In het voetbal spelen elf spelers per team een wedstrijd, elk met zijn eigen positie en verantwoordelijkheden. Teams kunnen in verschillende systemen spelen, wat resulteert in diverse taken per positie. Dit artikel belicht de verschillende posities in het voetbal, van keeper tot spits, en hun specifieke rollen op het veld.
Het belang van verschillende posities
Vaak hebben spelers al vanaf jonge leeftijd een voorkeur voor een bepaalde positie. Om spelers volledig te ontwikkelen, is het belangrijk dat ze tijdens trainingen en wedstrijden op verschillende posities spelen, inclusief de keeper. Door te rouleren leren spelers de vereisten van andere posities en hoe ze in verschillende situaties moeten handelen. Ze ervaren bijvoorbeeld hoe het is om meer tegenstanders om zich heen te hebben, dichter bij het doel te zijn en rekening te houden met de zijlijn. Deze ervaringen leiden tot betere voetballers, meer plezier en meer begrip binnen het team, omdat iedereen weet wat er van de ander wordt verwacht. Bovendien ontdekken spelers door op verschillende posities te spelen welke positie het beste bij hen past.
De Keeper
De keeper is een unieke positie in het voetbal, niet te vergelijken met andere posities. Het belangrijkste verschil is dat de keeper als enige de bal met zijn handen mag pakken. De primaire taak is het tegenhouden van schoten op doel. Naast hand-oogcoördinatie zijn er andere belangrijke aspecten voor een keeper.
De Verdedigers
De taak van de verdediger is voorkomen dat de bal in het doel terechtkomt. De eerste taak is het uitschakelen van de tegenstander, snel zijn en zorgen voor een goede opbouw achterin het veld. Afhankelijk van het spelsysteem zijn er meerdere verdedigers, zoals in een 3-4-3 of 4-4-2 opstelling. Verdedigers hebben elk hun eigen zone of verdedigen man op man. Binnen de verdediging onderscheiden we centrale verdedigers, rechtsback en linksback.
Centrale Verdedigers
Centrale verdedigers staan in het midden van de verdediging. Bij een 4-4-2 opstelling staat de linker centrale verdediger (LCV) aan de linkerkant en de rechter centrale verdediger (RCV) aan de rechterkant. De centrale verdedigers kunnen ook worden aangeduid als laatste man en voorstopper. De voorstopper is meestal de mandekker en moet de spits onschadelijk maken, terwijl de laatste man meer vrijheid heeft en betrokken kan zijn bij de opbouw van een aanval. Cruciaal voor een centrale verdediger is om het gevaar te voorkomen voordat het ontstaat. De centrale verdedigers zijn als het ware het laatste slot op de deur voor de keeper. Worden deze speler uitgespeeld, dan ligt vaak de weg naar het doel open. Daarnaast spelen de centrale verdedigers een belangrijke rol in de opbouw.
Lees ook: Compleet Overzicht EK Voetbal Kampioenen
Rechtsback / Rechtsachter
De rechtsback staat rechts van het doel in de verdediging. Elke voetballer wil wel aanvallen. Dus zul je eerst moeten zorgen dat jouw tegenstander niet gevaarlijk is. Dat klinkt makkelijk, maar dat is het eigenlijk niet. Want een rechtsback staat bijna altijd tegenover een linksbuiten en dat zijn, zoals je weet, heel goede voetballers. Zij kunnen dribbelen, zijn snel en kunnen goed passeren. Vaak moet je in je eentje tegen de linksbuiten spelen zodat hij wordt tegengehouden. Een hele belangrijke en ook een hele leuke positie is dit.
Linksback / Linksachter
De linksback staat links van het doel in de verdediging. Best vreemd, maar vaak zijn de beste linksbacks ter wereld vroeger aanvallers geweest. Kijk maar naar Giovanni van Bronckhorst (die speelt bij Feyenoord) of Roberto Carlos (hij speelde jarenlang bij Real Madrid). De positie van vleugelverdediger is best moeilijk, omdat de tegenstander vaak snelle trucjes doet om langs te komen.
De Middenvelders
De middenvelders hebben een belangrijke, centrale positie op het veld. Afhankelijk van zijn positie moet een middenvelder meer verdedigen of aanvallen. Om deze taken goed te kunnen uitvoeren, heeft de middenvelder inzicht en overzicht nodig en moet hij of zij een groot loopvermogen hebben. Daarnaast is het een voordeel als hij of zij tweebenig is. Afhankelijk van de tactiek worden er een aantal middenvelders opgesteld. Meestal maken we onderscheid tussen de linkshalf, centrale middenvelder (ook wel mid-mid genoemd) en rechtshalf. Afhankelijk van hun taak spelen ze meer verdedigend of aanvallend. Een middenvelder is een speler op de posities tussen de verdediging en de aanval in. Daarmee is hij als het ware de verbinding tussen deze twee linies. Dat betekent ook dat deze spelers zowel in het verdedigen als in het aanvallen bedreven moeten zijn. Denk daarbij bijvoorbeeld aan Frenkie de Jong. Zijn spel kenmerkt zich door dribbels als hij in balbezit is, maar ook verdedigend is hij van waarde met zijn tackles. Een middenvelder moet dus veel verschillende vaardigheden beheersen. In het hedendaagse voetbal verdedigen teams steeds meer vanuit de zone. Dat betekent dat de middenvelder, tijdens het verdedigen, mee moet bewegen met de bal. Daarbij gebruikt hij de positie van de bal, de positie van zijn medespelers en tot slot de positie van de tegenstanders als referenties. Tijdens het aanvallen is de afstemming tussen de middenvelders onderling en de aanvallers van groot belang. Wanneer de een naar de bal toe beweegt, sprint de ander juist in de diepte. Op die manier wordt de tegenstander continu voor keuzes gezet.
Linkshalf
De linkshalf beloopt vaak de hele linkerkant van het veld kijkend naar het doel van de tegenstander. De linkshalf staat aan de linkerkant van het middenveld. Als de tegenstander aan gaat vallen moet je proberen om de bal zo snel mogelijk af te pakken. Je helpt dan de verdedigers.
Centrale Middenvelder
De centrale middenvelder of mid-mid staat in het midden van het veld, in een aanvallende rol vlak achter de spits en bij een verdedigende / opbouwende rol vlak voor de verdediging. In het voetbal staat nummer 10 vaak voor de spelmaker van het elftal en deze speler heeft vaak veel creativiteit en een drive naar voren. De centrale middenvelder moet het spel goed verdelen. Hij helpt iedereen zodat de spelers weten wat ze moeten doen. Een bekende centrale middenvelder was Zinedine Zidane.
Lees ook: De Geschiedenis van het WK Voetbal
Rechtshalf
De rechtshalf beloopt vaak de hele rechterkant van het veld kijkend naar het doel van de tegenstander. De rechtshalf, ook wel rechtermiddenvelder genoemd, speelt aan de rechterkant van het middenveld. Een middenvelder hoeft niet altijd heel snel te zijn, maar moet wel goed kijken wanneer hij de bal goed naar voren kan spelen.
De Aanvallers
De aanvaller heeft verschillende doelen, maar het belangrijkste doel is: scoren. Hiervoor moet hij of zij snel zijn, een goede balaanname hebben en een nauwkeurige pass en schot in de benen hebben. Daarnaast moet hij of zij lef tonen en niet bang zijn voor de tegenstanders (en de kritiek van het publiek). Afhankelijk van de tactiek worden er twee of drie aanvallers opgesteld. Bij een 4-3-3 opstelling is er één spits en staan er twee buitenspelers op het veld. Bij een 4-4-2 opstelling zijn er twee spitsen die allebei vanuit een andere zone spelen. De aanvallers werken nauw samen met de middenvelders.
Buitenspelers
Buitenspelers zijn multifunctionele spelers die zorgen voor de perfecte voorzet en ook kunnen scoren. De linksbuiten gaat links in de aanval, de rechtsbuiten gaat rechts in de aanval. Buitenspelers zijn spelers die veelal tot de verbeelding spreken. Ze vallen onder meer op door hun individuele actie. Daarmee zijn ze in staat om tegenstanders voorbij te spelen, waardoor er elders op het veld ruimte ontstaat. Met deze vaardigheid kunnen ze in staat zijn om wedstrijden te beslissen. Maar met alleen een individuele actie ben je er als buitenspeler niet. In het hedendaagse voetbal zijn er ook andere kwaliteiten die belangrijk zijn voor deze positie. Voorwaarden creëren is van groot belang. Een buitenspeler moet ervoor zorgen dat door een gerichte loopactie het team kan doorvoetballen. Dan moeten natuurlijk in dat geval ook de 6, 8 en 10 op het goede moment eronder komen zodat de buitenspeler voldoende afspeelmogelijkheden heb én moet de back over de buitenspeler heen gaan voor nog een extra afspeeloptie.
Rechtsbuiten
Een rechtsbuiten speelt altijd voorin. De spits staat naast de rechtsbuiten en achter hem staat een middenvelder. Wat de rechtsbuiten doet is goede ballen voorzetten voor de spits zodat hij kan scoren.
Linksbuiten
Als je linksbuiten bent, speel je vaak heel mooi. Spelers op deze positie vinden mooie acties soms mooier dan scoren. Meestal voetballen ze grotendeels met hun linkerbeen. Ze kunnen de tegenstander opzoeken, een mooie actie maken, de tegenstander heel snel passeren en een goede voorzet geven op de spits. Arjan Robben is ook een linksbuiten. Hij kan ook allemaal trucjes uithalen om de tegenstander voorbij te gaan!
Lees ook: Extreme weersomstandigheden en corona stoppen KNVB
Spits
De spits staat op een centrale positie en gaat in het midden in de aanval. De spits werkt samen met de buitenspelers. Bij een 4-4-2 opstelling staan er twee spitsen waarbij er 1 wat meer in de linkerzone speelt en de andere in de rechterzone. Eigenlijk willen we allemaal wel stiekem een spits zijn! Dan mag je leuke acties maken en dan scoren. Spitsen kunnen speciale dingen doen waarmee ze verdedigers voorbij lopen. Ze doen dan mooie trucjes en maken mooie doelpunten. Maar dat kunnen ze niet alleen. In het voetbal is de positie van de spits de speler die in het midden van de aanval staat. Doordat hij in de as van het veld staat én dat hij onderdeel is van de voorste linie, bevindt hij zich vaak het dichtst bij het doel van de tegenstander. Daardoor zal hij het vaakst in scoringspositie komen. Het maken van doelpunten is dus ook een belangrijk taak van een spits. Echter, het maken van doelpunten is slechts een onderdeel. Een spits speelt ook een belangrijke rol in de opbouw. Tijdens het opbouwen is het maken van contact belangrijk. Contact met de medespelers, maar ook met de tegenstander. Tijdens het opbouwen, probeert een spits tussen of net achter de beide centrale verdedigers op te stellen en zich eigenlijk wat te verstoppen. Want door net achter de verdedigers te gaan staan, kunnen ze de spits niet goed zien. Vaak hebben centrale verdedigers daar moeite mee.
Rugnummers en Posities
Rugnummers zijn in het voetbal erg belangrijk ter identificatie voor toeschouwers en scheidsrechters. Vroeger waren de rugnummers 1 t/m 11 standaard, maar tegenwoordig kiezen spelers rugnummers om uiteenlopende redenen. Voor sommige spelers zijn de rugnummers bijna onderdeel van hun identiteit. Zo denkt iedereen bij nummer 14 aan Johan Cruijff. Cristiano Ronaldo staat bekend als CR7, een combinatie van zijn voorletters en zijn vaste rugnummer. Nummer 7 is bij Manchester United een nummer met een bepaalde geschiedenis. Grote spelers geven een (nieuwe) betekenis aan een nummer. Zo zorgde Zinedine Zidane in zijn tijd bij Juve dat het nummer 21 populair werd. Nummer 23 werd populair gemaakt door de legendarische basketballer Michael Jordan, waarna spelers als Rafael van der Vaart dat deden binnen het voetbal.
Niet in alle landen hebben nummers dezelfde traditionele volgorde. In Engeland speelt de nummer 3 bijvoorbeeld als linksback, de 4 speelt als verdedigende middenvelder, en de 6 centraal als centrale verdediger. Onderstaand overzicht kan worden gezien als de standaard en traditionele nummers bij de opstellingen. In het profvoetbal wordt hier veel van afgeweken. Bij de jeugd zal dit nog in veel gevallen kloppen.
Rugnummers bij het 4-3-3 systeem:
- Nummer 1 - Keeper
- Nummer 2 - Rechtsback
- Nummer 3 - Centrale Verdediger
- Nummer 4 - Centrale Verdediger
- Nummer 5 - Linksback
- Nummer 6 - Rechtshalf
- Nummer 7 - Rechtsbuiten
- Nummer 8 - Linkshalf
- Nummer 9 - Spits
- Nummer 10 - (Aanvallende) Middenvelder
- Nummer 11 - Linksbuiten
Rugnummers bij het 4-4-2 systeem:
- Nummer 1 - Keeper
- Nummer 2 - Rechtsback
- Nummer 3 - Centrale Verdediger
- Nummer 4 - Centrale Verdediger
- Nummer 5 - Linksback
- Nummer 6 - (Verdedigende) Middenvelder
- Nummer 7 - Rechtshalf
- Nummer 8 - Linkshalf
- Nummer 9 - Spits
- Nummer 10 - (Aanvallende) Middenvelder
- Nummer 11 - Spits
Rugnummers bij het 3-5-2 systeem:
- Nummer 1 - Keeper
- Nummer 2 - Verdediger
- Nummer 3 - Verdediger
- Nummer 4 - Verdediger
- Nummer 5 - Wingback
- Nummer 6 - (Verdedigende) Middenvelder
- Nummer 7 - Wingback
- Nummer 8 - Middenvelder
- Nummer 9 - Spits
- Nummer 10 - (Aanvallende) Middenvelder
- Nummer 11 - Spits