De vooruitzichten voor de komende weken zien er goed uit voor schaatsliefhebbers. De weersvoorspellingen geven aan dat er binnen afzienbare tijd op natuurijs geschaatst kan worden. Misschien ben jij als lezer van dit blog aan het oriënteren naar een paar nieuwe schaatsen. In dit artikel brengen we je volledig op de hoogte van alles wat met noren te maken heeft. En daarmee bedoelen we de schaatsen, niet de mensen uit Noorwegen. Het heeft wel iets met elkaar te maken (daarover lees je zo meer), maar we zullen ons enkel over de schaatsen gaan buigen.
Schaatsen is in Nederland al ontzettend lang heel populair. Uit vondsten is zelfs gebleken dat in de 13e eeuw al geschaatst werd. Ook andere landen deden mee in de rage van het schaatsen. Er werd tegen het einde van de 19e eeuw geschaatst op Friese doorlopers. Dit waren houten schaatsen die onder de schoenen werden gebonden. In 1885 kwam toen in Noorwegen (vandaar de naam) een nieuwe schaats op de markt. Deze bestond uit één stuk, en de Noren bedachten dat voor de stabiliteit het mes (waar je op schaatst) het beste in een ronde buis kon worden gemonteerd. Dit wordt tegenwoordig nog steeds toegepast bij professionele noren.
Ben je graag op het ijs en denk je er aan om noren te kopen, of wil je graag eens wat leren over deze schaatsen en hoe je er op schaatst? Noren zijn schaatsen die speciaal gemaakt zijn om langere afstanden op een hoge snelheid te kunnen afleggen.
Verschillende soorten noren
Er bestaan tegenwoordig grofweg drie soorten noren: de hoge en lage noren, en de combinoor. Tijdens de Elfstedentocht zie je alle schaatsers op een stel Noren schaatsen. Dit alles omdat Noren synoniem staat voor een snelle schaats. Door middel van een groter ijzer kan er een langere slag worden gemaakt. Dit heeft hetzelfde effect als een langere hefboom bij bijvoorbeeld een stuk gereedschap. De langere slag zorgt er dan ook voor dat er een grotere druk, met minder kracht, kan worden gezet op het ijs.
Naast Noren zie je op het ijs ook vaak de hockeyschaats terug. Dit is een schaats met een korter ijzer en een hogere schoen. Het voordeel hiervan is dat er gemakkelijker gedraaid en gesprongen kan worden op het ijs. De Hockey schaats is dus een stuk wendbaarder dan de snelle Noren. Van zowel Noren als Hockeyschaatsen zijn te verkrijgen in schaatsen van enkele honderden euro’s. Echter is er in het lagere segment, voor hobbyist, een groter verschil te zien in de prijzen. Zo zijn de veel voorkomende Viking Unlimeted schaatsen te verkrijgen vanaf €150,- en een simpele hockeyschaats al vanaf zo’n €60,-. Dit prijsverschil is te verklaren in de ontwikkeling en kwaliteit van de schaatsen. Zo wilt iemand die voor Noren kiest gemakkelijk enkele uren kunnen schaatsen. Hierdoor heeft de fabrikant een harder ijzer moeten ontwikkelen/produceren.
Lees ook: Bekerfinale Den Haag - Heerenveen
Hoge Noren
Alles wat je tot nu toe hebt gelezen in dit artikel, ging over de hoge noren. Bij deze schaatsen sta je gemiddeld 3 cm hoger op het ijs dan bij lage noren. Hierdoor is het moeilijker om je evenwicht te bewaren, en kost het schaatsen meer kracht. Hoge noren worden voornamelijk gebruikt als je met hogere snelheden gaat schaatsen. Bij het maken van bochten komen lage noren dan namelijk tegen het ijs aan. De extra 3 cm die hoge noren hebben, zorgen er voor dat dat niet gebeurt. Hoge noren hebben bijna altijd een lage schoen, zodat de enkel vrij is om te bewegen. Mocht je zwakke enkels hebben, dan is de hoge noor door het snelle omklappen van de enkel niet aan te raden. Op professioneel niveau maken veel schaatsers tegenwoordig gebruik van de klapschaats. Dit is een hoge noor waarbij aan de voorste pot (het verbindingsstuk tussen de schoen en het mes) een scharnier zit dat open klapt. De achterste pot zit niet vast, waardoor de schaats als het ware achter je aan sleept als je afzet.
Lage Noren
Bij lage noren sta je dus (logisch) lager op het ijs dan bij hoge noren. Dit zorgt voor wat meer stabiliteit, en je hoeft minder kracht te gebruiken om de schaatsbewegingen te maken. Hierdoor zijn lage noren uitermate geschikt voor langere tochten. Bij lage noren bestaan zowel halfhoge als lage schoenen. Mocht je wat zwakkere enkels hebben, dan raden we je aan om de halfhoge schoen te gebruiken. Het ‘diep zitten’ op de schaats gaat dan wel minder goed. Diep zitten is de houding die schaatsers maken als ze meer snelheid willen maken.
Combinoren: De veelzijdige optie
De combinoor is een steeds populairder wordende schoen onder recreatieve schaatsers. Combinoren zijn een combinatie van noren en hockeyschaatsen. Ze bieden een uitstekende balans tussen stabiliteit en bewegingsvrijheid. Deze schaats dankt zijn naam aan de combinatie van het mes van de noor en de schoen van een ijshockeyschaats of ski. Die schoenen staan bekend om hun stevigheid en comfort. Dat in combinatie met de langere tochten die je er op kunt maken, spreekt ontzettend veel mensen aan. Het leuke aan de combinoor is ook, dat je er op kunt leren schaatsen. Ze zijn namelijk een stuk stabieler dan de hoge en lage noren, waardoor je enkels niet zwikken. Zo kun je dus relatief snel langere schaatstochten maken. Hierbij geldt wel hetzelfde als bij de lage noren met halfhoge schoenen: Diep zitten gaat (bijna) niet en je zult niet de juiste schaatstechniek aanleren.
De combinoor in detail
Om de combinoor beter te begrijpen, is het nuttig om deze te vergelijken met andere soorten schaatsen, zoals kunstschaatsen en ijshockeyschaatsen.
Combi Noor versus kunstschaats
Het eerste dat opvalt als je de twee schaatssoorten naast elkaar zet, is dat de kunstschaats een kleiner mes heeft om op te schaatsen. Deze zit direct vast aan de schoen, dus zonder tussenstuk (dit worden bij noren de potten genoemd). Door die kleinere schaats is de kunstschaats een stuk wendbaarder en meer stabiel dan de noor. Voorop heeft de kunstschaats daarnaast een aantal tanden zitten. Deze tanden worden gebruikt om af te zetten voor een sprong, of om op rond te draaien. Voor een beginnende schaatser zijn die tanden af en toe nog een struikelblok.
Lees ook: Alles over ijshockeyschaatsen maat 39 voor dames
Combi Noor versus ijshockeyschaats
IJshockeyschaatsen zijn speciaal gemaakt voor de sport ijshockey. Als je die sport al eens bekeken hebt, weet je dat dat er vrij hard en snel aan toe gaat. Deze schaatsen zijn daar dan ook op gemaakt. Ze zijn extra stevig, en hebben korte messen (deze noemen ijshockeyspelers ‘ijzers’). Door die korte messen zijn de schaatsen erg wendbaar, stabiel en snel op korte afstanden, net als kunstschaatsen. Hier zit ook het verschil in met noren, waar de snelheid vooral op langere afstanden moet worden behaald. Doordat iedere ijshockeyschaats stevig is, zitten je voeten en enkels ook goed vast. Je zult niet snel zwikken met deze schaatsen, waardoor het een ideale schaats is om op te leren schaatsen.
Waar moet je op letten bij het kopen van noren?
Ben je helemaal overtuigd en ga je schaatsen op noren? Dan zijn er een paar dingen waar je op moet letten en over na moet denken als je ze gaat kopen. We beginnen met het allerbelangrijkste: "Waar ga je de noren voor gebruiken?" Ben je van plan om te gaan leren schaatsen, of wil je wedstrijden gaan rijden? Er zit nogal wat verschil tussen. Bedenk jezelf voor je tot kopen overgaat vooral wat het doel is. Bij het leren schaatsen op noren zijn combinoren de perfecte kandidaat. Ook voor toertochten kun je deze prima gebruiken, maar een lage noor is dan toch de betere optie. En voor het rijden op écht hoge snelheid kun je kijken voor hoge noren. Ben je een winnaar en van plan om je voor wedstrijden in te schrijven, dan zijn klapschaatsen de oplossing voor jou.
De juiste maat
Voor een comfortabele rit op het ijs is de maat van je noren van cruciaal belang (dit geldt overigens voor alle schaatsen). Jarenlang is aanbevolen om noren een maat te klein te kopen. De reden hiervoor was dat je voeten een beetje klem moeten zitten in de schaats, maar je tenen moeten nog wel kunnen bewegen. We gaan je toch vertellen om dat niet te doen. Het knelt je voeten namelijk af, en dat is niet comfortabel. Tegenwoordig zijn schaatsen steeds meer gemaakt op comfort, waardoor je vaak je gewone schoenmaat kunt kopen. Het gebruik van dikke sokken of meerdere paren sokken raden we af. Je hebt minder gevoel voor de schaatsen waardoor je de techniek niet goed kunt uitvoeren. Meerdere sokken gaan daarnaast over elkaar schuiven en zorgen voor blaren. Koop je schaatsen nooit te groot of op de groei. Hierdoor bewegen je voeten heen en weer in de schoen. Dat zorgt niet alleen voor blaren, het leidt ook tot minder stabiliteit op de schaats. Voor kinderen bestaan er noren die in maat verstelbaar zijn. Zo kunnen ze toch een tijd mee, en zitten ze altijd goed. De wat duurdere noren vormen zich naarmate je op ze schaatst naar je voeten door de warmte die vrij komt.
Voorgeslepen of niet?
Veel schaatsen worden voorgeslepen geleverd, dus je zult eerst moeten bepalen of je dit wilt. Het heeft als voordeel dat je met deze schaatsen direct het ijs op kunt, en je ze niet eerst hoeft te (laten) slijpen. Ben je echter een doorgewinterde schaatser die precies weet wat hij of zij wil? Dan wil je waarschijnlijk schaatsen hebben die op jou zijn afgesteld. Daar hoort een precieze slijpwijze bij. Je kunt dan dus beter kiezen voor noren met ongeslepen messen, zodat je ze zelf op maat kunt (laten) maken.
Schaatstechniek op noren: Diep zitten en de slag
Voor we de slagen gaan uitleggen, is het allereerst belangrijk dat je houding in orde is. Bij schaatsen op noren wordt dit ook wel het diep zitten genoemd. Op deze manier kun je op een efficiënte manier kracht zetten, en de weerstand is doordat je je klein maakt laag. Je buigt je bovenlichaam naar voren, waardoor je borst richting het ijs wijst. Krom je onderrug. Dit klinkt een beetje moeilijk als je al kromgebogen staat, dus hebben ze in de schaatswereld hier een andere verwoording voor: je stuitje wijst naar beneden. Je kantelt je bekken dus naar achteren. Om de houding goed aan te leren, kun je het beste wat vaart maken en jezelf laten glijden terwijl je de houding aanneemt. Het gaat dan om het vinden van je balans. Het laatste punt van de houding verraadt het al: Je leunt niet de hele tijd op twee benen. Als je dat zou doen, kom je namelijk niet heel gemakkelijk vooruit. Wellicht heb je wel eens een schaatswedstrijd gezien. Je ziet dan dat schaatsers niet recht vooruit schaatsen, maar dat doen door een lange ‘slag’ van links naar rechts te maken.
Lees ook: Informatie over de Antwerpse IJshockey Clinic
De schaatsslag in stappen
We geven je een instructie die je kunt toepassen als je in de juiste houding glijdt over het ijs. Let er op dat dit een versimpelde versie van de slag is.
- Vanuit het glijden met twee schaatsen over het ijs. Duw je linkerschaats schuin links naar voren.
- Zet de rechterschaats nu kort schuin naar rechtsvoren op het ijs en zet af. Je balanceert nu als het ware op je linkerbeen, terwijl je naar linksvoren glijdt. Je zult merken dat je als je lang genoeg blijft doorglijden, moeite hebt om snelheid en balans te behouden.
- De slag afmaken doe je door het tegenovergestelde te doen van stap 1. Je brengt de rechterschaats nu naar het ijs, waardoor je heel kort met twee schaatsen op het ijs bent.
- Zet nu de linkerschaats kort naar linksvoren op het ijs en zet af. Je gewicht verplaats je naar het rechterbeen, en de linkerschaats til je omhoog. Probeer nu voor je de snelheid verliest, je linkerbeen bij te sluiten zodat je weer op twee benen vooruit glijdt.
Hoe meer je dit doet en oefent, des te sneller heb je de slag onder de knie. Je gaat dan vanzelf een ritme herkennen in de slagen, en zult het tempo langzaamaan op kunnen voeren.
Schaatsen voor beginners en gevorderden
Schaatsen voor beginners
We raden beginnende schaatsers aan te leren schaatsen op schaatsen met een hoge schoen. Bijvoorbeeld ijshockey of kunstschaatsen. Hierop schaats je een stuk makkelijker dan op noren. Voor kinderen hebben we ook super stabiele ‘glij ijzers’ (schaatsen met 2 ijzers per schaats). Een bijkomend voordeel van onze beginner schaatsen is dat ze relatief goedkoop zijn. Dit is natuurlijk fijn als je nog niet zeker weet of schaatsen wel echt wat voor jou is, maar het wel graag eens wil proberen.
Schaatsen voor gevorderden
Heb je de basis van het schaatsen onder de knie? Kies dan uit onze schaatsen voor gevorderden. Je kunt kiezen uit ijshockeyschaatsen, kunstschaatsen en (combi)noren). Onze selectie schaatsen voor gevorderden zijn een stuk duurzamer en zitten comfortabeler dan onze beginners schaatsen. Je kunt dus langer achter elkaar blijven schaatsen en grotere afstanden afleggen. Ook ben je op gevorderde schaatsen wendbaarder dan op onze beginners schaatsen.
Extra tips voor veilig schaatsplezier
Het is mooi weer en je bent heerlijk aan het schaatsen. En dan…plof! Daar lig je dan. Waarschijnlijk reed je net door een scheurtje, over een hobbel in het ijs of misschien wel een blaadje van de bomen. Gelukkig kan je zonder schade weer door. Jaarlijks bezoeken zo’n zesduizend schaatsers de spoedeisende hulp. Bij natuurijs neemt dat aantal toe. Er zitten veel scheuren in het natuurijs en daar heb je goede concentratie en ervaring voor nodig.
Bescherm je hoofd
Tussen 2002 en 2006 meldden zich volgens Consument en Veiligheid jaarlijks bijna zevenhonderd mensen met een hoofd-, hals- of nekblessure bij een afdeling spoedeisende hulp. Je kunt jezelf een hoop ellende besparen door je hoofd goed te beschermen. In eerste instantie kan je beginnen met het dragen van een muts. Dat zit comfortabel en helpt ook nog eens tegen de kou. Een muts verkleint de kans op snij- en schaafwonden aan het hoofd. Goede bescherming kan alleen gegarandeerd worden met een helm. Een wielrenhelm is echter af te raden, omdat de punt aan de achterkant voor problemen kan zorgen bij een val op het achterhoofd. Tegenwoordig hebben Ribcap en Smartcap hoofdbescherming ontwikkeld, specifiek voor het schaatsen. Als je wilt gaan voor een muts, dan kun je kiezen voor een Ribcap. Dit is een muts gevuld met schokabsorberend protectiemateriaal. Wil je toch iets sportiever, dan kom je uit bij de Smartcap. Dit is een helm speciaal ontwikkeld voor het schaatsen. Hij is bovendien erg licht, ventilerend en je kunt hem eenvoudig met riempjes op maat maken voor je hoofd.
Handschoenen, muts en kleding
Zonder handschoenen mag je het ijs niet op. Dat is niet alleen omdat we het zo belangrijk vinden dat je geen kou vat, maar ook voor de veiligheid. Mocht je vallen of op een andere manier in de situatie terechtkomen waarbij je handen het ijs raken, dan zijn handschoenen je bescherming tegen al die andere (scherpe) schaatsen. Gewone handschoenen zijn prima. Je ziet dat veel schaatsers een muts dragen. Er zijn een hele hoop lekker warme, leuke en mooie mutsen. Naast leuk en warm is een muts ook nuttig. Een muts biedt net als handschoenen een beetje extra bescherming. Wedstrijdschaatsers schaatsen in een pak, snellere schaatsers meestal in een schaatsbroek. Heb je geen schaatsbroek? Geen probleem. Belangrijk is dat je een broek draagt waar je goed in kunt bewegen. Een spijkerbroek kan gaan knellen en dat is niet lekker, want met schaatsen heb je bewegingsvrijheid nodig. Een schaatsbroek is mooi; zit strak, nergens in de weg, is soepel, dus je hebt bewegingsvrijheid én is lekker warm. Stiekem schaatsen best veel mensen in een hardloopbroek. Weet wel dat een schaatsbroek vaak een warm laagje heeft ingebouwd tegen de kou van het ijs.
Onderhoud van je schaatsen
Om goed te kunnen schaatsen, heb je scherpe ijzers nodig. Met scherpe schaatsen glij je beter over het ijs en doordat je meer grip hebt, kun je beter afzetten en glijd je minder snel uit. De ijzers van de schaatsen worden in de loop van de tijd bot. Dit is afhankelijk van hoe vaak ze gebruikt worden en op wat voor ijs je schaatst. Doordat er vaker zand op natuurijs ligt dan op de ijsbaan, worden de ijzers sneller bot op natuurijs. Je kunt zelf controleren of je ijzers bot zijn door je nagel langs het randje te gaan. Als er “slijpsel” achter blijft is hij scherp. Je moet dan wel een paar plekken proberen want het ijzer wordt nooit gelijkmatig bot.
Slijpen van de ijzers
Er is veel discussie onder de schaatsers over hoe je precies moet slijpen, maar het principe is altijd hetzelfde. De bedoeling bij het slijpen is de botte hoekjes weg te slijpen. Door nu met een slijpsteen over de ijzers te gaan, ontstaan er aan beide kanten van het ijzer bramen. Vervolgens ga je met het afbraamsteentje over de zijkanten van de ijzers, waardoor de bramen de andere kant worden opgeduwd. Door dit een aantal malen te herhalen, zal de braam door “metaalmoeheid”afbreken. Je begint bij het slijpen met een grove steen en je werkt vervolgens toe naar een steeds fijnere slijpsteen, waardoor de bramen dus steeds kleiner worden. Je kunt het ook voelen door met de bovenkant van je nagel schuin langs de hoekjes van ijzer te halen. Schaatsen kunnen ook bot aanvoelen door een braam op het ijzer. Deze kun je voelen door met de punt van je nagel van boven naar beneden langs het ijzer te gaan.
De ronding van het ijzer
Het ijzer van de schaats is van de zijkant gezien rond. Het is een deel van een circelboog dat ook wel de ronding van de schaats wordt genoemd. Deze ronding zorgt voor een optimale glijdruk en zorgt ervoor dat de schaats kan sturen op het ijs. Hierdoor kan je de s-curve maken op het ijs en is er dus een goede afzet mogelijk. De ronding van de meeste schaatsen is 21 meter, maar kan variëren van 19 tot 25 meter. Deze ronding kan afhangen van het gewicht van de persoon, de schaatstechniek en de tak van het schaatsen. Hoe zwaarder de persoon, hoe groter de ronding. Iemand met lange slagen heeft meer voordeel bij een grote ronding. Ook als je gaat schaatsen op natuurijs, met lange stukken rechtdoor, is een grote ronding prettiger. Je kunt de ronding controleren door de glijvlakken van beide ijzers tegen elkaar te houden. Je kan dan tussen je ijzers door kijken of beide ijzers mooi rond zijn. Als je ongeveer 1 keer per week schaatst, is het aan te raden 1 à 2 keer per jaar je schaatsen te ronden. Het ronden van schaatsen wordt gedaan in hiervoor speciaal gemaakte machine.
Opbergen van de schaatsen
Aan het einde van het schaatsseizoen kun je de schaatsen opbergen.
- Invetten ijzers: Wanneer de schaatsen lange tijd niet worden gebruikt, kunnen de ijzers gaan roesten. Om dit te voorkomen, is het handig het metalen gedeelte van de schaats in te smeren met vet of vaseline. Doe dit wel met zuurvrije vaseline.
- Invetten schoenen: Schaatsen met leren schoen moeten ook onderhouden worden. Deze kan je insmeren met daarvoor bestemde schoenpoets.
- Opbergen: De schaatsen moeten zonder beschermers om worden opgeborgen in bijvoorbeeld een krant. Leg de schaatsen op een, bij voorkeur, droge plek met weinig temperatuurschommelingen.
Combinoren voor kinderen
We krijgen vaak de vraag welke schaatsen nu het beste zijn voor kinderen. Er zijn speciale schaatsen voor de verschillende schaatssporten. Zo zijn er ijshockeyschaatsen, kunstschaatsen, "wedstrijd" noren schaatsen, toerschaatsen en shorttrack schaatsen. De echte beginnersschaatsen hebben dubbele ijzers, ook wel bobskates genoemd. Vervolgens kan er gekozen worden voor een instapmodel schaats. Bij noren adviseren we eerst op combinoren te gaan schaatsen. Het is een hoge schoen, waardoor de enkel ook steun krijgt. Verder staat de schoen dicht op het ijzer en het ijs. Hoe hoger dit wordt hoe instabieler en hoe lastiger schaatsen. De juiste maat schaatsen is erg belangrijk. Te veel ruimte zorgt voor schuiven in de schaatsschoen en blaren, terwijl te kleine schoenen drukpunten en kramp veroorzaken. Gelukkig zijn de meeste kinderschaatsen tegenwoordig verstelbaar in maat, wat betekent dat ze meerdere jaren meegaan. De meeste verstelbare kinderschaatsen zijn verstelbaar in drie of vier maten. Kinderschaatsen zijn wat goedkoper dan schaatsen voor volwassenen. Wij verkopen A-merk schaatsen. Deze zijn wat duurder dan andere merken, maar de kwaliteit, duurzaamheid en garantie zijn een stuk beter. Kinderschaatsen gaan vaak van kind naar kind en verstelbare schaatsen kunnen meerdere jaren meegaan. Daarom is een goede kwaliteitsschaats zeer belangrijk. Het grootste verschil zit in de pasvorm, kwaliteit onderdelen en kwaliteit van het schaatsijzer.
Verschillende soorten kinderschaatsen
- Easy Glider: Voor de jongste jeugd zijn er Easy Gliders. Voorheen was dit een goede optie maar combinoren zijn inmiddels meer aan te bevelen. Mocht je wel voor easygliders kiezen, zorg er dan voor dat de schaatsen aan de goede voet zitten. De zwarte clipjes moeten aan de buitenkant van de voet zitten. Als de bandjes te lang zijn, kunnen de kinderen erdoor uitglijden. Raad de ouders aan om in dat geval de bandjes iets af te knippen. De kinderen kunnen het best laarzen aantrekken, deze geven de meeste steun. Bij kinderen die lage schoenen aan hebben snijdt het hoogste bandje in de voet.
- Combi Noor & Soft Combi Noor: Het merendeel van de kinderen draagt combinoren of noren met zachte schoen (Soft Combi). De Combinoor heeft ten opzicht van de lage noor een sterke stevige hoge kunststof schoen. Het ijzer is net zo laag als een lage noor. De schoen wordt vaak vast gezet om de voeten met behulp van clipjes. Deze schaats is super stabiel en bovendien ook nog warm om de voeten.
- Lage Noor: Deze schaats heeft een ijzer met lage potjes met een lage leren schoen er boven op. Doordat deze schaats laag is, sta je er stabiel op en de schoen wordt als comfortabel ervaren. Deze wordt aangeraden bij kinderen die al lekker kunnen schaatsen. Bij kinderen met slappe enkels kunnen deze schaatsen de ontwikkeling in schaatstechniek tegenhouden.
De overstap naar klapschaatsen
Wanneer maak je de overstap naar klapschaatsen? Zodra kinderen op de lage Noor de stabiliteit hebben, dan is de overstap naar de klapschaats niet heel groot. Als leidraad zou hij aanhouden dat je recht op de schaatsen moet staan, zodat je stabiliteit hebt en goed kan sturen. Als je nog erg naar binnen staat dan wordt bijvoorbeeld overstappen ook lastig.