Racisme en discriminatie zijn onacceptabel, zowel in de maatschappij als in de sport. De KNVB zet zich actief in om deze problematiek te bestrijden en een veilige en inclusieve omgeving te creëren voor alle voetballers en supporters. Een belangrijk onderdeel van deze aanpak is het faciliteren van het melden van incidenten. Dit artikel geeft een overzicht van hoe je een klacht kunt indienen bij de KNVB met betrekking tot racisme en discriminatie, en de stappen die vervolgens worden ondernomen. Daarnaast wordt ingegaan op andere meldpunten en procedures voor diverse wanordelijkheden binnen de voetbalsport.
De Discriminatiemelder-app: Een Laagdrempelige Manier om Racisme te Melden
Om het melden van racisme en discriminatie in en rond voetbalwedstrijden te vereenvoudigen, is de Discriminatiemelder-app ontwikkeld. Dit initiatief van de Rijksoverheid, KNVB, Eredivisie CV, Keuken Kampioen Divisie en Vrouwen Eredivisie is onderdeel van het aanvalsplan ‘Voetbal is van iedereen’. De app is gratis te downloaden voor Android en iOS en biedt de mogelijkheid om incidenten snel en gemakkelijk te melden.
Doelgroep en Doel van de App
De Discriminatiemelder-app is bedoeld voor iedereen die voetbalwedstrijden bezoekt, zowel in het betaald voetbal als in het amateurvoetbal. Het primaire doel van de app is het vereenvoudigen van het melden van discriminatie, waardoor er sneller actie kan worden ondernomen.
Werkwijze: Hoe Werkt de App?
Gebruikers van de app kunnen incidenten melden via een eenvoudig te bedienen interface. De meldingen worden, afhankelijk van het type voetbal, op verschillende manieren afgehandeld:
- Betaald Voetbal: Meldingen van incidenten in het betaald voetbal gaan direct naar de veiligheidscoördinator in het stadion. Deze kan bijvoorbeeld een steward inschakelen om de situatie te beoordelen en direct actie te ondernemen.
- Amateurvoetbal: Meldingen van incidenten in het amateurvoetbal worden doorgestuurd naar Discriminatie.nl. De KNVB ontvangt een overzicht van de verenigingen waar incidenten zijn gemeld, samen met een geanonimiseerde beschrijving van het incident. Discriminatie.nl neemt vervolgens contact op met de melder. Indien de melder dit wenst, wordt ook de KNVB betrokken. De KNVB neemt dan contact op met de betreffende vereniging.
Naast deze directe acties kan de zaak ook worden voorgelegd aan de secretaris van de speciaal aanklager discriminatie, die beoordeelt of er een tuchtzaak gestart kan worden of dat een vooronderzoek nodig is. Melden kan ook anoniem, al is opvolging richting de melder dan niet mogelijk.
Lees ook: Procedure Klacht Indienen Racisme KNVB
Verschillende Categorieën Meldingen
De Discriminatiemelder-app kent drie categorieën meldingen:
- Melding Algemeen: Deze categorie is bedoeld voor algemene meldingen van discriminatie, die worden opgevolgd door Discriminatie.nl.
- Betaald Voetbal: Deze categorie is specifiek gericht op incidenten die zich voordoen in en rondom stadions tijdens wedstrijden in het betaald voetbal.
- Amateurvoetbal: Deze categorie is bedoeld voor incidenten die plaatsvinden in het amateurvoetbal.
Andere Meldpunten en Procedures
Naast de Discriminatiemelder-app zijn er nog andere manieren om racisme en discriminatie in het voetbal te melden:
- Discriminatie.nl: Dit is het landelijke meldpunt voor alle vormen van discriminatie. Niet alleen voetballiefhebbers, maar iedereen kan hier terecht met meldingen over discriminatie op het werk, bij het zoeken van een huis of in andere dagelijkse situaties.
- Meldpunt Wanordelijkheden Voetbal: Dit meldpunt is bedoeld voor allerhande ergernissen in het amateurvoetbal, zoals partijdige scheidsrechters, wangedrag langs de lijn en wedstrijden die dreigen uit de hand te lopen.
- Centrum Veilige Sport Nederland: Hier kunt u terecht met vragen over (vermoedelijke) overtredingen van regels of ongewenst gedrag, zoals doping, matchfixing, seksuele intimidatie, discriminatie of pesten.
- Meldpunt Geweld en Sport: Dit meldpunt is bereikbaar op nummer: 0800 - 22 99 555. De hulplijn is alleen bedoeld voor noodgevallen en is 24/7 bereikbaar.
Protocol bij Discriminatie, Racisme en/of Bedreiging
De KNVB heeft een protocol opgesteld voor situaties van discriminatie, racisme en/of bedreiging op en rond het voetbalveld. Dit protocol geeft scheidsrechters, aanvoerders en clubbestuurders een leidraad voor het handelen in dergelijke situaties. De scheidsrechter speelt een centrale rol in dit protocol, maar de verantwoordelijkheid wordt gedeeld met alle betrokkenen.
Het protocol omvat onder meer de volgende stappen:
- De scheidsrechter constateert een incident van discriminatie, racisme of bedreiging.
- De scheidsrechter bespreekt de situatie met de aanvoerders van beide teams en de bestuurders van de clubs.
- Afhankelijk van de ernst van het incident, kan de scheidsrechter besluiten om de wedstrijd tijdelijk stil te leggen, definitief te staken of door te spelen.
- De scheidsrechter maakt een rapport op van het incident en stuurt dit naar de afdeling tuchtzaken van de KNVB.
De Aanpak van de KNVB en de Rijksoverheid
De KNVB en de Rijksoverheid werken samen om racisme en discriminatie in het voetbal te bestrijden, met een focus op:
Lees ook: Overzicht klacht indienen Pioniers
- Voorkomen: Het creëren van bewustwording en het bevorderen van een positieve en respectvolle cultuur in het voetbal.
- Signaleren: Het faciliteren van het melden van incidenten van racisme en discriminatie.
- Sanctioneren: Het bestraffen van daders van racisme en discriminatie. De straffen voor discriminerende uitingen zijn verdubbeld, wat betekent dat daders een stadionverbod van 20 jaar kunnen krijgen.
- Samenwerken: Het samenwerken met alle betrokken partijen, zoals clubs, supportersverenigingen, gemeenten en antidiscriminatievoorzieningen.
Waarom Melden Belangrijk Is
Het melden van incidenten van racisme en discriminatie is cruciaal om de problematiek inzichtelijk te maken en effectief te kunnen bestrijden. Door meldingen te registreren, kan de KNVB in kaart brengen waar de incidenten zich voordoen en gerichte acties ondernemen. Bovendien is het melden van incidenten essentieel voor het verzamelen van bewijsmateriaal dat nodig is voor een tuchtzaak.
Eric Gudde, directeur betaald voetbal van de KNVB, benadrukt dat het belangrijk is dat men melding doet zodat de KNVB kan ingrijpen en/of een onderzoek kan starten.
Meldpunt Wanordelijkheden: Inzichtelijk Maken en Actie Ondernemen
Voor wanordelijkheden op en rond het (zaal-)voetbalveld die niet op het wedstrijdformulier komen, is er het Meldpunt wanordelijkheden. De KNVB gaat zorgvuldig om met gemelde adviezen en opmerkingen die niet spoedeisend zijn en evenmin via één van de officiële kanalen voor een tuchtzaak in aanmerking komen. Het kan bij dit meldpunt gaan om allerhande ergernissen in het amateurvoetbal; partijdige scheids- en grensrechters, slechte ontvangst, wangedrag langs de lijn, wedstrijden die net niet uit de hand lopen en meer van dit soort zaken.
Op basis van deze klachten krijgt de KNVB wanordelijkheden inzichtelijk en kan waar nodig vroegtijdig ingrijpen en actie ondernemen. Denk hierbij aan het inzetten van een waarnemer of het nadrukkelijker volgen en assisteren van een (veelvuldig) genoemde vereniging.
Melden van Seksuele Intimidatie en Grensoverschrijdend Gedrag
Een veilig en plezierig voetbalklimaat voor iedereen is een belangrijke voorwaarde voor de KNVB. Op het moment dat zulk ongewenst gedrag wordt opgemerkt binnen een vereniging kan de KNVB worden benaderd voor:
Lees ook: Klacht indienen scheidsrechter
- Eerstelijns opvang bij seksuele intimidatie in de vorm van seksuele gebaren, ongewenste aanrakingen, aanranding of verkrachting.
- Ondersteuning bij grensoverschrijdend gedrag in de vorm van verbale intimidatie, discriminatie, pesten of machtsmisbruik.
De KNVB werkt samen met NOC*NSF om verenigingen continu te ondersteunen om seksuele intimidatie en andere vormen van grensoverschrijdend gedrag in de sport te voorkomen.
Meldingsproces seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag
Binnen de KNVB is een vertrouwenscontactpersoon het eerste aanspreekpunt voor vragen, vermoedens, meldingen en klachten rond seksuele intimidatie. Spelers, ouders, kaderleden en vrijwilligers kunnen een melding doen bij deze vertrouwenscontactpersoon. Voor clubbestuurders geldt een meldplicht. Een melding kan gaan over ongewilde aanrakingen tot aanranding, verkrachting en seksueel misbruik.
Bij vormen van grensoverschrijdend gedrag zonder seksueel karakter kan er via deze weg een melding gemaakt worden. Het kan hierbij gaan om zaken als verbale intimidatie, machtsmisbruik, pesten of discriminatie.
Sinds het seizoen 2019/'20 is het ook mogelijk om direct melding te doen bij het Instituut Sportrechtspraak (ISR). Aangifte kan gedaan worden door:
- Het slachtoffer of zijn of haar ouder/voogd.
- Iemand die getuige is geweest van een mogelijke overtreding.
- Een orgaan of commissie kennis heeft van een mogelijke overtreding.
Door een straf van de tuchtorganen van het ISR kan een dader onmiddellijk van het sportveld geweerd worden.
Vanuit de KNVB verzorgt de vertrouwenscontactpersoon de eerste opvang. Daar kunnen mensen, volledig in vertrouwen, hun verhaal doen en mogelijke vervolgstappen bespreken. Afhankelijk van de ernst van de situatie en de behoefte van de melder, schakelt de vertrouwenscontactpersoon de expertise in van het Centrum Veilige Sport van NOC*NSF.
Tuchtorganen van het ISR
De behandeling van zaken op het gebied van seksuele intimidatie verloopt via het Instituut Sportrechtspraak (ISR). In de reglementen van de KNVB is bepaald dat de tuchtrechtspraak in seksuele intimidatiezaken verloopt op basis van het Reglement Seksuele Intimidatie van het ISR.
Hierin is onder meer bepaald dat de aanklager seksuele intimidatie van de ISR bevoegd is om:
- Een vooronderzoek onder zijn of haar verantwoordelijkheid uit te laten voeren.
- Een schikkingsvoorstel te doen of de zaak ter behandeling voor te leggen aan de tuchtcommissie seksuele intimidatie van het ISR.
Naast de aanklager en de tuchtcommissie heeft het ISR ook een commissie van beroep op het gebied van seksuele intimidatiezaken. Dit houdt in dat ieder lid dat een redelijk vermoeden heeft van het bestaan van een overtreding van het reglement Seksuele Intimidatie, hiervan melding moet doen bij het bestuur van de vereniging. Zij is op haar beurt verplicht hiervan melding te doen bij de aanklager van het ISR.
Meldpunten voor Geweld en Overlast in de Sport
Er zijn 3 meldpunten waar u een melding kunt doen van geweld of overlast in de sport. Heeft u een vraag of melding van (vermoedelijke) overtredingen van regels of ongewenst gedrag? Dan kunt u contact opnemen met het Centrum Veilige Sport Nederland. Bijvoorbeeld vragen over (vermoedens van) doping, matchfixing of seksuele intimidatie, maar ook bij discriminatie of pesten. Of het niet respecteren van normen en waarden, zoals respect en fair play.
Is er een gewelddadig voorval op of rond het voetbalveld, zoals een vechtpartij of mishandeling? Dan kan de voetbalclub contact opnemen met het Meldpunt Geweld en Sport. U krijgt bijvoorbeeld hulp als u overleg wilt met de KNVB of aangifte wilt doen. Het Meldpunt Geweld en Sport is bereikbaar op nummer: 0800 - 22 99 555. De hulplijn is alleen bedoeld voor noodgevallen en is 24/7 bereikbaar.
Is het geen noodgeval, maar wel een ander vervelend voorval? Dan kan de voetbalclub contact opnemen met het Meldpunt wanordelijkheden Voetbal. Denk bijvoorbeeld een partijdige scheidsrechter of wangedrag langs de lijn.
Tuchtzaken en Consequenties
De KNVB hanteert een tuchtreglement waarin staat beschreven welke consequenties er zijn bij bepaalde overtredingen. Hieronder een overzicht van enkele veel voorkomende situaties:
Wat zijn de consequenties van twee keer geel?
Een speler die wegens twee keer geel de rode kaart heeft gekregen, is automatisch voor de eerstvolgende wedstrijd uitgesloten in het veldvoetbal. Wanneer een speler twee gele kaarten krijgt in een competitiewedstrijd of een daarmee samenhangende wedstrijd heeft dit tot gevolg dat de speler is uitgesloten van deelname aan competitiewedstrijden en daarmee samenhangende wedstrijden totdat zijn team de eerstvolgende competitiewedstrijd of daarmee samenhangende wedstrijd heeft gespeeld. Deze speler is dus niet uitgesloten voor bekerwedstrijden. De twee gele kaarten worden niet geregistreerd op de staffel.
Wanneer een speler twee gele kaarten krijgt in een bekerwedstrijd heeft dit tot gevolg dat de speler is uitgesloten van deelname aan bekerwedstrijden totdat zijn team de eerstvolgende bekerwedstrijd heeft gespeeld. Deze speler is dus niet uitgesloten voor competitiewedstrijden of daarmee samenhangende wedstrijden. De twee gele kaarten worden niet geregistreerd op de staffel.
In het futsal is een speler die wegens twee keer geel de rode kaart heeft gekregen in de eredivisie mannen/vrouwen of eerste divisie vrouwen automatisch voor de eerstvolgende wedstrijd uitgesloten.
Wanneer mag een speler weer spelen na een directe rode kaart?
Een speler of wisselspeler die voor, tijdens of na een bindende wedstrijd door de scheidsrechter disciplinair is bestraft met een directe veldverwijdering, is voor geen enkel team speelgerechtigd om deel te nemen aan bindende wedstrijden tot en met de dag waarop het team de eerstvolgende bindende wedstrijd heeft gespeeld. Onder een bindende wedstrijd wordt verstaan een competitiewedstrijd, een daarmee samenhangende wedstrijd en een bekerwedstrijd. De club en speler zijn overigens zelf verantwoordelijk voor naleving van deze regel.
Als gevolg van de directe rode kaart kan betrokkene vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd een schikkingsvoorstel van de aanklager of een uitspraak van de tuchtcommissie ontvangen. Indien betrokkene in verweer gaat tegen het schikkingsvoorstel van de aanklager of in beroep gaat tegen de uitspraak van de tuchtcommissie, blijft de directe rode kaartregeling van kracht. Dit betekent dat betrokkene ondanks het ingediende verweerschrift of beroepschrift niet speelgerechtigd is voor de eerstvolgende bindende wedstrijd. Enkel in het geval dat de aanklager vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd de tuchtzaak seponeert of wanneer de tuchtcommissie, dan wel de commissie van beroep betrokkene vóór de eerstvolgende bindende wedstrijd vrijspreekt, is betrokkene speelgerechtigd voor de eerstvolgende bindende wedstrijd.
Heeft de speler na de eerstvolgende gespeelde officiële wedstrijd nog geen schikkingsvoorstel van de aanklager ontvangen, dan is meespelen weer toegestaan. Als de directe rode kaartregeling is toegepast, dan mag deze wedstrijd van de uiteindelijke straf worden afgetrokken. In het schikkingsvoorstel van de aanklager wordt dit ook vermeld.
Geldt de directe rode kaartregeling ook voor bijvoorbeeld een trainer of leider?
De directe rode kaartregeling is met ingang van het seizoen 2021/'22 eveneens van toepassing op teamofficials. Dus ook functionarissen (trainer, leider, verzorger etc.) op de bank kunnen een rode kaart krijgen en worden weggestuurd.
Worden gele kaarten van bekerwedstrijden ook meegeteld voor competitiewedstrijden?
Bij het registreren van waarschuwingen is er een onderverdeling in drie categorieën:
- Registraties uit competitiewedstrijden (inclusief beslissingswedstrijden voor promotie, degradatie of periodekampioenschap en kampioenswedstrijden).
- Registraties uit bekerwedstrijden.
- Registraties uit promotie- en degradatiewedstrijden/play-offs.
Uitsluitingen vanuit de bekercompetitie gelden niet voor de overige competities en omgekeerd.
Wat is een met de competitie samenhangende wedstrijd?
Een met de competitie samenhangende wedstrijd is een promotie- en degradatiewedstrijd/play-offwedstrijd, maar bijvoorbeeld ook een beslissingswedstrijd voor promotie, degradatie of periodekampioenschap en een kampioenswedstrijd.
Voor welke competities ben ik uitgesloten na een directe rode kaart?
Uitsluitingen die worden opgelegd als gevolg van overtredingen in het veldvoetbal zijn niet van toepassing op futsal en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist. Uitsluitingen die worden opgelegd naar aanleiding van overtredingen in competitiewedstrijden of met de competitie samenhangende wedstrijden, zijn ook van toepassing op bekerwedstrijden en omgekeerd, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist.
Mag ik dezelfde dag nog voor ander team uitkomen als ik mijn straf voor direct rood 's ochtends uitgezeten heb?
Een uitsluiting (als gevolg van de directe rode kaart regeling) geldt tot en met de gehele dag waarop het team waar de rode kaart is opgelopen de eerstvolgende officiële wedstrijd heeft gespeeld. Dit houdt in dat een (wissel)speler niet ’s ochtends met een ander elftal mag meespelen als de wedstrijd van zijn/haar eigen elftal pas ’s middags plaatsvindt. Ook is het niet mogelijk ’s middags met een ander elftal mee te spelen als het eigen team van de (wissel)speler die ochtend de eerstvolgende officiële wedstrijd heeft gespeeld.
Hoe lang heb ik de tijd om verweer in te dienen?
Als je een schikkingsvoorstel van de aanklager hebt ontvangen dan heb je drie werkdagen de tijd om je verweerschrift in te dienen. Dit verweerschrift moet je persoonlijk indienen bij de aanklager en moet voorzien zijn van je naam en je KNVB-relatienummer. Als je na drie dagen je verweer indient en dus te laat bent, dan kan je verweer helaas niet meer in behandeling worden genomen en staat je straf vast.
Wat betekent het als een trainer een functieontzegging heeft gekregen?
Ontzegging van het recht om één of meerdere functies te mogen uitoefenen kan alleen worden opgelegd naar aanleiding van een overtreding begaan in de uitoefening van een functie. In zijn schikkingsvoorstel bepaalt de aanklager welke functies worden ontzegd en voor welke periode of voor hoeveel officiële wedstrijden deze ontzegging geldt.
In deze periode - of gedurende het genoemde aantal wedstrijden - is het niet toegestaan om de functie van trainer bij een ander team van zijn vereniging uit te oefenen. Mocht de trainer bij meerdere verenigingen een functie vervullen, dan geldt de functieontzegging alleen voor de vereniging waarbij hij op het moment van de overtreding de functie uitoefende, tenzij het tuchtrechtelijk orgaan gelet op de ernst van de overtreding anders beslist.
Mag een speler die een uitsluiting heeft wel een andere functie bij de wedstrijd uitoefenen?
Een uitsluiting heeft alleen betrekking op het als speler niet mogen meespelen in officiële wedstrijden. Andere functies, bijvoorbeeld als trainer of als assistent-scheidsrechter, mogen gewoon worden uitgeoefend.
Mag een speler die is uitgesloten meedoen in het restant van een eerder gestaakte wedstrijd?
Een speler die is uitgesloten van deelname aan competitie- en/of bekerwedstrijden mag wel meedoen aan het restant van een gestaakte wedstrijd dat in zijn uitsluitingsperiode wordt gespeeld, wanneer hij/zij ook de oorspronkelijke wedstrijd had mogen spelen.
Verder geldt in het algemeen voor het uitspelen van een restant dat het niet noodzakelijk is dat weer dezelfde spelers worden opgesteld. Wel dienen alle spelers speelgerechtigd te zijn. Een speler die in het gespeelde gedeelte van een gestaakte wedstrijd uit het veld is gestuurd, mag niet deelnemen aan het restant, ook al heeft hij/zij de straf voor de directe rode kaart al uitgezeten.
Spelers die zijn gewisseld in het gespeelde gedeelte van een gestaakte wedstrijd, die behoort tot categorie A, mogen eveneens niet meespelen in het restant van deze wedstrijd (in categorie B is dit wel toegestaan).
Wanneer een speler officieel is uitgesloten, maar wel het restant van een eerder gestaakte wedstrijd mag uitspelen, mag deze wedstrijd dan in mindering worden gebracht op het aantal wedstrijden uitsluiting dat is opgelegd?
Indien een speler is uitgesloten van deelname aan competitie- en/of bekerwedstrijden, maar wel mag meespelen in het restant van een gestaakte wedstrijd aangezien hij toen ook speelgerechtigd was, zal dit uitspelen niet gelden als een wedstrijd die van het aantal wedstrijden uitsluiting zal kunnen worden afgetrokken, ongeacht of hij wel of niet meespeelt.
Om een wedstrijd in mindering te kunnen brengen op het aantal wedstrijden uitsluiting zal deze wedstrijd moeten plaatsvinden na het opleggen van de straf. Wanneer die wedstrijd niet is uitgespeeld kan deze wel in mindering worden gebracht, maar is betrokkene niet gerechtigd aan het restant van de wedstrijd deel te nemen. Dit wordt namelijk gezien als een vervolg van een eerder vastgestelde wedstrijd.
Mag een clubstraf in mindering worden gebracht wanneer dit vooraf aan de KNVB is gemeld?
Wanneer de clubleiding naar aanleiding van een overtreding van een van haar spelers zelf besluit deze speler uit te sluiten voor een aantal wedstrijden mag dit in mindering worden gebracht op de door het tuchtrechtelijk orgaan opgelegde straf.
Voorwaarde is wel dat het bestuur van de vereniging dit binnen drie werkdagen na de wedstrijddag schriftelijk aan de aanklager heeft gemeld.