Bram Vermeulen, geboren in oktober 1946 in Den Haag, was een buitengewoon veelzijdig en getalenteerd kunstenaar. Hoewel hij in een van zijn liederen zichzelf omschreef als "een doodgewone jongen", was hij allesbehalve dat. Naast zijn carrière als zanger en liedjesschrijver, was hij ook actief als schilder, dichter, acteur en regisseur. Dit artikel richt zich op Bram Vermeulen als muzikant, de maker en zanger van klassieke liederen als "De Wedstrijd", "Testament", "Politiek" en "De Steen".
Jeugd en sportcarrière
Bram Vermeulen groeide op in een degelijk, burgerlijk en sociaaldemocratisch milieu. Zijn vader was ambtenaar en Bram was de jongste van drie kinderen. De relatie met zijn vader was stroef. Hoewel Bram een getalenteerde volleyballer was, heeft zijn vader nooit een wedstrijd van hem bezocht. Zijn vader vond plezier belangrijker dan prestatie. Deze ervaring verwerkte Bram in het lied "De Wedstrijd", waarin hij zingt over een zoon die graag aan zijn vader wil laten zien wat hij kan, in de hoop op diens trots.
Zijn talent voor volleybal werd op 13-jarige leeftijd ontdekt door gymnastiekleraar Cees van Zweden op het Montessori Lyceum in Den Haag. Door hard te trainen ontwikkelde Bram zich tot een zeer goede en prestatiegerichte volleyballer. Al op zijn 16e werd hij spelverdeler van het Nederlands volleybalteam. Op zijn 22e werd Vermeulen uitgeroepen tot de beste speler van West-Europa. Hij speelde in totaal 53 interlands. Zijn coach, Hidde van der Ploeg, herinnerde Bram als een winnaar die tot het uiterste ging. Furore als spelverdeler (de Johan Cruijffí) van het Nederlands volleybalteam. Om psychologie te studeren stopte hij plotseling met de topsport.
Cabriolet en Neerlands Hoop in Bange Dagen
In 1965 begon Vermeulen aan een studie psychologie in Amsterdam. Daar ontmoette hij Freek de Jonge. Samen met Johan Gertenbach vormden ze het trio Cabriolet. Later ging Bram met Freek verder onder de naam Neerlands Hoop in Bange Dagen. Het duo trad op in het theater en veroverde al gauw de vaderlandse podia stormenderhand. Bram was de pianist en componeerde de muziek. Neerlands Hoop verwoordde het linkse progressieve geluid in de jaren '70. Ze waren maatschappijkritisch, grof en lawaaierig. Met harde teksten en rocknummers schudden ze de vaderlandse cabaretwereld wakker en zetten ze zich af tegen de gevestigde orde. De energieke Freek was de blikvanger, terwijl Bram de vormgever van de voorstelling(en) was; opnieuw een rol als spelverdeler.
De voorstanders bejubelden Neerlands Hoop, terwijl de tegenstanders de vorm van cabaret te grof vonden. Cabaretier Wim Kan had het over "Dram en Preek". In 1979 stopte Freek de Jonge plotseling met Neerlands Hoop, na 12 jaar. Het was een flinke klap voor Bram.
Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit
Solo carrière en muzikale ontwikkeling
Na de breuk met Freek de Jonge ging Vermeulen de popmuziek in. Echter, het Neerlands Hoop verleden bleef hem achtervolgen. Hij werd voortdurend herinnerd aan de schaduw van zijn wederhelft. Bram was zoekende: hij dronk en snackte en verleende zijn medewerking als presentator aan een “fout” televisieprogramma van Veronica.
Hij ontwikkelde zich tot een gewaardeerde liedjeszanger met een eigen oeuvre met cabaret achtige rock. Met zijn rauwe, schurende stem zong hij intieme teksten en wilde hij een boodschap overbrengen. Hij dook met De Toekomst als één van de eerste Nederlandstalige bands het vaderlandse clubcircuit in. Bram Vermeulen en De Toekomst bestond uit Neerlands Hoop gitarist Jan de Hondt en leden van de band Pee Wee and the Specials (elpee: Pee Wee & The Specials, Rockhouse '80). In 1982 ging hij door onder de naam Oom Bram en de Neefjes. Door de theaterkritiek werd hij genegeerd. De poprecensenten haalden hun neus op voor iemand uit de cabarethoek. "Bij het zingen in een rock ’n roll band maakt het niet uit wat je zingt zolang het maar overtuigend klinkt en meegezongen kan worden," aldus Vermeulen. Een wat mavo-achtig muziektheater: De Toekomst Gaat Het Helemaal Maken. van Bram. Neder(landstalige) pop zo vaak kenmerkt. ALLEEN".
In 1984 begon hij met theateroptredens door het hele land en later ook in België. Bram begon zijn vorm te vinden als zanger-dichter. Hij kon zichzelf en de wereld om hem heen beter duiden in woorden. Zijn liederen waren geen meezingers, maar beschouwend van aard. Zijn kleinkunst kant kwam steeds meer tot wasdom. In Nederland werd hij gevolgd door een kleine schare van liefhebbers. In Vlaanderen, waar een sterke luisterlied/chanson traditie bestaat, werd de emotionele zanger veel meer op waarde geschat dan in Nederland. In de jaren 90 raakte hij geïnteresseerd in de spirituele kant van het leven.
Na de periode met Neerlands Hoop en de popmuziek met de bands De Toekomst en Oom Bram en De Neefjes ging hij terug naar het theater. Hij trad solo en met bevriende muzikanten op. De kleinkunst kant van Bram kwam steeds meer tot ontwikkeling. Met "Rode Wijn" (1988) - geproduceerd door Boudewijn de Groot - leverde Bram een sterk album af. Zijn teksten waren beschouwend en filosoferend. Hij kon een verhaal zingend met veel emotie brengen. Bram bezong de liefde en daarbij had hij het niet over rozenblaadjes, maneschijn of gebroken harten. In "Laat dit nooit overgaan" bezong Bram de eeuwige liefde.
Persoonlijk leven en inspiratie
Er waren twee vrouwen met wie Bram langdurige relaties heeft gehad. De eerste was Titia Kiewit de Jonge, zijn jeugdliefde. Tijdens dit huwelijk werden de dochters Tamara en Katarina geboren. In de jaren '80 leerde Bram actrice Shireen Strooker bij het Werktheater in Amsterdam kennen. Het nummer "Rode wijn" is het verhaal van een teloorgegane relatie en de man die opnieuw moet beginnen.
Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel
Na een bezoek aan de slagvelden van Ieper en Verdun werd Bram overvallen door emoties. Hij interviewde een Belgische veteraan. Tot verbijstering van de aanwezigen stelde Bram Vermeulen zijn vragen in hetzelfde dialect en kon hij de veteraan goed verstaan. Bram was ervan overtuigd dat hij er zelf bij was geweest tijdens de Eerste Wereldoorlog. Door deze ervaring geloofde hij in reïncarnatie en was Bram niet meer bang voor de dood.
Muzikale nalatenschap
Bram Vermeulen overleed op 4 september 2004 aan een hartstilstand in zijn slaap tijdens een vakantie in Toscane. Hij was de muzikale vernieuwer met cabarock met nummers die geënt waren op rock ´n roll in plaats van op het Franse chanson zoals dat gebruikelijk was in het Nederlandse cabaret. Zijn invloed was hoorbaar bij bands uit de jaren '80 als Bots, Doe Maar, Drukwerk en The Scene. Thé Lau speelde in De Neerlands Hoop Expres. Bram bemoeide zich ook muzikaal met het gezelschap NUHR (Niet Uit Het Raam). Naast zijn muziekvoorstellingen was Bram te zien in de producties van het Werktheater. Bram Vermeulen was van grote invloed op de chansonniers, zoals Peter Heerschop, Thijs Boontjes, Paul De Munnik en rapper Akwasi.
Bram wilde in alles tot het uiterste gaan. Hij vertolkte kleine en grote waarheden van het leven treffend in woord en klank. Een groot kleinkunstenaar die gevoelens kon vertalen in mooie muziek die raakte. Een echte verhalenverteller.
Albums
Hieronder een overzicht van Bram Vermeulens albums:
- Bram Vermeulen - De Mannen (2003): Het laatste studioalbum, door hemzelf geproduceerd en opgenomen in Motor Music in Koningshooikt.
- Bram Vermeulen - De Verzameling (2002): Een dubbel CD met een live registratie van het gelijknamige theaterprogramma, opgenomen in Het Koningstheater in Den Bosch. Het affiche voor de theatervoorstelling ontwierp Bram zelf.
- Bram Vermeulen - Voltooid Verleden Tijd (2001): Een verzamelalbum met nieuwe versies van eerder verschenen nummers, opgenomen met live band in de Ancienne Belgique in Brussel. Geproduceerd door Jo Francken.
- Bram Vermeulen - Oorlog Aan Den Oorlog (Geïnspireerd door Den Grooten Oorlog (WOI).
- Bram Vermeulen - Polonaise (een stoet van liederen) (1997): Bram alleen aan de piano. Als hoes koos hij voor zijn schilderij ‘Polonaise’.
- Bram Vermeulen - De Beuk Erin (Liederen Der Verandering) (1999): Ingespeeld en geproduceerd samen met Peter Wassenaar (bas) en Roy Bakker (drums).
- Bram Vermeulen - Tijd / Vrije Tijd (1995): Liederen die hij al eerder uitbracht, opnieuw opgenomen. Op ‘Vrije Tijd’ staan twee nummers van Neerlands Hoop.
- Bram Vermeulen - Achter Mijn Ogen (1994): Opgenomen in de ‘Vooruit’ in Gent (België), geproduceerd door Ernst Jansz. Voor het lied ‘Een Doodgewone Jongen’ ontving Bram de Annie M.G. Schmidtprijs.
- Bram Vermeulen - Vriend En Vijand (1992): Een live registratie van concerten in ‘De Werf’ in Brugge. Geproduceerd door Ernst Jansz. Met medewerking van Raymond van het Groenewoud, Boudewijn de Groot, Ernst Jansz, Peter Wassenaar, Rick Nolov en Michiel Jansen.
- Bram Vermeulen - Dans Met Mij (1989): De hoes van het album schilderde hij zelf en fungeerde tevens als het affiche voor de gelijknamige theatervoorstelling. Geproduceerd door Boudewijn de Groot.
- Bram Vermeulen - Rode Wijn (1988): Geproduceerd door Boudewijn de Groot.
Lees ook: KNGU Broekjesregels Uitgelegd