Vrouwenvoetbal, de snelst groeiende sport ter wereld, heeft ook in Nederland een opmerkelijke ontwikkeling doorgemaakt. Met wereldwijd 40 miljoen voetballende vrouwen en meisjes, en ruim 170.000 vrouwelijke leden bij de KNVB in 2023, wint de sport steeds meer terrein. Ondanks deze groei wordt het vrouwenvoetbal nog steeds geconfronteerd met uitdagingen op het gebied van gelijkheid en erkenning. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het vrouwenvoetbal in Nederland, belicht enkele pioniers en succesverhalen, en werpt een blik op de huidige stand van zaken.
Vroege Initiatieven en Verzet
De eerste tekenen van vrouwenvoetbal in Nederland dateren van begin 20e eeuw. In 1908 werd er via een lokale krant in Hengelo een oproep gedaan om een voetbalclub voor dames op te richten. Echter, tegelijkertijd schreef De Telegraaf over een comité dat het voetballen voor vrouwen wilde verbieden. In 1920 werd er een foto geplaatst in De Courant van het vrouwenelftal van Wittenburg. De Oostzaanse Vrouwenvoetbal Vereniging (1924) was de eerste vereniging die officieel met vrouwenvoetbal startte. Ondanks deze vroege initiatieven, stuitte vrouwenvoetbal op weerstand. In 1935 stond de voetbalbond voetbal voor vrouwen niet toe en dreigde zelfs met straffen voor clubs die toch ruimte boden aan vrouwelijke spelers. De medische wereld uitte bezorgdheid over de invloed van sport op het vrouwenlichaam, wat bijdroeg aan de negatieve beeldvorming.
De Algemene Damesvoetbalbond en de Eerste Interland
In 1955 werd de Algemene Damesvoetbalbond (ADVB) opgericht, een belangrijke stap voorwaarts voor de erkenning van vrouwenvoetbal. Zo’n 14 clubs schreven zich in voor de eerste vrouwenvoetbalcompetitie, zonder erkenning van de KNVB. Lenie van Wensveen deed mee als 14-jarig meisje en scoorde ook nog. In 1956 vond de eerste officieuze interlandwedstrijd plaats, waar de Nederlandse vrouwen aan deelnamen tegen West-Duitsland. Nederland verloor met 2-1, maar deze wedstrijd markeerde een belangrijk moment in de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal.
Erkenning en Groei
Een cruciaal moment kwam in 1971, toen vrouwenvoetbal eindelijk officieel werd erkend door de KNVB. Vanaf dat moment maakte het officieel deel uit van de voetbalbond. In 1973 vond de eerste officieel erkende interland plaats. Vanaf 1979 konden ook meiden het lidmaatschap van de KNVB aanvragen. In 1986 werd gemengd voetbal tot 12 jaar geïntroduceerd, wat een belangrijke stap was in de ontwikkeling van het meiden- en vrouwenvoetbal.
FC Berghuizen: Een Voorbeeld van Succes
Een opmerkelijk voorbeeld van de vroege ontwikkeling van vrouwenvoetbal is FC Berghuizen uit Oldenzaal. In 1982 schreef Heidy ter Pelle een briefje aan het jeugdbestuur van FC Berghuizen, waarin ze zich afvroeg waarom alleen jongens bij de club voetbalden. Dit leidde tot de oprichting van meisjesvoetbal bij FC Berghuizen. De club koos er bewust voor om te beginnen met meisjesvoetbal. Pas drie jaar later, in 1986, werd er een vrouwenelftal in de competitie gebracht. FC Berghuizen wilde de meisjes de tijd geven om door te groeien naar het voetbal voor oudere meiden.
Lees ook: Diepgaande Blik op de Korfbalwereld via KZ
De club had duidelijke uitgangspunten: de meisjes echt laten meetellen, erkennen dat meiden ook prima kunnen voetballen en een goede organisatie opzetten. De piramidevorm was belangrijk: een brede basis van veel voetballende meiden, met bovenaan een goed presterend vrouwenteam. Goede trainers, materialen en sportdiscipline waren essentieel. FC Berghuizen hanteerde het motto OPA: Organisatie, Prestatie, Acceptatie. Een goede organisatie zou leiden tot prestaties, wat uiteindelijk zou zorgen voor acceptatie van het meiden- en vrouwenvoetbal.
FC Berghuizen maakte veel reclame voor het vrouwenvoetbal. De campagne "The Swinging Sisters of Football" met foto's van voetballende zusjes in de krant en trainingen in de wijken van Oldenzaal trokken veel aandacht. In 1986 bracht de club zelfs een single uit, "Meidenvoetbal is oké", wat resulteerde in landelijke bekendheid via de TROS-radio en het Jeugdjournaal van de NOS.
Het eerste damesteam van FC Berghuizen promoveerde in 1987 naar de eerste klasse en werd kampioen. Nicolien Koekenberg werd topscorer met 67 doelpunten. De club organiseerde activiteiten zoals kampen en oefenwedstrijden in Noorwegen, waar ze bevriende clubs bezochten. In 1988 en 1989 werd het team opnieuw kampioen en promoveerde naar de hoofdklasse van de KNVB afdeling Twenthe. In 1989 bereikte FC Berghuizen de interregionale klasse van de KNVB district Oost. Het meisjesvoetbalteam van de Bernardusschool, grotendeels bestaande uit speelsters van FC Berghuizen, werd in 1989 Nederlands kampioen schoolvoetbal.
Hoewel het team in 1990 degradeerde, bleef FC Berghuizen zich inzetten voor de ontwikkeling van het meisjesvoetbal. In 1991 werd het team opnieuw kampioen en promoveerde weer naar de interregionale klasse. In datzelfde jaar werd de zevenjarige Anne Uit het Broek gehuldigd als honderdste lid van de club. In 1992 werd het damesteam kampioen in de interregionale hoofdklasse Oost en plaatste zich voor de landelijke hoofdklasse.
Ter Leede: Een Andere Pionier
Naast FC Berghuizen is Ter Leede een andere club met een rijke geschiedenis in het vrouwenvoetbal. In april 1976 startte Ter Leede met damesvoetbal, en vanaf 1981 speelden de dames altijd op het hoogste amateurniveau. In 1992 won Ter Leede voor de eerste keer de KNVB-beker voor vrouwen, en herhaalde dit in 2001 en 2007. Ter Leede was ook het eerste Nederlandse vrouwenvoetbalteam dat deelnam aan de UEFA Women’s Cup. De dames werden in 2001/02 en 2003/04 verdienstelijk 2e in de groepsfase. In 2004 en 2007 won Ter Leede de Super Cup voor vrouwen. Na de start van de Eredivisie in 2007/08 werd er alleen nog gestreden om het kampioenschap van de Hoofdklasse, welke Ter Leede in 2008/09 en 2009/10 wederom won.
Lees ook: Complete Gids: JO11 District Beker Regels
Huidige Uitdagingen en Toekomstperspectief
Ondanks de groei en successen, wordt vrouwenvoetbal nog steeds geconfronteerd met uitdagingen. Onderzoek toont aan dat er nog geen sprake is van gelijke kansen in de Vrouwen Eredivisie, en dat meisjes en vrouwen nog altijd veelvuldig achtergesteld worden bij jongens en mannen. Er heerst een zekere ongelijkheid binnen de functies voor vrouwen in de voetbalwereld, en het aantal vrouwen op leidinggevende posities is bedroevend laag. Er zijn weinig vrouwencoaches in het mannenvoetbal, en er is sprake van financiële ongelijkheid, waardoor vrouwen een financiële drempel ervaren om deel te nemen aan voetbaltechnische opleidingen.
De KNVB streeft ernaar om deze ongelijkheid aan te pakken en vrouwen op alle niveaus volledig te laten meedoen in het voetbal. Campagnes zoals Meer Vrouwen in Voetbal (MVIV) en extra aandacht voor 50 jaar vrouwenvoetbal moeten bijdragen aan meer gelijkheid en erkenning.
Lees ook: Hockey Hoofdklasse Heren
tags: #hoofdklasse #voetbal #vrouwen #geschiedenis