De discussie over kledingvoorschriften in de sport, met name voor vrouwelijke atleten, is de laatste tijd steeds meer op de voorgrond getreden. Verschillende recente gebeurtenissen hebben de noodzaak aangetoond om bestaande regels te herzien en aan te passen aan de behoeften en het comfort van de sporters. Van het Noorse beachhandbalteam dat protesteerde tegen de verplichte bikinibroekjes tot de Duitse turnsters die kozen voor pakken met lange pijpen, de roep om verandering is luid en duidelijk.
Historische Context en Huidige Regels
Traditioneel gezien waren de kledingvoorschriften in veel sporten gericht op het minimaliseren van de bedekking van het lichaam, vooral bij vrouwen. In beachvolleybal betekende dit vaak het dragen van een bikini waarvan de top een strakzittende sportbeha is met een diepe opening bij de armen. Het broekje mocht niet meer dan tien centimeter aan beide kanten zijn. Voor mannen geldt een strakzittende tanktop en langere shorts 'die niet te baggy mogen zitten' en niet langer dan tien centimeter boven de knie mogen zijn.
Deze regels werden vaak gerechtvaardigd met het argument dat ze de prestaties zouden verbeteren of dat ze deel uitmaakten van de traditie van de sport. Echter, de laatste tijd is er steeds meer kritiek op deze voorschriften. Atleten en supporters hebben aangevoerd dat de regels seksistisch en vernederend zijn, en dat ze geen rekening houden met de behoeften en het comfort van de sporters.
De Noorse Beachhandbal Zaak: Een Katalysator voor Verandering
Een belangrijk moment in deze discussie was de actie van het Noorse beachhandbalteam tijdens het EK beachhandbal. Het Noorse beachhandbalteam besloot voor de wedstrijd om de bronzen medaille van het EK het 'gebruikelijke uniform', strakke bikinibroekjes, in te wisselen voor korte broeken. 'We dachten: nu gaan we het gewoon doen. Dan zullen we wel zien wat er gebeurt,' legde speelster Katinka Haltvik deze keuze uit.
De speelsters weigerden om in de gebruikelijke bikinibroekjes te spelen en kozen in plaats daarvan voor korte broeken, net zoals hun mannelijke collega's al jaren doen. Deze actie leidde tot een boete van 1500 euro per team, opgelegd door de Europese handbalbond (EHF) wegens ongepaste kleding. 'De tuchtcommissie heeft besloten een boete op te leggen van 150 euro per speelster, in totaal 1500 euro,' liet de European Handball Federation weten. De boete kwam niet onverwacht. De Noorse handbalbond had van te voren al aangegeven welke boete dan ook te zullen betalen. Haltvik legt uit dat het team met dit statement weg vrij hoopt te maken voor andere teams die zich ongemakkelijk voelen bij het uniform, maar zich geen boetes kunnen veroorloven. Ook liet speler Martine Welfler aan de New York Times weten: 'Ik zie niet in waarom wij niet in shorts kunnen spelen. Met zo veel body shaming deze dagen, zou je een beetje meer kleding moeten kunnen dragen wanneer je speelt.'
Lees ook: Regels beachvolleybal kleding dames
De reactie op de boete was overweldigend. Velen beschouwden de boete als een symbool van seksisme en bekrompenheid in de sportwereld. Pink zei trots te zijn op het team "dat protesteert tegen de heel seksistische regels omtrent hun uniform". Volgens de zangeres zou juist de Europese handbalbond beboet moeten worden wegens seksisme. Steun kwam er ook van het Franse team, dat de gang van zaken "oneerlijk" vond. "Boetes zouden geen onderdeel van deze discussie moeten zijn. Om verandering te creëren moeten landen samen staan en dat doen we nu", aldus bondscoach Valérie Nicolas tegen de pers.
Uiteindelijk leidde de controverse tot een herziening van de kledingvoorschriften in het beachhandbal. De dames mogen vanaf 1 januari 2022 eindelijk een korte broek in plaats van een bikinibroekje dragen. Ook de lengte van de top is aangepast. Abid Raja, de voormalig Noorse minister van Cultuur en Gelijkheid, is nog niet echt enthousiast over de nieuwe dresscode. “Ik ben blij dat de Internationale Handbalfederatie heeft geluisterd naar de brede kritiek, zowel van de sport zelf als van buitenstaanders zoals de Noordse ministers van Sport, en heeft besloten de kledingvereisten voor strandhandbalspelers te veranderen. Ik snap de kritiek enerzijds, maar aan de andere kant zie ik de verandering van de dresscode als een stap in de juiste richting.
De Duitse Turnsters: Comfort en Keuzevrijheid
Naast de beachhandbal kwestie, is er ook een discussie gaande in de turnwereld over de kledingvoorschriften. Traditioneel dragen turnsters korte, hoog opgesneden pakjes tijdens wedstrijden. Echter, sommige turnsters voelen zich hier ongemakkelijk bij, vooral tijdens de puberteit. "Als kind vond ik de pakjes niet zo erg, maar toen ik in de puberteit kwam begon ik het wel ongemakkelijk te vinden. Je voelt je soms heel naakt", lichtte turnster Sarah Voss haar keuze toe.
De Duitse turnsters besloten om hier verandering in te brengen. Tijdens het EK in Bazel en de Olympische Spelen in Tokio droegen ze pakken met lange pijpen. Een pak dat de benen bedekt is inmiddels toegestaan in het turnen, maar werd tot dusver nauwelijks gedragen bij wedstrijden. Dat verandert nu, mede door de Duitse ploeg. Maar ook in Nederland werden er eerder al stappen gezet. Zo droegen de Nederlandse turnvrouwen dit voorjaar allemaal een broek tijdens een oefenwedstrijd in Heerenveen.
Deze keuze werd gezien als een statement tegen de seksistische normen in de sport, en als een manier om het comfort en de keuzevrijheid van de turnsters te bevorderen.
Lees ook: Verbeter Je Beachvolleybal Spel: Tactieken
De Rol van Organisaties en Individuen
De discussie over kledingvoorschriften in de sport heeft geleid tot een grotere bewustwording van de kwestie en tot een grotere bereidheid om verandering te bewerkstelligen. Verschillende organisaties en individuen hebben een belangrijke rol gespeeld in dit proces.
- De Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie (KNGU) heeft de kledingvoorschriften al versoepeld, waardoor turnsters een broekje over hun gympakje mogen dragen. In 2018 werden bij de KNGU de kledingvoorschriften al versoepeld. "Je hoeft bij ons niet meer alleen een gympakje aan, een broekje eroverheen mag ook. Dit is een heel belangrijk onderwerp en gaat over de elementen waarmee je een sportcultuur kunt veranderen", zegt de woordvoerder.
- De internationale basketbalbond Fiba heeft in 2017 de kledingvoorschriften veranderd zodat vrouwelijke spelers met een hoofddoek kunnen basketballen. In Tokio is nu voor het eerst een hoofddoek-dragende scheidsrechter te zien bij het 3x3-basketbal. De Egyptische Sarah Gamal zegt dat ze in haar carrière als scheidsrechter nooit commentaar heeft gekregen op haar hoofddoek. "Vanaf het begin van mijn carrière als scheidsrechter heb ik geen enkel negatief commentaar gekregen of ben ik tegen obstakels aangelopen.
- Sporters zelf, zoals de Noorse beachhandbalsters en de Duitse turnsters, hebben hun stem laten horen en hebben de discussie aangezwengeld.
- Bekende personen zoals Pink hebben hun steun betuigd en hebben bijgedragen aan de bewustwording van de kwestie.
Bredere Voorbeelden van Verzet tegen Bekrompen Kledingvoorschriften
De Noorse beachhandbalsters en de Duitse turnsters staan niet alleen in hun verzet tegen bekrompen kledingvoorschriften. Zo deelde Paralympisch atlete Olivia Breen een paar dagen geleden in een tweet geschokt te zijn nadat haar werd verteld dat haar sprintshorts juist 'ongepast' waren. Dit terwijl ze het type broekje al jarenlang draagt en die speciaal ontworpen is voor wedstrijden. Breen liet dan ook weten de shorts tijdens de Paralympische Spelen in Tokio te blijven dragen, maar vraagt zich af of een mannelijke deelnemer op dezelfde manier zou worden bekritiseerd. Dat Breen juist shorts wil dragen die korter zijn dan het reglement voorschrijft, benadrukt het probleem: dit gaat niet om sporters die niet kunnen dragen waar ze zin in hebben, omdat ze het leuk vinden, dit gaat om sporters die niet zelf mogen beslissen wat het best werkt voor hun lijf en dus voor hun prestaties. Zo zei Julia Sude, een van de Duitse beachvolleybalsters die het WK in Qatar in februari boycotte na een bikini-verbod: 'Het gaat er niet om of we veel of weinig kleding aanhebben. Het gaat erom dat we ons werk niet kunnen doen in onze werkkleding.' Na het protest werden de kledingvoorschriften weer aangepast.
De uitspraak van Portengen doet denken aan Serena Williams, die te maken kreeg met een soortgelijk akkefietje tijdens tennistoernooi Roland Garros in 2018. De tennisster werd op de vingers getikt na het dragen van een catsuit, omdat het pak volgens de Franse baas van de tennisbond, Bernard Giudicelli, niet zou getuigen van respect voor de sport. Dat het ging om een form-fitting compressiepak dat Williams droeg om bloedstolling tijdens de wedstrijd te voorkomen (ze speelde - en won - de wedstrijd niet lang na haar bevalling) en niet om te provoceren, werd niet relevant gevonden.
De Bredere Context: Seksuele Objectificatie en Racisme
De discussie over kledingvoorschriften in de sport moet worden gezien in een bredere context van seksuele objectificatie en racisme. In veel sporten worden vrouwen nog steeds beoordeeld op hun uiterlijk in plaats van op hun prestaties. Daarnaast zijn er ook voorbeelden van racisme in de sportkledingvoorschriften. Zo werd een speciaal voor afrohaar ontworpen badmuts niet toegestaan tijdens de Olympische Spelen, omdat het niet zou aansluiten bij de 'natuurlijke vorm' van het hoofd. Volgens de internationale zwemfederatie en het IOC zou de badmuts niet aansluiten bij de 'natuurlijke vorm' van het hoofd. "Het weigeren van de Soul Cap met de bijbehorende uitleg is niets anders dan onwetendheid en racisme", zei een van de ondertekenaars van de brief, Samira Rafaela (D66) tegen NRC.
Lees ook: Toernooi en Activiteiten in Breda
tags: #beachvolleybal #regels #kleding