dan kan de tegenstander een strafcorner toegekend krijgen.
- Eén aanvaller gaat met de bal op een vaste plaats op de achterlijn (minimaal 9,10 meter van de dichtstbijzijnde doelpaal) staan. Deze speler ‘pusht’ de bal naar zijn mede-aanvallers, die vlak buiten de cirkel klaar staan om de bal in ontvangst te nemen. Tot de strafcorner daadwerkelijk is genomen, mogen deze aanvallers niet binnen de cirkel komen.
- Maximaal vijf verdedigers (inclusief de keeper) gaan achter de achterlijn staan om de strafcorner te gaan verdedigen. Ze mogen zowel binnen als buiten de goal staan. Alle andere spelers van hun team moeten achter de middenlijn gaan staan.
- Op het moment dat de aanvaller op de achterlijn de bal heeft gespeeld, is de strafcorner genomen. De verdedigers mogen dan de cirkel inlopen om de bal te onderscheppen. De aanvallers moeten er voor zorgen dat de bal eerst buiten de cirkel wordt gestopt. Als het eerste schot op goal een slag is, dan mag de bal niet hoger dan 46 centimeter van de grond komen. Dat is de hoogte van de zij- en achterschotten van het doel.
- Als de stand van een wedstrijd tijdens een belangrijk kampioenschap of toernooi na reguliere speeltijd en eventueel verlenging nog gelijk is, worden shoot-outs genomen. Een shoot-out is een één-tegen-één duel tussen de keeper en een speler, waarbij de speler start op de 23-meterlijn en de keeper in het doel. De speler heeft acht seconden de tijd om te scoren.
Technologische Ontwikkelingen in Hockey
In de loop der jaren heeft hockey ook op technologisch vlak grote ontwikkelingen doorgemaakt. Waar de eerste hockeysticks nog van hout waren gemaakt, worden tegenwoordig geavanceerde materialen zoals carbon en fiberglas gebruikt. Ook de hockeyballen zijn sterk verbeterd, met betere gripoppervlakken en aerodynamica. Deze technologische vooruitgang heeft bijgedragen aan de snelheid en dynamiek van het moderne hockeyspel. Bovendien hebben innovaties op het gebied van kunstgras de speelomstandigheden en de algehele beleving van de sport verder verbeterd.
Hockey in het Onderwijs en de Jeugd
Je kan al vanaf 6 jaar op hockey en je kan dit doen tot je oud bent. Het is belangrijk dat je goed beschermt bent. Om te kunnen hockeyen, heb je natuurlijk een stick nodig. De eerste hockeysticks waren erg hard en helemaal niet buigbaar, dit kwam doordat ze uit één stuk hout werden gemaakt. Deze sticks hadden twee platte kanten. Sinds 1927 heeft de stick een bolle en een platte kant gekregen. De meeste van de houten sticks die nu in Nederland gebruikt worden, zijn in India en Pakistan gemaakt. De duurste sticks worden verstevigd door verschillende soorten kunststof. kreeg de haak soms scherpe punten. de haak erg gevaarlijk. Daarom zijn aluminium sticks sinds 1998 verboden. Tegenwoordig wordt er veel met kunststofsticks gespeeld. De stick wordt grotendeels gemaakt uit een mal, maar hier komt de stick ruw uit. Na veel lakken en verf spuiten krijgt de stick zijn gladde vorm. Vaak worden bij deze sticks ook de kunststoffen gebruikt die worden gebruikt om de stick te verstevigen. Een voordeel van kunststof is dat alle sticks hetzelfde zijn, omdat ze uit een mal komen. Je hebt dus geen last van nerven, die vaak breuken veroorzaken in de houten sticks. Een stick mag tussen de 340 gram en 794 gram wegen. Daarnaast moet de stick door een ring met een diameter van 5,10 cm kunnen worden gehaald. Vroeger speelden mensen hockey met alles wat rond was. Rond 1950 werd met een bal van kurk gespeeld of met ballen van paardenhaar met daar omheen een laagje van kurk of leer. Tegenwoordig gebruiken we allerlei kunststofballen die soms worden gevuld om het juiste gewicht te krijgen. Een bal mag tussen de 156 en 163 gram wegen. De omtrek van de bal ligt tussen de 22,4 cm en 23,5 cm. De buitenkant van de bal is meestal glad, maar er mogen wel een naad of kleine putjes inzitten (dimple-bal). Jongens dragen vaak een korte broek, een shirt en sportkousen. Meisjes dragen in plaats van een korte broek een rokje. Tijdens het hockeyen worden er veel ballen tegen je schenen aangeslagen, meestal gebeurt dat per ongeluk. Daarom is het handig om scheenbeschermers onder je kousen te dragen, zodat je geen blauwe plekken op je benen krijgt. Als schoenen draag je sportschoenen met noppen, zodat je niet uitglijdt in het gras. Voor kunstgras heb je schoenen met kleinere noppen nodig, omdat je anders het kunstgras te veel beschadigt. Meestal is het bij hockey verplicht om een bitje in te hebben, dat is een soort ‘c-vorm’ van plastic waar je je bovenkaak in kunt doen.
Lees ook: Glasheldere hockeyverzekering
De Rol van Vrouwen in Hockey
Vrouwen werden bijna vanaf het begin toegelaten tot hockeyclubs. Op de oprichtingsvergadering van de Amersfoortse hockeyclub Quickstep in 1896 bijvoorbeeld waren de voorzitter en de penningmeester ‘twee jonge dames’. Twee jaar later volgde De Haarlemsche Dames Hockey en Bandy Club en op 25 februari 1899 was er in Amsterdam een dameshockeywedstrijd. Een eigenaardigheid in het Nederlandse hockey zorgde er zelfs lange tijd voor dat ze samen speelden in één team, net als bij korfbal - het zogenaamde mixed hockey. Het werd zelfs vaak in de naam van een nieuwe club opgenomen, waarbij bovengenoemde Quick Step de eerste was, voluit: Amersfoortsche Mixed Hockey Club Quickstep. Ook in Amsterdam waren er dit soort clubs, zoals Amsterdamsche Mixed Hockeyclub F.I.T. Deze deelname van vrouwen in hockey bleef bovengemiddeld hoog, ook na de oorlog.
Hockey in de Nederlandse Cultuur
Na voetbal is hockey de grootste sport in ons land. Hoewel het spel lange tijd werd gezien als een sport voor de rijkere, is dit in de loop der tijd sterk veranderd. Iedereen kan nu hockey spelen en door het gehele land zijn verenigingen gevestigd. Deze populariteit heeft ervoor gezorgd dat Nederland één van de beste hockeylanden ter wereld is geworden. In Nederland zijn we erg goed in hockey. Het mannenteam van Nederland is al vaak in de prijzen gevallen. Dit geldt ook voor de vrouwen.
De Toekomst van Hockey
Hockey blijft continu groeien als sport. Met de toenemende populariteit en de voortdurende technologische innovaties ziet de toekomst van hockey er veelbelovend uit. Of het nu gaat om nieuwe trainingsmethoden of de introductie van nieuwe competities, hockey zal zich ongetwijfeld blijven ontwikkelen en sportliefhebbers over de hele wereld aantrekken. Het is belangrijk om de regels goed te kennen. Maar om hockey leuk te houden is er meer nodig.
tags: #hockey #geschiedenis #en #regels