Introductie
De relatie tussen de KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) en de Nederlandse overheid, met name de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS), is essentieel voor het functioneren van het Nederlandse voetbal. In dit artikel wordt dieper ingegaan op de interactie tussen Martin van Rijn, voormalig staatssecretaris van VWS, en de KNVB, waarbij verschillende aspecten zoals de financiële situatie van amateurclubs, discriminatie in het voetbal en de herstart van het profvoetbal na de coronacrisis aan bod komen.
De financiële situatie van amateurclubs
De KNVB luidde een aantal weken geleden de noodklok over de vermeende slechte situatie waarin veel verenigingen zich bevinden: volgens de bond heeft een ruime meerderheid van de voetbalclubs moeite om aan genoeg vrijwilligers te komen en financieel het hoofd boven water te houden. In een brief aan de Tweede Kamer beantwoordde staatssecretaris Martin van Rijn vragen over deze situatie. Van Rijn nuanceerde dit beeld echter. Volgens hem zijn er 'de afgelopen jaren maar enkele verenigingen failliet gegaan' en ligt de verantwoordelijkheid voor de ondersteuning van de sportverenigingen bij sportbonden en gemeenten.
Hoewel het aantal amateursportclubs de afgelopen jaren lichtelijk gedaald is, van 25.181 naar 24.669 tussen 2013 en 2015, is dat volgens Van Rijn geen reden tot zorgen. Deze daling wordt namelijk vooral veroorzaakt door fusies. Het aantal leden per vereniging is bovendien nagenoeg gelijk gebleven van 212 in 2013 naar 214 in 2015.
Critici stellen echter dat Van Rijn hiermee de realiteit uit het oog verliest. Veel clubs zijn bezig met man en macht te voorkomen dat er een faillissement ontstaat, en blijven doormodderen. De wet werk en zekerheid zou de situatie verder compliceren, waardoor veel verenigingen op omvallen staan. Het is de vraag of de portefeuillehouder dit voldoende inziet.
Discriminatie in het voetbal
Tijdens een bijeenkomst in De Kuip is samen met voetbalfans, spelers en clubs de campagne ‘Voetbal is van iedereen, zet een streep door discriminatie’ afgetrapt. De aftrap was met onder andere voormalig international Clarence Seedorf en staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, Martin van Rijn. Voetbal verbindt mensen, zowel op het veld als op de tribune. Of je nu zelf voetbalt, of graag naar voetbal kijkt: alle voetbalfans - van jong tot oud - willen gewoon genieten van een potje voetballen of een mooie wedstrijd bezoeken, ongeacht dat je huidskleur, religie of seksuele voorkeur er toe doet. Michael van Praag: ‘’ Voetbal is écht voor iedereen, dat is geen loze kreet.’’
Lees ook: Meer over de voetbalhistorie
Tijdens de bijeenkomst in de Kuip gingen staatssecretaris Van Rijn, bondsvoorzitter Van Praag, voormalig international Clarence Seedorf en Zouhair El-Maroudi, vrijwilliger bij amateurclub LMO, in gesprek over de verbindende kracht van voetbal. Een uniek verbindend netwerk van mensen met verschillende achtergronden. Voetbal staat midden in de maatschappij; het is de grootste sport van Nederland. Dus komen discriminatie en racisme helaas ook voor op en rondom het voetbalveld.
Tijdens het open gesprek benadrukten de aanwezigen dat het van belang is om vanuit een breed voetbalgeluid en gezamenlijke aanpak gericht op bewustwording aandacht te blijven besteden aan het onderwerp. Het is een proces gericht op de lange adem, maar samen met de gehele voetbalwereld kan een positieve boodschap afgegeven worden richting alle voetballiefhebbers. Een boodschap gericht aan iedereen die het zat zijn geassocieerd te worden met kwetsende en discriminerende acties in het voetbal. Seedorf: "Ik merk dat er honger is naar verandering."
De herstart van het profvoetbal tijdens de coronacrisis
Minister Martin van Rijn van VWS zette de deur op een kier om profvoetbal te spelen vóór 1 september. "Als het onder condities mogelijk zou zijn om het eerder te doen, dan wil ik daarnaar kijken", stelde hij tegenover de NOS.
"Het hangt ervan af onder welke condities dat dan zou kunnen. Dat is ook precies de reden dat we aan de KNVB hebben gevraagd: maak een plan, zodat we kunnen beoordelen wat wel en niet kan. Daartoe hebben ze zich bereid verklaard", aldus Van Rijn na een videogesprek met de voetbalbond.
Een woordvoerder van VWS wees erop dat men er nu niet blind van uit moet gaan dat er ook daadwerkelijk profvoetbal gespeeld wordt vóór 1 september. "Het KNVB-plan moet eerst nog worden voorgelegd aan het Outbreak Management Team (OMT). Zij nemen een definitief besluit hierover."
Lees ook: Nederlandse honkbalontwikkelingen
In een reactie liet de KNVB weten te broeden op de volgende fase voor het voetbal. "De volgende stap is dat er weer elf tegen elf kan worden gespeeld", zegt een woordvoerder. "Daarbij wordt met een realistische blik naar de nieuwe werkelijkheid, de maatregelen en mogelijkheden gekeken, los van exacte data. Dat doen we samen met de overheid."
Van Rijns woorden waren in ieder geval minder stellig ten aanzien van het profvoetbal dan die van Mark Rutte. Vorige maand zette de premier een streep door alle vergunningsplichtige evenementen in Nederland tot 1 september. Daaronder vallen ook de wedstrijden in de eredivisie en eerste divisie. "Geen betaald voetbal tot 1 september. Ja, dat is zuur", sprak Rutte op 21 april. "Maar bij alle gevolgen die deze crisis heeft voor de gezondheid van mensen, voor bedrijven en voor de samenleving als geheel ontkomen we er niet aan om dit offer met elkaar te brengen."
Woensdagmiddag sprak Van Rijn met KNVB-directeur Eric Gudde over het toekomstige plan voor het profvoetbal. "Ik vond het realistisch en constructief", duidde de minister na afloop het gesprek. "Ook de KNVB ziet dat de grote evenementen met veel publiek een extra risicofactor zijn. Ze vragen ook niet aan de overheid om dat te doen. Ze snappen ook dat er bij de overheid niet een grote zak met geld klaarstaat", aldus Van Rijn, daarmee doelend op de berekening van de voetbalbond dat de schade voor de profclubs als gevolg van de coronacrisis kan oplopen tot wel 400 miljoen euro. "Eerst moet er een plan komen", aldus de minister. "Dan kunnen we bekijken wat mogelijk is en wat niet mogelijk is." In grove lijnen werd de minister woensdag al bijgepraat over wat de KNVB voor ogen heeft om weer te kunnen gaan voetballen. "Ze zijn bezig, dus ik heb met ze gesproken welke elementen in het plan zouden moeten en kunnen komen."
De lobby van de KNVB in Den Haag
De woorden van Van Rijn kennen ook enige aanloop. Heeft de KNVB wel een sterke lobby in Den Haag? Kan de bond effectief de belangen van het profvoetbal over de brug brengen bij politici? Die vragen werden afgelopen weken hardop gesteld in de media. Dat politieke zwaargewichten vervolgens fel uithaalden naar de bond, maakte de situatie er voor de KNVB niet makkelijker op. Hij kreeg prompt bijval van premier Rutte.
Maandag spraken Dijkhoff en Gudde elkaar in een videogesprek. "Hoopgevend", typeerde de VVD'er zijn treffen met de bondsdirecteur bij Radio Veronica. "De aanzetten van het plan waaraan ze (de KNVB, red.) werken zijn realistisch. Van Rijn stelde dat het stoppen van de competitie de verantwoordelijkheid van de KNVB was. "Ze hadden hun redenen om dat te doen", vertelde hij aan Beau van Erven Dorens. "De KNVB bekijkt wat de consequenties zijn van spelen met publiek en spelen zonder publiek. Toen hebben zij besloten dat het verstandig is om te stoppen en na te denken over hoe het verder moet."
Lees ook: AHC Contributie: Wat je moet weten
Vanuit Zeist werd met verbazing gereageerd op die opmerkingen. De bond wil benadrukken dat de maatregelen binnen Nederland door het kabinet worden opgelegd en dat het voetbal daar in mee is gegaan. "Het kabinet heeft op 21 april besloten dat er tot 1 september niet gevoetbald mag worden", laat een KNVB-woordvoerder weten tegenover Beau en De Telegraaf.
Financiële steun aan het betaald voetbal tijdens de coronacrisis
De kritiek kwam in een periode waarin de KNVB de hulp van het kabinet nodig had. Het kabinet was niet van plan de sector betaald voetbal 140 miljoen uit te keren om de door de coronacrisis ontstane financiële problemen op te lossen. Dat heeft minister Martin van Rijn van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bekendgemaakt. De KNVB en de clubs hadden een maand geleden het verzoek om steun bij het kabinet ingediend.
Minister Van Rijn en vertegenwoordigers van de voetbalsector zaten vandaag bijeen voor overleg in Den Haag. Daar meldde de minister dat het kabinet niet van plan is een collectief bedrag uit te keren. De minister wilde per club bekijken wat nodig is om te overleven.
Daarbij heeft Van Rijn benadrukt dat clubs eerst alle mogelijke financiële routes moeten verkennen, alvorens zij bij de Rijksoverheid kunnen aankloppen. "Zij moeten eerst bij sponsors, banken, gemeenten en provincies kijken wat mogelijk is. Als er een bedrag overblijft, dan zullen wij als Rijk daarnaar gaan kijken", zegt Tom Elbersen, de woordvoerder van Van Rijn.
"We hebben gevraagd aan de KNVB, de eredivisie en de eerste divisie om per profclub uiteen te zetten hoe ze hun financiën regelen en wat ze precies tekortkomen", zegt Elbersen.
In een reactie bevestigde de KNVB het nieuws. "Er komt geen sectorspecifieke steun, maar er wordt clubspecifiek gekeken naar wat er zelf is gedaan en eventueel nog nodig is voor de toekomst. Volgende stap is nu om per club inzichtelijk te maken wat ze zelf al hebben gedaan", meldt een KNVB-woordvoerder. "Als laatste loket kan de rijksoverheid dan een rol gaan spelen".
Een maand geleden diende de voetbalsector nog een verzoek in bij Den Haag voor 140 miljoen euro, uitgaande van een heel seizoen 20/21 zonder publiek. Een maand later was dat scenario niet meer aan de orde. "De wereld staat er nu anders voor dan op het moment dat het Deltaplan werd ingediend (5 juni, red.). Het voetbal heeft inmiddels een concrete datum waarop weer gespeeld kan worden. Daarnaast kan weer een gedeelte van de fans in de stadions", zegt Elbersen. "Daarnaast merken we dat de ene club de andere club niet is. Er zitten grote verschillen tussen de betaaldvoetbalverenigingen in Nederland, met ieder een ander verhaal." Volgens VWS kregen de clubs en KNVB geen deadline opgelegd. Op korte termijn zouden de clubs hun financiële overzicht al richting Den Haag kunnen sturen.