Basketbal, een sport die in 1892 ontstond dankzij Prof. Dr. James Naismith van het Springfield College (USA), heeft een fascinerende reis afgelegd naar de Olympische Spelen. Van bescheiden begin met perzikmanden tot een wereldwijd fenomeen, de sport heeft zich voortdurend ontwikkeld. Hoewel basketbal pas in 1936 een Olympische sport werd, terwijl de moderne Olympische Spelen al in 1896 waren ontstaan, heeft het sindsdien een prominente plaats ingenomen in het evenement.
De Vroege Jaren: Amerikaanse Dominantie
In de beginjaren van het Olympisch basketbal domineerden de Amerikanen. Dit was niet verwonderlijk, aangezien de sport in Amerika was bedacht en daar volop werd beoefend. Hun superioriteit was duidelijk zichtbaar in de resultaten, waarbij ze consequent de gouden medaille wonnen.
De Koude Oorlog: Strijd tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie
Later ontstond er een intense rivaliteit tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. De Sovjet-Unie deed in 1952 voor het eerst mee aan de Olympische Spelen in Helsinki en zag de Spelen als een kans om de superioriteit van het socialistische systeem te bewijzen. Martin van den Heuvel schreef in zijn boek ‘Rusland en de Olympische Spelen’ dat het landenklassement voor de Sovjet-Unie het bewijs was van de superioriteit van het sovjetsportsysteem en het sovjetpolitieke systeem.
De Sovjet-Unie specialiseerde zich in sporten waar veel medailles te winnen waren, zoals zwemmen, turnen en worstelen. Het winnen van basketbalgoud zou daarin het maximale zijn, wat was te behalen. De Verenigde Staten hadden tot de Olympische Spelen van 1972 in München nog nooit een basketbalwedstrijd verloren. Sinds de introductie van deze sport op de Spelen van 1936 had Amerika 63 wedstrijden gespeeld en allemaal gewonnen.
De Olympische basketbalfinale van 1972 tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie blijft een van de meest controversiële wedstrijden in de Olympische geschiedenis. De Sovjet-Unie won met 51-50, maar de wedstrijd werd ontsierd door scheidsrechterlijke dwalingen en klokproblemen. Met nog drie seconden te spelen claimden de Sovjet-Russen dat ze om een time-out hadden gevraagd, die de wedstrijdleiding blijkbaar was ontgaan. De klok werd daarom drie seconden teruggezet, en de bal kwam weer in het spel. Maar nog steeds bleek de wedstrijd niet afgelopen, want tijdens die wegtikkende wedstrijdseconden was de officiële wedstrijdklok namelijk opeens teruggezet. De toenmalige secretaris-generaal van de FIBA, de Brit R. William Jones, besloot daarop de klok nogmaals drie seconden terug te draaien. De Amerikanen waren woedend en dienden een protest in, maar dit werd verworpen. Het Amerikaanse team weigerde unaniem de zilveren medaille en was ook niet aanwezig bij de officiële uitreiking.
Lees ook: Overzicht van Nederlandse artiesten die voetbalfans zijn
Het Moderne Tijdperk: Toegenomen Concurrentie
Tegenwoordig is het basketbalniveau over de hele wereld gestegen, waardoor elk team kans maakt om te winnen. Het verschil in kwaliteit tussen topbasketballers is minimaal geworden, wat resulteert in spannendere en onvoorspelbaardere wedstrijden.
De Opkomst van 3x3 Basketbal
Een recente toevoeging aan het Olympische basketbalprogramma is 3x3 basketbal. Deze urban variant van het traditionele 5x5 basketbal is snel, dynamisch en enorm populair. 3x3 basketbal wordt gespeeld op een half normaal basketbalveld, waarbij beide teams op dezelfde basket schieten. De teams bestaan uit vier spelers, drie op het veld en één wisselspeler. De driepuntslijn in het 5x5-basketbal geldt als de tweepuntslijn in 3x3 basketbal. Schoten binnen die lijn leveren één punt op. De winnaar is het team met de hoogste score aan het einde van de periode van 10 minuten, of het eerste team dat 21 punten heeft behaald.
3x3 basketbal stond drie jaar geleden in Tokio voor het eerst op het olympisch programma. Tijdens de Olympische Spelen van Parijs in 2024 was het 3x3 basketbal van 30 juli tot en met 5 augustus te zien. Aan het olympisch toernooi doen acht landen mee, waarbij alle teams een keer tegen elkaar spelen.
Basketbal in Nederland
Ook in Nederland heeft basketbal een rijke geschiedenis. Op 16 oktober 1954 werd het basketbalveld op het Museumplein geopend, de eerste in Amsterdam. In 1934 opende de Apollohal voor het eerst zijn deuren en werd kort daarna al snel het onderkomen van de Amsterdamse basketbalcompetitie. Haarlemmer Henry ‘Hank’ Beenders was in 1946 de allereerste Nederlander in de NBA.
TeamNL reikte in Tokio tot de kwartfinales, waarin het werd uitgeschakeld door de ploeg van het Russian Olympic Comittee.
Lees ook: Fotografie in Liverpool
De Kenmerken van Basketbal
Basketbal onderscheidt zich van andere sporten door een aantal unieke kenmerken. Het doel, de basket, is veel kleiner dan bij bijvoorbeeld voetbal. Ook staat het doel veel hoger dan bij andere sporten. Spelers mogen geen lichamelijk contact hebben met hun tegenspelers. Het speelveld is in verhouding klein, waardoor er maar 5 spelers per team op het veld staan. De spelers zijn meestal lang, met een gemiddelde lengte van ongeveer 195 cm. In tegenstelling tot veel andere sporten hebben basketbalspelers geen vaste positie; ze verdedigen en vallen aan.
Voor een velddoelpunt worden twee punten gerekend. Voor een doelpunt achter de lijn op 6,25 m 3 punten. De spelers mogen niet lopen met de bal in de hand. Bij het dribbelen wordt de bal met de hand op de grond gestuiterd.
Rolstoelbasketbal
Rolstoelbasketbal is een belangrijke tak van de basketbalsport, die voor het eerst te zien was tijdens de Olympische Spelen van 1956 in Amsterdam. Op de Europese parakampioenschappen in Rotterdam trok het rolstoelbasketbal de meeste aandacht. De Nederlandse basketbalbond was in 1978 de eerste sportbond ter wereld die de gehandicaptensport opnam in de eigen organisatie.
Lees ook: Gids voor fotografen
tags: #foto #olympische #spelen #basketbal #geschiedenis