Het voetbal is voortdurend in ontwikkeling, en de regels veranderen mee om het spel eerlijker, veiliger en aantrekkelijker te maken. De KNVB en de IFAB (International Football Association Board) spelen hierin een cruciale rol. Dit artikel geeft een gedetailleerd overzicht van de huidige regels omtrent wissels in de Eredivisie en andere voetbalcompetities, zowel voor het betaald voetbal als het amateurvoetbal, en belicht enkele recente wijzigingen en experimenten.
Recente Reglementswijzigingen in het Voetbal
De KNVB voert regelmatig reglementaire wijzigingen door om het voetbal te verbeteren. Zo zullen de stadionklokken doorlopen na afloop van de reguliere speeltijd en wordt de extra wissel permanent ingevoerd. Daarnaast zal er vanaf de achtste finales van het bekertoernooi worden getest met zogeheten on-field announcements bij VAR-beslissingen. Deze veranderingen zullen zowel binnen het stadion als voor de televisie waar te nemen zijn.
Doorlopende Stadionklokken
Het door laten lopen van stadionklokken heeft als doel om het publiek beter te informeren over de extra speeltijd. Tot nu toe werd de stadionklok automatisch stilgezet bij minuut 45 en minuut 90. Met de nieuwe regel blijft het de taak van de vierde official om de minimale extra speeltijd aan te geven. Het is echter mogelijk dat deze extra tijd langer duurt door bijvoorbeeld wissels of blessures. Via de stadionspeaker en het scorebord zal altijd worden gecommuniceerd dat het om minimale extra speeltijd gaat. Deze regel geldt niet alleen voor betaald voetbal.
Permanente Invoering van de Extra Wissel
De IFAB heeft besloten dat de extra wissel in verband met hoofdblessures vanaf komend seizoen verplicht moet worden toegepast. Deze zogenaamde ‘witte wissel’ was al als pilot uitgetest in het betaald voetbal, maar wordt nu permanent ingevoerd. Met de ‘witte wissel’ mag een team een extra wissel doorvoeren wanneer een speler een hoofdblessure oploopt. Als een team deze ‘witte wissel’ gebruikt, krijgt de tegenstander direct een extra wissel plus een extra wisselmoment. Dit betekent dat de tegenstander een extra speler mag wisselen zonder dat dit ten koste gaat van hun reguliere wissels en zonder dat dit invloed heeft op hun reeds gebruikte wisselmomenten. Deze extra wissel mag echter slechts één keer per wedstrijd worden ingezet. Deze nieuwe regel wordt dit seizoen getest en is voorlopig nog niet van toepassing in de Eredivisie.
On-field Announcements bij VAR-beslissingen
Vanaf de achtste finales van de KNVB Beker worden de zogeheten on-field announcements uitgeprobeerd. Dit betekent dat de scheidsrechter, bij beslissingen waarbij de VAR betrokken is, het publiek een korte uitleg geeft. Deze uitleg is live hoorbaar in het stadion en op televisie.
Lees ook: Hoeveel calorieën verbrand je met korfbal?
De Geschiedenis van de Wisselregels
Tot 2020 mochten teams in zowel het betaald voetbal als het amateurvoetbal maximaal drie keer per wedstrijd wisselen. Tijdens de coronapandemie veranderde de IFAB deze regel om de gezondheid van spelers te beschermen in een periode met een drukker speelschema. De tijdelijke oplossing van vijf wissels werd wegens succes verlengd, en de meeste grote competities, waaronder de Eredivisie, namen deze regel over.
Huidige Wisselregels in de Eredivisie en Betaald Voetbal
Sinds 2022 mogen clubs in het Nederlandse betaald voetbal, waaronder de Eredivisie en de Keuken Kampioen Divisie, per wedstrijd vijf wissels doorvoeren. Dit geldt ook voor de play-offs om Europees voetbal en om promotie/degradatie, en de TOTO KNVB Beker.
Wisselmomenten
Voor die vijf wissels mogen tijdens de wedstrijd drie wisselmomenten worden gebruikt. Dit is om te voorkomen dat het spel te vaak stil ligt. Naast die drie wisselmomenten mag ook tijdens de rust worden gewisseld.
Verlenging
In een knock-out fase, bij een gelijkspel en een daaropvolgende verlenging, krijgt elk team één extra wisselmoment, zelfs als ze al vijf spelers gewisseld hebben. Dit om te voorkomen dat een team in de verlenging met een blessure zit en geen wissel meer kan toepassen. Door de extra wissel krijgt elk team een extra speler om te wisselen.
De Wisselprocedure
Aan een speler wisselen zit een wisselprocedure. Deze gaat van start voor zowel de speler die gewisseld wordt en de speler die erin komt. Voor de wedstrijd dient een team een wedstrijdformulier in te leveren met de namen van de spelers. Een speler die niet op dit formulier staat, mag niet deelnemen aan de wedstrijd. Tijdens de wedstrijd moet de scheidsrechter op de hoogte worden gebracht van een wissel. In het profvoetbal verloopt dit contact via de vierde official. De wissel wordt doorgevoerd wanneer de bal buiten de lijnen is. De speler die gewisseld wordt, mag het veld overal verlaten, waarna de nieuwe speler ter hoogte van de middellijn het veld mag betreden.
Lees ook: Wat verdient een derde keeper?
Wisselregels in het Amateurvoetbal
Het amateurvoetbal bij de senioren en de oudste jeugdcategorieën in de categorie A sluiten aan bij de regelgeving van het betaald voetbal. Ook amateurclubs mogen vijf keer spelers wisselen tijdens een wedstrijd, verdeeld over drie wisselmomenten (exclusief de rust). Bij een verlenging is er een extra wissel toegestaan.
Jeugdvoetbal
Voor de jeugd gelden afwijkende regels, afgestemd op de leeftijdscategorie en het niveau. In de categorie A junioren (JO15 t/m JO17 en MO17 divisies) is er sprake van zeven wisselspelers, waarbij in totaal zeven keer een speler gewisseld mag worden. In de O13 en O14 categorie A en de gehele categorie B mag onbeperkt gewisseld worden met maximaal zeven wisselspelers.
Categorieën en Wisselbeleid in het Amateurvoetbal
De opbouw van het wisselbeleid in het amateurvoetbal ziet er als volgt uit:
- Categorie A senioren (mannen, vrouwen en junioren JO18/JO19): 5 wissels, maximaal 3 wisselmomenten tijdens de wedstrijd (exclusief de rust).
- Categorie A junioren (JO15 t/m JO17 en MO17 divisies): 7 wisselbewegingen, maximaal 3 wisselmomenten tijdens de wedstrijd (exclusief de rust).
- Categorie B (alle categorieën) en O13/O14 categorie A: Onbeperkt wisselen met maximaal 7 wisselspelers.
Extra Wissel bij Hoofdletsel
De IFAB ging in 2020 akkoord met een proef om een extra wissel in te zetten bij ernstig hoofdletsel. Competities mochten zelf beslissen om hiermee te experimenteren. De KNVB besloot in het seizoen 2021/22 hiermee te testen. Het is nog onduidelijk of deze pilot wordt omgezet in een nieuwe regel. De meningen over de effectiviteit van de regel zijn nogal verdeeld. Zo zijn artsen erg blij met de regel, aangezien hoofdletsel een grote zorg is binnen het voetbal, maar de spelersvakbond ziet het als een halfslachtige regel.
Tactische Overwegingen
De mogelijkheid om vijf keer te wisselen biedt coaches meer mogelijkheden om de tactiek van hun team aan te passen tijdens de wedstrijd. Ze kunnen bijvoorbeeld:
Lees ook: Hoeveel vlakken heeft een voetbal?
- Vermoeide spelers vervangen om het tempo hoog te houden.
- Een extra aanvaller inbrengen als het team achterstaat.
- Een verdediger toevoegen om een voorsprong te verdedigen.
- Spelers met een gele kaart vervangen om een schorsing te voorkomen.
De Rol van Technologie
Technologische innovaties spelen een steeds grotere rol bij het wisselen van spelers. Elektronische wisselsystemen, waarbij de vierde official wissels sneller en duidelijker communiceert, zijn inmiddels ingeburgerd.
Impact van Wissels in het Voetbal
Wissels in het voetbal zijn meer dan alleen maar een manier om vermoeide spelers te vervangen. Ze zijn een essentieel tactisch instrument voor coaches. Een goed getimede wissel kan een wedstrijd doen kantelen, vooral in de cruciale slotfase. Het is dan ook van belang dat zowel coaches, spelers als supporters goed op de hoogte zijn van de geldende regels.
Denk bijvoorbeeld aan de invalbeurt van Götze in de WK-finale van 2014, door zijn doelpunt in de verlenging won Duitsland uiteindelijk het wereldkampioenschap.
tags: #wissels #voetbal #eredivisie #regels