In het Nederlandse hockey zien we vaak prachtige acties en doelpunten, maar de verdedigende aspecten van het spel krijgen minder aandacht. Verdedigen wordt soms gezien als minder spectaculair en op trainingen is het aantrekken van een hesje om te verdedigen niet altijd populair. Echter, een solide verdedigende basis is essentieel voor succes. Het is belangrijk om te weten hoe je door goede training overal ballen kunt afpakken en je tegenstanders kunt doorgronden. In de praktijk blijkt dat veel jonge spelers een gebrekkige kennis hebben van de essentie en juiste technieken van het verdedigen. Daarom is het belangrijk om dit facet van het spel beter te belichten.
Verdedigende principes: de basis van een sterke defensie
Als trainer kun je verdedigen op verschillende manieren benaderen, afhankelijk van je visie en de doelen die je voor ogen hebt. In dit artikel ligt de focus op de principes die je als trainer hanteert, wat deze inhouden en welke keuzes er gemaakt kunnen worden. Het doel is niet om een overzicht te geven van alle mogelijke oefeningen en situaties, maar om de uitgangspunten te bepalen en te begrijpen waar ze op gebaseerd zijn. Zijn jouw uitgangspunten een aantal oefeningen of spelvormen? Of zijn jouw uitgangspunten ideeën, principes die, bij begrip van deze principes, leiden tot een beter begrijpen van het hele verdedigen?
Een principe is in deze context een uitgangspunt om van daaruit verdedigende keuzes te maken. Deze keuzes zijn gebaseerd op die principes. Het verdedigende principe staat niet altijd op zichzelf, maar wordt beïnvloed door omstandigheden. Het belangrijkste verdedigende principe is het voorkomen van een tegengoal. Andere zaken worden dan al snel een sub-principe of een middel.
Ruimtedruk en baldruk: twee belangrijke strategieën
Een tegengoal voorkomen kan op verschillende manieren. Bij ruimtedruk bescherm je een bepaald gebied en geef je druk op een tegenstander in die ruimte. Bij baldruk geef je de tegenstander meer direct druk op de bal. Het maakt voor je verdedigende principe niet uit of je zone- of mandekking speelt. In beide situaties blijven de principes overeind. Daarnaast is er zowel binnen zone- als mandekking sprake van ruimtedruk die je op bepaalde plaatsen en momenten toepast of baldruk die je op bepaalde plaatsen en momenten toepast. Ook bij zone verdediging heb je verantwoordelijkheid voor een tegenstander en als deze de bal heeft dan geef je daar baldruk op.
Het belang van herkenning en inzicht
Als trainer is het van groot belang dat je jouw spelers duidelijk maakt en leert te herkennen wat er in een situatie aan de hand is en waar het om gaat bij het verdedigen. De essentie daarvan moet helder zijn voor iedereen. Wanneer je de verdedigingstechnieken als uitgangspunt neemt, loop je het risico dat je verdedigende acties ziet die technisch goed worden uitgevoerd, maar tactisch niet bij de situatie passen. De herkenning van de situatie en het einddoel in het oog houden, moeten ten grondslag liggen aan het verdedigend handelen.
Lees ook: Een diepgaande blik op de historische prestaties van het Duitse Dames Hockeyteam.
De gebruikte sub-principes kunnen enorm in prioriteit verschillen. Die prioriteit wordt bepaald door jouw doel op dat moment. Wat wil je bereiken? Geen tegengoal uiteraard, maar ook: snel in balbezit komen, tijdwinst boeken, een counter aanvallend willen forceren, et cetera? Deze middelen bepalen je mogelijkheden en hebben daarmee invloed op jouw doel. Wil je 1-op-1 spelen om er nog wat uit te slepen, maar hebben jouw spelers weinig snelheid en niet de kwaliteit om goed duels aan te lopen? De middelen kunnen nogal behoorlijk verschillen per team. Louter omdat er een speler is die iets op zijn eigen (andere, unieke) manier kan oplossen.
Van situatie naar actie: de juiste principes toepassen
Het is voor jou als trainer/coach de kunst dat, als je straks het veld op gaat met jouw spelers, je ze leert de situaties te herkennen, waarop ze vervolgens de juiste principes kunnen toepassen. Dan pas kan er ook een juiste keuze gemaakt worden voor wat betreft technische of tactische oplossingen. Daarom is het belangrijk dat je jouw spelers eerst het herkennen van de spelsituatie bijbrengt (al dan niet spelenderwijs) en vervolgens verder gaat met hoe ze de situaties zouden kunnen oplossen.
Nu we enigszins helder hebben wat de denkvolgorde zou moeten zijn, kunnen we gericht oefeningen en spelvormen bedenken waarin we de spelers leren herkennen wat er aan de orde is. Dat betekent meteen dat je in een oefening of spelvorm keuzemogelijkheden hebt. Op dat moment moeten spelers namelijk gaan bedenken, hoe ze een, opeens andere, situatie met elkaar oplossen. De principes zijn dan handige kapstokjes waaruit gekozen kan worden, en die steeds op de achtergrond door het hoofd zingen.
Krijg je het voor elkaar dat spelers de situaties herkennen, dan merk je meteen dat ze in de uitvoering van techniek en timing nog regelmatig de mist in gaan. Voor die zaken kan je in de training heel gericht aan het werk natuurlijk en viert de uitvoering van de techniek de boventoon (voor jou als trainer viert op dat moment methodiek en didactiek de boventoon). Met bewustzijn bedoel ik dat je spelers aanleert te herkennen wat er in een situatie aan de orde is: wat zijn de prioriteiten? wat zijn de afspraken?
Voorbeeld: voorin druk zetten in een half court-situatie
Een voorbeeld: bij het voorin druk zetten in een half court-situatie, speelt de tegenstander de bal ver terug naar een ver naar achter gezakte opbouwer. Nu gaat het om herkenning voor jouw spelers: is dit gevaarlijk voor ons? wat gebeurt er als we achter de bal aanlopen en dus hoger druk gaan spelen? wat past er binnen de afspraken? Aan jou als trainer om dergelijke situaties te bedenken en die vervolgens in oefeningen of spelvormen zichtbaar te laten worden voor spelers.
Lees ook: De evolutie van hockey: een gedetailleerde analyse
Verder is er aan de orde: wat verdedig ik persoonlijk op dit moment? Is dat het doel bij een doelpoging (dit gebeurt veelal door de keeper)? is dat een tegenstander die de bal heeft? of is dat een tegenstander die (nog) niet de bal heeft? Daarbij komen ook nog eens de teamafspraken over hoe we de boel verdedigd willen hebben. Denk aan de keuzes van zone- en mandekking. Wat mag en moet ik nog wel doen en wat niet?
De extra complexiteit in de 23-meterzone
Zoals eerder aangegeven: we verdedigen het doel. Daarmee neemt automatisch de druk toe in de eigen 23 meter-zone. De tegenstander is immers dichter bij ons doel en heeft daarmee een redelijke kans om aanvallend resultaat te halen. In dit gebied, en nog meer in de cirkel, is er echter iets heel belangrijks extra aan de orde. Je verdedigt niet alleen het doel, maar er zijn voor de tegenstander ook nog kleine extra goaltjes: jouw voeten.
Daarmee wordt het verdedigen extra complex, omdat een verdediger de keuze moet maken wanneer hij meer prioriteit geeft aan het beschermen van het doel (bijvoorbeeld door baldruk), en wanneer meer aan het beschermen van de voeten. Je kunt je voorstellen dat ergens rond de rand van een volle cirkel, deze keuze anders is dan wanneer de bal er bijna in gaat vlakbij het doel. Het is als trainer van belang dat je jouw spelers deze extra druk laat ervaren (trainen) en dat ze daarbij leren de juiste keuze te maken. Laat ze ook ervaren wat er gebeurt als de verkeerde keuzes worden gemaakt.
Lees ook: Een overzicht van de carrière van Chloe Hockey en haar bijdrage aan het Nederlandse hockey.