Cricket, een sport die voor sommigen complex lijkt, is in werkelijkheid een boeiende en strategische bezigheid. Deze gids biedt een helder overzicht van de belangrijkste regels en concepten, waardoor de sport toegankelijk wordt voor zowel beginners als gevorderden.
Inleiding tot Cricket
Cricket is een teamsport die gespeeld wordt tussen twee teams van elk elf spelers. Het doel is om meer runs te scoren dan het andere team. De sport is immens populair in landen als Engeland, India, Australië en Nieuw-Zeeland, en andere landen van het voormalige Gemenebest, waar het vaak op straat of in het park wordt gespeeld, net zoals voetbal in andere landen. Alles wat je nodig hebt voor een potje straatcricket is een bat, een wicket en een bal.
De Basisprincipes van het Spel
Cricket wordt gespeeld op een ovaalvormig grasveld. In het midden van dit veld bevindt zich de 'pitch', een rechthoekige strook van ongeveer 20 x 3 meter waar het grootste deel van de actie plaatsvindt. Aan beide uiteinden van de pitch staan de wickets, houten constructies die bestaan uit drie rechtopstaande paaltjes (stumps) met twee kleine latjes (bails) erop. Het geheel van wickets en pitch wordt de wicket genoemd.
De Rollen van de Spelers
Elk team heeft twee rollen: de slagpartij (battingteam) en de veldpartij (fieldingteam). De slagpartij probeert runs te scoren, terwijl de veldpartij probeert de batsmen uit te schakelen.
- Batsman: De batsman is de speler van de slagpartij die de bal probeert weg te slaan met een bat (een houten plank).
- Bowler: De bowler is de speler van de veldpartij die de bal naar de batsman gooit, in een poging het wicket te raken.
- Wicketkeeper: De wicketkeeper is een specialistische veldspeler die achter de batsman staat en probeert de bal te vangen als de batsman hem mist. Hij is de enige van het bowlingteam die handschoenen en beenbeschermers draagt.
- Fielders: De overige spelers van de veldpartij zijn fielders, die over het veld verspreid staan om de bal te vangen en terug te gooien.
Het Scoren van Runs
Runs zijn de punten in cricket. Er zijn verschillende manieren om runs te scoren:
Lees ook: 'Drie helften hockey' nader bekeken
- Rennen tussen de wickets: Nadat de batsman de bal heeft geslagen, kunnen hij en zijn partner naar de andere kant van de pitch rennen. Elke keer dat ze dit succesvol doen, scoren ze één run. Zolang de verdedigers de bal nog niet in bezit hebben kan de aanvaller heen en weer rennen en kan hij runs maken en daarmee punten scoren.
- Boundaries: Als de batsman de bal over de grond het veld uit slaat, scoort hij vier runs (een "boundary four"). Als hij de bal over het veld uit slaat zonder dat die de grond raakt, scoort hij zes runs.
Het Uitschakelen van Batsmen
De veldpartij probeert de batsmen van de slagpartij uit te schakelen. Er zijn verschillende manieren waarop een batsman "out" kan gaan:
- Bowled: De bowler raakt het wicket met de bal, waardoor de bails eraf vallen.
- Caught: Een veldspeler vangt de bal voordat deze de grond raakt nadat de batsman hem heeft geslagen. Vangt een verdediger de bal uit de lucht dan is de aanvaller uit en is de volgende bowler aan de beurt.
- Leg Before Wicket (LBW): De bal zou het wicket hebben geraakt als de batsman zijn been er niet voor had gezet. De scheidsrechter moet oordelen of de bal inderdaad het wicket zou hebben geraakt.
- Run Out: Een veldspeler raakt het wicket met de bal terwijl de batsmen tussen de wickets rennen. Een speler die niet op tijd "in" is (over de witte lijn voor zijn wicket) op het moment dat het wicket waar hij naartoe loopt wordt opgegooid is uitgelopen (run out).
- Hit Wicket: De batsman raakt zijn eigen wicket met zijn bat of lichaam, waardoor de bails eraf vallen.
- Hit the ball twice: een slagman mag niet twee maal slaan, hij mag wel zijn slaghout of voet gebruiken om de bal te stoppen om te voorkomen dat die het wicket zou raken.
Een batsman is overigens pas uit indien hij ofwel na een begane fout zelf het veld verlaat, ofwel nadat de veldploeg de umpire om een beslissing vraagt. Indien de umpire oordeelt dat een speler volgens de regels uit is, maar niemand van de spelers schijnt het op te merken, dan houdt de umpire zijn mond. Dit is het gevolg van de wet dat een umpire uitsluitend na een appeal een beslissing neemt. Wanneer een umpire een appeal honoreert, doet hij dat door zijn wijsvinger op te steken.
Overs en Innings
Een "over" is een serie van zes opeenvolgende ballen die door dezelfde bowler worden gegooid. Nadat een over is voltooid, neemt een andere bowler het over. Een "innings" is een slagbeurt van een team. In de meeste cricketwedstrijden heeft elk team één of twee innings. Ieder team heeft één slagbeurt (innings) en die duurt tot tien van de elf batsmen uit zijn, het maximun aantal ballen is bereikt of wanneer er een over is (een groepje van 6 ballen gebowld door één bowler.)
Verschillende Wedstrijdvormen
Er zijn verschillende vormen van cricket, die verschillen in lengte en regels. De meest voorkomende zijn:
- Test cricket: Dit is de langste vorm van cricket, die tot vijf dagen kan duren. Elk team speelt twee innings.
- One-Day International (ODI): Dit is een kortere vorm van cricket, waarbij elk team één innings speelt van maximaal 50 overs. In de belangrijke eendagswedstrijden ("one day matches") krijgt ieder team een slagbeurt van 50 overs (dus 300 ballen).
- Twenty20 (T20): Dit is de kortste vorm van cricket, waarbij elk team één innings speelt van maximaal 20 overs. Ze werden in 2003 voor het eerst gespeeld en hebben andere spelregels dan het 'klassieke' cricket. Deze korte wedstrijden werden 'uitgevonden' om het spel aantrekkelijker te maken voor de toeschouwers.
De Rol van de Scheidsrechters
Er zijn twee scheidsrechters (umpires) in een cricketwedstrijd. Een staat achter het wicket aan de kant waar gebowld wordt en de andere staat aan de zijkant en houdt het andere wicket in het oog. Ze zijn verantwoordelijk voor het handhaven van de regels en het nemen van beslissingen over bijvoorbeeld "out" situaties. Beslissingen van een scheidsrechter worden zonder meer geaccepteerd.
Lees ook: Gedetailleerde uitleg cricketpaaltjes
Sportiviteit en Gedrag
Cricket staat bekend als een "gentlemen's sport". Sportiviteit staat dan ook hoog in het vaandel. Een goede actie wordt ook door de tegenstanders beloond met een applausje. De supporters hoeven eveneens niet in aparte vakken geplaatst worden om rivaliteit of geweld in toom te houden.
De Geschiedenis van Cricket
Hoewel spelen met bal en slaghout al in de middeleeuwen bekend waren en ongetwijfeld ouder zijn, houden Britse historici het erop dat de sport rond 1600 in Zuidoost-Engeland is ontstaan. Volgens Franse historici is cricket echter een Frans spel en hebben de Engelsen het tijdens de Honderdjarige Oorlog overgenomen.
Over de herkomst van het woord 'cricket' bestaat een soortgelijke verwarring. Het is ofwel afkomstig van 'cricce' - het Angelsaksische woord voor een herdersstaf - of van 'krikstoel', de naam waarmee in de Lage Landen van de Middeleeuwen een kerkbankje werd aangeduid. In het Frans heette zo'n bankje een 'cricket'. Bij vroege vormen van cricket werden wickets gebruikt die inderdaad iets weg hadden van een laag driepikkeltje. Volgens een recent onderzoek zou cricket afkomstig zijn uit Vlaanderen. Cricket zou etymologisch te verklaren zijn als 'met de krik ketsen'.
In de achttiende eeuw was cricket uitgegroeid tot een van de favoriete sporten van de Britse aristocratie. De Londense elite stoorde zich echter aan het feit dat hun wedstrijden op een grasveld in Islington door Jan en alleman konden worden gadegeslagen. Thomas Lord richtte daarom in 1787 in de wijk Marylebone een afgesloten cricketterrein in.
In 1880 vond in Engeland de eerste serieuze wedstrijd tussen de landenteams van Engeland en Australië plaats. De MCC had in de jaren daarvoor al een paar keer door Australië getoerd maar die wedstrijden werden niet zo serieus genomen. De wedstrijd werd uiteindelijk gespeeld op de Londense Kennington Oval. Engeland had, vanwege een rampzalig verlopende tweede slagbeurt, grote moeite om de wedstrijd te winnen. Uiteindelijk gaf W.G.
Lees ook: Cricket aansteker bijvullen: stap voor stap instructies
Dat de sport inmiddels nauw verbonden was geraakt met het Engelse zelfbewustzijn bleek toen Australië er in 1882 in slaagde om van het Engelse team te winnen. Met enig gevoel voor melodrama plaatste de Sporting Times daags na de wedstrijd een necrologie voor het overleden Engelse cricket. De "testwedstrijden" tussen Engeland en Australië worden sindsdien aangeduid als een strijd om 'the Ashes'. The Ashes worden tegenwoordig meestal gewonnen door Australië. In 2005 sleepte Engeland na afloop van de laatste van 5 "test"matches voor het eerst sinds 1987 de overwinning in de wacht. Er werd twee keer gewonnen, een keer verloren en tweemaal eindigde de wedstrijd onbeslist (draw). Lang hebben de Engelsen niet kunnen genieten, want een jaar later werden zij overtuigend in en door Australië verslagen met 5-0.
Andere landen die "test" cricket spelen zijn India, Pakistan, Nieuw-Zeeland, Zuid-Afrika, Sri Lanka, Brits West-Indië, Zimbabwe en Bangladesh.