Wedstrijdniveaus in de Paardensport: Een Uitgebreide Uitleg

De paardensport is uniek ten opzichte van andere sporten, omdat je een combinatie vormt met je paard. Dit maakt de sport soms complexer, met verschillende wedstrijdvormen, disciplines en reglementen. Dit artikel biedt een uitgebreide uitleg over de verschillende wedstrijdniveaus in de paardensport, met name gericht op dressuur, maar ook andere disciplines komen aan bod.

Inleiding tot Wedstrijden

Na maanden of jaren van training is het eindelijk zover: wedstrijden! Bij de KNHS (Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie) is het mogelijk om in verschillende disciplines mee te doen aan wedstrijden. Voordat je kunt deelnemen, zijn er een aantal zaken waar je rekening mee moet houden.

Om wedstrijden te kunnen rijden, heb je een startpas of startlicentie nodig. Per combinatie vraag je een startpas aan via mijnknhs.nl. Daarnaast moet je lid zijn van de KNHS, wat je kunt regelen via knhs.nl. Het is ook mogelijk om een KNHS-wedstrijd zonder startpas te rijden, maar dan moet je alsnog lid zijn van de KNHS en mag je alleen meedoen aan BB-rubrieken en Impulsrubrieken.

Disciplines in de Paardensport

Het is belangrijk om te weten in welke discipline je wilt deelnemen. Enkele voorbeelden zijn:

• Dressuur
• Springen
• Eventing
• Mennen
• Voltige
• Endurance
• Reining
• TREC
• Horseball

Dressuurwedstrijden: Van BB tot Grand Prix

Tijdens een dressuurwedstrijd laten paard en ruiter zien in hoeverre zij de oefeningen beheersen die op dat niveau worden gevraagd. Dit gebeurt door een dressuurproef te rijden, die uit een aantal voorgeschreven oefeningen bestaat. De ruiter weet door de letters in en langs de rijbaan waar de oefening uitgevoerd moet worden. Een jury beoordeelt de oefening en geeft per onderdeel een cijfer van 0 tot 10.

Lees ook: Europa League Play-offs: Utrecht - Zenit

Algemene Informatie over Dressuur

Bij dressuur denkt men in de regel aan één ruiter met één paard, maar dressuur rijden kan ook in meervoud of teamverband. Denk aan de pas-de-deux, een viertal, een zestal, een achttal (ook wel afdelingsdressuur genoemd) of bijvoorbeeld een carrouselgroep. Naast deze klassen en niveaus zijn er ook jeugdrubrieken (begeleidingsproeven en Bixie) en BB-wedstrijden om kennis te maken met de dressuursport.

Starten met Dressuurwedstrijden

KNHS dressuurwedstrijden beginnen in de B-klasse. Als het B-niveau nog iets te hoog is, kun je beginnen in de beginnersklasse, de zogenaamde impulsrubriek. De impulsrubriek is een wedstrijd op BB-niveau, een instapniveau onder de laagste wedstrijdklasse (B). Via BB-dressuur maak je rustig kennis met de dressuursport en doe je op een leuke, ongedwongen manier meer ervaring op. Je kunt in de BB-dressuur niet promoveren of degraderen, dus je kunt zo vaak meedoen als je wilt. Een belangrijk voordeel is dat je nog geen KNHS startpas nodig hebt, wel moet je lid zijn van de KNHS. De beoordeling van BB-dressuur is hetzelfde als de klasse B, en dezelfde reglementen gelden.

Veiligheid en Reglementen

Waar je ook start, op elk niveau staat de veiligheid van ruiter en paard centraal in de paardensport. Er zijn dressuurproeven voor de klassen BB t/m Z2 (voor pony's) en BB t/m ZZ-Licht (voor paarden). De proeven zijn verkrijgbaar in het KNHS Dressuur- en menproevenboekje en als app voor iOS en Android. In de app staan de dressuur- en menproeven, video's van de proeven en "Tips van de Pro". Wedstrijdorganisaties bepalen zelf welke proeven zij uitschrijven. Kijk dus altijd in het zogenaamde "vraagprogramma", de toelichting met alle informatie over de wedstrijd.

Dressuur Niveaus

De dressuurwedstrijden zijn ingedeeld in niveaus. Je begint bij de B-klasse (Basis). Vervolgens bouwt elk niveau in de dressuur voort op het vorige. Als je voldoende winstpunten bij de wedstrijd hebt behaald, stroom je door naar het volgende niveau in dressuur.

De verschillende niveaus zijn:

Lees ook: Voetbalregels verenigingswissel

• B (Basis)
• L1 (Licht 1)
• L2 (Licht 2)
• M1 (Midden 1)
• M2 (Midden 2)
• Z1 (Zwaar 1)
• Z2 (Zwaar 2)
• ZZ-Licht
• ZZ-Zwaar
• Grand Prix

Vanaf de klasse Z moet je officiële wedstrijdkleding dragen. Denk aan een zwarte jas, witte rijbroek en een plastron dressuur. Je presentatie telt mee, dus nette uitrusting is belangrijk. Bij elk niveau voeg je nieuwe oefeningen toe, zoals schouderbinnenwaarts en galopwissels. Om door te stromen, moet je voldoende winstpunten behalen. Een winstpunt verdien je met een score van minimaal 60 procent in je proef. Hoe hoger je score, des te meer punten je kunt verzamelen. De KNHS houdt het aantal winstpunten bij in hun registratiesysteem. Op de KNHS uitslagen dressuur kun je jouw prestaties en voortgang inzien. De niveaus bepalen ook welke wedstrijden je mag rijden. Alleen combinaties met voldoende kwalificatie kunnen meedoen aan grote toernooien als het NK dressuur voor paarden. Ook is de uitslag van de dressuur voor de Olympische Spelen bijvoorbeeld van belang.

Basissport en Subtop

Het wedstrijdsysteem is verdeeld in de basissport en de subtop. Deze zijn weer onderverdeeld in verschillende dressuurklassen, om ruiters van hetzelfde niveau tegen elkaar te kunnen laten starten.

De klassenindeling, oplopend in moeilijkheidsgraad, is als volgt:

• Basissport (Breedtesport):
  • B (Beginner)
  • L1 (Licht 1)
  • L2 (Licht 2)
  • M1 (Midden 1)
  • M2 (Midden 2)
  • Z1 (Zwaar 1)
  • Z2 (Zwaar 2)
  • ZZ-Licht (Sinds 1 april 2011 toegevoegd aan de basissport)
• Subtop (Nationale Sport):
  • ZZ-Zwaar
  • Lichte Tour (Prix St. Georges, Intermédiaire I)
  • Midden Tour (Intermédiaire II)
  • Zware Tour (Grand Prix, Grand Prix Special)

Internationale Proeven

Ook internationaal rijden kan op verschillende niveau’s. Hier volgt nog een kort overzicht van de klassen die internationaal verreden worden.

• Pony’s: Internationale wedstrijden rijden met een pony kan alleen van je 12e tot en met 16e levensjaar, daarnaast moet je met een C of D pony zijn opgenomen in de klasse Z2 dressuur.
• Junioren: Je mag starten bij de junioren van je 14e tot en met je 18e levensjaar, en je moet met een paard opgenomen zijn in de klasse Z2 dressuur.
• Young Riders: Dit is de leeftijdscategorie van 16 tot en met 21 jaar.

Winstpunten in de Dressuur

Per oefening kun je een score krijgen van 0 tot de 10, ook halve punten zijn toegestaan. In klasse B tot en met M2 kun je maximaal 300 punten halen op 30 onderdelen. Hoger dan M2 proeven, zoals Z-dressuurproeven, bevatten meer onderdelen waardoor het maximale aantal punten dus ook hoger ligt.

Lees ook: KNGU Broekjesregels Uitgelegd

Bij een dressuurproef onder de Z krijg je dus 30 onderdelen waar je punten voor kan halen. Als je op alle onderdelen precies 6 punten haalt, oftewel 60% scoort, heb je 180 punten. Zoveel punten geldt gelijk als één winstpunt. Als je gemiddelde een 6,5 is dan krijg je twee winstpunten en bij een gemiddelde van 7 krijg je drie winstpunten.

Als je totaal 10 winstpunten hebt gehaald mag je starten in de volgende klasse. Als je het gevoel hebt dat je paard of jij daar nog niet aan toe is is dat geen probleem. Pas als je 5 extra winstpunten hebt gehaald wordt het een probleem en moet je een klasse hoger.

Naast winstpunten is er ook nog een mogelijkheid om verliespunten te rijden. Dit krijg je voor elkaar door gemiddeld een 5 te halen. Als je een 4,5 haalt gemiddeld krijg je twee verliespunten en ben een 3,5 of lager drie verliespunten. Sinds kort bestaan verliespunten niet meer en kan je dus ook niet degraderen naar een lagere klasse.

Klasse-indeling en Proeven

De KNHS hanteert een specifieke klasse-indeling en bijbehorende proeven:

• Klasse BB: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse B: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse L1: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse L2: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse M1: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse M2: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse Z1: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse Z2: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse Z2 pony’s: De FEI proeven (inleidend, individueel, team).
• Klasse ZZ-Licht: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse ZZ-Zwaar: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.
• Klasse Lichte Tour: De FEI-proeven Prix St. Georges, Intermédiaire.
• Klasse Zware Tour: De FEI-proeven Intermédiaire A en B, Intermédiaire II, Grand Prix 16-25, Grand Prix, Grand Prix Special.
• Afdelingsdressuur L-M-Z-ZZ: Alle door de KNHS daartoe uitgegeven proeven.

De Kür op muziek wordt wel qua niveau tot die klasse gerekend, maar telt niet mee voor de promotieregeling in die klasse. Iedere rubriek heeft zijn eigen proef, op het vraagprogramma wordt aangegeven welke proef er voor een bepaalde rubriek wordt uitgeschreven. Als er 2 proeven worden uitgeschreven per wedstrijddag, is het voor een combinatie niet toegestaan om 2x dezelfde proef te starten. De proeven mogen onder géén voorwaarde veranderd worden, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de KNHS dan wel de FEI. Andere dan de officiële dressuurproeven mogen uitsluitend worden uitgeschreven na schriftelijke toestemming van de KNHS dan wel de FEI.

De klasse BB is geen promotieklasse en er worden geen winstpunten geregistreerd. Er wordt wel een klassement opgemaakt en er zijn prijzen. Voor de BB-rubrieken gelden dezelfde reglementaire bepalingen als voor de klasse B met uitzondering van de volgende bepaling; a. Een startpas met het desbetreffende paard is niet verplicht. Deelnemers dienen lid te zijn van de KNHS. Deelnemers die op basis van hun persoonlijke stand niet meer in de klasse B mogen uitkomen, mogen ook niet in de klasse BB uitkomen. Hors Concours starten is wel toegestaan.

Kledingvoorschriften

De regels bij wedstrijden veranderen continue, er is zelfs een regel over de kledingvoorschriften. Als je je niet aan de juiste kledingvoorschriften houdt kan dat een hoop punten kosten, of zelfs voor een diskwalificatie zorgen.

Je bent verplicht om een paar rijlaarzen of jodphurs te dragen in combinatie met chaps. In de wedstrijdring ben je ook verplicht om met een cap te rijden. Als je je niet aan deze regel houdt is er een grote kans dat je niet mee mag doen aan de wedstrijd.

Bij sommige disciplines krijg je extra ‘stijlpunten’. Dit zijn punten die je hoger worden als je er netjes en verzorgd uitziet. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een dressuurjasje bij dressuur of dat je paard helemaal schoon is voordat je begint. Ook moeten de manen van je paard ingevlochten of ingeknot zijn voor meer punten.

Het is niet verplicht om een witte rijbroek aan te hebben, wel staat dit volgens de meeste jury netjes en kan je minder punten krijgen als je geen witte rijbroek aan hebt.

Voorbereiding voor de wedstrijd

Zorg ervoor dat je ruim van tevoren aanwezig bent op de locatie. Houd altijd rekening met onvoorziene omstandigheden. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat je paard niet in een keer de trailer oploopt of oponthoud op de weg.

Bang dat je wat vergeet? Je kan van tevoren een checklist maken. Een voorbeeld van een checklist:

• Cap
• Plastron speldje
• Haarnetje
• Rij-jasje
• Handschoenen
• Rijlaarzen
• Paspoort van je paard
• Je proef
• Borstels, hoefkrabber, manenkam
• Zadel
• Hoofdstel
• Singel
• Sjabrak
• Reserve elastiekjes
• Wedstrijdnummer(houder)

Winstpunten in andere disciplines

Naast dressuur zijn er ook winstpunten te behalen in andere disciplines. Hieronder een overzicht:

Winstpunten Springen

Voordat je een springwedstrijd mag rijden moet je eerst één winstpunt in de dressuur hebben gereden. Als dat is gelukt mag je beginnen met springwedstrijden. Net als bij dressuur begin je bij de BB of B en gaat daarna omhoog naar de L. Qua winstpunten werkt het springen weer net iets anders dan bij de dressuur. Er zijn namelijk een paar onderdelen waar je strafpunten op kunt halen:

Bij een eerste weigering, het omverwerpen van een hindernis tijdens het springen of één of meer voeten in het water van de sloot of op de lat aan de landingszijde geven allemaal 4 strafpunten. Een tweede weigering in de klasse BB, B en L heeft een consequentie van 8 strafpunten. Ook door de toegestane tijd overschrijden kan je strafpunten krijgen, de hoeveelheid hiervan ligt eraan hoelang je te laat bent.

Tot en met vier strafpunten krijg je één winstpunt. Het kan ook voorkomen dat je een foutloos parcours rijdt, dan krijg je twee winstpunten. Als je totaal 10 winstpunten hebt gehaald mag je starten in de volgende klasse. Als je het gevoel hebt dat je paard of jij daar nog niet aan toe is is dat geen probleem. Pas als je 40 winstpunten hebt gehaald wordt het een probleem en moet je naar een klasse hoger.

Vanaf klasse L was het mogelijk om verliespunten te krijgen. Als je meer dan 16 strafpunten reed vergeleken met het aantal van de winnaar is het mogelijk dat je 2 verliespunten kreeg. Bij 10 verliespunten vindt er degradatie plaats en ga je naar een lagere klasse. Sinds kort bestaan verliespunten niet meer en kan je dus ook niet degraderen naar een lagere klasse.

Winstpunten Eventing

Bij eventing krijg je punten voor alle drie de onderdelen: een dressuurproef, een springparcours en een cross. Je mag pas een officiële eventing wedstrijd starten als je een winstpunten in de B hebt behaald. Ook moeten pony’s tussen de 8 en 18 jaar zijn en paarden minimaal 12 jaar.

Zoals hierboven al staat benoemd rijdt je drie onderdelen: dressuur, springen en cross. Als je te laag scoort op een onderdeel mag je de volgende onderdelen niet meer rijden. Bij de dressuur geldt dit als je minder dan 45% haalt en bij het springen als je 20 strafpunten hebt behaald.

De puntentelling bij eventing werkt met een strafpunten systeem. Je krijgt voor de dressuurproef een percentage en dat getal min honderd zijn je strafpunten. Bij het springen werkt het gewoon hetzelfde met strafpunten. Bij de cross kun je geen balk eraf gooien, maar je paard kan wel de sprong weigeren. De eerste weigering kost je 20 strafpunten en de tweede 40.

Om van B naar de L te gaan heb je 4 winstpunten nodig. Bij de dressuur van eventing moet je minimaal een score van 55% hebben, bij het springen maximaal 12 strafpunten en bij de cross maximaal 20 strafpunten.

Winstpunten Mennen

Voor een paard om mee te doen geldt een minimumleeftijd van 12 jaar, voor de ruiter is dit minimaal 10 jaar. Voor een tweespan gaat die leeftijd naar minimaal 14 jaar en voor een tandem, vierspan en tweespan paard dien je minimaal 16 jaar te zijn.

Net als bij dressuur krijg je voor elke oefening een cijfer tussen de 0 en de 10. De 0 krijg je als de oefening helemaal niet hebt uitgevoerd en een 10 is als het perfect is uitgevoerd. Er kunnen ook halve punten worden gegeven. In totaal zijn het 29 onderdelen waar je een cijfer op kan halen. De 27ste onderdeel van de proef telt dubbel mee. Dus net zoals bij dressuur kun je maximaal 300 punten halen.

Als je op alle onderdelen precies 6 punten haalt, oftewel 60% scoort, heb je 180 punten. Zoveel punten geldt gelijk als één winstpunt. Als je gemiddelde een 6,5 (197 punten in totaal of meer) is dan krijg je twee winstpunten en bij een gemiddelde van 7 (210 punten in totaal of meer) krijg je drie winstpunten.

Winstpunten Endurance

Bij endurance heb je vier verschillende klasses, hoe hoger de klasse hoe meer afstand je rijdt. Klasse 1 is van 25km t/m 39 km, klasse 2 van 40km t/m 79km, klasse 3 van 80km t/m 119km en klasse 4 meer dan 120km.

Als je in klasse 1 de wedstrijd goed hebt uitgereden en de maximale snelheid niet hebt overschreden krijg je 3 winstpunten. Voor elke keer de maximale snelheid overtreffen gaat er één winstpunt af. Bij klasse 2 en 3 levert een goed uitgereden wedstrijd ook één winstpunt op. Als je drie winstpunten hebt verzameld mag je naar een hogere klasse, dat is niet verplicht.

Winstpunten Reining

Reining hoort, samen met nog veel meer onderdelen, onder de discipline western. De wedstrijd levels zijn daarom ook iets anders ingedeeld. Het is namelijk ingedeeld in klassen. Je begint bij Klasse L5, dit is de instapklasse voor beginnende ruiters vanaf 6 jaar. Als de ruiter 8 jaar of ouder is kan hij of zij de keuze maken om over te stappen naar Klasse L4.

Na L4 komt er Klasse L3, deze klasse is bedoeld voor gevorderde westernruiters die de techniek en basis al onder de knie hebben. Klasse L2 is ook voor gevorderde westerntuiters alleen moet het net iets vlotter gaan dan bij de L3. Er worden ook moeilijkere opdrachten gevraagd. Als je de afmetingen nog kleiner wilt kan je deelnemen aan Klasse L1. Dit is bedoeld voor de vergevorderde westernruiters.

Je hebt ook nog Topklasse, dit is bedoeld voor zeer ervaren en professionele ruiters. De oefeningen moeten zeer correct en vlot worden uitgevoerd om in deze klasse mee te kunnen doen.

Naast de L5 t/m L1 en de Topklasse heb je voor jongere ruiters (tussen de 6 en 10 jaar) jeugdklassen. Dit zijn er in totaal 2. Ook heb je nog de WRAN Earn Money (WEM) Klasse, die is bedoeld voor gevorderde westernruiters. Bij de WEM wordt een deel van het inschrijfgeld toegevoegd.

Theorie van A tot Z

De Manege & Ruiter Bond biedt theoriebladen aan die gratis te downloaden zijn. Deze bladen zijn bedoeld om een basale kennis te creëren over verschillende aspecten van de paardensport. De theorie zoals hier aangeboden hoef je niet uit je hoofd te leren. Het is wel belangrijk om de aangegeven hoofdstukken te bestuderen zodat een basale kennis ontstaat. Alle rijbaanfiguren worden uitgelegd. Lees deze bladen goed door, zodat je weet hoe de figuren eruit horen te zien. Aan D2, D4, D6, D8 en D10 zijn theorie examens verbonden. Hieronder de bladen die je moet kennen voor deze examens. Er wordt verwacht dat je de rijbaanfiguren kent die in bijbehorende proeven voorkomen.

Leren voor theorie D2

• Beweging van het paard
• Groeten
• Houding van de ruiter
• Omgaan met een paard
• Opstappen
• Rijbaan met hoefslag

Leren voor theorie D4

• Borstelen van een paard
• Hoofdstel en hoofdstel omdoen
• Omgaan met een paardzadel en opzadelen

Leren voor theorie D6

• Buitenrijden
• Exterieur

Leren voor theorie D8

• Doorzitten
• Hals strekken en teugels weer op maat nemen
• Overgangen en tempowisselingen
• Tussen en op de letter rijden

Leren voor theorie D10

• Beweging van het paard
• Constante verbinding en aanleuning
• Galop rechtsom en linksom
• Houding van de ruiter
• Hulpen
• Ophoudingen

Onderwerpen:

• Aan de teugel lopen
• Aanleuning en constante verbinding
• Achterwaarts
• Actief voorwaarts
• Ademhaling, pols en temperatuur van een paard
• Afstappen
• Afwenden
• Afzadelen en opruimen
• Beugels opsteken en begeleiden van het paard naar en van de rijbaan
• Beweging van het paard
• Borstelen van het paard
• Buiging en stelling
• Buitenrijden
• Carrousel
• Constante verbinding en aanleuning
• Contragalop
• D Proeven rijden
• Door een S van hand veranderen
• Doorzitten
• Exterieur
• Galop rechtsom en linksom
• Gebroken lijn 10 meter
• Gebroken - lijn
• Gewicht van het paard
• Groeten
• Grote Volte
• Hals strekken en teugels weer op maat nemen
• Halster omdoen en vastzetten
• Halthouden
• Halve grote volte
• Harnachement poetsen
• Hoeven uitkrabben
• Hoofdstel en hoofdstel omdoen
• hoofdstel poetsen
• Hoogte van het paard meten
• Houding van de ruiter
• Impuls
• Kleuren
• Leeftijd en tanden van het paard
• Lichtrijden in draf
• Links en rechtsomkeert
• Longeren
• Merrie, hengst, ruin
• Omgaan met een paard
• Ophoudingen
• Opstappen
• Overgangen en tempowisselingen
• recht richten
• Rechtsomkeert en linksomkeert 6 meter
• Rijbaan met hoefslag
• Rijbaanregels
• Schouderbinnenwaarts
• Schoudervoor
• Slangenvolte
• Springen
• Spullen voor het paard
• Stelling en buiging
• Tact
• Tussen en op de letter rijden
• Uitgestrekte draf
• Uitmesten
• Van hand veranderen
• Verruimen van een gang
• Verzameling
• Voer
• Volte 10 meter en volte 15 meter
• Voltigeren
• Western
• Wijken
• Zadel en opzadelen
• Zadel poetsen

tags: #wedstrijd #niveaus #paardrijden #uitleg