Basketbal, een sport die door velen in Nederland wordt beoefend, staat bekend om zijn dynamische en explosieve karakter. Hoewel het officieel geen contactsport is, komt lichamelijk contact tijdens wedstrijden regelmatig voor. Dit, in combinatie met de snelheid, sprongkracht en duelkracht die vereist zijn, maakt basketballers vatbaar voor blessures. Vingerblessures zijn een veelvoorkomend probleem bij basketbal, vaak als gevolg van contact met de bal. Dit artikel bespreekt de verschillende soorten vingerblessures die kunnen optreden bij basketbal, met speciale aandacht voor de malletvinger en de vinger uit de kom (luxatie), hun oorzaken, behandelingen en preventieve maatregelen.
Veelvoorkomende Basketbalblessures
De meest voorkomende blessures bij basketbal zijn enkelblessures, gevolgd door knieblessures. Vingerblessures, evenals boven- en onderbeenblessures, komen ook regelmatig voor.
- Enkelblessures: Een veel voorkomende blessure is de enkelverstuiking, die ontstaat door een verkeerde landing waarbij de voet naar buiten draait. Dit kan leiden tot beschadiging van kapsel, banden en zenuwweefsel aan de buitenkant van de voet.
- Knieblessures: De knie is een blessuregevoelig gewricht bij basketbal. Verdraaiingen kunnen leiden tot beschadiging van (kruis)banden en meniscusweefsel.
- Vingerblessures: Vingers raken regelmatig geblesseerd door contact met de bal. Hierdoor kunnen de bandjes rond de gewrichten beschadigd raken, de vinger breken en/of uit de kom schieten (luxeren).
- Duimblessures: Acute duimblessures ontstaan meestal door een val of botsing, wat resulteert in een verrekking of het ‘naar achteren klappen’ van de duim.
Malletvinger: Symptomen, Oorzaken en Behandeling
Een specifieke vingerblessure die vaak voorkomt bij basketbal is de malletvinger.
Symptomen en Oorzaken
Bij een malletvinger is het niet mogelijk om het topje van de vinger te strekken. De pees die naar het vingertopje loopt, is afgescheurd. Het topje van de vinger blijft gebogen staan, waardoor de vinger een beetje op een hamertje lijkt. Meestal is er weinig pijn, maar de vingertop kan wel dik worden. Een malletvinger ontstaat wanneer de vingertop met kracht gebogen wordt, bijvoorbeeld door een harde stoot. De pees die aan het bovenste vingerkootje vastzit, scheurt dan af. Soms breekt ook het stukje bot af waar de pees aan vastzit. Dit gebeurt vaak tijdens sporten, zoals basketbal, wanneer een bal hard op de gestrekte vinger komt.
Diagnose en Behandeling
De huisarts zal de vinger bekijken en onderzoeken. Een röntgenfoto is nodig om te controleren of er ook een stukje bot is afgebroken en hoe groot dit stukje bot is. Een malletvinger geneest nooit vanzelf. Zonder behandeling blijft het vingertopje krom staan. De standaardbehandeling bestaat uit het dragen van een spalk die de vinger recht houdt. Hierdoor kan de pees of het bot weer aan elkaar groeien. Het is cruciaal om de vinger de eerste weken niet te buigen, omdat de pees anders weer kan scheuren of het bot weer kan breken. Wel moet de spalk om de dag worden afgedaan om de vinger en de spalk schoon te maken, waarbij de vinger recht moet blijven. De huisarts zal een controleafspraak maken na 6 tot 8 weken. Als de vinger dan gestrekt kan worden, mogen er voorzichtig oefeningen worden gedaan. De spalk moet echter nog wel 2 weken dag en nacht gedragen worden, behalve tijdens het oefenen. Als de vinger niet gestrekt kan worden, moet de spalk nog 4 weken dag en nacht gedragen worden, waarna de huisarts opnieuw beoordeelt of er geoefend kan worden. Uiteindelijk wordt de spalk nog 2 tot 4 weken gedragen, alleen 's nachts en tijdens activiteiten waarbij de vinger hard gestoten kan worden, zoals sporten. Als een groot stuk bot van het vingerkootje is afgebroken, is een operatie nodig. De huisarts zal de patiënt hiervoor naar het ziekenhuis verwijzen. Pijnstillers kunnen worden gebruikt om de pijn te verlichten, maar er zijn geen medicijnen die een malletvinger sneller laten genezen.
Lees ook: Basketbal taart versieren
Mogelijke Complicaties
Zonder behandeling blijft het vingertopje krom staan. Na behandeling met een spalk en een periode van voorzichtig oefenen, kan de vinger meestal weer normaal gebruikt worden. Soms gaat de vingertop toch weer krom staan. Als hier niets aan gedaan wordt, blijft de vinger zo staan. Als dit hinderlijk is, kan een operatie helpen. Hiervoor kan de huisarts de patiënt naar een chirurg verwijzen. Als het niet hinderlijk is, kan het zo gelaten worden, maar er bestaat een kans dat ook de rest van de vinger krom wordt, in de vorm van een 'zwanenhals'. Dit kan de beweging van de vinger beperken en leiden tot problemen bij dagelijkse activiteiten, evenals een verhoogd risico op artrose in de vinger.
Vinger uit de Kom (Luxatie): Oorzaken, Symptomen en Behandeling
Een andere veelvoorkomende vingerblessure bij basketbal is een vinger die uit de kom schiet, ook wel een vingerluxatie genoemd. Dit gebeurt vaak wanneer een bal met kracht tegen de vinger wordt gegooid, waardoor deze naar achteren klapt.
Oorzaken en Symptomen
Een vingerluxatie treedt op wanneer een vingerkootje uit het gewricht schiet, meestal als gevolg van een overmatige of herhaalde belasting. Dit kan gebeuren door een directe klap op de vinger of wanneer de vinger krachtig in de verkeerde richting wordt gedwongen. Bij een vingerluxatie ervaart men vaak plotselinge intense vingerpijn op het moment van het incident, vaak gepaard gaand met een zichtbare vervorming van het gewricht. Soms is er een hoorbare 'pop' of scheuring waarneembaar. Na het terugzetten van de vinger in de kom (relocatie) kan er een zeurende pijn en stijfheid aanwezig blijven. Een blauwverkleuring kan pas na enkele dagen optreden. De pijn kan toenemen tijdens of na activiteiten zoals het opendraaien van potjes, openen van deuren, schrijven, typen, grijpen en huishoudelijke activiteiten. Er kan ook zwakte en een instabiel gevoel in het gewricht aanwezig zijn.
Diagnose en Behandeling
De diagnose van een vingerluxatie wordt gesteld door een fysiotherapeut of arts. Om een breuk uit te sluiten, kan een röntgenfoto worden gemaakt. Vervolgens wordt het vingerkootje terug in zijn positie geplaatst (relocatie). Het is belangrijk om dit niet zelf te doen, omdat een verkeerde relocatie kan leiden tot schade aan zenuwen, botten, ligamenten en kraakbeen. Een vingerluxatie is een ernstig vingerletsel en moet serieus genomen worden. Veel zorgverleners zijn van mening dat het gewricht vanzelf herstelt nadat de botstukken terug in de kom zijn gebracht, maar dit is niet altijd het geval. Een vingerluxatie geeft een groot risico op blijvende gewrichtsstijfheid die moeilijk te corrigeren is. De meeste personen met een vinger uit de kom genezen goed met adequate fysiotherapie. Het behandelsucces is grotendeels afhankelijk van de samenwerking tussen cliënt en fysiotherapeut. In de eerste fase na het incident is het verstandig om veel te koelen om de zwelling onder controle te houden. Ook wanneer de vinger pijnlijker en geïrriteerd raakt later in het revalidatieproces is koelen aangewezen. De behandeling van een vingerluxatie bestaat in de beginperiode uit immobilisatie. De vinger moet een aantal weken in een spalk, zodat het beschadigde bindweefsel kan helen. Na de immobilisatie periode zullen de oefeningen worden opgebouwd met als doel pijnvrije volledige flexibiliteit en optimale stabiliteit van het gewricht. Uiteindelijk moet de cliënt zijn dagelijkse activiteiten kunnen uitvoeren zonder een toename van klachten. De meeste personen met een vingerluxatie herstellen goed tijdens de revalidatie en kunnen de vinger optimaal gebruiken in het dagelijks leven. Dit herstelproces kan weken tot maanden duren. De uitkomst van het revalidatieproces is afhankelijk van de ernst van het letsel en in welke mate het bindweefsel is beschadigd. Personen met een ernstige luxatie kunnen op langer termijn klachten hebben van pijn, stijfheid, zwelling of instabiliteit van de betreffende vinger. Is er regelmatig sprake van een her-luxatie of is er schade aan de botten of een pees, dan kan chirurgische interventie nodig zijn.
Revalidatie en Hulpmiddelen
Naast fysiotherapie kunnen verschillende hulpmiddelen worden ingezet om het herstel te bevorderen:
Lees ook: Specificaties Wilson Basketbal Maat 6
- Vingerbraces: Een vingerbrace kan helpen bij de revalidatie van een vingerblessure, omdat het gewricht vaak instabiel aanvoelt. Een brace geeft stevigheid aan de vinger, waardoor de kans kleiner wordt dat de blessure erger wordt. Ook zal een brace zorgen voor een snellere bloedsomloop in de vinger, wat het herstel bevordert.
- VariGrip Therapie: De VariGrip is een krachttrainer waarmee de kracht over de vingers verdeeld kan worden, zodat geen vinger overbelast raakt. Dit maakt het gewricht sterker en zorgt voor een veilig herstel.
- Kinesiologie Tape: Tmax Kinesiotape kan goede ondersteuning bieden aan de vinger en de vingerblessure sneller laten genezen. De tape is gemaakt van katoen, wat zorgt voor een goede bloedcirculatie. Wanneer de tape op de goede plaats geplakt wordt, zal de zwelling en pijn afnemen.
Oefeningen voor een Vingerblessure
Handtherapie is erg belangrijk bij een vinger uit de kom of een gebroken vinger. De therapeut schrijft oefeningen voor om de spieren fit te houden en te versterken. Let op dat de vinger niet overbelast wordt tijdens de oefeningen, omdat dit het herstelproces kan vertragen.
Algemene Preventie van Basketbalblessures
Naast specifieke maatregelen voor vingerblessures, zijn er algemene preventieve maatregelen die basketballers kunnen nemen om blessures te voorkomen:
- Braces: Het dragen van braces kan helpen om blessures te voorkomen, omdat ze het lichaamsdeel stabiliseren en beschermen tegen verzwikking, verdraaiing en overbelasting. Een enkelbrace of push sports kniebrace kan herhaling van blessures voorkomen.
- Warming-up en Cooling-down: Een goede warming-up en cooling-down zijn essentieel om de bloedsomloop op gang te brengen en de spieren warm te maken.
- Juiste Schoenen en Kleding: Het dragen van de juiste schoenen en kleding biedt draagcomfort, stabiliteit, schokdemping en grip.
- Krachttraining en Stabiliteitsoefeningen: Gerichte krachttraining voor de quadriceps, hamstrings en kuitspieren ondersteunt de knieën tijdens snelle sprints en het afremmen. Core stability is belangrijk voor balans bij sprongen en duels, terwijl enkels baat hebben bij proprioceptietraining en stabiliserende oefeningen.
Lees ook: Marijkesingel Barendrecht basketbal