Honkbal, een sport die diep geworteld is in de Amerikaanse cultuur, heeft ook in Europa een rijke, zij het minder bekende, geschiedenis. Terwijl de World Series in de Verenigde Staten als het summum van de honkbalsport wordt beschouwd, heeft Europa zijn eigen competitieve landschap, met de Europa League als een belangrijk platform. Dit artikel duikt in de geschiedenis van de Europa League honkbal, belicht de Nederlandse betrokkenheid en successen, en schetst de ontwikkeling van honkbal in Europa.
De Oorsprong van Honkbal: Van Volksspel tot Internationale Sport
Er zijn verschillende theorieën over de oorsprong van het moderne honkbal. Er werd lange tijd gedacht dat honkbal een Amerikaanse ‘vertaling’ was van het Britse spel rounders. Tegenwoordig wordt aangenomen dat honkbal afkomstig is uit Engelse volksspellen, zoals het stoolbal, waarin een bal werd weggeslagen met een slaghout. Doordat dit volksspellen waren, waren er geen officiële gedocumenteerde regels en ontstonden er regionale varianten. In 1845 schreef Alexander Cartwright, lid van de New York City’s Knickerbockers Club, voor het eerst regels op voor honkbal. Deze zogenaamde Knickerbocker Rules worden beschouwd als de basis van de hedendaagse regels voor honkbal. Vanaf dat moment nam de sport een hoge vlucht in de Verenigde Staten.
Honkbal in Europa: Nederland als Voorloper
Al vanaf het begin van de twintigste eeuw wordt honkbal in Nederland gespeeld. In Europa geldt Nederland als een belangrijk honkballand. De geschiedenis van het honkbal in Nederland begint ergens aan het begin van de twintigste eeuw. Het is de Amsterdamse gymnastiekleraar J.C.G. Grasé die de sport voorstelt bij de eind 1902 opgerichte Amsterdamschen Bond voor Lichamelijke Opvoeding (ABLO). In 1906 gaf hij namens de Amsterdamsche Bond voor Lichamelijke Opvoeding een Nederlandstalig boekje uit met de spelregels van deze sport. Als docent Engels aan de Eerste Vijfjarige H.B.S.
Op initiatief van Grasé wordt op 16 maart 1912 in Amsterdam de Nederlandsche Honkbal Bond (NHB) opgericht. De nieuwe bond is vanaf het begin heel actief en organiseert regelmatig demonstraties, waaraan door de aangesloten verenigingen enthousiast wordt meegewerkt. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ligt de ontwikkeling wat stil, maar na afloop daarvan, in 1918, komt er hulp van de in Den Haag geïnterneerde Canadese en Amerikaanse militairen. Verschillende Amsterdamse voetbalverenigingen besluiten een honkbalafdeling op te zetten als (overbruggende) zomersport. Tot de eerste voetbalverenigingen die gaan honkballen behoren Blauw-Wit en Ajax. Het zijn Quick, Hercules, Blauw-Wit en Ajax die in 1922 aan de eerste competitie deelnemen. Quick wordt de allereerste kampioen.
Emile Bleesing is dan inmiddels bondsvoorzitter en zou ruim dertig jaar leiding geven aan de Nederlandsche Honkbal Bond. Bleesing is zeer inventief, organiseert op verschillende locaties in het land wedstrijden, gaat naar scholen, houdt lezingen en weet steeds meer voetbal- en andere verenigingen te interesseren een honkbalafdeling op te zetten. Intussen is de ontwikkeling van honkbal ook in aangrenzende landen op gang gekomen. Tot verbazing van het bondsbestuur wordt er ook in België gehonkbald. Bleesing zoekt onmiddellijk contact en zo speelt het Nederlands honkbalteam op 26 augustus 1934 de allereerste interlandwedstrijd. Oranje wint met 21-12 van de Belgen.
Lees ook: Servië op weg naar het WK
In deze moeilijke jaren weet de NHB jaarlijks toch een competitie af te werken. Om ook de vrouwen een vorm van afleiding te bezorgen ontwikkelt de Haarlemse gymastiekleraar Jules Kammeijer een variant van het honkbal. Het moet ergens rond 1943 zijn geweest als Kammeijer met zijn 'vrouwen-honkbal' besluit de honken wat dichterbij te plaatsen, net als de werpplaat en er wordt onderhands gegooid. In de jaren die volgen op de Tweede Wereldoorlog is sport een belangrijke ingrediënt in de verwerking van de ontberingen van de voorbije periode. De NHB hervat de competities en verschillende verenigingen in de regio Haarlem richten vanaf het einde van de jaren veertig een softbalafdeling voor vrouwen op.
De Europa League Honkbal: Een Podium voor Europees Talent
De Europa League honkbal, officieel bekend als de European Cup, is het hoogste clubhonkbaltoernooi in Europa. Het toernooi biedt een platform voor de beste clubteams van het continent om te strijden om de Europese titel. De competitie is door de jaren heen geëvolueerd, met verschillende formatten en deelnemende teams.
Nederlandse Successen in de Europa League
Nederlandse teams hebben een prominente rol gespeeld in de Europa League honkbal. Verschillende Nederlandse clubs hebben de competitie gewonnen en hebben consistent sterke prestaties geleverd. De Haarlem Nicols waren een van de meest succesvolle Nederlandse teams in de Europa League. In 1966 werden de Haarlem Nicols namelijk nog opgelicht door de Italianen na het winnen van de Europa Cup. De Haarlem Nicols tijdens een rondrit door de stad in 1965.
Op 4 oktober 1997 zagen bijna 2000 mensen in sportpark Toolenburg de heren van Minolta Pioniers onder leiding van Bruce Heiser en Eric de Vries Nederlands kampioen worden tegen HCAW. Het jaar daarop in 1998 waren zij verliezend finalist van de Europa Cup 1.
Vraag de gemiddelde sportliefhebber welk team de eerste Europa Cup 1 van Nederland veroverde, dan hoor je standaard ‘Feyenoord’. Die winst tegen Celtic - in mei 1970 - was natuurlijk geweldig, maar Feyenoord was niet de eerste. De wedstrijd was nog maar nauwelijks begonnen, of Simon Heemskerk wist de score in de eerste inning te openen: 1-0. De Nicols - zowel aanvallend als verdedigend in topvorm - liepen in de derde inning uit naar 4-1. In de vijfde inning ging de score verder omhoog. Door een veldfout van de Amerikaanse korte stop van Europhon en de tweede homerun- dit keer van Herman Beidschat - liep de score op naar 6-1. In de zesde inning kon de Italiaanse manager Luigi Cameroni voortijdig vertrekken wegens ‘wangedag’. Met homeruns van Boudewijn Maat en Ton ter Neuzen en scores van Dolf de Zwart en Leo Kops stelden de Nicols de overwinning veilig: 10-4. Daarmee was de eerste Europa Cup winst voor een Nederlandse sportploeg een feit. De beste slagman over beide wedstrijden was Leo Kops met .429 (3 uit 7). De meest waardevolle speler was Robert Maat. Bij het winnen van een Europa Cup hoort een officiële prijsuitreiking. Daarvoor zou de voorzitter van de Europese Honkbalbond - prins Steno de Borghese - naar Haarlem komen, samen met de beker. Maar toen het erop aankwam schitterde de prins door afwezigheid. Het verhaal gaat dat hij de beker niet wilde afgeven. Om de prijsuitreiking toch door te laten gaan, werd er in allerijl een ‘alternatieve’ Europa Cup georganiseerd die door de Nederlandse vicevoorzitter van de Europese Honkbalbond aan aanvoerder Leo Kops werd uitgereikt.
Lees ook: Meer over debatwedstrijden
Op clubniveau zijn er ook Europese successen, want niet alleen nemen jaarlijks Nederlandse clubs deel aan de Europa Cup-toernooien, de beker wordt ook heel vaak gewonnen.
De Rol van Toernooien in de Ontwikkeling van het Nederlandse Honkbal
Toernooien hebben door de jaren heen altijd een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de spelkwaliteit van het Nederlandse honkbal en softbal. Zo wordt in 1961 de eerste Haarlemse Honkbalweek georganiseerd en maakt het Nederlandse publiek voor het eerst kennis met internationaal honkbal. De eerste deelnemers aan de Honkbalweken zijn namelijk teams die zijn samengesteld uit Amerikaanse militairen die zijn gelegerd in het toenmalige West-Duitsland, Frankrijk en Engeland. Vanaf 1963 worden de wedstrijden van de Honkbalweek gespeeld in het Haarlemse Pim Mulier Stadion, het eerste honkbalstadion in Europa. In 1985 volgt een tweede toernooi, het World Port Tournament in Rotterdam op het complex van Neptunus. Het WPT wordt net zo succesvol en krijgt internationaal eveneens veel aanzien. Vanaf dat moment kan de honkballiefhebber jaarlijks genieten van tophonkbal op eigen bodem. In 1980 wordt voor het eerst de Haarlemse Softbalweek georganiseerd.
Naast de Haarlemse Honkbalweek, de Haarlemse Softbalweek en het World Port Tournament worden in Nederland ook vele andere toernooien georganiseerd. Zoals het Europees Kampioenschap voor zowel honkbal, softbal vrouwen en softbal mannen en vele Europa Cup-toernooien in de drie sporten. Maar Nederland krijgt ook de organisatie toegewezen voor het Wereldkampioenschap.
Nederlandse Honkbalhelden: Van Urbanus tot Remmerswaal
De Amsterdamse familie Urbanus staat synoniem voor honkbal: drie generaties werden in totaal twaalf keer Europees kampioen. Pater familias Han - hij overleed vrijdag op 93-jarige leeftijd - zeven keer, zoon Charles (64) drie keer en kleizoon Nick (27) twee keer. Grootvader Han was meer dan een kampioen; hij was ook een innovator die Nederland in de jaren vijftig opnieuw leerde honkballen. Tijdens een reis in 1952 naar de New York Giants ontdekte hij dat de Nederlandse honkballers al een jaartje of vijftig de verkeerde spelregels gebruikten.
Halverwege de jaren zeventig staat werper Win Remmerswaal van het Haagse Storks in de belangstelling van Amerikaanse scouts. In 1979 wordt hij de eerste in Nederland geboren en opgegroeide honkballer die in de Major League debuteert als hij de heuvel beklimt bij Boston Red Sox. Rikkert Faneyte (1993) en Robert Eenhoorn (1994) worden daarna respectievelijk de tweede en derde Nederlander in de hoogst haalbare profcompetitie.
Lees ook: Overzicht Fortnite Toernooien PS4
Beroemde historische Nederlandse honkballers zijn onder anderen Bert Blijleven, Herman Beidschat, Robert Eenhoorn, Joop Geurts, Henk Keulemans, André Kraan, Roel de Mon, Win Remmerswaal, Simon Arrindell, Hudson John, Hamilton Richardson, Han Urbanus, Charles Urbanus sr., Charles Urbanus jr. en Cor Wilders.
Honkbal in de 21e Eeuw: Mondiaal Succes en Uitdagingen
Honkbal en softbal ontwikkelen zich tot toonaangevende sporten met vele successen in allerlei leeftijdscategoriën. Op Europees niveau, maar ook op mondiaal niveau. Zo mogen sinds 1999 actieve profspelers uitkomen voor nationale ploegen. Een hoogtepunt komt er in 2011 als Nederland in Panama wereldkampioen wordt. In 2013 en 2017 bereikt het Team Kingdom of the Netherlands beide keren de halve finale van de World Baseball Classic. In 2016 dringt het Nederlands softbalteam door tot de halve finale van het wereldkampioenschap, de hoogste klassering ooit op een mondiaal evenement.
De Nederlandse hoofdklassecompetitie bij de mannen is een competitie op redelijk hoog niveau waar voornamelijk amateurs aan deelnemen. De meeste teams beschikken over enkele buitenlandse spelers die worden betaald. De bond hanteert in samenspraak met de Nederlandse Dopingautoriteit een zero-policy met whereabout-controles op doping waardoor in tegenstelling tot Amerika de sport redelijk dopingvrij is hoewel het na gewichtheffen op de tweede plaatst staand in de statistieken.
tags: #europa #league #honkbal #geschiedenis