Korfbal, een sport die zowel binnen als buiten gespeeld kan worden, kent een rijke geschiedenis. Dit artikel duikt in de geschiedenis van het zaalkorfbal, met bijzondere aandacht voor de ontwikkelingen en gebeurtenissen die deze sport in de loop der jaren hebben gevormd.
De Vroege Jaren en de Opkomst van Korfbal in Nederland
Aan het begin van de 20e eeuw kende Nederland al korfbalclubs in diverse plaatsen. In Drenthe en Groningen waren er clubs in Blijham, Wedde, Nieuwe Pekela, Meeden en Nieuweschans. Opmerkelijk genoeg ontbrak Winschoten lange tijd op deze kaart, totdat daar een korfbalvereniging werd opgericht.
De periode na de Eerste Wereldoorlog markeerde een significante groei in de populariteit van voetbal, zowel als toeschouwerssport als actieve bezigheid. Verbeterde sociale omstandigheden en kortere werktijden droegen bij aan de opmars van het voetbal. De overheid stimuleerde sportbeoefening, omdat het moed, uithoudingsvermogen en vastberadenheid zou bevorderen. In 1922 organiseerden enthousiastelingen zich onder de naam de Nederlandse Corinthians, een beweging die tot doel had "de verbreding van het voetbal onder de betere standen". Deze clubs speelden wedstrijden buiten de reguliere competitie, maar de beweging kende geen langdurig succes en verdween in 1938.
Een belangrijke verandering in de organisatiestructuur vond plaats in augustus 1940, toen de Rooms Katholieke Bond (R.K.F.), de Christelijke Bond en de Neutrale Bond (NVB) fuseerden tot de Nederlandse Voetbalbond (N.V.B.). Het predicaat "Koninklijk" werd in 1946 weer toegevoegd. Deze fusie creëerde een sterke voetbalorganisatie met 124.122 leden.
De Ontwikkeling van Korfbalverenigingen: Een Case Study
De opkomst en groei van lokale korfbalverenigingen illustreren de populariteit van de sport. Een voorbeeld hiervan is de korfbalvereniging Korwi, die in haar beginjaren een onstuimige groei doormaakte. Dit bracht echter ook de nodige problemen met zich mee. De oorspronkelijke locatie op het ijsbaanterrein werd al snel te klein, waarna de vereniging in 1979 verhuisde naar het oude hockeyveld. Ook daar bleef Korwi niet lang. In december 1981 opende de toenmalige wethouder H. Stuut de Korwiaan, nadat hij de bal na zeven pogingen door de korf had gegooid. Pas in september 1985 kreeg Korwi eigen velden bij de kantine.
Lees ook: Diepgaande Blik op Juliana Korfbal Zaal
Korwi bereikte haar hoogtepunt in 1984 met 148 leden en speelde in de 3e klasse. In 2003 had de vereniging nog ruim vijftig leden, maar had na 1984 wel drie promoties meegemaakt.
Fusies en Samenwerkingen in de Sportwereld
Fusies tussen sportverenigingen zijn geen onbekend fenomeen. Een voorbeeld hiervan is S.V., een fusieclub waar gezelligheid en clubbinding een belangrijke rol spelen. De doelstelling om het prestatieniveau te verhogen mag niet ten koste gaan van het plezier. Er wordt naar gestreefd dat iedereen op zijn eigen niveau kan sporten, waarbij dat niveau voor de één hoger ligt dan voor de ander.
Accommodatie en Faciliteiten: Een Essentiële Factor
De beschikbaarheid van goede accommodatie en faciliteiten is cruciaal voor de ontwikkeling van sportverenigingen. In juni 2013 leverde de gemeente Hillegom nieuwe kleedkamers, specifieke ruimten, een kantine met een overdekte tribune en een dakterras, 3 kunstgrasvelden en 5 grasvelden aan SV Hillegom. Sinds de ingebruikname van het nieuwe handbalveld, dat een centrale plaats inneemt op het sportcomplex, is het ledenaantal van de handbalafdeling gegroeid.
Competitie en Prestaties
De resultaten van de verschillende teams binnen een vereniging geven een beeld van het prestatieniveau. Het eerste team van S.V. Hillegom komt in het seizoen 2025-2026 uit in de 1e klasse van de KNVB West 1, het 6e niveau van de totale KNVB-ladder. Trainer Thijs Sluyter wist SV Hillegom 2 seizoenen in de 1e klasse te handhaven. De onderlinge verschillen zijn in de 1e klasse van de KNVB niet groot, waardoor veel teams in de laatste periode moesten opletten dat ze niet in aanmerking kwamen voor degradatie of nacompetitie.
Het tweede selectieteam van S.V. Hillegom behaalde 32 punten uit 14 wedstrijden. Door blessures en een speler die aan de selectie van SV Hillegom 1 werd toegevoegd, werd het een zwaar voorjaar. Door de laatste 2 wedstrijden te winnen eindigden de jongens op de 7e en voorlaatste plaats.
Lees ook: Alles over OZC Korfbal in de zaal
Het team onder de 19-1 kwam in het najaar en voorjaar uit in de 6e divisie. In het najaar tegen clubs uit Noord-Holland eindigde het team met 18 punten uit 14 wedstrijden op de 4e plaats. In het voorjaar waren de tegenstanders sterker en behaalde SV Hillegom 19-1 uit 11 wedstrijden 3 punten, waarmee het op de laatste (12e) plaats eindigde.
SV Hillegom vrouwen 1 speelde in de 3e klasse en eindigde op de 4e plaats.
Veranderingen in de Sportwereld: Van Zondag naar Zaterdag
Er is een groeiende trend waarbij seniorenteams op zaterdag willen voetballen. Na de fusie in het seizoen 2012-2013 begon S.V. Hillegom aan de zondagcompetitie met 15 elftallen (10 zondag-senioren, 3 A-junioren-elftallen en 2 dameselftallen). Inmiddels spelen er 5 seniorenelftallen op zaterdag en de 2 vrouwenelftallen. Alle jeugdteams voetballen op zaterdag.
Evenementen en Activiteiten
Naast de reguliere competitie organiseren sportverenigingen diverse evenementen en activiteiten om de clubbinding te versterken. Voorbeelden hiervan zijn het St. - 023-toernooi, een afscheidswedstrijd voor Koos v.d. en een nacht dat de F-pupillen op de accommodatie van S.V. slapen.
Historische Context: Fusies en Rivaliteit
De voetbalhistorie van Hillegom kent een lange en bewogen geschiedenis. V.V. Hillegom is in 1951 ontstaan uit verenigingen V.V. Hillegom en V.V. S.V. Concordia is ook opgericht in het jaar 1920. S.V. Concordia en V.V. Hillegom vonden het oprichtingsjaar 1920 belangrijk om de gezamenlijke Hillegomse voetbalhistorie een plaats te geven. Tussen 1960 en 2010 zijn er verschillende pogingen geweest om V.V. Hillegom en S.V. Concordia te laten fuseren.
Lees ook: Bloeiende sportgemeenschap
De topperiode van het Hillegomse voetbal was de periode 1964-1968, toen V.V. Hillegom in de hoogste amateurklasse voetbalde, namelijk de 1e klasse KNVB. In de landelijke pers verscheen een opgewonden verhaal met de beschuldiging dat Hillegom met geld spelers van andere clubs wegkocht, maar voorzitter Polle ontkende dit.
De Rol van de Lokale Gemeenschap
De lokale gemeenschap speelt een belangrijke rol in het succes van sportverenigingen. In de periode 1920-1951 heeft Hillinen 24 seizoenen in de 3e klasse gevoetbald en was in deze periode de meest succesvolle Hillegomse vereniging. Het aantal ondernemers was bij Hillinen groter dan bij de andere Hillegomse voetbalverenigingen. Door in advertenties thuiswedstrijden aan te kondigen in het Leidsch Dagblad, waren de verslagen van Hillinen in deze krant uitvoeriger.
V.V. Hillegom voetbalde 9 seizoenen in de 3e klasse, werd in de periode 1920-1951 vier keer kampioen en degradeerde alleen in 1942 (naar de 4e klasse). Wanneer er goed werd gevoetbald, trok deze vereniging veel toeschouwers in thuis- en uitwedstrijden. Men beschikte dan over veel vrijwilligers die bereid waren om zich voor de vereniging in te zetten. Er waren 3 mislukte pogingen om tot een fusie met Hillinen te komen. In het jubileumnummer van V.V. Hillegom in 1950 merkte de erevoorzitter op dat de 2e wereldoorlog veel goeds had weggevaagd, de onderlinge verstandhouding was minder en de mentaliteit van de jeugd onherkenbaar.
Concordia voetbalde 20 jaar in een specifieke katholieke voetbalbond. Bij de Katholieke Voetbalbond waren minder verenigingen aangesloten en hierdoor moest tussen de driehoek Heemskerk-Roelofsarendsveen-Leiden worden gereisd. Het voetballen bij de (Koninklijke) Nederlandse Voetbalbond was aantrekkelijker omdat de afstanden van wedstrijden naar tegenstanders beduidend minder waren en het voetbal als sport een belangrijker plaats innam. Op het veld Kikkerlust, waar Concordia van 1926-1951 voetbalde, was er sprake van geregelde wateroverlast. Pas in de seizoenen 1949/1950 en 1950/1951 werden voor het eerst kampioenschappen van S.V. Concordia 1 gevierd.
De Oprichting en Groei van V.V. Hillegom
Op de hooizolder bij de heer van Dril werd in 1920 de voetbalvereniging Excelsior opgericht. De KNVB ging niet akkoord met deze naam, omdat er nog een club was die onder de naam Excelsior voetbalde. De eerste bestuursleden waren: Ivo Bouckaert, Lange Kees, D. Lotsy en B. Pieterse. De heren Frans van der Loo en Jan Duinhoven schaften de eerste bal aan. Het eerste veld werd gevonden aan de Margrietenlaan. Er lag een lelijke hoogte langs de wegkant maar dat was geen bezwaar want in deze periode werd door de NVB (Nederlandse Voetbalbond) niet zo nauw gekeken naar de conditie van de velden. Het veld lag in Noord-Holland en zo hadden de heren zo uitgekiend dat ze niet in de Leidse, maar in de Haarlemse Voetbalbond zouden voetballen. Het kleedlokaal was zomers een plekje onder de bomen en bij slecht weer was het omkleden in de wagenschuur. De wasgelegenheid was de sloot of de waterpomp bij de boer.
Door de grote bloei van de vereniging ging men op zoek naar een ander veld en werd er naar de Beeklaan verhuisd. Er was geld genoeg in kas om een uitneembaar kleedhuis aan te schaffen. Enige jaren later verhuisde V.V. Hillegom naar de Molenlaan. Aan de Molenlaan waren er problemen met het smalle veld en er lag bollengrond naast dit voetbalveld. Wanneer de bal in de bloembollen terecht kwam, werden de ballen pas op maandag weer teruggegeven.
In het seizoen 1924-1925 was er een nek-aan-nekrace tussen Hillegom en Spaarnestad. Er werd bij Spaarnestad op een hooiveld gespeeld, het gras kwam tot aan de knieën. Door de 2-1 winst promoveerde Hillegom naar de 1e klasse HVB. Door het vele publiek bij de wedstrijden van Hillegom 1 was V.V. Hillegom destijds een financieel gezonde vereniging. Na de promotie in het seizoen 1929-1930 begon de ellende want het Hillegom-veld aan de Molenlaan was te klein. In die periode moesten de velden aan de eisen van de KNVB voldoen. Praten met de KNVB in Den Haag hielp niet. Er werd een seizoen uitgeweken naar het terrein van Hillinen. De secretaris, tevens timmerman, offerde zijn hele zomer op om het kleedhuis aan de Molenlaan op te knappen. Er werd een grote loterij georganiseerd om de kosten van de verbouwing van de kleedaccommodatie te dekken. In de etalage van een Hillegomse winkelier werden de prijzen uitgestald. Het veld voldeed in het seizoen 1931-1932 aan de eisen van de KNVB. Met enkele praalwagens reed men naar het verbouwde kleedhuis dat werd ingewijd.
In het seizoen 1932-1933 speelde Hillegom om het kampioenschap van de 4e klasse tegen concurrent THB. Met de rust stond Hillegom met 1-0 achter in de uitwedstrijd. Ondanks de tegenwind in de 2e helft won Hillegom met 1-3. Uitblinkers waren linksbuiten Fr. v.d. Hulst (scoorde 2 doelpunten) en keeper van Dijk. Bij de promotiewedstrijden tegen Rijswijk moest de beslissingswedstrijd op het veld van ASC worden gevoetbald en in de verlenging pakte Hillegom de winst en promoveerde naar de 3e klasse KNVB. Het kampioenselftal van Hillegom bestond uit: L. van Beek, P. van Vuuren, F. v.d. Hulst, W. v. d. Loo, G. van Koten, S. v.d. Hulst, J. Verschoor, J. v.d. Loo, P. v.d. Loo, J. van Dijk en N.
In 1934 werd in Rutten een supportersclub opgericht; men begon met 50 leden. In mei 1936 werden er zware debatten gevoerd om Hillegom en Hillinen te doen fuseren. Bij Hillegom waren er 50 leden tegen, 8 voor en 1 blanco stem. Bij Hillinen waren er 28 tegen, 22 voor en 1 blanco.
Op 15 augustus 1937 verhuisde Hillegom naar het nieuwe veld aan de Weeresteinstraat. De materialen werden voor een koopje gekocht. Leden en supporters toverden een stel bollenakkers met de nodige greppels om in voetbalvelden met afrastering dat gezien mocht worden. Er konden 2 wedstrijden tegelijk worden gevoetbald en er was ook ruimte voor andere sporten zoals korfbal. Het bestuur slaagde er overigens niet in om de overgang van topschutter Frans v.d. Hulst naar de roodbroeken van Haarlem tegen te houden. Hij speelde circa 4 seizoenen bij Haarlem in de voorhoede met de Haarlemse topper Kick Smit, de beste voetballer die Haarlem ooit heeft voortgebracht. Kick Smit liet vooral anderen beter spelen, dat zat opgesloten in zijn sociale karakter. De voorhoedespeler van Hillegom ging bij Haarlem door met doelpunten maken. Op woensdag 23 maart 1938 speelde hij met Kick Smit en zijn clubgenoot de Winter van HFC Haarlem met het voorlopig Nederlands Elftal tegen Crystal Palace. In april 1938 werd Frans v.d. Hulst uitgenodigd voor de selectie van 34 spelers voor de WK-kwalificatiewedstrijd Nederland ?? Tsjecho-Slowakije in april 1938; hij werd niet opgesteld. Met het bondselftal voetbalde Frans v.d. Hulst om den Gouden Onafhankelijkheidsbeker tegen het Rotterdams Elftal. Op 4 april 1940 werd Fr. v.d. Hulst nog uitgenodigd voor de selectie van het Nederlands Elftal tegen België op het V.U.C.-terrein. Hij zou geen interlandwedstrijden voetballen.
De crisis brak Hillegom de nek en de fut ging eruit. Toen men dat in de gaten had en vastbesloten was om alle zeilen bij te zetten, brak de mobilisatie uit. Ter gelegenheid van het 20-jarig bestaan werd op 30 april 1940 een feestavond georganiseerd. Het optreden van een toneelgroep uit Amsterdam, met enkele bekenden, was een groot succes bij de leden en supporters die in groten getale waren opgekomen. Daarna was het dansen tot in de kleine uurtjes. In 1940 was er, vanwege de oorlog, geen sprake van promotie of degradatie. In 1940-1941 was dit wel het geval en toen schitterde de rode lantaarn (laatste plaats) voor Hillegom. Met kunst en vliegwerk werd het licht uitgeblazen door met een beetje geluk van SJC te winnen. De oorlogstijd was voor Hillegom een zware tijd. In het seizoen 1941-1942 eindigde Hillegom als laatste en was kansloos in promotie-/degradatiewedstrijden tegen Te Werve en Roodenburg en degradeerde naar de 4e klasse NVB. De supportersvereniging werd in deze periode niet opgeheven maar stilgelegd.
Na de bevrijding leek het erop dat Hillegom uit de 4e klasse zou worden bevrijd. De oude clubgeest leefde weer en na een spannende nek-aan-nekrace met Lisse werd in het seizoen 1945-1946 het kampioenschap binnengehaald. Met 7 bussen gingen de supporters naar de uitwedstrijd tegen Bodegraven en VVSB uit Noordwijkerhout en werd kampioen in de 4e klasse. In de promotiewedstrijd tegen Archipel werd eerst met 3-0 verloren (gevolgd door 600 supporters in 12 bussen) en thuis met veel supporters 3-2 gewonnen. In de beslissingswedstrijd op het veld van UVS in Leiden werd een extra trein ingezet om de Hillegomse supporters te vervoeren.
tags: #hbc #korfbal #geschiedenis #zaal