Korfbal, een unieke Nederlandse sport, vindt zijn oorsprong in het begin van de 20e eeuw. Dit artikel duikt in de geschiedenis van korfbal, van de inspiratiebron in Zweden tot de oprichting van de Nederlandse Korfbalbond en de ontwikkelingen die de sport heeft doorgemaakt.
De Zweedse Inspiratiebron: Ringball in Nääs
De grondlegger van korfbal, Nico Broekhuysen (1876-1958), een onderwijzer uit Amsterdam, raakte geïnspireerd tijdens een internationale cursus openluchtspelen in Nääs, Zweden in de zomer van 1902. Hij kwam daar in aanraking met een spel genaamd "ringball".
Broekhuysen beschreef zijn ervaring in Zweden als volgt: "In de zomer van 1902 volgde ik in Zweden een cursus in openluchtspelen te Nääs, een klein plaatsje dicht bij de spoorweg van Gothenburg naar Stockholm. De deelnemers vormden een zeer cosmopolitisch gezelschap: Amerikanen, Engelsen, Schotten, Noren, Russen, Denen, Bulgaren, Egyptenaren, Duitsers enz. ’t Waren allerlei gymnastische spelen, die we daar beoefenden, waarvan slechts een enkel mij bekend was; ze waren dan ook helemaal niet streng gereglementeerd."
Ringball, zoals Broekhuysen het ervoer, was een vorm van basketbal dat gemengd werd gespeeld in drie velden met bodemloze korven aan palen. Het doel was om de bal zo vaak mogelijk door de ijzeren ring te gooien. Andere Nederlandse onderwijzers, zoals M. Vrij en L.B.A. Ulehake, hadden in 1901 ook kennisgemaakt met ringball in Nääs.
Van Ringball naar Korfbal: De Creatie van een Nieuwe Sport
Terug in Amsterdam werkte Broekhuysen zijn idee verder uit in samenwerking met C. Vrij, directeur van de Nieuwe Schoolvereeniging. Een belangrijke aanpassing was het vervangen van de ijzeren ring door manden of korven, wat leidde tot de naam "korfbal".
Lees ook: Cricket aansteker bijvullen: stap voor stap instructies
In september 1902 speelden leerlingen van de Nieuwe Schoolvereeniging als eersten het nieuwe spel op een terrein tegenover hun school. Al snel verscheen een eerste druk van de spelregels, waarin korfbal werd aangeprezen als een veilige variant van voetbal, gespeeld met de handen, waardoor het risico op schoppen werd uitgesloten. Dit aspect sprak veel ouders aan.
De Snelle Verspreiding van Korfbal in Nederland
Korfbal werd snel populair in Nederland. Broekhuysen gaf lezingen en cursussen voor korfballeiders door het hele land. Het spel was eenvoudig aan te leren en zorgde voor een veelzijdige ontwikkeling van het lichaam door rennen, gooien, vangen en schieten. Bovendien was het gemengde karakter ideaal als schoolsport en vereiste het weinig ruimte.
In Amsterdam ontstonden al snel korfbalclubs met scholieren van verschillende scholen, zoals D.E.A.K. (De Eerste Amsterdamsche Korfbalclub), D.E.V. (De Eerste Vijfjarige) en D.T.V.
De Oprichting van de Nederlandsche Korfbalbond (N.K.B.)
Op 2 juni 1903 werd de Nederlandsche Korfbalbond (N.K.B.) opgericht in Amsterdam. Afgevaardigden van verschillende korfbalclubs waren aanwezig, en Broekhuysen werd gekozen tot voorzitter. Hoewel het misschien optimistisch leek om zo snel na de eerste korfbalwedstrijd al een landelijke bond op te richten, bood dit wel de mogelijkheid om propaganda, spelregels en wedstrijden centraal te regelen.
Korfbal in een Veranderende Maatschappij: Kritiek en Concurrentie
Korfbal, als een van de eerste sporten die gemengd door mannen en vrouwen werd beoefend, trok in het begin van de 20e eeuw veel aandacht en kritiek. Sommigen vonden het spel te soft voor mannen, terwijl anderen bezorgd waren over de "flirtations en kleine stille vrijerijtjes" die het spel zou aanmoedigen.
Lees ook: Groei en ontwikkeling van cricket in Nederland
Jasper Warnar, voorzitter van de N.V.B. (Nederlandsche Voetbalbond), zag in 1907 geen gevaar voor voetbal, omdat hij stelde dat korfbal werd beoefend in kringen die anders toch niet zouden voetballen. Hij beschouwde voetbal als een "mannelijker spel" dat meer kracht, vlugheid en behendigheid vereiste.
Ondanks de kritiek en de concurrentie van voetbal, bleef korfbal groeien en zich ontwikkelen in Nederland.
De Opkomst van Christelijke en Arbeiders Korfbalbonden
In de jaren 1920 ontstonden er verschillende korfbalbonden naast de N.K.B., waaronder de Christelijke Korfbalbond (C.K.B.) in 1920 en een R.K. Korfbalbond in Limburg. De C.K.B. werd opgericht om korfbal op zaterdag mogelijk te maken voor de christelijke jeugd, aangezien de N.K.B. wedstrijden voornamelijk op zondag organiseerde.
Ook bij de Nederlandsche Arbeiders Sportbond (N.A.S.B.) werden vanaf 1929 korfbalclubs opgericht. Veel van deze ploegen traden later toe tot de N.K.B.
De N.K.B. Tijdens de Tweede Wereldoorlog
Na de Duitse inval in 1940 werden er pogingen ondernomen om de N.K.B. en de C.K.B. te fuseren. De C.K.B. weigerde echter mee te werken aan het korfballen op zondag en hief zichzelf in 1942 op.
Lees ook: Laatste Nieuws over Bloemendaal Cricket
Regionale Ontwikkeling en Competitiestructuur
Vanaf 1909 ontstonden er regionale en plaatselijke bonden die het korfbal ter plekke verder ontwikkelden door het opzetten van competities. De N.K.B. sloot vanaf 1919 contracten af met deze bonden, waarbij zij de landelijke bond als leidend lichaam erkenden.
De N.K.B. begon in 1904-1905 met een competitie in Noord-Holland (Amsterdam), waarbij de winnaar van de eerste klasse het landskampioenschap verwierf. Later werden er ook eerste klassen in Zuid-Holland en het Oosten ingesteld, waarna de kampioenen van deze regio's om de landstitel streden.
Clubnamen en Officiële Organen van de N.K.B.
De N.K.B. had aanvankelijk geen regels over clubnamen, maar in 1919 werd bepaald dat de erkende bonden geen nieuwe verenigingen zouden toelaten, wier namen of initialen niet voldoende afweken van reeds eerder toegelaten clubs. De N.K.B. eiste wel van nieuwe verenigingen in de landelijke competitie dat zij geen lettercombinaties hadden maar gewone clubnamen.
De N.K.B. had als officieel orgaan achtereenvolgens: Korfbal, Korfbal revue, De Revue der sporten, Korfbal revue en Nederlands Korfbalblad (N.K.). Verder gaf de N.K.B. elk seizoen de Officiëele adreslijsten van den N.K.B. uit.
Christelijk Korfbal: Bezwaren en Eigen Organisatie
Onder protestanten stond korfbal en meer in het algemeen sport niet hoog aangeschreven, met name omdat tal van sporten op zondag werden beoefend. Er bestonden ook bedenkingen tegen de aandacht van prestaties van clubs en individuen in de pers.
Desondanks ontstonden er vanaf 1918-1919 de eerste christelijke korfbalclubs. In 1920 werd de Christelijke Korfbalbond in Nederland (C.K.B.) formeel opgericht in Delft. De C.K.B. wilde korfbal op zaterdag mogelijk maken voor de christelijke jeugd.
De C.K.B. maakte in de jaren twintig en dertig veel propaganda, waarbij zelfs een speciale propagandafilm werd ingezet, die Op naar de velden heette. De bond organiseerde de competitie in één kalenderjaar, namelijk tussen februari tot en met oktober met een pauze in de zomer.
tags: #cricket #cursus #wassenaar #informatie