De KNVB Beker, officieel de Eurojackpot KNVB Beker, is een prestigieus toernooi in het Nederlandse voetbal. Het is de beker van heel Nederland, waar elk seizoen de kaarten opnieuw worden geschud en grote én kleine clubs uit het hele land het tegen elkaar opnemen. Dit artikel belicht de rijke geschiedenis, de huidige regels en de meest memorabele momenten van dit toernooi.
Wat staat er op het spel in de KNVB Beker?
De Eurojackpot KNVB Beker is de cup van de kleine en grote kansen. De kans om op een bijzonder podium te spelen, om nieuwe uitdagingen te vinden en nieuw talent te spotten. De winnaar van de KNVB Beker krijgt niet alleen de beker zelf, maar plaatst zich ook direct voor de UEFA Europa League. Daarnaast speelt het team in de strijd om de Johan Cruijff Schaal tegen de landskampioen. De winnaar krijgt ook nog een 350 duizend euro prijzengeld. De verliezer krijgt 200 duizend euro. In eerdere rondes hebben de clubs ook al premies gekregen.
Elk seizoen is de Johan Cruijff Schaal de eerste prijs die te winnen is. Vlak voor de aftrap van de nieuwe competitie nemen de winnaar van de Eurojackpot KNVB Beker en de kampioen van de Eredivisie het tegen elkaar op in het stadion van de regerend landskampioen. Een seizoensopening in stijl. Als de bekerwinnaar tevens de landstitel verovert, dan neemt de nummer twee van de Eredivisie de plaats in van de landskampioen. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 1998 en 2002 toen Ajax ‘de dubbel’ won en in 2005 toen PSV beide prijzen pakte. En - meest recent - ook in 2021, toen Ajax zich zowel tot landskampioen als bekerwinnaar kroonde.
De reeks ontmoetingen tussen de beker- en de landskampioen is in 1991 van start gegaan. De teams streden aanvankelijk om de PTT Telecom Cup, een naam die drie jaar later werd veranderd in Super Cup. Sinds 1996 staat de prijs bekend als de Johan Cruijff Schaal. Vanaf dat jaar was de Johan Cruijff ArenA 21 jaar lang de plaats van handeling. Met ingang van 2017 vormt het stadion van de regerend landskampioen het podium waar de wedstrijd wordt gespeeld.
De wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal staat bekend om het sociale karakter: van elk verkocht kaartje gaat één euro naar de Johan Cruyff Foundation. Hiermee kan de Cruyff Foundation sportactiviteiten ontwikkelen voor kinderen voor wie sport niet vanzelfsprekend is. Met sportprojecten voor kinderen met een handicap, door het inrichten van sportieve buitenruimte in aandachtsgebieden en maatschappelijke sportprogramma’s geeft de Cruyff Foundation kinderen de ruimte. Ruimte om ze in beweging te brengen én te houden.
Lees ook: Telstar in de KNVB Beker: Een historisch overzicht
Regels in de Halve Finale en Finale
De halve finales van de KNVB Beker staan op het programma. PSV krijgt Go Ahead Eagles op bezoek en AZ gaat langs Heracles Almelo. In de halve finale en finale van de KNVB Beker gelden specifieke regels met betrekking tot een gelijke stand na de reguliere speeltijd.
Wat gebeurt er als er na negentig minuten nog steeds geen winnaar is?
Na negentig minuten spelen wordt er bij een gelijke stand verlengd. Twee keer vijftien minuten. Mocht er daarna nog steeds geen winnaar zijn, dan worden er penalty's genomen. Dit geldt voor zowel de halve finale, als de finale.
Waar en wanneer is de finale van de KNVB Beker?
De finale van de KNVB Beker 2024/25 wordt op maandag 21 april 2025 afgewerkt in De Kuip, de thuishaven van Feyenoord in Rotterdam-Zuid.
Geschiedenis van Strafschoppen bij Gelijkspel
De KNVB beker kent specifieke regels omtrent strafschoppen om een beslissing te forceren bij een gelijkspel. Deze regels zijn in de loop der jaren geëvolueerd. Al in de beginjaren van de KNVB beker worstelde men met de vraag hoe een winnaar te bepalen.
In 1920 organiseerde Sittardia een wedstrijd tegen RFC, die bij gelijkspel volgens het reglement werd beslist met strafschoppen. Het bleef 0-0, waarna het bestuur van Sittardia besloot om de wedstrijd te verlengen. Een toernooi in het Brabantse Mill in 1924 illustreerde de noodzaak van uniforme regels, waar de ene wedstrijd na een gelijkspel werd beslist door strafschoppen en de andere door loting.
Lees ook: Het bekeravontuur van De Graafschap
Op 15 september 1968 leidde scheidsrechter Sjef Dorpmans een strafschoppenserie na de bekerwedstrijd NOAD - GVAV. Echter, een reglementenkenner wees op de onjuistheid, waarna de scheidsrechter de spelers, die al onder de douche stonden, terugriep. De eerste KNVB bekerfinale die door strafschoppen werd beslist, was in 1948 tussen Wageningen en DWV. Wageningen won nadat hun keeper Van Elst twee strafschoppen stopte.
De strafschoppenserie bij bekerwedstrijden werd reglementair vastgelegd in aanloop naar de speelronde van 1 januari 1959. Hierin werd bepaald dat bij een gelijke stand na de reguliere speeltijd een verlenging van maximaal 4 keer 7,5 minuut zou volgen. De verplichting om de strafschoppen om-en-om te nemen, werd pas in 1968 ingevoerd. Deze regel werd later, vanaf het seizoen 2019/’20, opnieuw ingevoerd na een periode waarin een ander systeem werd gehanteerd. In de zomer van 1970 volgde Europese regelgeving die bepaalde dat internationale voetbalwedstrijden niet langer door het opgooien van een muntstukje beslist mochten worden.
Huidige Regels voor Strafschoppen in de KNVB Beker
Sinds het seizoen 2019/’20 zijn de regels voor strafschoppen in de KNVB beker als volgt:
Algemene Procedure
Wanneer een bekerwedstrijd in een gelijkspel eindigt, volgt er direct een strafschoppenserie. Er vindt geen verlenging plaats, met uitzondering van de Landelijke Beker Vrouwen, waar wel eerst verlenging wordt gespeeld. De strafschoppen worden om-en-om genomen. Team A begint, waarna team B een strafschop neemt, en dit wordt afgewisseld.
Verantwoordelijkheid en Aansprakelijkheid
De thuis-, uit- en de eventueel derde organiserende vereniging zijn allemaal verantwoordelijk voor de nakoming van de richtlijnen. Bij het niet nakomen van de richtlijnen kunnen ze verantwoordelijk worden gesteld. De organiserende vereniging is verantwoordelijk voor het toezien op en het handhaven van de ordemaatregelen. Bij wedstrijden op neutraal terrein moeten zowel de organiserende vereniging als de twee verenigingen die de wedstrijd spelen een wedstrijdcoördinator aanwijzen.
Lees ook: Go Ahead Eagles' prestaties in de beker
Regels Tijdens de Nacompetitie
Tijdens de nacompetitie gelden dezelfde regels als tijdens de reguliere competitie, met enkele aanvullingen en verduidelijkingen.
- Senioren Categorie A: De wedstrijd duurt 2x45 minuten. Bij beslissingswedstrijden en bij wedstrijden in de nacompetitie die uit enkele wedstrijden bestaan, moet er na afloop een winnaar zijn. Bij een gelijkspel wordt met 2 x 15 minuten verlengd. Is het na de verlenging nog steeds gelijk, volgt een strafschoppenserie. De strafschoppen worden om en om genomen. Teams mogen 5 keer wisselen tijdens maximaal 3 wisselmomenten. Wisselen in de rust wordt niet geteld als wisselmoment. Een speler die is gewisseld, mag niet meer aan de wedstrijd deelnemen. Bij een verlenging mag elk team één extra speler wisselen, ook als het maximum van 5 al is bereikt. Bij een verlenging krijgt elk team één extra wisselmoment. Naast het extra wisselmoment mag ook voor aanvang van de verlenging en in de rust van de verlenging worden gewisseld. Dit telt dus niet mee als wisselmoment. Als een team tijdens de wedstrijd het maximum van vijf wissels en/of drie wisselmomenten niet heeft gebruikt, mogen die gebruikt worden tijdens de verlenging.
- Jeugd Categorie A (divisies en hoofdklasse): Hier gelden dezelfde regels als bij de senioren categorie A. Er is een uitzondering: bij de jeugd wordt er niet verlengd. Als een wedstrijd in een gelijkspel eindigt, volgt meteen een strafschoppenserie. De eindstrijd bestaat uit een districtsfinale. Als bij de senioren mannen categorie A deze wedstrijd na negentig minuten gelijk geëindigd volgt er een verlenging van de wedstrijd met 2x15 minuten. Bij verlenging is het mogelijk één extra speler te wisselen.
Historische Overwinningen en Memorabele Momenten
De KNVB Beker heeft door de jaren heen voor spektakel en sensatie gezorgd. Dit hoofdstuk duikt in enkele van de meest memorabele gebeurtenissen in de geschiedenis van dit prestigieuze toernooi.
Records
Met 20 gewonnen bekerfinales is Ajax recordhouder. Op gepaste afstand volgen Feyenoord met 14 zeges en PSV met 11 gewonnen bekerfinales. De Amsterdammers hebben ook de meeste finales gespeeld: 30. PSV en Feyenoord stonden 19 keer in de finale. De meest doelpuntrijke finale was die van 11 juni 1944: Willem II versloeg toen in Eindhoven tegenstander Groene Ster met 9-2. Het snelste doelpunt in de bekerfinale staat op naam van Romário de Souza Faria. De Braziliaan van PSV had op 25 mei 1989 tegen FC Groningen slechts twee minuten nodig om raak te schieten. Sinds de invoering van het betaalde voetbal is het slechts drie amateurclubs gelukt de halve finale te bereiken: IJsselmeervogels in het seizoen 1974/’75, VVSB in het seizoen 2015/’16 en Spakenburg in het seizoen 2022/'23.
Vroege jaren
De clubs staan in 1893 niet bepaald te springen om dit nieuwe initiatief: er schrijven zich zo weinig deelnemers in dat de competitie niet van de grond komt. Het weerhoudt de Amsterdamse ondernemer er niet van in 1898 een nieuwe poging te wagen en nu heeft hij wel succes. Op 7 mei 1899 verslaat RAP Amsterdam het Haagse H.V.V. na verlenging met 1-0 en mag het zich de eerste bekerwinnaar van Nederland noemen. In de jaren daarna wordt regelmatig om de beker gespeeld, maar het toernooi wordt, in tegenstelling tot bijvoorbeeld in Engeland en Duitsland, nauwelijks serieus genomen. Dat in de bekerfinale van 16 mei 1910 de tweede elftallen van Quick (H) en H.V.V. staan, helpt daarbij ook niet echt. Uiteindelijk ontbreekt de bekerfinale tussen 1899 en 1960 maar liefst twintig keer op de agenda, soms vanwege uitzonderlijke omstandigheden (zoals de Tweede Wereldoorlog), maar vaker gewoon vanwege desinteresse.
In de tussentijd is de Holdert-beker wel vervangen door een nieuwe beker, in 1946 aangeboden door de Algemene Nederlandse Voetbalvereniging De Zwaluwen. Het kostbare geschenk - de beker is namelijk van zilver - krijgt vanwege zijn karakteristieke vorm al snel een populaire bijnaam: 'De dennenappel'. Belangrijker voor het bekertoernooi is dat de UEFA in 1960 voor het eerst een toernooi uitschrijft voor nationale bekerwinnaars, de Europa Cup II. De animo voor deelname aan het vaderlandse bekertoernooi neemt daarna in ieder geval wel toe en vanaf 1960 kent ieder voetbalseizoen een apotheose in de vorm van de bekerfinale.
Vormgeving van het toernooi
Zowel de vorm van het bekertoernooi als de locatie voor de finale bezorgen de KNVB in de jaren zeventig en tachtig veel hoofdbrekens. Het ene jaar doen amateurclubs wel mee aan het bekertoernooi en het andere jaar weer niet, verder weet men geen keuze te maken tussen een knock-outsysteem en een poulesysteem. De locatie is eveneens een pijnpunt. Nadat De Kuip tussen 1972 en 1976 tot ieders tevredenheid gastheer is geweest voor de bekerfinale, wordt op aandringen van de finalisten FC Twente en PEC Zwolle in 1977 uitgeweken naar Nijmegen. In de jaren daarna volgen ook andere plaatsen en gedurende enkele seizoenen wordt de bekerfinale zelfs uitgesmeerd over een uit- en thuiswedstrijd. Uiteindelijk valt in 1989 de beslissing om de bekerfinale exclusief te spelen in De Kuip, een besluit waar niet meer van wordt afgeweken. Samen met de - tegenwoordig - vaste deelname van de amateurclubs en het knock-outsysteem, krijgt het bekertoernooi eindelijk allure.
Voetbalfeesten
De (her)start in Rotterdam is uitstekend: Feyenoord kwalificeert zich tussen 1991 en 1995 vier keer voor de bekerfinale, waarmee een uitverkocht stadion gegarandeerd is. In de seizoenen die volgen blijkt De Kuip ook vol te lopen bij finales waar de Rotterdamse club niet aan deelneemt. De eerste memorabele eindstrijd is wat dat betreft het duel tussen Ajax en sc Heerenveen in 1993. De Friezen gaan met 6-2 ten onder, maar het beeld van de rijen bussen onderweg van Heerenveen naar Rotterdam en de fantastische sfeer in en om het stadion, markeren het begin van de ‘bekerfeesten’. Inmiddels zijn dat bekende beelden. De Eurojackpot KNVB Bekerfinale is een jaarlijks hoogtepunt op de voetbalkalender.
Stunts en Verrassingen
- Swift vs. Vitesse (2017): Een van de meest recente en opmerkelijke gebeurtenissen is de overwinning van AVV Swift op Vitesse in 2017. De amateurs uit de hoofdstad wonnen toen in de KNVB-beker namelijk van eredivisionist Vitesse; die het seizoen daarvoor diezelfde beker nog won ten koste van AZ. Op woensdag 20 september 2017 schreef de zaterdag Hoofdklasser geschiedenis door als eerste amateurclub ooit de titelverdediger, op dat moment Vitesse, in de eerste ronde van de KNVB Beker uit te schakelen. Trainer Bart Logchies jubelde na afloop: "Dit is iets waar je als amateurvoetballer van droomt om het ooit mee te kunnen maken. En als je het kan dromen, dan kan het. We schrijven geschiedenis voor Swift." De held van de avond was doelman Bogdan Constantin, die niet alleen de nul hield, maar ook een penalty van Alexander Büttner stopte.
- PSV vs. FC Wageningen (1977): Op 21 december 1977 leed PSV een historische vernedering in eigen huis tegen FC Wageningen. De eerstedivisionist versloeg de Eindhovenaren met maar liefst 1-6. Deze uitslag wordt door sommige kranten beschouwd als de grootste sensatie in de geschiedenis van de KNVB Beker. Het was de grootste thuisnederlaag ooit voor PSV, dat op dat moment koploper was in de Eredivisie en later dat seizoen de UEFA-beker zou winnen.
- PEC Zwolle vs. Ajax (2014): De finale van de KNVB Beker in het seizoen 2013/2014 was een memorabele wedstrijd waarin PEC Zwolle de Amsterdammers van Ajax met 5-1 versloeg. Ondanks dat Ajax veruit de meeste bekerfinales heeft gewonnen (18 in totaal), was dit een finale waarin de Amsterdammers compleet werden vernederd.
- VVSB (2016): In februari 2016 zorgde amateurclub VVSB voor een historische bekerstunt door tegen FC Den Bosch een 2-0 achterstand om te buigen in een 2-3 voorsprong. Dit gebeurde allemaal in de laatste tien minuten van de wedstrijd. Voor het eerst in 41 jaar bereikte een amateurclub de halve finale van het KNVB Bekertoernooi.
- USV Hercules vs. Ajax (2023): Een van de meest recente bekerstunts vond plaats in het seizoen 2023/2024, toen derdedivisionist USV Hercules in de tweede ronde Ajax versloeg. In een wedstrijd die werd gespeeld in Stadion Galgenwaard, won Hercules met 3-2 na verlenging.
- Lienden vs. Vitesse (2008): In 2008 werd Vitesse opnieuw uitgeschakeld door een amateurclub, ditmaal door Lienden. Een prachtige vrije trap van invaller Erik de Kruijk bezegelde het lot van de Eredivisieclub.
- IJsselmeervogels vs. AZ’67 (1975): De amateurs van IJsselmeervogels bereikten in 1975 de kwartfinale van de beker en stuntte door na strafschoppen te winnen van AZ’67.
- SC Heerenveen (1992/1993): In het seizoen 1992/1993 bereikte de toenmalige eerstedivisionist SC Heerenveen de bekerfinale door te stunten tegen Eredivisionisten als Cambuur Leeuwarden, FC Den Bosch, Fortuna Sittard en PSV. In de finale was Ajax echter te sterk.
- Ajax vs. Feyenoord (2009/2010): De finale tussen Ajax en Feyenoord in het seizoen 2009/2010 werd over twee wedstrijden gespeeld, waarbij beide clubs een wedstrijd in eigen huis speelden zonder uitsupporters.
Onbekende Bekerwinnaars
Van 1965 tot nu wonnen bekende clubs de KNVB-beker. Maar hoe verder we in het verleden duiken, hoe meer onbekende clubs we tegenkomen. Hieronder een overzicht van enkele opmerkelijke, minder bekende KNVB-bekerwinnaars:
- Fortuna ’54 (1957 en 1964): Fortuna ’54 bestaat nu niet meer, maar was een voetbalclub uit Geelen in Limburg. De club werd in 1954 opgericht en won drie jaar later direct de KNVB Beker.
- Quick Nijmegen (1949): Amateurclub Quick Nijmegen won in 1949 de KNVB Beker.
- WVV Wageningen (1939 en 1948): De profafdeling van deze club bestaat niet meer, maar Wageningen speelde in 1974 nog in de Eredivisie.
- VSV Velsen (1938): Een andere vergeten club is VSV uit Velsen, ook wel De Rode Leeuwen genoemd.
- RFC Roermond (1936): RFC Roermond won in 1936 als eerste Limburgse club de KNVB Beker.
- Velocitas 1897 (1934): Amateurclub Velocitas uit Groningen won in 1934 de KNVB Beker door van Feyenoord te winnen.
- VUC Den Haag (1927): De Haagse amateurclub won in 1927 de KNVB-beker door in de finale van Vitesse te winnen.
- TSV Longa (1926): De club uit Tilburg bestaat niet meer, maar heeft ruim tien jaar betaald voetbal gespeeld.
- ZFC Zaandam (1925): Het is nu moeilijk voor te stellen, maar in de jaren twintig was voetbal nog lang niet zo populair als nu.
- VV Schoten (1921): Het Haarlemse VV Schoten won in 1921 de KNVB-beker.
Clubs die tot en met 1920 de KNVB Beker wonnen:
- CVV Mercurius (1920)
- RC Haarlem (1918, 1912)
- AFC Ajax (1917)
- Quick (1916, 1911, 1910, 1909)
- Koninklijke HFC (1915, 1913, 1904)
- Dordrechtsche FC (1914)
- HFC Haarlem (1912, 1902)
- HBS (1908, 1901)
- VOC Rotterdam (1907, 1905)
- Concordia Delft (1906)
- Velocitas Breda (1900)
- RAP Amsterdam (1899)
Geschiedenis van de KNVB
De KNVB heeft een rijke historie, waarin er meerdere naamswijzigingen zijn geweest. Op 8 december 1889 werd de Nederlandschen Voetbal- en Athletischen Bond (NVAB) opgericht door Pim Mulier. In 1895 veranderde de naam in Nederlandse Voetbalbond (NVB), nadat de atleten zich hadden afgescheiden. Enkele decennia later volgde wederom een naamswijziging. Ter ere van het veertigjarig jubileum kende koningin Wilhelmina de NVB in 1929 het predicaat 'koninklijk' toe. Daarmee was de Koninklijke Nederlandse Voetbal Bond een feit.
Een belangrijke ontwikkeling binnen Nederland Voetballand was de intrede van het betaald voetbal. In de naoorlogse periode hield de KNVB aanvankelijk nog de boot af. Nederlandse topspelers kozen daarom steeds vaker voor een lucratief avontuur in een buitenlandse competitie waar wel betaald werd. Spelers die hun carrière over de grens vervolgden, kwamen niet in aanmerking voor het Nederlands elftal. Begin jaren vijftig werd de roep om de invoering van betaald voetbal in ons land steeds luider. Uit protest werd er zelfs een 'wilde' voetbalbond opgericht. Tien clubs namen sloten zich aan bij deze Nederlandse Beroeps Voetbal Bond (NBVB). Uiteindelijk ging de KNVB overstag.
Andere memorabele momenten uit onze geschiedenis zijn onder meer de eerste interland van het Nederlands elftal in 1905 en de Europese titel in 1988 in West-Duitsland. Het Nederlands vrouwenelftal kroonde zich in 2017 in eigen land eveneens tot het beste team van Europa. Ook 1971 is een historisch jaartal. In dat jaar werd vrouwenvoetbal een officieel onderdeel van de KNVB.
Opmerkelijk is verder de enorme ledengroei door de jaren heen. In 1889 telde de net opgerichte voetbalbond 250 leden. Veertig jaar later - in 1929 - was dit aantal gegroeid tot ruim 65.000. In 1978, bijna een halve eeuw later, passeerden we als eerste sportbond van Nederland de legendarische grens van één miljoen leden. In 2016 stond de teller op 1.231.561 leden. Met dit aantal is de KNVB groter dan ooit. Het aantal vrouwelijke leden passeerde in 2016 voor het eerst de grens van 150.000.
Winnaars Johan Cruijff Schaal
Hieronder een overzicht van de winnaars van de Johan Cruijff Schaal door de jaren heen:
| Jaar | Winnaar | Naam prijs |
|---|---|---|
| 2025 | PSV | Johan Cruijff Schaal XXIX |
| 2024 | Feyenoord | Johan Cruijff Schaal XXVIII |
| 2023 | PSV | Johan Cruijff Schaal XXVII |
| 2022 | PSV | Johan Cruijff Schaal XXVI |
| 2021 | PSV | Johan Cruijff Schaal XXV |
| 2020 | niet gespeeld | |
| 2019 | Ajax | Johan Cruijff Schaal XXIV |
| 2018 | Feyenoord | Johan Cruijff Schaal XXIII |
| 2017 | Feyenoord | Johan Cruijff Schaal XXII |
| 2016 | PSV | Johan Cruijff Schaal XXI |
| 2015 | PSV | Johan Cruijff Schaal XX |
| 2014 | PEC Zwolle | Johan Cruijff Schaal XIX |
| 2013 | Ajax | Johan Cruijff Schaal XVIII |
| 2012 | PSV | Johan Cruijff Schaal XVII |
| 2011 | FC Twente | Johan Cruijff Schaal XVI |
| 2010 | FC Twente | Johan Cruijff Schaal XV |
| 2009 | AZ | Johan Cruijff Schaal XIV |
| 2008 | PSV | Johan Cruijff Schaal XIII |
| 2007 | Ajax | Johan Cruijff Schaal XII |
| 2006 | Ajax | Johan Cruijff Schaal XI |
| 2005 | Ajax | Johan Cruijff Schaal X |
| 2004 | FC Utrecht | Johan Cruijff Schaal IX |
| 2003 | PSV | Johan Cruijff Schaal VIII |
| 2002 | Ajax | Johan Cruijff Schaal VII |
| 2001 | PSV | Johan Cruijff Schaal VI |
| 2000 | PSV | Johan Cruijff Schaal V |
| 1999 | Feyenoord | Johan Cruijff Schaal IV |
| 1998 | PSV | Johan Cruijff Schaal III |
| 1997 | PSV | Johan Cruijff Schaal II |
| 1996 | PSV | Johan Cruijff Schaal I |
| 1995 | Ajax | Supercup |
| 1994 | Ajax | Supercup |
| 1993 | Ajax | PTT Telecom Cup |
| 1992 | PSV | PTT Telecom Cup |
| 1991 | Feyenoord | PTT Telecom Cup |
tags: #knvb #beker #geschiedenis #en #regels