De Olympische Zomerspelen van 2004 keerden terug naar hun oorsprong in Athene, Griekenland, de bakermat van de antieke Spelen en de plek waar de moderne Spelen in 1896 begonnen. Deze editie was doordrenkt van de rijke historie van het evenement, maar vond plaats in een wereld die aanzienlijk veranderd was.
De Wereld in 2004
Terwijl Nederlandse jongeren zich bezighielden met scoubidouen, werden de internationale politieke verhoudingen overschaduwd door de terreuraanslagen van 11 september 2001 in New York. Bomaanslagen door islamitische extremisten zaaiden ook in Europa angst en terreur, met de aanslagen in treinen in Madrid in maart 2004. De dreiging van terrorisme had ook gevolgen voor de Olympische Spelen, waar aanzienlijke veiligheidsmaatregelen nodig werden geacht. Ondanks de oorlog in hun thuisland, namen sporters uit Irak deel aan de Spelen, waarbij de voetballers zelfs de halve finales bereikten en uiteindelijk vierde werden.
Organisatie en Controverses
De aanloop naar de Spelen was moeizaam en er bestond grote twijfel of Athene wel op tijd klaar zou zijn. Toch lukte het, zij het ten koste van negentien doden (voornamelijk verongelukte Albanese bouwvakkers) en een enorm tekort op de begroting. Het Griekse organisatiecomité ATHOC kweet zich verder voorbeeldig van zijn taak. Het probleem van de enorme luchtvervuiling in het stadscentrum van Athene werd flink beperkt door de realisatie van een goedwerkend openbaar vervoerssysteem.
IOC-voorzitter Jacques Rogge benadrukte de noodzaak om de megalomanie en de groei van de Olympische Spelen in te tomen en pleitte voor Spelen "op menselijke maat". Daarom stonden er in Athene maar weinig nieuwe sporten op het programma; alleen vrouwenworstelen werd toegevoegd. Desalniettemin werden er deelnemersrecords gebroken: er waren 201 deelnemende landen en 301 medailleonderdelen. De populariteit van de Spelen als mediaspektakel bereikte een nieuw hoogtepunt met 3,9 miljard televisiekijkers wereldwijd, vergeleken met 3,6 miljard voor de Spelen van Sydney in 2000. In Nederland keken dagelijks tussen 2,1 en 4 miljoen mensen naar de Spelen van Athene.
De Spelen verliepen vrijwel vlekkeloos, maar werden ontsierd door een reeks dopingaffaires. In Athene was de aanpak van doping strenger dan ooit, met meer controles die effect sorteerden. Tijdens de Spelen werden ruim twintig sporters betrapt op het gebruik van verboden middelen. De meeste aandacht ging uit naar de rel rond de Griekse atletiekvedetten Ekatarina Thanou en Kostas Kenteris, die niet opdaagden bij een out-of-competition dopingcontrole en beweerden een ongeluk te hebben gehad. Beide atleten werden uit het Griekse team gezet en trokken zich later persoonlijk terug van de Spelen. Thanou had enkele dagen eerder nog de Olympische vlam ontstoken tijdens de openingsceremonie.
Lees ook: Volleybal: Alles over winnen
Sportieve Hoogtepunten en Dieptepunten
De Verenigde Staten waren het meest succesvol in sportief opzicht, maar China liet zien dat het een gestage opmars maakte in de topsport met een tweede plaats in de medailletabel, met slechts drie gouden medailles minder dan de VS. De grote man in Athene was de Amerikaanse zwemmer Michael Phelps, die net het legendarische record van zijn landgenoot Mark Spitz miste, die in 1972 zeven gouden medailles had gewonnen. Phelps behaalde zes keer goud en twee keer brons. Bij het zwemmen zorgden de Amerikaanse dames op de 4x200 vrije slag voor sensatie door met een tijd van 7:53,42 het 17 jaar oude wereldrecord te verbeteren.
Hicham el Guerrouj evenaarde de prestatie van Paavo Nurmi door zowel de 1500 als de 5000 meter te winnen. Birgit Fischer schreef sporthistorie in de kano door haar totaal aantal Olympische medailles op twaalf te brengen. Bij het basketbal maakten de Argentijnse mannen een einde aan de dominantie van de Amerikaanse profs. De Argentijnse voetballers werden Olympisch kampioen zonder een enkel tegendoelpunt. De Amerikaanse softbalspeelsters zorgden voor een monsterscore met 51 punten voor en slechts één punt tegen.
Een tragisch moment was de marathon voor mannen, waar de Braziliaanse atleet Vanderlei de Lima op kop liep toen hij van de weg werd geduwd door een toeschouwer. Hij raakte uit zijn ritme en werd uiteindelijk derde.
Nederlandse Prestaties in Athene
Het Nederlands Olympisch Team bestond uit 210 atleten (134 mannen en 76 vrouwen). In de voorbereiding was veel aandacht voor mentale training en presteren in hitte. De Nederlandse sporters konden in Athene bijvoorbeeld exclusief beschikken over de innovatieve hersteldrank PeptoPro.
De Nederlandse sporters veroverden in Athene gezamenlijk 22 medailles: 4 gouden, 9 zilveren en 9 bronzen. Opmerkelijk was dat alle gouden medailles gewonnen werden door sporters op herhaling: Inge de Bruijn, Pieter van den Hoogenband, Leontien Zijlaard-van Moorsel en Anky van Grunsven. De resultaten waren minder dan bij de Spelen van Sydney (25 medailles, waarvan 12 goud), maar vanuit historisch perspectief waren de 22 medailles uit Griekenland goed voor een tweede plaats na Sydney.
Lees ook: Alles over zand sokken en volleybal
Leontien Zijlaard-van Moorsel kwam tijdens de wegwedstrijd zwaar ten val, maar herstelde zich en won de tijdrit en behaalde een bronzen medaille op de achtervolging. In Athene beëindigde Van Moorsel haar loopbaan en werd de eerste wielrenster met vier Olympische titels. Zij kreeg van de bezoekers van sport.nl de meeste stemmen in de verkiezing voor Nederlandse vlagdrager en mocht daarom bij de sluitingsceremonie de Nederlandse vlag dragen.
Inge de Bruijn prolongeerde haar Olympische titel op de 50 m vrije slag en haalde daarnaast een zilveren en twee bronzen medailles. Met in totaal acht medailles (waarvan vier gouden) is zij de succesvolste Nederlandse olympiër aller tijden. Anky van Grunsven prolongeerde haar Olympische titel in de individuele dressuur met een ander paard (Salinero) dan in 2000 (Bonfire). Pieter van den Hoogenband continueerde zijn titel op de 100 meter vrij.
Medailleoverzicht
Hieronder volgt een overzicht van de top 8 landen in het medailleklassement en de Nederlandse erelijst:
Top 8 Medailleklassement
| Plaats | Land | Goud | Zilver | Brons |
|---|---|---|---|---|
| 1. | VS | 35 | 39 | 29 |
| 2. | China | 32 | 17 | 14 |
| 3. | Rusland | 27 | 27 | 38 |
| 4. | Australië | 17 | 16 | 16 |
| 5. | Japan | 16 | 9 | 12 |
| 6. | Duitsland | 14 | 16 | 18 |
| 7. | Frankrijk | 11 | 9 | 13 |
| 8. | Nederland | 4 | 9 | 9 |
Nederlandse Erelijst## Goud (4)
- Zwemmen: Inge de Bruijn (50 m vrij)
- Wielrennen: Leontien Zijlaard-Van Moorsel (tijdrit)
- Zwemmen: Pieter van den Hoogenband (100 m vrij)
- Paardensport: Anky van Grunsven (dressuur)
Zilver (9)
- Zwemmen: Pieter van den Hoogenband (200 m vrij)
- Zwemmen: Mannenestafetteploeg (4x100 m vrij)
- Judo: Edith Bosch (tot 70 kg)
- Badminton: Mia Audina (enkelspel)
- Zwemmen: Inge de Bruijn (100 m vrij)
- Roeien: Holland Acht
- Baanwielrennen: Theo Bos (sprint)
- Hockey: vrouwenteam
- Hockey: mannenteam
Brons (9)
- Zwemmen: Vrouwenestafetteploeg (4x100 m vrij)
- Zwemmen: Inge de Bruijn (100 m vlinder)
- Judo: Deborah Gravenstijn (judo, klasse tot 57 kg)
- Judo: Mark Huizinga (tot 90 kg)
- Judo: Dennis van der Geest (zwaargewicht)
- Roeien: Vrouwen Acht
- Roeien: Kirsten van der Kolk en Marit van Eupen (lichte dubbeltwee)
- Mountainbiken: Bart Brentjens
- Baanwielrennen: Leontien van Moorsel (individuele achtervolging)
Volleybal in de Context van TeamNL
Hoewel de focus van de verstrekte informatie ligt op de algemene resultaten van Nederland op de Olympische Spelen van 2004 en andere sporten, is het interessant de context te leggen met het volleybal. De informatie over de Olympische Spelen van Parijs 2024 en de voorbereidingen van TeamNL Volleybaldames biedt een contrast met de situatie in 2004.
In 2004 was er geen medaille voor het Nederlandse volleybalteam. Echter, de recente inspanningen en de aandacht voor het team in de media (zoals de NOS en www.volleybal.nl) tonen aan dat volleybal een belangrijke sport is voor Nederland. De beschrijving van de poulewedstrijden voor Parijs 2024 (Nederland vs. Turkije, Italië en de Dominicaanse Republiek) illustreert de ambities en de uitdagingen waar TeamNL voor staat.
Lees ook: Alles over Vrije Ruimte Volleybal
tags: #volleybal #op #de #olympische #zomerspelen #2004