Volleybalregels Ontrafeld: De Ultieme Gids voor Spelers en Fans

Volleybal is een dynamische en boeiende sport met een breed scala aan regels die essentieel zijn voor een eerlijk en sportief spel. Hoewel een gedetailleerde kennis van alle regels niet voor iedereen noodzakelijk is, is een basisbegrip cruciaal voor spelers, trainers, coaches, ouders en toeschouwers om de beslissingen van de scheidsrechter te begrijpen en optimaal van de sport te genieten. Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de huidige volleybalregels, inclusief recente wijzigingen die zijn doorgevoerd om het spelplezier te verhogen.

Het Belang van Spelregelkennis

Voor officials is een volledige beheersing van de spelregels essentieel om een correcte toepassing tijdens de wedstrijd te waarborgen. Voor anderen is het kennen van de basisregels voldoende om het spel beter te volgen en te begrijpen.

Uniform Spelregelboekje

In het verleden waren er verschillende spelregelboekjes voor diverse niveaus. Vanaf 2024-2025 is er een uniform spelregelboekje.

Spelregels per Niveau

De Nederlandse Eredivisie blijft spelen met alle internationaal (verplicht) geldende spelregels. Voor de Topdivisie t/m de regioklassen worden de regels aangepast. Het is internationaal verplicht om in de hoogste competitie van het land de FIVB-spelregels en CEV-regels te hanteren. Voor deze competities verandert er dus niets. Voor de Topdivisie en lager gaan de nieuwe regels wel gelden; tot en met de laagste regioklassen en de C-jeugd dus. Er zijn enkele uitzonderingen die duidelijk worden aangegeven.

Belangrijke Regelwijzigingen

Er zijn diverse wijzigingen doorgevoerd om het spelplezier te verhogen. Hieronder worden enkele belangrijke wijzigingen toegelicht:

Lees ook: Scheidsrechter niet aanwezig? Dit zijn de stappen

Geen Toss Meer

De aanvoerder van het uitspelende team heeft de eerste keuze (opslag of veld). Bij een eventuele 5e set heeft de aanvoerder van het thuisspelende team het recht om als eerste te kiezen.

Inspelen met Wedstrijdshirts

Tijdens het inspelen aan het net mogen de inspeelshirts aanblijven. Sinds afgelopen seizoen was het verplicht om met de wedstrijdshirts in te spelen aan het net.

Flexibelere Plaatsing op de Bank

De coach, assistenten en verzorgers hebben geen vaste plaatsen meer op de bank. Ze mogen overal zitten en zelfs staan. Voor de bank, in de warming-up ruimte van de wisselspelers, et cetera. Alleen als er een 2e scheidsrechter bij de wedstrijd aanwezig is, is de coach verplicht opstellingsbriefjes te gebruiken.

Mini's Betrekken bij het Eerste Team

Vanaf komend seizoen mogen er twee mini's bij het team aanwezig zijn. In de huidige regels mocht er maar één mini bij het team aanwezig zijn (op de bank en serveren). Mini’s betrekken bij het eerste team is van grote promotionele waarde.

Vereenvoudigde Tekens van de Scheidsrechter

Vanaf de 1e klasse en lager is de scheidsrechter niet meer verplicht om na elke rally alle tekens te geven: het speelveld aanwijzen van het team dat de volgende service uitvoert is voldoende.

Lees ook: Vorst en sportwedstrijden

Serveren met Voet in het Veld

Op lagere niveaus is er regelmatig spraken van net iets te weinig ruimte achter het speelveld. Was de ruimte minder dan twee meter, dan moest een hulplijn in het veld worden geplakt. Nu hoeft dat niet meer: je mag met één voet in het veld serveren. Ook bij een sprongservice mag de afzetvoet dus in het veld worden gezet.

Schermen bij Service Niet Toegestaan

Schermen bij de service is een grote ergernis en wordt veelal gezien als onsportief gedrag. Vanaf komend seizoen mag de serveerder dan ook niet meer met opzet aan het zicht van de passers onttrokken worden. Spelers van het serverende team moeten tenminste een armlengte van elkaar af staan en achterspelers mogen niet in de ‘vrij zicht’-ruimte van de voorspelers gaan staan.

Raak het Veld van de Tegenstander Niet

Het raken van het veld van de tegenstander in een actie met de bal wordt komend seizoen afgefloten. Dat geldt niet alleen voor de voet, maar voor alle lichaamsdelen. Daarentegen is het niet fout om het veld van de tegenstander te raken als er geen bal bij betrokken is en het niet hinderlijk is voor de tegenstander.

Bal Buiten Antennes is Uit

Zodra de bal buiten de antennes het net passeert, is de bal uit, ook wanneer dit na het eerste balcontact geweest is. De bal terughalen uit de vrije zone van de tegenstander (buiten de antennes om) is dus niet meer toegestaan. Uitzondering: in de Topdivisie geldt deze nieuwe regel niet. Daar mag deze bal dus nog teruggehaald worden uit de vrije zone.

Time-out Flexibiliteit

Een time-out (TO) duurt maximaal 30 seconden. Dit betekent dat wanneer het aanvragende team én de officials binnen deze halve minuut weer klaar zijn om verder te spelen, de wedstrijd wordt vervolgd.

Lees ook: Problemen met de KNVB widget

Tijdens de TO mag het hele veld gebruikt worden: teams hoeven dus niet meer in het geheel buiten het veld te staan. Wisselspelers mogen ook in het veld warm lopen, maar het gebruik van een bal tijdens de TO is (nog steeds) niet toegestaan. Uiteraard moet wel worden gezorgd dat er geen natte plekken door de drinkflesjes achterblijven op het veld. Een time-out duurt maximaal 30 seconden. Als de aanvragende ploeg en de scheidsrechter eerder klaar zijn worden de 30 seconden niet volgemaakt.

Route Na Set Vereenvoudigd

Na het laatste fluitsignaal van een set hoeven teams niet meer via de achterlijn naar de andere speelhelft lopen. Wel dienen zij om de netpaal heen lopen; onder het net doorlopen is niet toegestaan.

Inspelen Tijdens Pauze

Tijdens de pauze tussen de sets mogen de wisselspelers inspelen in het veld, mits dit niet hinderlijk is voor de moppers en/of het entertainment.

Duur Pauze Tussen Sets

De pauze tussen sets duurt maximaal drie minuten.

Wisselbeleid

Ongeacht het aantal wisselspelers heeft ieder team altijd recht op zes wissels per set. Een wisselspeler mag meerdere keren (maximaal drie keer) gewisseld worden voor een veldspeler. De veldspeler moet wel weer terugkeren in het veld voor de wisselspeler die hem vervangen heeft.

Voorbeeld: wisselspeler nummer 3 gaat het veld in voor nummer 5. Nummer 5 kan alleen terug gewisseld worden voor nummer 3. Wisselspeler 3 mag vervolgens (na tenminste één voltooide rally) weer voor een andere of dezelfde veldspeler gewisseld worden. Ook mag één van de andere wisselspelers voor nummer 5 ingebracht worden.

Uitzondering: Voor de A-, B- en C-jeugdklassen gaat deze regel niet gelden. Daarvoor blijft de huidige wisselregel van toepassing. De reden hiervoor is dat het veel voorkomt dat er een aantal goede serveerders is, waardoor de wedstrijd minder leuk zou kunnen worden.

Je mag nu altijd 6 keer wisselen. Een wisselspeler mag meerdere keren (3x) gewisseld worden voor een veldspeler. Een veldspeler moet wel altijd terugkeren op zijn of haar eigen plek. voorbeeld: wisselspeler nummer 3 gaat het veld in voor nummer 5. Nummer 5 kan alleen terug gewisseld worden voor nummer 3. Wisselspeler nummer 3 mag vervolgens (na tenminste 1 voltooide rally) weer voor een andere of dezelfde veldspeler gewisseld worden. Ook mag 1 van de andere wisselspelers voor nummer 5 ingebracht worden.

Libero Wisselzone

De wisselzone van de libero wordt vrijgegeven, daarvoor mag nu de gehele achterlijn en zijlijn gebruikt worden. Voorwaarde is wel dat de scheidsrechters en teller(s) de wissel goed kunnen zien.

Libero als Veldspeler

Een libero mag uitsluitend veldspeler worden (en een ander shirt aantrekken) als het team onvolledig verklaard zou worden door blessure(s). Voorbeeld: een team start met zes spelers en één libero. Eén van de veldspelers raakt geblesseerd en kan niet verder spelen. Op dat moment mag de libero veldspeler worden, zodat er met zes spelers doorgespeeld kan worden.

Verduidelijking Aanval na Bovenhandse Pass Libero

Een aanvaller mag een bal die door de libero vanuit de voorzone bovenhands is gespeeld niet aanvallen als de bal in zijn geheel nog boven de netrand is. De vraag in deze situatie is altijd: wat telt als bovenhandse bal?

Nieuwe Spelregelwijzigingen voor 2025/2026

Voor het seizoen 2025/2026 hebben de FIVB en de CEV een aantal spelregelwijzigingen doorgevoerd. Die zijn ook van toepassing op het competitievolleybal in Nederland, maar niet allemaal voor alle niveaus.

Schermen (2025/2026)

De spelers van het serverende team mogen hun handen niet meer boven het hoofd houden tijdens de service, totdat de bal voorbij het net is. De 1e scheidsrechter mag het team hiervoor via de aanvoerder waarschuwen. Die wijziging geldt voor alle niveaus. De regel rondom schermen blijft verder op elk niveau zoals deze al was. Let op: er blijft dus een verschil zitten tussen Eredivisie/Superdivisie en Topdivisie en lager. Het wordt aangeraden om in het nieuwe spelregelboekje 12.5 Schermen nog eens goed door te nemen.

Geen Opstellingsfouten Meer bij Serverende Team (2025/2026)

Vanaf het nieuwe seizoen mogen de spelers van het serverende team elke positie innemen op het moment van de service. Er kan dus geen opstellingsfout meer worden gemaakt door het serverende team. Wel is het nog steeds fout als er een fout in de servicevolgorde wordt gemaakt oftewel als de verkeerde speler serveert. Dit lijkt erg op de regel die al gold in de Topdivisie en lager, maar die regel is dus nog verder versoepeld omdat er voortaan ook niet meer naar voor- en achterspelers wordt gekeken bij het serverende team.

Terughalen Bal Buiten de Antenne (2025/2026)

In de Topdivisie en lager is het al niet toegestaan een bal die geheel of gedeeltelijk buiten de antenne naar de helft van de tegenstander gaat terug te halen. Dit blijft ongewijzigd. Vanaf het nieuwe seizoen dient in de Eredivisie en Superdivisie een tweede of derde aanraking van een bal die geheel of gedeeltelijk buiten de antenne naar de helft van de tegenstander gaat, direct te worden afgefloten zodra deze het net buiten de antennes passeert. Het is dan namelijk niet meer mogelijk om deze op een legale manier terug te spelen naar het veld van de tegenstander.

Basisprincipes van Volleybal

Om het spel volledig te begrijpen, is het belangrijk om de basisprincipes te kennen:

Speelveld: Het totale veld is 18 bij 9 meter. En wordt in de lengte doorsneden door een net. Het speelveld is verdeeld in twee gelijke helften door een net. Afmetingen: Het totale veld is 18 bij 9 meter. En wordt in de lengte doorsneden door een net. De net hoogte bij vrouwen is 2.24 meter en bij de mannen is het 2.43 meter. Het net is 1 meter breed en 9.5 meter lang. De antennes markeren de buitenkanten van het veld.
Teams: Elk team bestaat uit zes spelers. Teams mogen uit maximaal 14 spelers bestaan. Bij een team van 13 spelers of meer, is het verplicht twee libero’s aan te wijzen.
Doel: Het doel is om de bal op de grond te laten komen in het veld van de tegenstander, of om een fout van de tegenstander te forceren.
Puntentelling: Er wordt gespeeld met het Rally Point Systeem, waarbij elke rally resulteert in een punt. Een set wordt gewonnen door het team dat als eerste 25 punten behaalt, met een verschil van minimaal twee punten. Bij een stand van 24-24 wordt doorgespeeld tot er een verschil van twee punten is.
Sets: Een wedstrijd bestaat meestal uit 4 sets. Bij een 2-2 stand wordt een beslissende set tot 15 punten gespeeld. Op hogere niveaus wordt vaak het best-of-five principe gehanteerd.
Service: Het spel begint met een service vanachter de achterlijn.

Veelvoorkomende Fouten

Het behalen van punten kan simpelweg door het uitslaan of foutief slaan van de bal. Er zijn een aantal 'fouten' die een tegenstander kan maken waarmee je een punt kunt maken.

Uit: Wanneer de bal op de grond komt buiten het veld van de tegenstander of een object raakt (plafond, muur, antennes).
Voetfout: Wanneer een voet voorbij een lijn of buiten het speelveld wordt gezet. Bij een voetfout is de volledige voet de lijn gepasseerd. Het is toegestaan op de lijn te landen met een deel van de voet in het veld van de tegenstander.
Netfout: Als de tegenstander het net raakt aan de bovenzijde. Officieel mag het net niet geraakt worden.
Dubbel: Als een speler de bal twee keer direct achter elkaar aanraakt.
Lang Contact: Als de tegenstander loopt met de bal of hem te lang vasthoudt. Contact met de bal mag nooit lang zijn maar moet zeer kort tot kort zijn.
Opstellingsfout: Als de tegenstander tijdens het serveren niet in de juiste volgorde op het veld staat.
Servicefout: Wanneer je langer dan 8 seconden wacht met opgooien, de service niet gespeeld wordt in het veld van de tegenstander, of de bal raakt een object anders dan de netrand en komt dan pas terecht in het veld van de tegenstander. Via het net serveren mag niet.
Hinderen onder het net: Een speler mag niet onder het net door in het speelveld van de tegenstander komen en hem hierdoor hinderen.

Digitale Wedstrijd Formulier (DWF)

Het Digitaal Wedstrijd Formulier (DWF) is de modernste manier van het registreren van wedstrijden in de Nederlandse volleybalcompetitie. Met behulp van het Digitaal Wedstrijd Formulier zijn alle wedstrijdgegevens en uitslagen snel up-to-date. Het DWF is beschikbaar in twee verschillende versies. Beide versies kunnen gebruikt worden op smartphones, tablets, laptops en PC’s. Zolang er een internetverbinding is kun je gebruik maken van beide DWF versies.

Live bijhouden: Met deze versie wordt de wedstrijd live bijgehouden en alle spelmomenten worden geregistreerd. Alle aspecten van het papieren wedstrijdformulier zitten er in verwerkt.
Resultaat invoeren: In deze versie is een continue verbinding met het internet niet noodzakelijk. Dit een versie waarin niet alle gegevens zoals ze op het papieren formulier worden vermeld noodzakelijk zijn.

Als je aan de slag wilt met het DWF ga je naar dwf.volleybal.nl. Log in met je Nevobo account en bekijk je eigen wedstrijden en teams. Je kunt ook via de Nevobo app inloggen om bij jouw DWF formulier te komen.

Team Samenstelling Topdivisie en Lager

Teams mogen uit maximaal 14 spelers bestaan. Bij een team van 13 spelers of meer, is het verplicht twee libero’s aan te wijzen.

Toestemming voor Service

De serveerder moet direct naar de servicezone gaan om te gaan serveren zodat de ballenraper weet wie de bal voor de service moet krijgen. De 1e scheidsrechter mag al fluiten voor de toestemming van de service voordat de serveerder met bal is omgedraaid in de servicezone om spelophouden te voorkomen. Elke vorm van de bal onnodig vasthouden zodat de service langer duurt is dus een manier van spelophouden. Of je dit nou voor je eigen team doet, of de bal vasthoudt zodat de tegenstander niet kan serveren.

Beïnvloeding van Buitenaf

Als de coach nabij de zijlijn de baan van de bal beïnvloedt waardoor er geen waarneming mogelijk is om te bepalen of de bal in of uit is, zal de scheidsrechter beslissen dat de bal in is. De coach krijgt een mondelinge waarschuwing of zwaardere maatregel afhankelijk van voorgaande sancties.

Uitrusting van de Libero

De libero’s moeten een tenue dragen (of hesje voor de vervanger van de libero) dat een andere hoofdkleur heeft dan de kleuren van de rest van het team. Het tenue moet volledig afwijkend zijn van kleur met het tenue van de andere teamleden. Het is dus niet toegestaan om liberoshirts te dragen die dezelfde lay-out als de reguliere shirts hebben, maar waarbij de kleurstelling van de vlakken is omgedraaid. Voorkeur gaat uit naar bijvoorbeeld: liberoshirt is rood, rest van het team speelt in het wit.

Ballen

De officials controleren de ballen. Mocht blijken dat er een of meerdere ballen te zacht zijn dan is het aan de thuisspelende vereniging om deze op spanning te brengen (op te pompen). Dat is dus geen taak van de officials.

Spelen van de Bal

In de geest van het internationale volleybal en om langere rally’s en spectaculaire acties te stimuleren, moet de scheidsrechter alleen de meest duidelijke overtredingen affluiten. Als een speler zich niet in een goede positie bevindt op het moment dat hij de bal speelt, moet de 1e scheidsrechter milder zijn in het beoordelen van het balcontact. Bijvoorbeeld: Spelverdeler die moet rennen om de bal te kunnen spelen of moet springen bij het net om de bal aan te kunnen spelen; Speler moet achter een bal aanrennen of een snelle actie maken om de bal te spelen die weg kaatst via het blok of andere speler; Bij het spelen van de eerste bal in de rally mag de bal verschillende delen van het lichaam raken. In scheidsrechtertekens vertaald: het teken voor “twee keer raken” komt in een dergelijke situatie niet voor. Het teken voor “vastgehouden bal” kan wel degelijk van toepassing zijn;

3 tegen 3 (gras)

In aanvulling op de algemene regels van het 6 tegen 6 spel, wordt 3 tegen 3 volleybal gespeeld door teams bestaande uit drie basisspelers, eventueel aangevuld met wisselspelers. De grootte van het speelveld bedraagt 7 x 7 m (gras). Er wordt gespeeld volgens enigszins aangepaste internationale spelregels:

“rally point” systeem tot 25 punten, tenzij de wedstrijdleiding voor een goed verloop van het toernooi anders beslist;
Per wedstrijd (ook de kruiswedstrijden) worden twee sets gespeeld, tenzij de wedstrijdleiding anders beslist;
De finale wordt “best of three” gespeeld met de derde set tot 15 punten;
Na het bereiken van de 25 punten wint het team dat het eerst de 27 punten bereikt, dan wel in een derde set de 17 punten bereikt;
Een vaste opstelling is niet vereist;
De spelers dienen om beurten te serveren;
Spelers mogen op de serveerplaats gewisseld worden. Het is niet noodzakelijk dat de uitgewisselde speler voor dezelfde speler wordt teruggewisseld. Er mogen maximaal zes spelerswisselingen per set plaats vinden.
Teams die zich tijdens het toernooi terugtrekken diskwalificeren zich voor de einduitslag.

Beachvolleybal (2 tegen 2 en 3 tegen 3)

Het beachvolleybal wordt gespeeld volgens de officiële spelregels van de Nevobo en voor het toernooi ook toepasbaar voor 3 tegen 3. De wedstrijden worden gefloten en geteld door de deelnemende teams. De teams bestaan uit twee c.q. drie spelers. De grootte van het speelveld bedraagt 8 x 8 m.

Elk team zorgt zelf voor een degelijke beachvolleybal en levert een scheidsrechter en teller. De scheidsrechters halen na het omroepen van de door hen te fluiten wedstrijd het wedstrijdformulier op bij de wedstrijdleiding, en leveren deze ook weer bij de wedstrijdleiding in.
De teams wisselen elke 7 gespeelde punten (set 1 en 2) en 5 gespeelde punten (set 3) van speelhelft.
Per wedstrijd worden twee sets gespeeld, tenzij de wedstrijdleiding anders beslist;
Er wordt gespeeld volgens het “rally point” systeem tot 21 punten in de eerste twee sets en tot 15 in een eventuele derde set, tenzij de wedstrijdleiding voor een goed verloop van het toernooi anders beslist.
Na het bereiken van de 21 punten in de eerste twee sets of 15 punten in de derde set, wint het team de set dat het eerst de 23 dan wel in de derde set de 17 punten bereikt.
De finale wordt “best of three” gespeeld met de derde set tot 15 punten;
Er is geen middenlijn. Een speler mag in het veld van de tegenpartij komen, mits de tegenstander daardoor niet direct of indirect wordt gehinderd.
Er mag vanachter de gehele achterlijn geserveerd worden. Er is slechts een opslagpoging. De spelers houden zelf de opslagvolgorde in de gaten. De niet serverende spelers mogen het zicht op de opslaande speler niet ontnemen.
Een opslag wordt beschouwd als een boogbal.
Een netservice is niet fout, het spel gaat ‘normaal’ door.
De service mag bij niet bovenhands (zacht) worden gepasst. Het bovenhands opvangen met een harde techniek is wel correct.
Een bovenhandse bal welke de intentie heeft van een set-up (dit kan dus nooit de derde bal zijn), mag bij niet over het net worden gespeeld.
De bal tijdens de set-up stil liggen in de lucht.
Ook de derde bal mag niet bovenhands over het net gespeeld worden.
De aanval mag alleen met hard contact worden uitgevoerd (smash, geslagen boogbal, knokkels,vingertoppen, vuist, onderhands enz.) Het is dus niet toegestaan de aanval uit te voeren door middel van de push- of duwtechniek waarbij met de vingers richting wordt gegeven aan de bal.
Alleen een hard geslagen bal mag ‘vies’ (langer of meervoudig contact) worden verdedigd. Een boogbal en een boogbal via de netrand of blok mag als niet hard geslagen bal worden beoordeeld. Een dergelijke rallypass mag dan ook met bovenhands (zacht) gespeeld worden. Het bovenhands opvangen met een harde techniek is altijd correct.
Een blok telt als spelen van de bal, dus na een blokaanraking mag de bal nog maximaal tweemaal gespeeld worden, waarbij degene die bij de blokkering de bal geraakt heeft ook de persoon mag zijn die de bal voor de tweede keer speelt.
De zogenaamde holdball waarbij twee spelers aan het net proberen de bal naar elkaars veld te drukken, is bij beachvolleybal toegestaan. Na dit drukduel mag er door het team dat de bal aan hun kant krijgt nog 3 keer gespeeld worden.
Het is bij beachvolleybal een goed gebruik om de scheidsrechter te informeren over in- en uitballen, touches, netfouten en dergelijke als de scheidsrechter dit zelf niet kan waarnemen.
Tijdens de wedstrijden dient men gepaste kleding te dragen.
Teams die zich tijdens het toernooi terugtrekken diskwalificeren zich voor de einduitslag.

Wedstrijdregels A, B en C Jeugd

De wedstrijden van de A,B en C-jeugd worden gespeeld volgens de NEVOBO- regels voor senioren en boven genoemde 6 tegen 6 regels, behoudens:

Jeugd B (14-16 jaar) 6 spelers: nethoogte: jongens 2,24 m, meisjes 2,15 m
Jeugd C (12-14 jaar) 6 spelers: veld grootte 9x 7m nethoogte, jongens en meisjes: 2,05 m

Wedstrijdregels CMV (Mini’s, Niveau 4, 5 en 6: Cool Moves Volley)

Het minitoernooi wordt gespeeld volgens de CMV-spelregels-2023-2024 en Spelregelkaart-A4-2023 De teams bestaan uit 4 spelers, waarbij zowel meisjes als jongens mogen worden opgesteld (mix teams). Bij een blessure of uitval mag met drie spelers worden doorgespeeld.

Kritiek op Spelregelwijzigingen

Tjarko Muis, trainer/coach van volleybalteam CSV Zwolle dames 1 en eigenaar van Side Out Indoor & hockey in Zwolle, uit kritiek op de frequente spelregelwijzigingen in het Nederlandse volleybal. Hij stelt dat de focus op het verhogen van het 'spelplezier' leidt tot idiote wijzigingen die de sport kapot maken. Hij noemt voorbeelden zoals de netfoutregel, de regel over het over de lijn komen onder het net, en het vormen van een 'scherm' bij de service. Volgens Muis maken deze wijzigingen de sport complexer en leiden ze tot meer discussies.

Hij bekritiseert ook de invloed van individualisme in de teamsport volleybal. Hij stelt dat de focus op individuele meningen en wensen ten koste gaat van het teambelang. Hij pleit voor een terugkeer naar de basis van de sport, met duidelijke regels en een focus op het teamspel.

tags: #niet #toegestaan #bij #volleybal #regels