Bierbrouwwedstrijden voor amateurs zijn een geweldige manier om je brouwvaardigheden te testen en feedback te krijgen van experts. Je bier wordt beoordeeld op verschillende kenmerken, zoals kleur, geur, smaak, koolzuurgehalte en mondgevoel. Er zijn verschillende wedstrijden in Nederland, waaronder het Open Nederlands Kampioenschap Amateur Bierbrouwen (ONK), het Open Bergse Bierbrouw Kampioenschap (OBBK) en de Gilde Kampioenschappen Bierbrouwen (OCK).
Waarom deelnemen aan een bierbrouwwedstrijd?
Er zijn talloze redenen om deel te nemen aan een bierbrouwwedstrijd. Allereerst krijg je een goede indicatie van hoe goed je de techniek van het brouwen onder de knie hebt. Je kunt erachter komen of je nog brouwfouten maakt en of je bier voldoet aan de kenmerken van het biertype dat je hebt gekozen. Achteraf ontvang je een keuringsrapport met waardevolle informatie over waar je nog verbetering mogelijk is. Daarnaast zijn er soms prijzen te winnen en kun je erkenning verdienen in de hobbybrouwwereld. Vooral het ONK amateur bierbrouwen heeft een zeker aanzien.
Historisch perspectief
Wedstrijden zijn ontstaan om samen te vergelijken en te leren. Het verhaal achter het recept is vaak belangrijk. Wat heeft de brouwer gedaan? Welke keuzes zijn er gemaakt en welk geheim is hier aan de orde? De Roerstok is een vereniging, maar had ook een gilde kunnen zijn. In een gilde waren ambachtslieden verenigd om samen beter te worden. Dat er uiteindelijk een winnaar, koning, uit voort kwam was niet het doel maar het middel.
De Open Nederlandse Kampioenschappen Amateur Bierbrouwen (ONK)
Het ONK is de grootste en meest bekende brouwwedstrijd voor thuisbrouwers in Nederland. Aan deze wedstrijd mogen geen professionele brouwerijen meedoen. Het ONK wordt elk jaar door een ander gilde of brouwvereniging georganiseerd. De eerste editie vond plaats in 1984.
Inschrijving en deelname
Thuisbrouwers kunnen zich inschrijven voor het ONK via de website van de organiserende brouwvereniging. Bedenk goed met welk biertype je wilt meedoen voordat je je inschrijft. Je kunt met meerdere zelfgebrouwen brouwsels meedoen. Per brouwsel dien je drie flesjes in te leveren op de daarvoor aangewezen inleverpunten. De flesjes moeten voldoen aan de eisen die het ONK aan de flessen stelt. Dit houdt bijvoorbeeld in dat er alleen maar gouden of zilveren kroonkurken gebruikt mogen worden.
Lees ook: De cultuur van hockeybier
Klassenindeling
Omdat een pils simpelweg niet te vergelijken is met een Stout, zijn er verschillende klassen waarin je kunt deelnemen. Er zijn standaardklassen, een vrije klasse en een kloonklasse. De precieze verschillen tussen deze klassen kun je lezen in het uitgebreide document van het Bierkeurmeestersgilde.
Vijf verschillende klassen:
- Klasse A: licht van kleur, licht in alcohol (pils, American Pale Ale, witbier, …)
- Klasse B: donker van kleur, licht in alcohol (milkstout, porter, oud bruin, …)
- Klasse C: licht van kleur, zwaar in alcohol (India Pale Ale, tripel, barley wine, …)
- Klasse D: donker van kleur, zwaar in alcohol (dubbel, bokbier, Russian Imperial Stout, …)
- Klasse V: de vrije klasse, bieren die niet in te delen zijn in een van de biertypen
De grens tussen licht en donker ligt bij 30 EBC. EBC staat voor European Brewery Convention en is een eenheid waarmee de kleur van mout in bier wordt uitgedrukt. De grens tussen licht en zwaar in alcohol ligt bij een zogenaamd begin SG van 1060. SG staat voor specific gravity en geeft de dichtheid van het wort aan, in dit geval voor de vergisting. Hoe hoger het begin SG, hoe meer alcohol het bier na vergisting zal bevatten.
Keuring
De keurmeesters beoordelen het bier enkele dagen voorafgaand aan de wedstrijddag. Dat doen ze in alle rust en ze maken daarbij gebruik van speciale proefglazen. De keurmeesters vullen een uitgebreid keuringsrapport in en kennen per onderdeel punten toe aan het bier. Er zijn maximaal 100 punten te verdienen.
De bieren worden op de volgende kenmerken gekeurd:
Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit
- Visuele aspecten: de juiste fles en de juiste vulhoogte, koolzuur, kleur, helderheid, schuimkraag en schuimstabiliteit (15 punten)
- Smaak: basissmaak (zoet, bitter, zuur, volgens biertype), body (is het 'dun' of 'dik' bier), mondgevoel en nasmaak (35 punten)
- Geur- en smaakassociaties: wat ruikt en proeft de keurmeester allemaal en klopt dat volgens het biertype? Hier kunnen ook smaakafwijkingen worden geconstateerd, veroorzaakt door fouten tijdens het brouwen (25 punten voor geur, 25 punten voor smaak)
Vervolgens komt de keurmeester met een algemeen oordeel en motiveert hij of zij de waardering. Als het bier met meer dan 80 punten wordt beoordeeld, komt er een tweede keurmeester aan te pas.
De wedstrijddag
Dit is de dag dat de uitslagen bekend worden gemaakt, het bier is eerder gekeurd. Het is een dagje uit voor thuisbrouwers. Er zijn lezingen, uiteraard kun je er bier proeven, je ontmoet er veel andere hobbybrouwers en natuurlijk is er de spanning van het uitslagenmoment zelf: hoe hebben je bieren gescoord?
Neutrale flessen en reglementen
Het insturen van bier moet in neutrale flessen gebeuren, zodat keurmeesters niet kunnen zien wie het bier gemaakt heeft. Meestal stuur je drie flesjes per ingezonden bier in. Het bier moet worden afgevuld in zogenaamde BNR-flessen (de Bruine Nederlandse Retourfles van 30 cl, dit is het type flessen dat voor pils wordt gebruikt). De kroonkurk moet zilver- of goudkleurig zijn en de vulhoogte tussen de 1 en de 4 cm. Op de flesjes plak je het etiket dat je van de wedstrijdcommissie hebt gekregen.
Wijzigingen in het reglement
In het verleden zijn er wijzigingen geweest in het reglement van het ONK. Zo is er een regel dat als een bier door meerdere mensen is gebrouwen, de namen van de brouwers vermeld moeten worden met een maximum van drie. Ook moeten alle ter keuring ingezonden bieren door de inzender(s) zelf vervaardigd zijn. Flessen dienen vrij te zijn van persoonlijke kenmerken en om herkenbaarheid vanwege uiterlijke kenmerken te voorkomen, dient het bier te worden ingezonden in de 30 cl standaard "eurofles" (BNR), afgesloten met een zilver- of goudkleurige kroonkurk. Wanneer een inzending niet voldoet aan het bepaalde in deze artikelen is de inzending automatisch uitgesloten van deelname aan de wedstrijd.
Discussie over het reglement
Er is discussie geweest over de regel dat bieren in BNR-flessen moeten worden ingezonden. Sommige bieren, zoals een "Brut" (Méthode Champagnoise), kunnen niet in een BNR-fles worden gebotteld. Dit zou betekenen dat dit type bieren niet meer kan deelnemen aan de wedstrijd. Het argument voor de BNR-fles is dat het voor de organisatie prettig is dat er allemaal dezelfde flessen zijn tijdens het inleveren, vervoer en de keuring. Echter, er is ook kritiek dat dit een beperking is voor bepaalde biertypen.
Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel
Andere bierbrouwwedstrijden
Naast het ONK zijn er ook andere bierbrouwwedstrijden in Nederland, zoals het Open Bergse Bierbrouw Kampioenschap (OBBK) en de Gilde Kampioenschappen Bierbrouwen (OCK). Het OBBK wordt georganiseerd door het Bergsche Bierbrouwersgilde in Bergen op Zoom. De Gilde Kampioenschappen Bierbrouwen (OCK) is speciaal voor hobbybrouwgildes, hoewel thuisbrouwers die geen lid zijn van een gilde ook mee mogen doen.
Tips voor deelname
Als je wilt meedoen aan een wedstrijd voor amateurbrouwers, geef je bij je (online) inschrijving aan welk(e) biertype(n) je gaat inzenden. Meestal is er een maximum, afhankelijk van het aantal beschikbare keurmeesters. Je brouwt je bier en stuurt het een aantal weken voor de wedstrijddag in (in feite is dat de uitslagendag). Het is aan te raden om neutrale flessen te gebruiken en het bier af te vullen in BNR-flessen met een zilver- of goudkleurige kroonkurk.
Keuze van biertype
Mijn advies is kijk eerst in de biertypegids welk bier je wil brouwen en ga dan pas aan de slag. Kijk waar de keurmeester op zal letten, welke kenmerken zijn belangrijk. Is de kleur in orde en hoe zit het met het begin SG? In klasse B zitten bij een wedstrijd traditioneel weinig bieren. Daar heb je dus minder concurrenten. De C en de D klasse zijn favoriet bij het ONK met vaak rond de 100 inzendingen. Kies ook voor een duidelijk type, een tripel is te algemeen. Natuurlijk kun je ook gaan voor de vrije klasse.
Wat levert meedoen aan een wedstrijd op?
Allereerst geeft het je een goede indicatie in hoeverre je de techniek van het brouwen onder de knie hebt. Maak je nog brouwfouten? Kun je brouwen volgens een biertype? Achteraf krijg je het keuringsrapport mee en dat biedt waardevolle informatie over waar nog verbetering mogelijk is. Daarnaast zijn er soms prijzen te winnen. En je kunt er erkenning mee verdienen in de hobbybrouwwereld. Vooral het ONK amateur bierbrouwen heeft een zeker aanzien.