Pijn in de kuiten is een veelvoorkomend probleem, vooral bij sporters zoals voetballers. De oorzaken kunnen variëren van relatief onschuldige spierstijfheid tot ernstigere blessures zoals een zweepslag of zelfs trombose. Dit artikel geeft een overzicht van de meest voorkomende oorzaken van kuitklachten tijdens het voetballen en de bijbehorende behandelingen.
Anatomie van de kuit
De kuit bestaat uit twee belangrijke spieren: de M. Gastrocnemicus (grote kuitspier) en de M. Soleus (kleine kuitspier). Beide spieren komen samen in de achillespees, die aanhecht aan het hielbeen. Deze spieren zijn essentieel voor het afzetten tijdens het lopen, springen en rennen.
Oorzaken van kuitklachten
Een zeurende pijn in de kuit kan verschillende oorzaken hebben. Hieronder worden de meest voorkomende besproken:
Stijve kuitspieren: Stijve kuitspieren hebben altijd met overbelasting te maken. Het kan betekenen dat je te veel hebt getraind, maar het kan bijvoorbeeld ook zijn dat de demping of steun uit je schoenen is. Dan hebben je kuiten het ook zwaarder te verduren. Ook opeens beginnen met heuveltraining, veel trappenlopen of langdurig staan in het dagelijks leven, kan zorgen voor overbelasting. Heb je structureel last van deze kuitblessure tijdens of na het hardlopen? Dan kan het ook aan je looptechniek liggen. Door dit aan te passen kan je je kuiten ontzien.
Kuitkramp: Bij kuitkramp trekken je kuitspieren ineens sterk samen. De spier verkrampt en er ontstaat een zeurende pijn in de kuit. Kuitkramp komt vaak heel spontaan en onverwachts opzetten, ook tijdens het slapen. Kramp in de kuit kan ontstaan tijdens of na het sporten, of tijdens een andere intensieve bezigheid wanneer er erg veel van je lichaam wordt gevraagd. De klachten kunnen gevolg zijn van intensief sporten en overstrekking van de kuitspieren, zeker bij spring-, ren- en sprintsporten. De ondergrond waarop je loopt of rent heeft ook invloed. Kuitkrampen kunnen ontstaan door vochtgebrek, denk hierbij aan transpiratie en te weinig drinken.
Lees ook: Aanpassingen korfbal bij zwangerschap
Spierverrekking in de kuit: Bij een minder ernstige beschadiging van de kuitspier treden de acute verschijnselen, zoals pijn met een onvermogen om op de tenen te staan en de bloeduitstorting, niet op de voorgrond. Er zijn bij deze kuitblessure wel spiervezels beschadigd, maar nog niet duidelijk gescheurd. Vaak is bij een spierverrekking lokaal een pijnlijke verharding te voelen met pijn bij het aanspannen van de kuitspier. Het lichaam probeert de beschadiging snel te genezen door ontstekingscellen naar het letsel te sturen. De verschijnselen van een lokale ontstekingsreactie, zoals roodheid, warmte, zwelling, pijn en een gestoorde functie, worden daarmee beperkt.
Gescheurde kuitspier (zweepslag): Een scheur in de kuitspier, oftewel een zweepslag, is een veel voorkomende kuitblessure bij sporters. 'Een gescheurde kuitspier betekent dat er een wondje in de spier is ontstaan', zegt Dercksen. Er schiet acuut een scherpe pijn in de kuit en je staat in één keer stil. De kuitblessure komt relatief vaker voor bij explosieve sporten zoals tennis en voetbal, maar het kan ook voorkomen bij hardlopen. Vaak gebeurt het tijdens het trekken van een sprintje of het plotseling afremmen.
Achillespeesblessure: De achillespees is een pees van de kuitspier. Een blessure ontstaat als gevolg van te veel rek op de achillespees. Deze overrekking ontstaat wanneer de kuitspier te kort is. Je kuitspier is te kort wanneer je voet te veel naar binnen (pronatie) of te veel naar buiten (supinatie) uitzakt tijdens het belasten. De achillespeesblessure komt vooral voor bij sporters, bijvoorbeeld wanneer je last hebt van pronatie of supinatie tijdens het hardlopen.
Arteriële problemen: In sommige gevallen kan pijn in de kuit veroorzaakt worden door problemen met de bloedvaten. Etalagebenen, afknelling van de bekkenslagader (vaak bij wielrenners, schaatsers en triatleten) of een te hoge hartslag kunnen leiden tot verzuring en pijn in de kuiten.
Trombose: Pijn in de kuit kan ook een symptoom zijn van trombose, een bloedstolsel in een diepe ader. Veelvoorkomende indicaties van trombose in de kuit zijn o.a. een zwaar gevoel in het been, kramp in de kuit, pijn in de kuit (soms alleen bij het lopen), een gezwollen voet of enkel, een gevoel van spanning in de kuit en een glanzende en strakgespannen huid.
Lees ook: Tips voor snellere wedstrijden
Behandeling van kuitklachten
De behandeling van kuitklachten is afhankelijk van de oorzaak. Hieronder volgt een overzicht van de behandelingen per type klacht:
Stijve kuitspieren
Spierstijfheid gaat soms samen met een pijngevoel bij het aanspannen van de kuitspier. Een ophoping van melkzuur in de spier geeft vaak een gevoel van vermoeidheid en stijfheid. Als ze stijf aanvoelen dan zijn rekoefeningen een prima manier om dit aan te pakken. Maar ook een massage van de kuiten kan goed helpen.
Kuitkramp
Om de kramp te verlichten, kun je je kuit masseren, meer vocht tot je nemen en zorgen dat je de kuitspier in een ontspannen toestand brengt. Daarnaast is het belangrijk om voldoende mineralen binnen te krijgen.
Spierverrekking in de kuit
Meestal is hardlopen na drie tot vier weken weer mogelijk. Je behandelt een spierverrekking hetzelfde als bij een gescheurde kuitspier, maar je kunt sneller door het proces heen. Er is namelijk veel minder schade waardoor je sneller herstelt. Maar let op. Bij een te enthousiaste trainingsopbouw wordt een hernieuwde spierverrekking of spierscheuring mogelijk.
Gescheurde kuitspier (zweepslag)
In de acute fase moet het wondje vooral genezen en is het dus belangrijk om geen trekkrachten op de kuitspier te hebben. Afhankelijk van de grootte van het wondje kan het soms zelfs betekenen dat je even met krukken moet lopen om het te ontzien. In ieder geval in de eerste fase bewegingen vermijden die pijnlijk zijn, omdat je het wondje dan weer wat opentrekt. Als de genezing op gang komt (litteken), ga je weer voorzichtig met rekoefeningen spanning zetten op het wondje om het litteken te versterken. Daarna doe je hetzelfde met krachtoefeningen, opbouwend naar sprongoefeningen. Heb je dit allemaal doorlopen? Dan mag je het hardlopen weer voorzichtig opbouwen. De gedachte is dat je steeds meer belasting op het litteken gaat zetten om dit te versterken, net zolang totdat je weer klachtenvrij kunt hardlopen.
Lees ook: Volleybal regels overzicht
Achillespeesblessure
De behandeling van een achillespeesblessure is afhankelijk van de ernst van de blessure. In de meeste gevallen bestaat de behandeling uit rust, koelen, compressie en elevatie (RICE). Daarnaast kunnen rekoefeningen en steunzolen helpen.
Arteriële problemen
De behandeling van arteriële problemen is afhankelijk van de specifieke aandoening. In sommige gevallen kan een operatie nodig zijn.
Trombose
Bij vermoeden van trombose is het belangrijk om direct een arts te raadplegen. Er zullen meteen medicamenteuze tromboseprofylaxe (antistollingsmiddelen) worden ingezet om de bloedstroom te verbeteren en de vorming van bloedstolsels in uw kuit te verminderen.
Algemene tips ter preventie en behandeling
Warming-up en cooling-down: Een goede warming-up en cooling-down zijn essentieel om blessures te voorkomen. Geef je lichaam rustig de tijd om je spieren, pezen en bloedsomloop rustig warm te laten draaien. Na afloop van de inspanning breng je je lichaam met een cooling down naar een rustpunt. Dit is nodig om een goede afvoer van afvalstoffen uit de spieren mogelijk te maken.
Rek- en strekoefeningen: Met rek- en strek oefeningen breng je je spieren op lengte, maak je je spieren en gewrichten los. Het rekken en strekken van de grote kuitspier (M. Gastrocnemicus) doe je door een been strekkend naar achteren te plaatsen en de voet vlak op de grond te zetten. Buig de knie van je andere been en buig je romp voorwaarts zoals afgebeeld op de afbeelding. Zorg er voor dat je hakken constant de grond raken en je tenen vooruit wijzen. Het rekken en strekken van de kleine kuitspier (M. Soleus) doe je door een been een halve stap naar achteren te plaatsen, met een rechte rug beide knieën te buigen tot je rek voelt in de kuit van het achterste been. Ook hier blijven de hakken van beide voeten de grond raken en wijzen je tenen naar voren.
Goede schoenen: Het gebruik van de verkeerde (sport) schoenen leiden geregeld tot stijve kuiten, denk hierbij aan het dempende vermogen van de schoenen en een gel hiel cup. Om de spanning in je kuitspieren te verlagen, kun je gebruik maken van hielkussens en/of hakverhogingen.
Voldoende drinken: Zorg voor voldoende vochtinname, vooral tijdens en na het sporten.
Luister naar je lichaam: Forceer niets en neem rust wanneer je pijn voelt.
Professionele hulp
Bij aanhoudende of ernstige kuitklachten is het raadzaam om een arts of fysiotherapeut te raadplegen. Zij kunnen de oorzaak van de klachten vaststellen en een passende behandeling voorschrijven.
Fysiotherapie bij een verrekking van de kuit
Uw fysiotherapeut zal een speciaal behandelprogramma opstellen om uw herstel te bevorderen, inclusief oefeningen en behandelingen die u thuis kunt doen om u te helpen terug te keren naar uw gewone leven en activiteiten.
De eerste 24 tot 48 uur: Uw fysiotherapeut kan u adviseren om:
- Het gebied rust te geven door niet te lopen of andere dingen te doen die pijn opleveren. Krukken of een brace kunnen worden aanbevolen om verdere verrekking van de spieren bij het lopen te voorkomen.
- IJspacks te gebruiken op het gebied: elke 2 uur 15 tot 20 minuten
- Het gebied te zwachtelen met elastisch verband
- Hielvulling te gebruiken in allebei de schoenen
- Met een andere zorgverlener overleggen over medicatie of diagnostische onderzoeken.
Behandelplan: Uw fysiotherapeut biedt behandeling aan om:
- Pijn te bestrijden - Uw fysiotherapeut kan verschillende soorten behandeling en technieken gebruiken om uw pijn te beheersen en te verminderen, zoals ijs, warmte, geluidsgolven (ultrasound), elektriciteit, tape, oefeningen, hielvulling en manuele therapie, zoals massage.
- Beweging te verbeteren - Uw fysiotherapeut zal specifieke activiteiten en behandelingen kiezen om te helpen bij het herstel van normale beweging in de enkel en de knie. Dit kan beginnen met “passieve” bewegingen, die fysiotherapeut voor u doet door voorzichtig uw knie en enkel te bewegen en verdergaan met actieve oefeningen en strekkingen, die uit zelf doet om spierflexibiliteit te verhogen.
- Kracht te verbeteren - Bepaalde oefeningen ondersteunen genezing in elk stadium van herstel; uw fysiotherapeut zal de juiste oefeningen kiezen en u leren hoe u veilig en gelijkmatig uw kracht en bewegelijkheid verbetert. Dit kan het gebruik van manchetgewichten, rekbanden, apparatuur voor gewichtheffen en cardio-oefeningen, zoals loopbanden en oefenfietsen inhouden.
- Hersteltijd te verbeteren - Uw fysiotherapeut heeft de opleiding en ervaring om de juiste behandelingen en oefeningen te kiezen om u te helpen om veilig te genezen, terug te keren naar uw normale leven en uw doelen sneller te bereiken dan u alleen zou kunnen doen.
- Terugkeer naar activiteiten - Uw fysiotherapeut zal met u werken om te beslissen over uw hersteldoelen, inclusief terugkeer naar werk of sport en zal uw behandelplan ontwikkelen om u te helpen om deze doelen zo veilig, snel en effectief mogelijk te bereiken. Uw fysiotherapeut zal manuele therapie zoals massage gebruiken en u oefeningen aanleren, her-training van werkzaamheden en sport-specifieke technieken om u te helpen bij het bereiken van uw doelen.
- Toekomstig letsel te voorkomen - Uw fysiotherapeut kan een oefenprogramma voor thuis aanbevelen om de spieren rond uw enkel en knie te versterken en te strekken om zo nieuw letsel in de toekomst te voorkomen. Dit kan kracht- en flexibiliteitsoefeningen omvatten voor de kuit-, teen-, knie- en enkelspieren.