Het basketbalseizoen is weer begonnen, en de teams zijn ingedeeld in competities. Regelmatig komen er vragen binnen over de competitie-indeling. Wat houden de verschillende competities precies in? Wat betekent het als je rayon speelt, of regio? Om deze vragen te beantwoorden, is het goed om meer te weten over de organisatorische kant van de sport, zoals de competitie-indelingen en de samenwerkingen tussen verenigingen.
Leeftijdsindeling en Competitieniveaus
De competities zijn primair ingedeeld op leeftijd, volgens de internationale leeftijdsindeling. De 'U' staat voor 'under', een aanduiding die internationaal gebruikt wordt. De indeling loopt per twee jaar op, beginnend bij U10 en eindigend bij U22, waarna men als senior wordt beschouwd. De indeling wordt bepaald per kalenderjaar.
Binnen elke leeftijdscategorie zijn er verschillende competitieniveaus, variërend van regio tot landelijk.
Regiocompetitie
De regiocompetitie is het eerste niveau. De wedstrijden worden gespeeld tegen verenigingen in de buurt, bijvoorbeeld in de regio Den Haag. Teams worden ingedeeld op niveau, van de minst ervaren teams in de vierde of derde klasse tot de meer ervaren teams in de tweede of eerste klasse. In elke klasse kan een team kampioen worden.
Rayoncompetitie
Vanaf U12 is er naast de regiocompetitie ook een rayoncompetitie (Rayon West). Deze competitie is een stap hoger dan de regiocompetitie en omvat een groter gebied, ongeveer de provincies Zuid-Holland en Utrecht.
Lees ook: Humphrey Mijnals in Oranje
Landelijke Eredivisie
De landelijke eredivisie is de hoogste competitievorm. De beste teams van Nederland (per leeftijdscategorie) spelen in deze competitie. In Nederland begint de eredivisie vanaf U16. De intensiteit van de competities verschilt aanzienlijk. Regioteams trainen gemiddeld twee keer per week, rayonteams drie keer per week, en eredivisieteams zijn vaak dagelijks met basketbal bezig.
Samenwerkingsverbanden
Om op alle niveaus te kunnen spelen, werken basketbalverenigingen vaak samen. Een voorbeeld hiervan is het bolwerk Leidse regio, een samenwerking tussen BS Leiden en BV Oegstgeest. Alle rayonteams zijn bolwerkteams, wat nodig is om de trainingsuren en begeleiding te waarborgen. Voor het hoogste niveau (eredivisie) werkt BVL voor de jongens samen met Zorg en Zekerheid Leiden. ZZ-Leiden heeft alleen eredivisieteams, van U16 t/m U22 (promotiedivisie) en senioren. Het ZZ-U16 team is gehuisvest in Leiderdorp. Wereldtickets.nl is een derde partner van BVL.
De Geschiedenis en Transformatie van de Eredivisie
De Eredivisie van het basketbal bestaat niet meer in zijn oorspronkelijke vorm. In 2021 werd de eredivisie, officieel de Dutch Basketball League (DBL), vervangen door de BNXT League, een grensoverschrijdende competitie met Belgische teams.
Dutch Basketball League (DBL): Een Terugblik
De Dutch Basketball League werd opgericht in 1960. In 1977 werden de play-offs geïntroduceerd, naar Amerikaans model. Den Bosch is de meest succesvolle club in de DBL-geschiedenis, met maar liefst 16 landstitels sinds hun intrede in 1972. Amsterdam staat op de tweede plaats qua landstitels. De laatste landstitel in de DBL werd gewonnen door ZZ Leiden.
De Opkomst van de BNXT League
De fusie van de Dutch Basketball League met de Belgische competitie is bedoeld om meer sponsors aan te trekken en spannendere wedstrijden te creëren. De nationale competities blijven echter bestaan, waarbij Nederlandse teams tweemaal tegen elkaar spelen en Belgische teams eveneens.
Lees ook: Complete Gids voor Waterpolo Regels
Net als in de Dutch Basketball League is er een play-off systeem. De vijf beste Belgische teams spelen in de Elite Gold competitie, en de vijf beste Nederlandse teams doen hetzelfde. De beste teams uit deze competities nemen het vervolgens tegen elkaar op in een play-off met zowel Nederlandse als Belgische teams.
Topteams in de BNXT League
Nu Nederlandse teams het opnemen tegen Belgische teams, is het interessant om te kijken naar enkele van de topteams in de nieuwe competitie:
- Heroes Den Bosch: Van dit team wordt verwacht dat ze de eer van het Nederlandse basketbal hoog zullen houden.
- ZZ Leiden: De laatste kampioen van de Dutch Basketball League.
- Filou Oostende: Wordt door veel basketbalfans beschouwd als het beste basketbalteam van de Lage Landen. Ze zijn recordkampioen van België en spelen al decennia op een hoog niveau.
- Telenet Giants Antwerp: Een bekende ploeg voor veel Nederlandse basketbalfans.
Natuurlijk zijn er nog veel meer teams om in de gaten te houden in deze nieuwe competitie.
BS Leiden: Een Overzicht
BS Leiden is de grootste basketbalvereniging van Nederland, met teams op alle niveaus. De doelstelling van de club is om te spelen in de hoogst haalbare divisies en afdelingen. Het hoogste mannenteam, het team in de Dutch Talent League en de ploegen in de eredivisies onder 18 en 16 spelen onder de vlag van Zorg en Zekerheid Leiden. Naast topbasketball is er bij BS Leiden ook aandacht voor recreatief basketball in competitieverband en pure recreatie. BS Leiden biedt ook gelegenheid aan bijzondere vormen van basketbal, zoals 3x3 basketbal en rolstoelbasketbal.
3x3 Basketbal
Nederland heeft sterke 3x3 teams, zowel bij de mannen als de vrouwen. De Nederlandse vrouwen zijn zelfs wereldtop in deze discipline.
Lees ook: Terugblik Daley Blind
Rolstoelbasketbal
Ook het rolstoelbasketbal is in opkomst in Nederland. Het Nederlands U23-rolstoelbasketbalteam behaalde een knappe derde plaats tijdens de European Para Youth Games (EPYG) in Istanbul. Het Open NK in Amsterdam was een druk bezocht evenement met veel topbasketbal en internationale allure. Er zijn verschillende 3x3 toernooien voor rolstoelbasketballers, met tickets voor het NK als prijs.
Promotie en Degradatie
De promotierechten worden conform artikel B.15 van het Wedstrijdreglement meegenomen in aanvullende wedstrijden om het kampioenschap te bepalen. De promotierechten worden pas toegekend na het uitspelen van de complete eindfase van de competitie. Deelname aan de P/D-wedstrijden en promotierecht is niet op voorhand overdraagbaar.
Voor landelijke competities kunnen - op basis van de eindrangschikking - aanvullende wedstrijden worden gespeeld om het kampioenschap te bepalen. Wanneer zo’n aanvullende competitie (bijvoorbeeld Final Four of Play Offs) wordt georganiseerd, is deze ook bepalend voor eventuele promotierechten.
Als een team geen gebruik wil maken van zijn recht om te promoveren, maakt de vereniging van dit team dit vóór 1 april kenbaar bij de competitieorganiserende instantie. Daarmee gaat het recht over op de nummer twee in de rangschikking. Bij P/D-wedstrijden waarbij teams uit twee verschillende divisies betrokken zijn (bv. Eredivisie en 1e divisie) speelt het team dat in de lagere divisie actief is eerst thuis.
De vraag of dit promotierecht verzilverd mag worden, wordt bepaald door de Competitie Organiserende Instantie (COI) tijdens de indelingsprocedure (mei 2025). In een landelijke divisie mogen niet twee of meer teams van dezelfde vereniging spelen, ook niet als een divisie bestaat uit meerdere poules. Indien de COI beslist dat dit promotierecht niet verzilverd mag worden, wordt deze positie ingevuld als een vrije inschrijvingspositie (artikel B. B.27 Om tot een goede poule-indeling te komen kan het bestuur besluiten om open plekken in een competitie toe te kennen aan vrije inschrijvers. Dit gebeurt na toepassing van alle promotie- en degradatieregels. In het Handboek Competities zijn criteria opgenomen op basis waarvan vrije inschrijvingen kunnen worden toegekend.