Het vrouwenvoetbal in Nederland bevindt zich in een opwaartse spiraal. Steeds meer meisjes en vrouwen vinden hun weg naar de voetbalvelden, en ook het aantal vrouwelijke coaches, scheidsrechters, vrijwilligers en bestuurders groeit gestaag. De KNVB speelt een cruciale rol in deze ontwikkeling, met initiatieven die variëren van data-onderzoek om de prestaties van het Nederlands vrouwenelftal te optimaliseren tot het aanwijzen en ondersteunen van regionale voortrekkers om de groei van het meiden- en vrouwenvoetbal in de breedte te stimuleren.
Data-onderzoek als innovatieve kracht
De KNVB erkent de meerwaarde van data-analyse in de topsport. In samenwerking met de Universiteit Leiden en Sportinnovator wordt er continu gezocht naar manieren om data te gebruiken voor vernieuwende inzichten. Zo werd tijdens het afgelopen EK voor vrouwen een groot data-onderzoek uitgevoerd, waarbij alle duels van het Nederlands vrouwenelftal onder de loep werden genomen.
"Wat we doen, is het voetbal bekijken met wiskundige methoden," aldus hoogleraar Joost Kok. "Alsof de spelers natuurkundige, bewegende deeltjes zijn." Door extreme rekenkracht in te zetten, kunnen patronen en samenwerkingen tussen spelers in kaart worden gebracht, en kan worden geanalyseerd of bepaalde acties leiden tot het gewenste resultaat. Dit kan helpen bij het maken van een tactisch plan en kan op termijn scouting, training en coaching verbeteren.
Peter Blangé, prestatiemanager bij de KNVB, benadrukt dat data verzamelen slechts de eerste stap is. "Je moet zoeken naar de beste manieren om die data te gebruiken." Bondscoach Sarina Wiegman is eveneens benieuwd naar de resultaten: "Deze aanpak gaat data leveren die een stap verder gaat dan we gewend zijn. Dat kan zeer interessant zijn."
De resultaten van het EK-onderzoek gaven een duidelijk beeld: Nederland presteerde op bijna alle vlakken beter dan de tegenstanders. Zo was de veldbezetting bij balverlies compacter en bij balbezit meer verspreid, en wisten de OranjeLeeuwinnen elkaar beter te vinden in een aanval, ook als speelsters relatief moeilijk aanspeelbaar waren. Hoewel de EK-winst niet enkel aan de data kan worden toegeschreven, maakte het wel duidelijk dat Nederland op een aantal onderzochte thema’s meer kwaliteit heeft geleverd.
Lees ook: KNVB Vrouwen: Alle uitslagen van het Europees Kampioenschap
Het uiteindelijke doel is om een zogeheten Gouden Standaard neer te zetten: een objectief raamwerk dat inzicht geeft in de beste manier om scouting, training, coaching en opleiding in te richten. "Je kan dingen pas verbeteren als je ze gaat meten," aldus Blangé.
Regionale voortrekkers als aanjagers van groei
Om het meiden- en vrouwenvoetbal verder te laten groeien, slaat de KNVB de handen ineen met clubs die zich de afgelopen jaren al enorm hebben ingezet om het landschap voor voetballende meiden en vrouwen te versterken. Het doel is dat op termijn overal in Nederland clubs ontstaan waar meiden en vrouwen zich met plezier kunnen ontwikkelen, of ze nu een talentvolle of een recreatieve voetbalster zijn. De KNVB heeft als doel dat meiden- en vrouwenvoetbal volledig geïntegreerd is in het landschap en als volwaardig en gelijkwaardig onderdeel wordt gezien binnen bestaande voetbalclubs.
De KNVB vraagt aan circa 30 clubs die zich op het gebied van meiden- en vrouwenvoetbal sterk hebben ontwikkeld een voortrekkersrol op zich te nemen richting de clubs in de regio. Deze clubs hebben de potentie zich snel te ontwikkelen en kunnen dus direct iets betekenen voor het voetballandschap en deze doelgroep. Vanaf komend seizoen krijgen zij begeleiding van de KNVB binnen een nieuw ontwikkelingsprogramma. De verenigingen versterken zichzelf, maar inspireren óók zoveel mogelijk andere clubs door het delen van kennis en inzichten. De KNVB op zijn beurt gebruikt de komende ervaringen bij het optimaliseren van de vaste clubondersteuning.
Binnen het ontwikkelingsprogramma staan drie zaken centraal: de positionering van het vrouwenvoetbal binnen de club, een verenigingsorganisatie die ook is afgestemd op vrouwenvoetbal, en de kwaliteit van het meiden- en vrouwenvoetbal. Altijd met als uitgangspunt de eigen clubidentiteit en -filosofie. Van daaruit én door te functioneren als ‘open netwerk’ gaan deze verenigingen, met al hun kennis en kunde, samen met de KNVB aan de slag!
Potentiële voortrekkers zijn in eerste instantie verenigingen die meiden die voetballen vanuit de verschillende perspectieven (recreatief, prestatief/ambitieus en toptalent) een goede plek kan en wil bieden. Voor het toptalent betekent dat de teams JO.9-1, JO.11-1, JO.13-1, JO.15-1, JO.17-1 minimaal 1e klasse of hoger spelen. Voor prestatieve/ambitieuze en recreatieve meiden betekent dit dat er in ieder geval massa aanwezig moet zijn om indeling- en selectiebeleid te kunnen voeren, daarnaast is het perspectief voor een prestatieve voetbalster in ieder geval dat er een vrouwenteam is dat op landelijk niveau speelt.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Daarnaast vindt de KNVB onderstaande zaken belangrijk:
- Zelfsturende en nieuwsgierige vereniging; de vereniging neemt deel met de intentie om de vereniging en het meiden- en vrouwenvoetbal te ontwikkelen. Zelf verantwoordelijkheid te nemen voor dit proces, dit proces op gang te brengen en opgang te houden. Waarbij de vereniging zich open stelt voor advies van binnen en buiten de vereniging;
- Bestuurlijke betrokkenheid; het bestuur wil en kan een verenigingsproces op gang brengen en willen hier ook verantwoordelijkheid voor nemen;
- ‘Open netwerk’: de vereniging wil kennisdelen, inspireren en verbinden met andere verenigingen en de KNVB om het totale voetballandschap voor meiden en vrouwen te versterken;
- Inclusief denken en werken; de vereniging denkt en handelt vanuit het perspectief van ‘de voetballer’. Waarbij er geen onderscheid wordt gemaakt tussen jongens en meiden, mannen en vrouwen. Het voetballandschap is van oorsprong ingericht op de doelgroepen jongens en mannen en vooral ook ontwikkeld door mannen, daarom vraagt de ontwikkeling van het meiden- en vrouwenvoetbal soms toch om een andere aanpak. Streven is: inclusief werken waar mogelijk, specifieke aandacht wanneer nodig.
Het afgelopen jaar zijn veel cijfers verzameld. Hoeveel voetbalsters spelen bij welke clubs, wat is het groeipotentieel, op welk niveau wordt er gespeeld, spelen meiden ook tussen de jongens en op welk niveau gebeurt dat? De komende maanden volgen gesprekken met de clubs waarvan de cijfers ons zeggen dat zij een goede voortrekkersrol zouden kunnen vervullen. Dan bespreken we bijvoorbeeld: hoe is het vrouwenvoetbal gepositioneerd en hoeveel aandacht krijgt het. Zit die aandacht in mensen of in clubbeleid? Heeft de club een ideeën over hoe zij kunnen helpen om het volledige meiden- en vrouwenvoetbal verder te ontwikkelen.
Ook clubs die niet worden gezien als voortrekker, profiteren van dit programma, bijvoorbeeld door te leren van de succesverhalen en positieve ervaringen van voorbeeldclubs. De KNVB verenigingsadviseurs en Technische Jeugd Coördinatoren blijven voor alle clubs beschikbaar en benaderbaar.
Internationale ambities en rolmodellen
Naast de inspanningen op nationaal niveau, kijkt de KNVB ook naar de internationale context. Het EK voetbal voor vrouwen, dat in 2017 in Nederland werd georganiseerd, gaf de sport wederom een impuls. Bovendien is er de ambitie om het WK voor vrouwen in 2027 samen met België en Duitsland te organiseren. Dit zou een geweldige kans zijn om de wereld te laten zien hoe sterk vrouwenvoetbal zich heeft ontwikkeld en nog steeds doet - ook in onze drie thuislanden.
Speelsters als Marie Detruyer, Rosa van Gool en Vanessa Diehm, die hun teams uit België, Nederland en Duitsland als aanvoerders leiden op het EK vrouwenvoetbal U19, zijn belangrijke rolmodellen voor jonge meisjes die dromen van een carrière in het voetbal. Zij benadrukken het belang van hard werken, teamwork en de eer om hun land te vertegenwoordigen.
Lees ook: Klassen en competities dameszaalvoetbal
Marisca Overtoom en Shona Shukrula: Vrouwelijke scheidsrechters op het internationale podium
De KNVB zet zich niet alleen in voor de ontwikkeling van speelsters, maar ook voor de begeleiding en ondersteuning van vrouwelijke scheidsrechters. Marisca Overtoom en Shona Shukrula zijn daar mooie voorbeelden van. Zij zijn door de UEFA aangesteld voor kwalificatiewedstrijden voor het EK vrouwen in 2025, een teken van erkenning voor hun kwaliteiten en een stimulans voor andere vrouwelijke scheidsrechters.