Basketbal is een dynamische en populaire sport die wereldwijd wordt gespeeld. Het is een teamsport waarbij twee ploegen van elk vijf spelers het tegen elkaar opnemen. Het doel is simpel: de bal in de basket van de tegenstander werpen en voorkomen dat de tegenstander hetzelfde doet. Deze tekst geeft een uitgebreide uitleg van de basketbalregels, de opstelling, de geschiedenis en andere wetenswaardigheden.
Algemene spelregels
Het team
Een basketbalploeg bestaat uit 12 spelers, een hoofdcoach en 1 of 2 assistent-coaches. De coach mag spelers gedurende de gehele wedstrijd onbeperkt wisselen, tenzij een speler door zijn foutenlast wordt uitgesloten.
Spelwijze
Gedurende de wedstrijd wordt de bal uitsluitend met de handen gespeeld. De bal mag worden gepasst, geworpen, gerold of in elke richting worden gedribbeld (bij iedere pas die een speler zet moet hij de bal stuiteren). Wanneer speler en bal over de middenlijn zijn dan mag er niet meer teruggegaan worden naar de “eigen helft”. Aanval en verdediging wisselen elkaar in snel tempo op.
Het speelveld
Het speelveld is rechthoekig, 28 meter lang en 15 meter breed. De basketring hangt op 3,05 meter hoogte. Belangrijke lijnen op het veld zijn:
- De vrije-worplijn: deze ligt op 5.80 meter van de achterlijn.
- De driepuntlijn: deze ligt op 6,75 meter. Het driepuntsgebied omvat het gehele speelveld achter deze lijn.
- Het beperkte gebied: dit is het rechthoekige gebied onder de basket, waar aanvallende spelers zich slechts 3 seconden mogen bevinden.
- De semi-cirkel onder de basket: dit is de "no charge zone".
Puntentelling
Een team kan punten scoren door de bal door de basketring te gooien:
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
- Een normale score levert 2 punten op.
- Een score van achter de driepuntlijn levert 3 punten op.
- Een vrije worp levert 1 punt op. Vrije worpen worden verkregen als een verdedigende speler een fout maakt op een speler die een doelpoging onderneemt.
Als er gescoord wordt gaat het balbezit over naar het andere team.
Het scorebord
Op het scorebord wordt weergegeven:
- De resterende wedstrijdspeeltijd voor de periode (wedstrijdklok).
- De stand.
- De huidige periode.
- Het aantal time-outs.
De wedstrijdduur
Een basketbalwedstrijd bestaat uit 4 perioden van 10 minuten zuivere speeltijd. Tussen de eerste en tweede periode en tussen de derde en vierde periode is er een pauze van 2 minuten. Tussen beide helften is er een pauze van 15 minuten. Wanneer de stand aan het einde van de vierde periode gelijk is, wordt de wedstrijd verlengd met periodes van 5 minuten, net zo lang totdat er een winnaar is.
24-secondenregel
De ploeg in balbezit heeft 24 seconden om een doelpoging te ondernemen. De bal moet binnen 8 seconden over de middellijn in het aanvallende vak zijn. Wanneer de bal bij een doelpoging de ring raakt, worden de 24 seconden herstart. Bij iedere fout of als de bal met de voet wordt afgestopt, worden de 24 seconden herstart.
De 3-punten Regel in Detail
De driepuntlijn, gelegen op 6,75 meter van de basket, introduceert een extra dimensie in het spel. Een succesvolle worp van achter deze lijn levert 3 punten op in plaats van de gebruikelijke 2 punten. Dit heeft geleid tot een evolutie in de strategieën en speelstijlen in het basketbal.
Lees ook: JO11 KNVB: Wat bij puntengelijkheid?
Impact op de strategie
De 3-punten regel heeft de strategieën van basketbalteams aanzienlijk beïnvloed. Teams besteden meer aandacht aan het trainen van schoten van afstand en het creëren van open kansen voor hun schutters. Verdedigingen moeten zich aanpassen om te voorkomen dat tegenstanders gemakkelijk driepunters kunnen scoren, wat vaak leidt tot complexere verdedigingssystemen.
De rol van de schutter
De rol van de "shooting guard" is steeds belangrijker geworden. Deze spelers zijn vaak gespecialiseerd in het scoren van driepunters en hebben een grote invloed op het resultaat van de wedstrijd. Teams zoeken naar spelers die consistent en betrouwbaar zijn van achter de driepuntlijn.
Invloed op het spelverloop
De 3-punten regel kan het spelverloop drastisch veranderen. Een team dat achter staat, kan snel terugkomen door een paar driepunters te scoren. Dit zorgt voor meer spanning en onvoorspelbaarheid in de wedstrijden.
Opstelling en Posities
Basketball wordt gespeeld vijf tegen vijf, waarbij iedere speler een specifieke positie inneemt, afhankelijk van zijn capaciteiten en rol binnen het team. De vijf posities zijn:
#1 positie: De Point-Guard: De point-guard is vaak de kleinste speler op het veld en is de spelverdeler. Hij moet beschikken over goede balcontrole, passing, dribbelvaardigheden en spelinzicht. De point-guard leidt de aanval en verdeelt de bal op het juiste moment naar zijn teamgenoten. In de verdediging stoort hij de aanvalsopzet van de tegenpartij.
#2 positie: Shooting-guard: De shooting-guard is primair verantwoordelijk voor het scoren van punten. Hij is vaak de beste schutter van het team en kan zowel 2- als 3-punters scoren. Atletisch vermogen, explosiviteit en snelheid zijn belangrijke eigenschappen voor deze positie.
#3 positie: Small-forward: De small-forward is vaak rond de 2 meter lang en moet ook in staat zijn om punten te scoren. Naast scoren is hij ook verantwoordelijk voor het rebounden en het afdwingen van persoonlijke fouten van de tegenstander. Een goed schot en uitstekende passing zijn essentieel.
#4 positie: Power-forward: De power-forward combineert kracht en lengte. Hij scoort vaak van dichtbij de ring, pakt rebounds en blokkeert schoten van de tegenstander. Een stevige fysiek en het vermogen om met de rug naar de ring te spelen zijn kenmerkend.
#5 positie: Center: De center is vaak de langste speler op het veld en staat dicht bij de basket. Hij is een belangrijk aanspeelpunt en kan van dichtbij scoren. Ook is hij belangrijk in de verdediging onder de basket en het blokken van schoten. Het pakken van rebounds is van onschatbare waarde.
Fouten en Overtredingen
Lichamelijk contact in basketbal is verboden. Bij contact wordt een fout uitgedeeld. Een speler mag maximaal 4 persoonlijke fouten maken. Bij 5 persoonlijke fouten moet de speler het veld verlaten en wordt hij vervangen. Als een team 5 persoonlijke fouten heeft gemaakt in een kwart, krijgt de tegenpartij bij iedere volgende fout 2 vrije worpen.
Soorten overtredingen
In het basketbal wordt onderscheid gemaakt tussen vier soorten overtredingen:
- Persoonlijke fout: niet-toegestaan lichaamscontact (defensief of offensief).
- Technische fout: technische fouten of ongedisciplineerd spel. Een verdediger mag een aanvaller met balbezit maar op beperkte manieren afweren. Een aanvaller met balbezit begaat een overtreding wanneer hij of zij in contact komt met een verdediger die zich op zijn legitieme verdedidingspositie bevindt, of die zich achteruit beweegt. Bij vijf persoonlijke of technische overtredingen wordt een speler uitgesloten van de lopende wedstrijd.
Overige regels
- Op de shot clock worden 24 seconden afgeteld, de maximale tijd die een aanval mag duren. Raakt de bal de ring van de basket aan, begint de klok opnieuw te lopen.
- Zodra een team de bal in bezit krijgt, moeten ze ervoor zorgen dat ze binnen 8 seconden de eigen helft te verlaten en de helft van de tegenstander betreden.
- Bij een aanval mogen de verdedigers zich slechts drie seconden lang op de helft van de tegenstander bevinden.
- Bij een inworp mag een speler de bal maximaal 5 seconden lang vasthouden.
- Tijdens het spel moet een speler, die nauw bewaakt wordt, uiterlijk na vijf seconden beginnen met dribbelen, of een worp op doel wagen. Bij het overtreden van deze regel krijgt de tegenstander een inworp.
- Zodra de speler met balbezit stopt met dribbelen, mag hij of zij met de voeten nog twee keer de grond aanraken; daarna moet de bal weggepasst zijn, of moet er op de basket geschoten worden.
- Het aanraken van de bal met voet, knie, of been wordt als voetcontact beschouwd.
- Wanneer een verdediger een voetcontact maakt, word de Shot Clock op 14/24 seconden gezet, als er op dat moment al meer dan tien seconden verstreken zijn.
- Zodra een aanvaller na het dribbelen de bal opgepakt heeft, mag hij niet opnieuw aan een dribbel beginnen (dubbele dribbel).
- Een bal die richting basket geworpen word, die zich in neerwaartse richting beweegt, en de ring van de basket nog niet aangeraakt heeft, mag niet door een verdediger aangeraakt of geblokkeerd worden.
Geschiedenis van Basketbal
Basketbal is in Amerika uitgevonden door James Naismith, een gymnastiekleraar in Springfield. In de winter van 1891 kreeg hij de opdracht om een nieuw binnenspel te verzinnen. Hij hing twee perzikmanden aan het balkon op elk eind van de gymzaal en kwam met dertien spelregels. Naismith maakte twee teams van vijf spelers die een voetbal door de mand moesten mikken. Basket Ball (zo schreef je dat toen) was uitgevonden.
In het begin had de mand gewoon nog een bodem waardoor het erg moeilijk was om de bal er na een score weer uit te krijgen.
Basketbal in Nederland
In 1926 kwam basketbal over van Amerika naar Nederland. De directeur van de Militaire Sportacademie in Utrecht had in Amerika basketbal gezien en wilde dat spel graag op de academie laten spelen. De eerste jaren werd er alleen in competitie gebasketbald in Amsterdam. Na de Tweede Wereldoorlog werd de ‘Amsterdamse Basketball Bond’ opgericht.
Populariteit
Basketball is uitgevonden in Amerika en is daar een erg populaire sport, populairder dan bijvoorbeeld voetbal. Bijna alle high schools en universiteiten hebben hun eigen basketbalteams. De beste basketballers van de wereld spelen in de Amerikaanse profcompetitie: de NBA (National Basketball Association).
Materialen en Afmetingen
- De bal: Een basketbal is van rubber of leer. Er zijn 4 maten ballen:
- Maat 4 (kleinste maat): wordt gebruikt door kinderen jonger dan 8 jaar.
- Maat 5: wordt gebruikt door kinderen t/m 12 jaar.
- Maat 6: wordt gebruikt door iedereen vanaf 13 jaar.
- Maat 7 (grootste maat): wordt alleen gebruikt door jongens/mannen vanaf 15 jaar.
- De basket: De ring heeft een diameter van 45 centimeter. Het bord moet officieel 1 meter en 5 centimeter hoog zijn en 1 meter en 80 centimeter breed. Op het bord is net boven de ring een rechthoek getekend van 45 centimeter hoog en 59 centimeter breed. De ring hangt op 3 meter en 5 centimeter hoogte.
Varianten van het spel
Basketball kan je 3-tegen-3 (3×3) of 5-tegen-5 spelen. Bij 3×3 mag je team uit maximaal 4 spelers bestaan waarvan er altijd 3 op het veld staan. In de Nederlandse en buitenlandse competities wordt er 5-tegen-5 gespeeld. Bij de jeugd wordt soms als alternatief 3-tegen-3 gespeeld met als voordeel dat je vaker aan de bal komt.
Bekende spelers
Er zijn talloze bekende basketballers, zowel nationaal als internationaal. In de NBA verdienen profs miljoenen dollars. Spelers als Stephen Curry, James Harden, Kevin Durant en LeBron James verdienen zelfs meer dan dertig miljoen per seizoen. Een van de allergrootste talenten heet Luka Doncic en is afkomstig uit Slovenië.
Bekende Nederlandse spelers zijn Rik Smits, een center die in de NBA speelde bij de Indiana Pacers, en Francisco Elson, die een kampioenschap won met de San Antonio Spurs.
Basistechnieken
Er zijn verschillende dribbel technieken, schottechnieken en andere specialiteiten als het blokken en stelen en rebounden van de bal. Het nemen van een goed schot vraagt om een aantal basistechnieken die je kunt oefenen. Doe je elleboog van je schothand recht onder de bal.