Het Europees Kampioenschap hockey staat weer voor de deur, een evenement vol spanning en sportiviteit. Van 20 tot en met 28 augustus tonen de teams hun vaardigheden op het veld. Dit artikel duikt in de rijke geschiedenis van dit kampioenschap, van de vroege oorsprong van de sport tot de recente dominantie van Nederland, en werpt ook een blik op de belangrijke rol van scheidsrechters en officials.
De Oorsprong van Hockey: Een Eeuwenoude Sport
Hockey is al eeuwenoud. Al in de tijd van de Perzen werd een spel gespeeld dat veel leek op het huidige polo. Met lange stokken en paarden reden de spelers achter een bal aan. Maar niet iedereen bezat een paard en de elitesport werd met argusogen bekeken. Zodoende werd een nieuw initiatief ontwikkeld. De minder rijke mensen ontwikkelden korte stokken. De paarden werden overbodig en het spel kon gewoon op de grond gespeeld worden. Ook in een marmer reliëf uit ca. 510 tot 500 voor Christus zijn twee hockeyspelers te herkennen. Het reliëf werd gevonden op een begraafplaats in het centrum van het oude Athene, de Kerameikos. Aangenomen wordt dat de balsport door de Romeinen naar de Britse eilanden werd gebracht, waar het spel zich verder ontwikkelde in de loop der eeuwen. De sport was namelijk nog niet te vergelijken met het huidige hockey, dat kwam pas na de Middeleeuwen.
Van Bandy on Ice tot Veldhockey
De voorloper van het moderne hockey kwam voor het eerst voor op de Britse eilanden. Het werd in Ierland Hurling, in Engeland Kappan en in Schotland Shinty genoemd. Het werd aanvankelijk nog gespeeld op ijs of op het strand. De naam veranderde aanvankelijk naar Bandy on Ice en later naar Hockey on Ice. Naarmate de sport populairder werd, begonnen de atleten in de zomermaanden ook op gras te trainen. Het huidige veldhockey was geboren. De sport werd met name gespeeld in Engeland en haar kolonies, zoals India.
De Introductie in Nederland
Pim Mulier bracht hockey in 1891 van Engeland naar Nederland. De eerste wedstrijd werd gespeeld in Haarlem. In 1892 volgde de oprichting van de eerste hockeyclub, A.H.&B.C., in Amsterdam. In 1895 werd voor het eerst het Nederlands Kampioenschap gespeeld. In 1898 werd de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) opgericht. Aanvankelijk was hockey een exclusieve herenaangelegenheid. Dames moesten wachten tot 1910 voordat ze lid konden worden van een hockeyclub. Maar wel onder de strikte voorwaarde dat ze “alleen Dinsdag en Donderdag-middag en Zondag’s tot 12 uur spelgelegenheid kregen”.
Begin 20e eeuw waren de Nederlandse hockeyers nogal eigenzinnig in hun spel. Zo speelden ze met een zachte bal (veel te gevaarlijk zo’n harde bal), waren de teams vaak gemengd en had de stick twee platte kanten. Dat verandert met de Olympische Spelen van 1928. Om mee te kunnen doen aan de Spelen in eigen land, werden de regels aangepast naar de internationale standaarden. Voor het oog van 35.000 toeschouwers wordt Nederland tweede achter India. Hockey is in één klap populair in Nederland.
Lees ook: Europese tickets en de KNVB regels
De Eerste Europese Kampioenschappen
Het eerste Europees Kampioenschap voor mannen werd gespeeld van 18 september tot en met 27 september 1970 in Brussel. Er deden negentien landen mee. Duitsland won de finale met 3-1 van Nederland. Het eerste Europees Kampioenschap voor de vrouwen vond plaats van 3 mei tot en met 13 mei 1984.
Nederlandse Dominantie en Recente Successen
De Oranje Dames zijn recordhouder met elf titels. Duitsland en Engeland wonnen elk het toernooi twee keer. Duitsland in 2007 en 2013 en Engeland in 1991 en 2015. Voor de heren staat alweer de negentiende editie voor de deur. Duitsland won de finale met 3-1 van Nederland. Daarna zouden de Duitsers nog zeven keer beslag leggen op de continentale titel waarmee het land met acht kampioenschappen recordhouder is bij de heren. De Oranje Heren werden zes keer gekroond tot kampioen van Europa, de laatste keer in 2021. In het Wagener Stadion werd Duitsland na shoot-outs verslagen. In de geschiedenis werden vijf verschillende landen kampioen bij de heren.
De vorige editie van het EK voor dames en heren was in 2021 in Amstelveen. De Oranje Dames veroverden in het Wagener Stadion de Europese titel door in de finale met 2-0 te winnen van Duitsland. De doelpunten werden gemaakt door Marloes Keetels en Frédérique Matla. Het was dubbel feest in Amstelveen omdat ook de Oranje Heren de titel pakten. In de finale werd Duitsland na het nemen van shoot-outs verslagen. Pas negen seconden voor het einde van de reguliere speeltijd sleepte Jip Janssen uit een strafcorner de 2-2 binnen.
Het EK 2023 in Mönchengladbach
Het Europees kampioenschap vindt plaats in het Duitse Mönchengladbach. De stad ligt in de deelstaat Noordrijn-Westfalen en telt ruim 260.000 inwoners. Mönchengladbach, waar ook het hoofdkantoor van de Duitse hockeybond (DHB) zetelt, was eerder in 2011 gastheer van het EK (dames en heren). Alle wedstrijden van het EK worden gespeeld in het SparkassenPark Mönchengladbach, voorheen het Warsteiner HockeyPark. Het stadion werd in 2006 geopend en biedt plaats aan 9.500 toeschouwers.
Aan het Europees kampioenschap doen zowel bij de dames als heren acht landen mee. De Oranje Dames zijn ingedeeld in Poule A met België, Italië en Spanje. In de andere poule spelen Duitsland, Engeland, Schotland en Ierland tegen elkaar. De Oranje Heren treffen in de poulefase Duitsland, Frankrijk en Wales.
Lees ook: Analyse van de Europese hockeytitel
De dames spelen de zestiende editie van het EK, dat in 1984 in Lille voor het eerst op de speelkalender stond. Slechts drie landen kroonden zicht tot kampioen van het Europese continent. Nederland veroverde in totaal elf titels en is daarmee ook recordhouder. Duitsland en Engeland wonnen elk het toernooi twee keer. Duitsland in 2007 en 2013 en Engeland in 1991 en 2015.
Voor de heren staat alweer de negentiende editie voor de deur. In 1970 werd in Brussel het eerste Europees kampioenschap gespeld. Duitsland won de finale met 3-1 van Nederland. Daarna zouden de Duitsers nog zeven keer beslag leggen op de continentale titel waarmee het land met acht kampioenschappen recordhouder is bij de heren. De Oranje Heren werden zes keer gekroond tot kampioen van Europa, de laatste keer in 2021. In het Wagener Stadion werd Duitsland na shoot-outs verslagen. In de geschiedenis werden vijf verschillende landen kampioen bij de heren.
De Weg naar de Finale
De acht deelnemende landen bij de dames en heren zijn verdeeld over twee poules van vier landen. In die fase spelen alle landen uit de groep één keer tegen elkaar. De beste twee landen van beide poules gaan door naar de halve finales. De winnaars van die halve eindstrijd spelen de finale, de verliezers treffen elkaar in het duel om de bronzen medaille. De nummers drie en vier van beide poules strijden vervolgens in Poule C voor de plaatsen vijf tot en met acht. De beste zes landen plaatsen zich voor de volgende editie van het EK. De winnaar van de Europese titel kwalificeert zich voor de Olympische Spelen van Parijs volgend jaar. De top zes van het EK is verzekerd van deelname aan het EK in 2025.
De Rol van Scheidsrechters en Officials
Zonder scheidsrechters en officials is er geen hockey! Naast de mooie prestaties van onze hockeyers, mogen we ook zeer trots zijn op de prestaties van onze scheidsrechters en officials. We hebben op het gebied van arbitrage een indrukwekkende historie opgebouwd. Zo kwamen in 1928 de eerste Nederlandse scheidsrechters in actie op de Olympische Spelen. In 1984 ontving een Nederlandse scheidsrechter voor het eerst de Golden Whistle Award, een prijs van de FIH die wordt uitgereikt aan internationale scheidsrechters die de mijlpaal van 100 officiële interlands bij de senioren bereiken. Deze prachtige prestaties zijn gevolgd door vele andere successen van onze scheidsrechters en officials, waar we enorm trots op zijn. De prestaties van Nederlandse scheidsrechters zijn een belangrijk onderdeel van onze rijke hockeyhistorie. De Golden Whistle Award van de FIH is een enorme eer voor elke internationale scheidsrechter. Theo Heijmans was sinds 1982 bondsscheidsrechter en heeft ruim 20 jaar op landelijk niveau gefloten. Iedereen kende zijn aanstekelijke enthousiasme, zijn sportiviteit en zijn grote liefde voor alles wat met hockey - en zeker de arbitrage - te maken had. Helaas is Theo na een korte onwinbare strijd in 2012 overleden.
Het Belang van Zaalhockey
Zaalhockey is een intensieve en snelle variant van veldhockey, vaak gespeeld in de wintermaanden. Hoewel de basis hetzelfde is, vereist zaalhockey een uitstekende conditie en snelle besluitvorming. De populariteit bij senioren is minder groot dan bij junioren, maar de sport wint aan populariteit in Nederland. De Oranje zaalteams hebben de afgelopen jaren uitstekende prestaties geleverd, met als hoogtepunt de wereldtitel voor de dames in 2007 en de bronzen medaille voor de heren op het EK in 2010.
Lees ook: Voetbalscorebord Europa
Het Europees kampioenschap zaalhockey voor dames werd voor het eerst georganiseerd in 1975. Door de jaren heen is gebleken dat de Duitse dames de meest succesvolle ploeg zijn. Van de 21 edities die tot nu toe hebben plaatsgevonden, hebben de Duitse dames er vijftien gewonnen. Deze dominantie onderstreept de sterke positie van Duitsland in het zaalhockey.
Hoewel de Duitse dames het EK domineerden, hebben de Oranje Dames ook hun momenten van glorie gekend. Daarnaast eindigden ze acht keer als tweede en één keer als derde. Deze prestaties laten zien dat Nederland een belangrijke speler is in het Europese zaalhockey.
Een memorabel toernooi was het EK 2020 in Minsk, Wit-Rusland. De Oranje Dames bereikten de finale, maar verloren na shoot-outs van het gastland. Donja Zwinkels werd uitgeroepen tot Speelster van het Toernooi, wat de individuele klasse van de Nederlandse speelsters benadrukte. In 2023 vond het EK Zaal plaats in Hamburg, Duitsland. Twee jaar eerder wonnen de Oranje Dames zilver en de Oranje Heren brons.
Andere Vormen van Hockey
Naast veldhockey en zaalhockey zijn er nog andere vormen van hockey, zoals fithockey, funkey, G-hockey, LG-hockey, rolstoelhockey en beach hockey. Fithockey is een buitensport voor ouderen, terwijl funkey is ontwikkeld om hockey toegankelijk te maken voor jonge kinderen. G-hockey en LG-hockey zijn bedoeld voor mensen met een verstandelijke of lichamelijke beperking, en rolstoelhockey is er in elektrische en handbewogen varianten. Beach hockey is een relatief nieuwe vorm van hockey die op het strand wordt gespeeld met een grotere bal en simpele regels.
Nederland vs. Duitsland: Een Intense Rivaliteit
Nederland en Duitsland hebben een lange en intense rivaliteit op het gebied van sport, waaronder hockey. De twee landen hebben in de loop der jaren verschillende keren tegen elkaar gespeeld, zowel op internationaal als op clubniveau. De rivaliteit tussen Nederland en Duitsland op het gebied van sport begon in de jaren 70 en 80 van de vorige eeuw, toen de twee landen vaak tegen elkaar speelden in voetbal- en hockeywedstrijden. De eerste keer dat Nederland en Duitsland tegen elkaar speelden in een internationale hockeywedstrijd was in 1974 tijdens het Europees kampioenschap hockey in Madrid. Nederland won die wedstrijd met 1-0.
Er zijn verschillende belangrijke wedstrijden tussen Nederland en Duitsland op het gebied van hockey geweest. Hier zijn enkele van de meest opmerkelijke:
- Finale Olympische Spelen 1996: Nederland - Duitsland 1-3: De finale van de Olympische Spelen in Atlanta in 1996 was een belangrijke wedstrijd tussen Nederland en Duitsland. Nederland verloor uiteindelijk met 1-3 van Duitsland, waardoor het goud naar de Duitsers ging. Deze wedstrijd wordt nog steeds herinnerd als een van de grootste teleurstellingen in de geschiedenis van het Nederlandse hockey.
- Halve finale Olympische Spelen 2004: Nederland - Duitsland 2-1: Tijdens de Olympische Spelen van 2004 in Athene stonden Nederland en Duitsland tegenover elkaar in de halve finale. Nederland won de wedstrijd met 2-1 en ging door naar de finale, waar ze uiteindelijk zilver wonnen.
- Finale Europees kampioenschap 2015: Nederland - Duitsland 6-1: In 2015 speelden Nederland en Duitsland tegen elkaar in de finale van het Europees kampioenschap hockey.
Het EK Volgen
Het Europees kampioenschap in Mönchengladbach is te volgen via NOS Studio Sport. Op televisie worden alle groepswedstrijden van de Oranje Dames op NPO 1 uitgezonden en dat geldt ook voor de eerste groepswedstrijd van de Oranje Heren. De overige twee groepsduels van de Oranje Heren zijn op NPO 2 te zien. De presentatie wordt verzorgd door Jeroen Stomphorst. Oud-international Ellen Hoog schuift een aantal keren bij hem aan voor de analyse. Ook zijn alle wedstrijden van de Oranje Dames en Heren live te zien op NOS.nl en in de NOS-app. Het EK is ook te volgen via eurohockeytv.org.
tags: #europese #kampioenschappen #hockey #geschiedenis