Algemeen Handelsblad Cricket Archief 1942: Een Momentopname van Sport in Oorlogstijd

Dit artikel duikt in de archieven van het Algemeen Handelsblad uit 1942 om een blik te werpen op de cricketwereld in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Naast wedstrijdresultaten wordt ook gekeken naar de bredere context van de sport in die tijd, inclusief de politieke invloed en de sociale betekenis van cricket.

Cricketuitslagen in 1942: Een Overzicht

Het Algemeen Handelsblad publiceerde regelmatig de uitslagen van cricketwedstrijden. Hieronder volgt een overzicht van de resultaten van de wedstrijden die op een specifieke dag werden gespeeld, zoals vermeld in het archief:

Eerste Klasse

• A.C.C. - V.R.A.: Gewonnen door A.C.C. met 98 runs. V.R.A. 59 (Sanders jr. 5 voor 25, Lungen 3 voor 17); A.C.C. 157 voor 9 gesloten (W. van Weelde 64 n. u.). Klink bowlde 6 voor 40. V.R.A. nog 93 voor 5 gestopt.
• P.W. - H.C.C. I: Gewonnen door P.W. met 3 runs op de eerste innings en nog 5 wickets in handen. H.C.C. 155 (Leeftink 5 voor 36). P.W. 158 voor 5 (Visser 47) gestopt.
• V.V.V. - V.O.C.: Gewonnen door V.V.V. met 38 runs. V.O.C. 95. (Konert 38). Van Wermeskerken bowlde 6 voor 26; V.V.V. 133 voor 7 gestopt. (Alders 46).
• Haarlem - Rood en Wit: Gewonnen door Haarlem met 7 runs. Haarlem 140 (H. Boeree 68), L. J. Sodderland bowlde 4 voor 52. Rood en Wit 133 (v. Baasbank 38).
• Hermes D.V.S. - Excelsior: Gewonnen door Hermes D.V.S. met innings en 26 runs. Hermes D.V.S. 225 voor 4 gesloten (H. Stalik 83, J. Offenman 58); Excelsior 81 (J. Scfaeffer 6 voor 45) en 118 (J. Oosterholt 71), A. Molenaar bowlde 5 voor 34.
• H.C.C. II - H.B.S.: Gewonnen door H.B.S. met 46 runs. H.B.S. 109 (Laboyrie 4 voor 27); H.C.C. II 63. (Wunden 6 voor 34, v. d. Vegt 4 voor 18).

Tweede Klasse

• Kampong - Quick (H.): Gewonnen door Quick met 5 runs en 3 wickets in handen. Kampong 116 Quick 121 voor 7.
• S.C.H.C. - H.C.C. III: Gewonnen door S.C.H.C. met 5 runs en 4 wickets in handen. HC.C. III 111 (mr. P. Labouchère 7 voor 42); S.C.H.C. 116 voor 6.
• Rood en Wit II - C.V.H.: Gewonnen door Rood en Wit met 47 runs en Rood en Wit II 108 (G. Zeeuwe 6 voor 40); C.V.H. 61 (Meeuwenoord 7 voor 12); R. en W. tweede innings 73 (Roodt 5 voor 11); C.V.H. tweede innings 103 voor 8, tijd verstreken.
• L.C.C. - Sparta: Gewonnen door L.C.C. met 35 runs. Sparta 81 (Harmsen 6 voor 20); L.C.C. 116 (Wenzeker 5 voor 40).
• A.C.C. II - U.V.V.: Gewonnen door A.C.C. II met 32 runs. A.C.C. 108, U.V.V. 76.
• V.R.A. II - Hercules: Gewonnen door Hercules met 32 runs. Hercules 77, V.R.A. 45, Hercules 69. V.R.A. 80 voor 8. Tijd verstreken.
• R.I.O. - V.V.V. II: Gewonnen door R.I.O. met 47 runs. R.I.O. 108, V.V.V. 61.
• V.O.C. II - V.C.C.: Gewonnen door V.O.C. II met 63 runs. V.O.C. 191 (Van Vledder 84); V.C.C. 128 (van Thuyl 57).
• Quick (H.) II - Hermes D.V.S. II: Gewonnen door H.D.V.S. met 77 runs. Quick 20 (Engerink 4 voor 10, v. Geerenstein 6 voor 10). H.D.V.S. 97. Quick nog 73 voor 7 gestopt.

Derde Klasse

• Quick (N) II - Ajax (A.): Gewonnen door Quick met 4 runs. Ajax 60; Quick 64. Ajax tweede innings 95 voor 8 gesloten. Quick (met twee uur speeltijd voor den boeg) 98 voor 8. Tijd.
• C.V.H. II - Kampong II: Gewonnen door Kampong met 44 runs. Kampong 80 (Eelmao 7 voor 24); C.V.H. II 45 (Dambrink 5 voor 26).
• Hilversum - A.C.C. III: Gewonnen door Hilversum met 19 runs. Hilversum 99. A.C.C. III 80.
• V.R.A. III - S.C.H.C. II: Gewonnen door V.R.A met 128 runs. V.R.A. 153; S.C.H 25 en 47 voor 3. Gestopt.
• H.B.S. II - Hermes D.V.S. III: Gewonnen door H.B.8. met 18 runs. Hermes D.V.S. 77, H.B.S. 95. Daarna nog Hermes D.V.S. 60 voor 8. Gestopt.
• H.C.C. IV - Xerxes: Gewonnen door Xerxes met tonings en 47 runs. H.C.C. 45 en 22. Xerxes 114.
• V.U.C. - L.M.C.C.: Gewonnen door V.U.C. met 5 runs en nog 4 wickets in handen. L.M.C.C. 180; V.U.C. 185 voor 6. Gestopt.

Vierde Klasse

• L.M.C.C. II - Quick (H) III: Gewonnen door Quick met 6 wickets. LM.C.C. 44 en 97; Quick 112 en 34 voor 5.
• Sparta II - N.L.C.C.: Gewonnen door Sparta mei 48 runs. Sipsurta 116; N.L. C C. 67.
• V.C.C. II - V.U.C. II: Gewonnen door V.C.C. met 14 runs. V.U.C. 81; V.C.C. 95. Daarna nog V.U.C. 80 voor 6.

De Opkomst van Cricket in Nederland

Cricket vond zijn oorsprong in Engeland, waar de sport zich ontwikkelde als een belangrijke vorm van vrijetijdsbesteding, zowel voor arbeiders als voor studenten. De opkomst van cricket in Engeland viel samen met de groei van de industrie en de behoefte aan ontspanning in de buitenlucht. Robert Owen, een voorstander van de achturige werkdag, benadrukte het belang van recreatie naast arbeid en rust.

Via het kostschoolonderwijs waaide cricket over naar Nederland. Midden jaren veertig van de 19e eeuw werd de sport al beoefend op jongensinternaat Noorthey in Veur bij Voorschoten. Andere onderwijsinstellingen volgden, waaronder de Utrechtse universiteit en de kostschool die Otto Johannes Schreuders in 1861 opende in Noordwijk-Binnen.

De kostscholen, naar Engels model, trokken jongens uit de Nederlandse elite. Naast goed onderwijs was er veel aandacht voor lichamelijke beweging. De kostschoolleerlingen werden belangrijke promotors van de sport buiten de instellingen. In tegenstelling tot Engeland bleef sport in Nederland vooral een bezigheid voor de welgestelde bevolking.

Lees ook: Wat is het Algemeen Klassement?

Cricket en de Opkomst van Voetbal

Er is een interessante relatie tussen de opkomst van cricket en voetbal in Nederland. Lange tijd werd aangenomen dat Pim Mulier in 1879 de eerste Nederlandse voetbalclub HFC (Haarlemsche Football Club) oprichtte. Recent onderzoek heeft echter aangetoond dat HFC later werd opgericht.

Net als in de rest van Nederland bestond er in Haarlem geen georganiseerd voetbal voordat de eerste cricketclub, Progress, in 1880 werd opgericht. Cricket werd snel populair onder de Nederlandse jeugd, en overal ontstonden cricketclubs.

Cricket in Arnhem: Een Regionaal Perspectief

De opkomst van cricket in Arnhem laat zien hoe de sport zich regionaal ontwikkelde. In 1883 werd de Arnhemse schermvereniging Mars opgericht, waarbij sergeant Thomas Klinkspoor betrokken was. Klinkspoor was tevens directeur van de Arnhemse gymnastiekverenigingen Ajax, Jahn en Milo.

De in 1883 gestarte cricketvereniging was waarschijnlijk de Arnhemsche Cricket-Club, die in 1884 werd opgenomen in de landelijke Gymnasten almanak en het Nieuw Arnhemsch Adresboek. Klinkspoor was niet alleen president, maar ook captain van de club.

In 1885 speelden leden van diverse westelijke cricketverenigingen een wedstrijd op Bronbeek om de sport te promoten. Er werden introductiekaarten uitgedeeld aan leerlingen van het gymnasium en de hbs, en aan particulieren. Kort daarna ontstonden Quickstep en Maarten van Rossum. In 1886 was ook de Jongelingen Cricket-Club Run actief, met Klinkspoor als directeur.

Lees ook: Algemeen Directeur KNVB

Willem Engelberts, de president/voorzitter van Maarten van Rossum, was een oudere broer van Chris Engelberts, die later voorzitter van Vitesse en bestuurslid van de Nederlandsche Voetbal Bond werd. Maarten van Rossum was geen lid van de nationale bond, maar ontving wel een verzoek tot aansluiting. Eind 1886 waren er ongeveer tachtig cricketverenigingen in Nederland, waarvan slechts veertien bij de bond waren aangesloten.

In 1890 duikt Vitesse voor het eerst op in de almanak, met als oprichtingsmoment april 1887. Pim Mulier schreef in zijn boek Cricket dat Vitesse op initiatief van Siegfried Anne Leopold was opgericht. Aanvankelijk waren er dertig werkende leden, later tachtig. Het cricketspel werd gespeeld op de Boulevard, later te Velp en eindelijk op het sportterrein.

Vanaf 1885 werden er regelmatig cricketwedstrijden gespeeld door Arnhemse clubs. Maarten van Rossum speelde tegen de Wageningsche Cricket Club, en er was een wedstrijd tussen Readyness uit Apeldoorn en Slâ-raak uit Arnhem. In 1888 speelde Vitesse tegen Benno uit Barneveld en Go-Ahead uit Wageningen.

Ook bij Vitesse werd na verloop van tijd aan voetbal gedaan. In 1889 was er een wedstrijd tussen de beste voetballers van Arnhem en Velp tegen Go-Ahead uit Wageningen. Het gecombineerde football-elftal bestond uit spelers die waarschijnlijk bij Vitesse speelden.

Hercules: Een Cricket- en Voetbalvereniging met Traditie

De Utrechtsche Cricket- en Voetbalvereeniging Hercules bestond in april 1942 zestig jaar. Ondanks de populariteit van voetbal had Hercules, na U.D. en H.F.C., als oudste club in den lande een bijzondere prestatie verricht. Opgericht in 1882 door jongelui van het Stedelijk Gymnasium te Utrecht, had Hercules haar naam als studentenvereniging weten te behouden.

Lees ook: De rol van de Algemeen Directeur

Vanaf 1923 speelde Hercules onafgebroken in de tweede klasse. Voor 1923 waren de prestaties aan grote schommelingen onderhevig. Nadat de cricketclub Hercules in 1888 met voetballen was begonnen, volgde in 1899 promotie naar de Oostelijke eerste klasse ten koste van U.D.

Met de cricket-afdeling ging het wisselvallig. Hercules speelde met veel animo cricket, maar zonder ooit tot grootse prestaties te zijn gekomen. Het feit dat met verscheidene elftallen in de N.C.B. werd gespeeld, getuigde van jeugdige ouderdom. Otto de Vries, Wout Buitenweg, Gielens, Van Dijk, Daaf Buitenweg, dr. Van Mervennee, Jan Bol en Rud. hebben een grote rol gespeeld in Hercules en dikwijls ook in de nationale voetbalwereld.

Politieke Context en Censuur

Het is belangrijk te vermelden dat het Algemeen Handelsblad in 1942 verscheen in een tijd van oorlog en bezetting. De krant kon artikelen bevatten met een nationaalsocialistische strekking of tot haat aanzettende uitlatingen. Dit is een belangrijk aspect om in gedachten te houden bij het interpreteren van de informatie uit die tijd.

tags: #Algemeen #Handelsblad #cricket #1942 #archief