Handbal is een populaire sport in Nederland, mede dankzij de successen van de Nederlandse vrouwen op internationaal niveau. Deze dynamische teamsport, gespeeld met zes veldspelers en een keeper, vereist fysieke kracht en strategisch inzicht. Het doel is simpel: meer doelpunten scoren dan de tegenstander.
Basisprincipes van het Handbalspel
Een handbalteam bestaat uit 6 veldspelers en een keeper. Het handbalspel wordt gekenmerkt door snelle acties en constante wisselingen tussen verdediging en aanval. Lichaamscontact is toegestaan in de verdediging, maar moet altijd frontaal zijn. Overtredingen worden bestraft met een vrije worp, tijdstraf of zelfs diskwalificatie (rode kaart).
Het Speelveld
Handbal wordt gespeeld op een veld van 40 meter lang en 20 meter breed. Aan beide uiteinden van het veld bevindt zich een doel van 2 bij 3 meter.
Worpen en Regels
Bij handbal zijn er verschillende soorten worpen, waaronder de vrije worp en de strafworp (7-meterworp).
- Vrije worp: De tegenstander moet bij een vrije worp minimaal drie meter afstand houden. Overtredingen die met een vrije worp worden bestraft op een afstand van minder dan 9 meter van het doel van de tegenpartij worden genomen aan de vrijeworplijn.
- Strafworp (7-meterworp): Een strafworp wordt toegekend wanneer een duidelijke scoringskans wordt verhinderd door een fout of het betreden van het doelgebied. De speler mag de 7-meterlijn niet aanraken of overschrijden zolang de bal wordt vastgehouden.
Stappenregel en Dribbelen
- Na het vangen van de bal mag een speler maximaal drie seconden stilstaan of drie stappen zetten.
- Dribbelen is toegestaan, maar de bal mag niet hoger dan schouderhoogte worden gedribbeld. Het is niet toegestaan de bal vooruit te gooien om snelheid te maken.
- Na het vangen van de bal na een dribbel, heeft de speler weer drie seconden de tijd om de bal over te spelen of op doel te gooien.
- 3x pushen binnen 3 seconden, dan binnen 3 sec vervolgen met dribbelen. Deze acties mogen ook uitgevoerd worden door eerst te dribbelen en dan 3x pushen binnen 3 sec. Na laatste wielcontact start de 3-secondenregel om over te spelen of op doel te gooien.
Overige Regels
- Beginworp: De beginworp wordt genomen vanaf het midden van het speelveld na het fluitsignaal van de scheidsrechter. De speler moet met één voet de middenlijn aanraken en de andere voet op de eigen helft plaatsen.
- Inworp: Een inworp wordt toegekend wanneer de bal buiten het speelveld gaat.
- Uitworp: De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger wanneer de bal over de doellijn gaat en voor het laatst is aangeraakt door een speler van de aanvallende partij of de doelverdediger zelf, of wanneer de bal in het doelgebied blijft liggen. De keeper mag maximaal 4 meter voor het doel staan.
- Passief spel: Het is niet toegestaan de bal in het team te houden zonder een duidelijke poging om aan te vallen of een doelpunt te scoren. De scheidsrechter kan een waarschuwing geven, waarna het aanvallende team actie moet ondernemen.
Team Samenstelling en Wissels
Een handbalteam kan uit maximaal 14 spelers bestaan, waarvan er zeven op het veld staan (zes veldspelers en één doelverdediger). De overige zeven spelers zijn wisselspelers. Er is een vliegende wissel mogelijk tussen de veld- en wisselspelers. De wissel moet plaatsvinden via de wissellijn, die zich aan de lange zijde van het speelveld bevindt, 4,5 meter aan weerszijden van de middellijn. Een speler die de wissellijn ongeoorloofd overschrijdt, begaat een wisselfout, wat resulteert in een vrije worp voor de tegenpartij en een tijdelijke uitsluiting van de overtredende speler.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
In sommige gevallen, vooral in de hogere divisies, vervangen teams de doelverdediger door een extra veldspeler tijdens de aanval om meer aanvallende kracht te creëren. Als de bal verloren gaat, wordt de doelverdediger weer ingebracht. Deze tactiek wordt vaak gebruikt aan het einde van een wedstrijd wanneer de stand gelijk is.
Speeltijd
Een reguliere handbalwedstrijd bestaat uit twee helften van 30 minuten. Voor de jeugd gelden soms kortere speeltijden. In wedstrijden waar een winnaar vereist is (zoals bekerwedstrijden), worden bij een gelijkspel na de reguliere speeltijd twee verlengingen van elk 5 minuten gespeeld. Als er na deze verlengingen nog steeds geen winnaar is, wordt de wedstrijd beslist door 7-meterworpen. Spelers die zijn uitgesloten, gediskwalificeerd of van het veld zijn gestuurd, mogen niet deelnemen aan de 7-meterworpen. Elk team wijst vijf spelers aan die om de beurt een 7-meterworp nemen.
Het Speelveld in Detail
Het handbalveld is 40 meter lang en 20 meter breed en is gemarkeerd met verschillende lijnen:
- Zijlijnen en achterlijnen: Begrenzen het speelveld.
- Middenlijn: Loopt door het midden van het speelveld.
- Doelgebied: Een halve cirkel met een straal van 6 meter rondom het doel, alleen toegankelijk voor de doelverdediger.
- Vrijeworplijn: Een gestippelde lijn op 9 meter afstand van het doel.
- 7-meterlijn: Een lijn tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn, vanwaar de 7-meterworpen worden genomen.
- Wissellijn: Een lijn aan de zijkant van het veld, 4,5 meter aan weerszijden van de middenlijn, waar spelers gewisseld worden.
De Handbal
De handbal is gemaakt van leer of kunststof. De grootte van de bal varieert afhankelijk van het geslacht en de leeftijd van de spelers. Een handbal voor herenteams is ongeveer 10 cm kleiner in omvang dan een voetbal, maar weegt hetzelfde. Dit maakt het gemakkelijker voor handballers om de bal te grijpen en harder te gooien. Vaak wordt de bal behandeld met hars om de grip te verbeteren, hoewel dit niet altijd is toegestaan in alle sporthallen.
Regels met Betrekking tot de Bal
- Vasthouden: Een speler mag de bal maximaal drie seconden vasthouden.
- Stappen: Een speler mag maximaal drie stappen zetten met de bal in de hand.
- Contact: De bal mag met de handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden geworpen, gevangen, gestopt en geslagen. Contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan.
- Veroveren: Een speler kan in balbezit komen door de bal met een open hand van de tegenstander te veroveren.
Fouls en Straffen
Het hinderen van een speler door vastgrijpen, omklemmen, stoten of vasthouden wordt beschouwd als een foul en bestraft met een vrije worp. De scheidsrechter kan een gele kaart geven als waarschuwing. Een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, leidt tot een 2-minuten uitsluiting, waarbij het team met een speler minder verder moet spelen. Een tweede 2-minuten uitsluiting resulteert in een rode kaart en diskwalificatie, waarbij de speler niet meer mag worden ingewisseld.
Lees ook: Oliveo Handbal Heren 1: Alles wat je moet weten
Rode Kaart
Bij ernstige overtredingen, zoals het achterover trekken van de schotarm of het duwen in de rug, kan direct een rode kaart worden gegeven. De speler moet het veld verlaten en mag niet meer deelnemen aan het spel.
Overige Spelregels
- Buitenspel: Handbal kent geen buitenspelregel zoals bij voetbal.
- Time-out: Een time-out is verplicht bij een tijdelijke uitsluiting, diskwalificatie, fluitsignaal van de tijdwaarnemer, overleg tussen scheidsrechters, een wisselfout of te veel spelers op het veld. De scheidsrechter kan ook een time-out geven bij invloeden van buitenaf, een geblesseerde speler, een bal die het plafond raakt, het vertragen van de uitvoering van een worp of het weggooien van de bal.
Handbal voor de Jeugd
Voor de jeugd gelden aangepaste regels en balmaten, afgestemd op hun leeftijd en fysieke mogelijkheden.
Rolstoelhandbal
Het Nationaal rolstoel team speelt officieel 4 tegen 4 rolstoelhandbal sinds 2025. Belangrijke regels hierbij zijn:
- De bal mag niet met de rolstoel verdedigd worden.
- Inrijden op andere spelers is niet toegestaan.
Handbal Vormen
Er bestaan verschillende vormen van handbal, waaronder:
- Zaalhandbal: De meest gespeelde vorm, in een sporthal.
- Veldhandbal: Minder gebruikelijk, gespeeld op een veld.
- Beachhandbal: Een variant op het strand.
- Straathandbal: Gespeeld op straat.
- Mini-handbal: Voor de jongste jeugd.
- Studentenhandbal: Voor studenten.
- Recreantenhandbal: Voor recreatieve spelers.
Handbal in Nederland
In Nederland wordt handbal voornamelijk in de zaal gespeeld. Er is een eredivisie voor zowel mannen als vrouwen, gevolgd door de eerste divisie, hoofdklasse en regioklasse.
Lees ook: Hemelvaart Handbal: Programma en Meer
Waar Wordt Handbal Gespeeld?
Wereldwijd is handbal niet overal even populair, voornamelijk omdat het een zaalsport is en sporthallen vereist. Handbal is een relatief jonge sport en heeft, in tegenstelling tot oudere sporten zoals voetbal, minder tijd gehad om zich te ontwikkelen en een positie te verwerven.
Waarom Handbal?
Handbal is een uitstekende sport om te leren bewegen, gooien en vangen. Het verbetert de balvaardigheid, conditie en reactievermogen. Bovendien is handbal een teamsport, waarbij samenwerking essentieel is om te scoren en te verdedigen.