Korfbal is een dynamische en veelzijdige teamsport die door zowel mannen als vrouwen beoefend wordt. Het is een sport die coördinatie, uithoudingsvermogen en teamwork vereist. Oorspronkelijk ontstaan in Nederland, wordt korfbal nu in meer dan 55 landen gespeeld. Dit artikel geeft een uitgebreid overzicht van het aantal spelers in verschillende varianten van korfbal, de spelregels en andere belangrijke aspecten van deze sport.
Inleiding tot Korfbal
Korfbal is een populaire balsport die wordt gespeeld in twee vakken, waarbij het ene team aanvalt en het andere verdedigt. Het is een gemengde teamsport, wat betekent dat teams bestaan uit zowel mannen als vrouwen. Het doel van het spel is om doelpunten te maken door de bal in de korf van de tegenstander te gooien. Korfbal wordt het hele jaar door gespeeld, waarbij in de winter in zalen wordt gespeeld en in het voorjaar en najaar op het veld.
Het Aantal Spelers in Standaard Korfbal (8-tegen-8)
In de traditionele vorm van korfbal, ook wel 8-tegen-8 genoemd, bestaat een team uit acht spelers: vier vrouwen en vier mannen. Deze acht spelers zijn verdeeld over twee vakken: een aanvalsvak en een verdedigingsvak. Elk vak bestaat uit twee vrouwen en twee mannen. Korfbal wordt gespeeld door 4 jongens en 4 meisjes per team. Het veld is verdeeld in twee vakken: in het ene vak probeert het ene team te scoren, in het andere vak probeert het andere team te scoren. In elk vak spelen 2 jongens en 2 meisjes. (er kunnen ook meisjes als ‘jongen’ spelen of jongens als ‘meisje’.
De Rol van de Vakken
Aanvalsvak: De spelers in dit vak proberen doelpunten te maken door de bal in de korf te gooien. Samenwerking en het creëren van kansen zijn hier essentieel.Verdedigingsvak: De spelers in dit vak proberen te voorkomen dat de tegenstander scoort. Ze verdedigen de korf en proberen de bal te onderscheppen.
Elke keer dat er twee doelpunten zijn gescoord, wisselen de spelers van vak en functie. Dit betekent dat de aanvallers verdedigers worden en vice versa.
Lees ook: Volledige uitleg korfbalregels
4Korfbal: Een Alternatieve Variant
Naast het traditionele korfbal is er ook een variant genaamd 4Korfbal. Bij 4Korfbal bestaat een team uit vier spelers. 4korfbal wordt gespeeld door 4 spelers per team. Het veld bestaat uit 1 vak, met 2 korven. Het ene team probeert op de ene paal te scoren en het andere team probeert op de andere paal te scoren.
Kenmerken van 4Korfbal
- Aantal spelers: Vier spelers per team. De jongste jeugd (6-10jaar) speelt altijd met zijn vieren. Zij spelen 4Korfbal in een vak met twee korven. Ook bij de jeugd in de leeftijdscategorieen voor 11-15 jarigen is het mogelijk om met viertallen te korfballen.
- Speelveld: Het veld is kleiner dan bij 8-tegen-8 korfbal. In de zaal is de afmeting van het speelveld 24m x 12m of 20m x 12m.
- Korven: Er zijn twee korven in het veld, één aan elke kant. De korf is lager dan bij 8-tegen-8 korfbal.
- Bal: Er wordt een kleinere bal gebruikt dan bij 8-tegen-8 korfbal.
- Speeltijd: De speeltijd is verdeeld in 4 x 10 minuten. Er zijn korte time-outs van 1 minuut na 10 en 30 minuten, en een rust van 5 minuten na 20 minuten. Tijdens deze momenten kunnen wissels worden toegepast en korte instructies worden gegeven.
Spelregels bij 4Korfbal
- Verdedigd schieten: Verdedigd schieten is toegestaan bij 4Korfbal.
- Direct schieten na afvangen: Een speler mag na zijn eigen schot niet direct na het afvangen weer schieten. De bal moet eerst worden overgespeeld naar een medespeler. Als speler A schiet en mist, en speler B vangt de bal af, mag speler B wel direct schieten.
- 10-secondenregel: Een speler moet binnen 10 seconden de bal overspelen naar een medespeler.
- Wisselen: Wisselen is toegestaan tijdens time-outs en rust.
- SUPER-speler: De SUPER-speler is een wisselspeler van de ploeg die achter staat. De verhouding in het veld is dan 5-4. Wat wordt bedoeld met een SUPER-speler? Een SUPER-speler is iemand die wordt ingezet wanneer er sprake is van een verschil van drie punten. Dit is een wisselspeler van de ploeg die achter staat. Dat team krijgt dan tijdelijk een extra speler erbij, totdat het verschil nog maar twee punten is.
Algemene Spelregels bij Korfbal
Naast het aantal spelers zijn er nog andere belangrijke spelregels die gelden bij korfbal:
- Niet lopen met de bal: Een speler mag niet lopen met de bal. Na het vangen van de bal mogen beide benen niet worden verplaatst. Lopen of dribbelen met de bal is niet toegestaan.
- Niet schieten bij verdediging: Een speler mag niet schieten als hij/zij verdedigd wordt. Goed vrijlopen is belangrijk omdat je niet verdedigd mag schieten. Het is verdedigd als de verdediger tussen de paal en de aanvaller staat en zijn arm omhoog heeft. De verdediger moet zo dicht bij de aanvaller staan dat de aanvaller met de hand aangeraakt zou kunnen worden.
- Samenspel: Het doel van het spel is om meer doelpunten te scoren dan de tegenstander. Je scoort een doelpunt door de bal in de korf van de tegenstander te gooien. Er zijn verschillende manieren om een doelpunt te scoren, bijvoorbeeld door een schot of een doorloopbal. Korfbal is een sport die je samen moet spelen. Overspelen en goed vrij lopen zijn daarom belangrijke onderdelen in het spel. Je kunt samenspelen door de bal over te gooien naar je medespelers.
- Handen: Korfbal is een sport die met de handen wordt gespeeld. Bij korfbal mag je niet voetballen. Het is ‘voetbal’ als de bal je knie, je onderbeen of je voet raakt.
- Persoonlijke Tegenstander: Iedereen heeft een persoonlijke tegenstander. Een jongen mag geen meisje verdedigen en een meisje mag geen jongeren verdedigen. (behalve bij 4korfbal).
- Geen Lichamelijk Contact: De tegenstander mag de bal onderscheppen wanneer deze in de lucht is. Lichamelijk contact mag ook niet. Trek dus niet aan andermans shirtjes, ga niet krabben, duwen of aan haren trekken. Er is een grote kans dat de scheidsrechter het ziet en dat je gestraft wordt.
Teamsamenstelling en Regels
Spelers
Korfbal wordt gemengd gespeeld, dus met mannen en vrouwen door elkaar. De regel is wel dat er in ieder team een gelijk aantal mannen en vrouwen aanwezig moet zijn bij competities. Je kunt korfbal spelen met 4 spelers per team of met 8 spelers per team. De variant met 4 spelers heeft andere regels dan de variant met 8 spelers. De spelers van ieder team moeten genummerde uniforme sportkleding dragen die genoeg verschilt van de kleding van de tegenpartij. Daarnaast moet iedereen geschikte sportschoenen dragen en kortgeknipte en gladde vingernagels hebben. Ook mogen spelers geen voorwerpen dragen die gevaarlijk kunnen zijn voor zichzelf, teamgenoten of tegenspelers. Denk bijvoorbeeld aan brillen zonder montuur, ringen, horloges, oorbellen en halskettingen. Aangezien korfbal een gemengde sport is, is het toegestaan dat er kleine verschillen zitten in het tenue voor mannen en vrouwen, zolang ze er hetzelfde uitzien en ze dezelfde kleur hebben.
Teams
Een team bestaat dus uit 4 of 8 personen. Het maximaal toegestane aantal vervangende spelers op de bank is 6. Deze spelers moeten gedurende de wedstrijd op de bank blijven zitten, maar mogen wel opstaan voor een warming-up. Ieder team heeft een aanvoerder, die meespeelt in het team. Dit moet één van de spelers zijn die de wedstrijd starten en deze persoon blijft gedurende de hele wedstrijd de aanvoerder. De rol mag alleen opgegeven worden als er sprake is van een ernstige blessure waardoor de speler niet meer mee kan doen, of een rode kaart. De aanvoerder van ieder team draagt een duidelijk zichtbare band of tape in een contrasterende kleur ten opzichte van het tenue op het bovenste deel van de arm. Ieder team heeft daarnaast een coach en assistent-coach, die tijdens de wedstrijd op de bank zitten. De coach mag onder bepaalde omstandigheden van de bank af:
- Om instructies te geven aan spelers uit zijn team
- Om een time-out aan te vragen of te gebruiken
- Om een vervanging aan te vragen en zelf uit te voeren
Een assistent-coach is niet verplicht, maar wel toegestaan. Deze persoon blijft ook op de bank zitten en mag van de bank af komen om instructies te geven aan de spelers, zolang hij de anderen niet stoort en buiten het speelveld blijft. Op ieder moment van een wedstrijd mag slechts één van de coaches de bank verlaten.
Lees ook: Korfbalstatistieken: Ruben Zwaan
Speeltijd
Een korfbalwedstrijd wordt altijd gespeeld in twee helften van 25 minuten en iedere speelhelft wordt weer verdeeld in twee gelijke periodes door een technische time-out van 1 minuut. De wedstrijdklok start vervolgens weer met één van de volgende situaties:
- De scheidsrechter fluit voor een uitworp aan het begin van iedere periode van de wedstrijd en na ieder doelpunt dat gescoord wordt, voor het team dat een punt tegen heeft gekregen.
- De scheidsrechter fluit om het spel verder te laten gaan, behalve als er sprake is van een strafworp, niet afhankelijk van de reden van de time-out.
- Na een gemiste strafworp, bij de eerste aanraking van de bal door een speler van één van de teams.
De wedstrijdklok stopt in de volgende situaties:
- Als de tijd van een periode is verstreken.
- Wanneer de scheidsrechter om wat voor reden dan ook fluit tijdens het spel.
- Wanneer er door één van de teams wordt gescoord.
Scoren
Om een doelpunt te scoren, moet een speler de bal van bovenaf volledig door de korf laten gaan, zonder dat deze eerst van onderaf is gegooid door de korf is gegaan en weer terug is gevallen. Een doelpunt telt ook nog steeds wanneer het zeker is dat de bal volledig door de korf zou zijn gegaan, maar een verdediger dit voorkomt door de bal van onderaf weer terug te slaan. Een doelpunt geeft één punt aan het team dat aanvalt in het vak waarin de bal volledig door de korf is of zou zijn gegaan.
Vakwijzigingen
Iedere keer nadat er twee doelpunten zijn gescoord, ongeacht door welk team (dit hoeft ook niet beide door hetzelfde team te zijn), veranderen de spelers van speelvak en veranderen ook de rollen van de spelers. Dit betekent dat aanvallers verdedigers worden en verdedigers aanvallers. Na de rustpauze verandert enkel het vak waarin de spelers spelen, niet hun rol.
Uitworp
De uitworp wordt altijd genomen door een aanvaller vanaf een punt binnen zijn of haar vak op niet meer dan 2 meter afstand van het midden van het speelveld met dezelfde bepalingen als voor een spelhervatting. Er vindt een uitworp plaats aan het begin van iedere periode van een wedstrijd en na ieder doelpunt door het team dat zojuist een punt tegen heeft gekregen.
Lees ook: Homoseksualiteit en korfbal
Vrije Bal en Strafworp
Mocht er na een golden goal-periode nog steeds geen winnaar zijn bepaald, dan gaat het spel door met strafworpen. Meteen na het aflopen van de golden goal-periode wordt er getost. De winnaar van die toss mag kiezen of zij wel of niet de eerste strafworp nemen en op welke korf alle strafworpen genomen moeten worden. Tot op dit moment zijn vervangingen nog toegestaan, totdat de coaches de scheidsrechter hebben geïnformeerd over de volgorde waarin de spelers de strafworpen gaan nemen. De strafworpen worden genomen volgens het ‘sudden-death’ systeem. Dat betekent dat het spel eindigt zodra het ene team een doelpunt meer heeft gescoord dan het andere team uit hetzelfde aantal strafworpen. Het team dat een punt meer heeft, is de winnaar.
Spelersvervangingen
Het vervangen van een speler is enkel toegestaan tijdens een spelonderbreking. Per team zijn er per wedstrijd slechts 8 vervangingen toegestaan. Dit gaat volgens een strakke procedure, die begint met dat de vervangende speler op tijd klaar moet staan in het vervangingsvlak. Vervolgens vraagt de coach de vervanging aan bij de juryvoorzitter of de scheidsrechter. Bij de eerstvolgende onderbreking van het spel door de scheidsrechter wordt er een geluidssignaal afgegeven dat aangeeft dat er een vervanging aan is gevraagd. Als de scheidsrechter hier toestemming voor geeft, geeft hij het wisselsignaal af. Na de vervanging gaat de wedstrijd weer door waar hij gebleven was, precies zoals hij door was gegaan als de wissel niet plaats had gevonden.
Time-out
Een time-out is een onderbreking van de wedstrijd die 1 minuut duurt. Een time-out wordt altijd aangevraagd door de coach van één van de spelende teams. Ieder team mag twee keer per wedstrijd een time-out aanvragen.
Wisselen
Het maximaal aantal toegestane wissels per wedstrijd is 8. Wanneer dat aantal bereikt is en een speler tijdens de wedstrijd geblesseerd raakt, kan deze speler alleen worden vervangen door een teamgenoot als de scheidsrechter hier toestemming voor geeft. Als een speler wordt vervangen, mag hij of zij niet tegelijkertijd terugkeren in het andere speelvak. De vervangen speler komt pas weer in aanmerking voor een wissel als de wedstrijd weer hervat is. Een vervangen speler gaat op de bank zitten.
Overtredingen
Er zijn een aantal dingen die verboden zijn te doen tijdens een wedstrijd en dus als overtredingen worden gezien:
- lopen met de bal
- alleen spelen
- schieten vanuit verdedigende positie
- schieten na het snijden langs een andere aanvaller
- bal aan een andere speler van het eigen team overgeven
- bal spelen met been of voet
- paal aanraken of vasthouden
- passief spelen
- scoren vanuit het verdedigingsvak van het aanvallende team of rechtstreeks vanuit een uitworp, uitbal, spelhervatting of vrije worp
- tegenstander buitensporig te hinderen
- tegenstander te duwen, vast te houden of af te houden
- buiten het eigen vak te spelen
- uitbal
- toegestane tijdslimiet in het aanvalsvak overschrijden
- duiken naar de bal
- stompen of slaan van de bal
Korfbalbonden en Competities
Verschillende Korfbalbonden
In de loop der jaren zijn er verschillende korfbalbonden ontstaan, zoals de Christelijke Korfbalbond (CKB) en de Nederlandse Dames Korfbal Bond (NDKB). Uiteindelijk zijn deze bonden samengevoegd tot het Koninklijk Nederlands Korfbalverbond (KNKV), de overkoepelende organisatie voor korfbal in Nederland. Het KNKV is lid van de Internationale Korfbal Federatie (IKF). De IKF vertegenwoordigt 70 landen, waarvan Nederland veruit het grootste korfballand is. De internationale commissie die de spelregels opstelt heet het Playing Rules Committee (PRC) en daarin zitten vertegenwoordigers uit België, Hongkong, Portugal en Nederland. Het bestuur van de IKF stelt uiteindelijk de spelregels vast.
Competitievormen
Er zijn verschillende competitievormen in korfbal:
- 4Korfbal: Bij deze vorm speel je met twee teams van 4 spelers, waarvan 2 mannen en 2 vrouwen
- 8-tegen-8: Bij deze vorm speel je met twee teams van 8 spelers, met ieder 4 mannen en 4 vrouwen
Naast de spelregels bestaan de zogenaamde Competition Regulations. Hierin kunnen landen maatwerk leveren. Voor het KNKV bijvoorbeeld, dat een afwijkend aantal mannen en vrouwen mee kan doen bij jeugd- en breedtekorfbal en dat er acht wisselspelers op de bank mogen (spelregels staan maximaal zes toe). Met deze competition regulations (CR) geeft de IKF, zoals genoemd, ruimte aan de nationale bonden om maatwerk te leveren. In dit document zijn alle afwijkingen voor de veldcompetitie, ten opzichte van de ‘Spelregels korfbal 2024’, vermeld. In dit document zijn alle afwijkingen voor de damescompetitie (veld en zaal), ten opzichte van de ‘Spelregels korfbal 2024’, vermeld.
Leeftijdsgroepen
| Leeftijdscategorie | Leeftijd | Spelvorm | Tijdsduur | Speelveld | Balgrootte | Korfhoogte | Strafworpen | Competitie | Spelregelbewijs |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Selectie-Senioren | 18 en ouder | 2-vakskorfbal | 2 x 30 minuten | 40m x 20m | K5 | 3,5 m | Na wedstrijd, 12 strafworpen per club | Verplicht | A-junioren |
| A-junioren | 14 - 16 | 2-vakskorfbal | 2 x 30 minuten | 40m x 20m | K5 | 3,5 m | Geen strafworpen | Verplicht | B-aspiranten |
| B-aspiranten | 12 - 14 | 2-vakskorfbal | 2 x 25 minuten in de zaal en 2 x 30 minuten op het veld | 40m x 20m | K5 | 3,5 m | Geen strafworpen | Verplicht | C-aspiranten |
| C-aspiranten | 11 - 12 | 2-vakskorfbal | 2 x 25 minuten (veld en zaal) | 40m x 20m | K5 | 3,5 m | Geen strafworpen | Verplicht | D-pupillen |
| D-pupillen | 10 - 11 | 2-vakskorfbal | 2 x 25 minuten | 40m x 20m | K4 | 3 m | Geen strafworpen | ||
| E-pupillen | 8 - 9 | 1 vak, 4 tegen 4 | 4 x 10 minuten | 24m x 12m (*in de zaal mag 20m x 12m) | K4 | 3 m | Na wedstrijd, 12 strafworpen per club | ||
| F-pupillen | 7 - 8 | 1 vak, 4 tegen 4 | 4 x 10 minuten | 24m x 12m (*in de zaal mag 20m x 12m) | K3 | 2,5 m | Na wedstrijd, 12 strafworpen per club | ||
| Kangaroes | 2 - 7 | nvt | nvt | nvt | nvt | nvt | nvt |
De Geschiedenis van Korfbal
Korfbal is een echte Nederlandse sport en is dus ook in ons land ontstaan, al hebben we het idee wel afgekeken van de Zweden. De sport werd in 1902 in het leven geroepen door de Amsterdamse docent Nico Broekhuysen. In die tijd bestond kinderarbeid officieel niet meer, maar toch moesten kinderen vaak nog net zo hard werken als volwassenen. De Amsterdamse Bond voor Lichamelijke Opvoeding bedacht dat gymnastiek een goede manier zou zijn om kinderen gezond te houden en hen afleiding te bieden. Onderwijzers waren dit echter niet gewend en wisten niet hoe ze dit vak moesten geven. Nico Broekhuysen kreeg in 1902 van het hoofd van de School der Nieuwe Schoolvereeniging in Amsterdam de kans om naar Nääs in Zweden te gaan, om ideeën op te doen voor het geven van gymnastiek aan kinderen. Hij kwam daar in aanraking met het spel Ringboll, waarbij men een bal door een ring moest gooien. De sport werd om praktische reden gemengd gespeeld, wat zeker in die tijd erg vooruitstrevend was. Toen Broekhuysen terugkwam in Nederland, besloot hij met zijn leerlingen hetzelfde spel te gaan spelen, maar dan met een rieten mand in plaats van een ring. De sport kreeg in Nederland de naam korfbal.
De Ontwikkeling van Korfbal
In 1903 werd de Nederlandse Korfbal Bond opgericht, en de sport werd steeds populairder. In 1920 en 1928 werd korfbal gedemonstreerd tijdens de Olympische Spelen in Antwerpen en Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog verspreidde de sport zich over de hele wereld.
Verschil Vroeger en Nu
Het grootste verschil met vroeger in het spel zelf, is het aantal vakken. Tot 1991 werd namelijk met 3 vakken gespeeld (12 personen per team), waarbij het middelste vak als ‘doorgeefvak’ fungeerde. Dit vak zorgde er alleen maar voor dat de bal van het verdedigingsvak naar het aanvalsvak werd verplaatst, en vormde zo een extra moeilijkheid. Vanaf de afschaffing van het middenvak, werd ook het spelen op kunstgras mogelijk. Verder is het spel met zijn tijd meegegaan; in plaats van de eerdere mannelijke hoofdaanvallers, kregen vrouwen steeds meer een gelijkwaardige rol in het spel. Pas in 1965 werd een totaalverbod op verdedigd schieten ingevoerd, in tegenstelling tot wat veel mensen denken. In het topkorfbal wordt deze spelregel zelden vertaald in het daadwerkelijk affluiten bij verdedigd schieten. De verdedigers moeten hier wel héél dicht op de aanvaller staan, wil er gefloten worden. Tactische en technische snufjes deden steeds meer hun intrede in de sport. Vanaf de jaren ‘70 kwamen er meer oplossingen voor verschillende situaties, zodat teams op allerlei tactieken konden inspelen. Vanaf die tijd kwam bijvoorbeeld het voorverdedigen op. In de jaren ‘80 het gebruik van rebounds, uitblokken en achterverdedigen. De jaren ‘90 bestaan vervolgens weer uit het bedenken van allerlei oplossingen voor de nieuw gebruikte snufjes en technieken. Op de Korfbal Challenge wordt jaarlijks geëxperimenteerd met verschillende spelregels, zoals de toekenning van vrije ballen en het gebruik van een schotklok. Dit laatste experiment heeft geleid tot invoering van de schotklok in de Korfbal League.
Competitie Vroeger en Nu
Vanaf de invoering van zaalkorfbal in 1953 worden er in korfbal twee op zichzelf staande competities afgewerkt (zaal en veld). De seizoenindeling is altijd hetzelfde gebleven. Het veld werd tot 1987 belangrijker gezien als de zaal, aangezien bijna geen enkele club over een eigen sporthal beschikte. Inmiddels is de zaalcompetitie het meest prestigieus geworden, en zijn er op het veld, buiten wat kleine competitieaanpassingen, geen extreem noemenswaardige ontwikkelingen te melden.
In 2004 maakte de traditionele rieten mand plaats voor de kunststof korf. Het belangrijkste voordeel aan de invoering van deze kunststof korf, was dat het meewerkte aan de modernisatie en professionalisering van de sport. De nieuwe korfvariant is veel minder ‘flexibel’ dan de oude manden. Het KNKV verwacht met de nieuwe korf de uitslag van een wedstrijd minder afhankelijk te maken van de kwaliteit van het materiaal van de clubs.
Benodigdheden om Korfbal te Spelen
Wat heb je nodig om korfbal te spelen:
- Palen
- Korven
- Bal
- Schoenen
- Schotklok
- Scorebord
- Tijdklok
- Jurytafel
Hoe Begin je met Korfbal?
Is korfbal nog helemaal nieuw voor je en wil je er graag mee beginnen? Dan zijn er een aantal dingen die je moet doen:
- Zoek een vereniging en team waar jij je bij aan kunt sluiten: Ten eerste is het natuurlijk belangrijk om een team te vinden waar jij in kunt gaan spelen, want je kunt niet in je eentje korfballen. De meeste teams zijn gemengd, maar er bestaan ook vrouwenteams.
- Zorg dat je de spullen hebt voor het korfballen: Vervolgens is het belangrijk dat je de spullen en uitrusting hebt om te beginnen met korfballen. Denk bijvoorbeeld aan de juiste schoenen en sportkleding.
- Lees je in: Lees voordat je echt aan de sport begint alvast het reglement door en zorg dat je de belangrijkste regels kent en dat je weet hoe een wedstrijd verloopt. Dit maakt het veel eenvoudiger om in de sport te komen, want je hoeft het alleen nog maar in praktijk te brengen.