De keeper is een cruciale speler in het voetbal. Zijn rol gaat verder dan alleen het tegenhouden van schoten; hij is vaak de eerste spelleider van het team. Moderne keepers moeten tactisch onderlegd zijn, fysiek topfit en mentaal sterk. Daarom is specifieke keeperstraining zo belangrijk. Dit artikel duikt in de wereld van keeperstraining, van de basisprincipes tot geavanceerde oefeningen en spelvormen, geschikt voor verschillende leeftijden en niveaus.
Het Belang van Gespecialiseerde Keeperstraining
Jens Abrams, een ervaren keeperstrainer met ervaring bij onder andere Bielefeld, VFL Osnabrück en de DFB, benadrukt het belang van gespecialiseerde keeperstraining. Hij stelt: "De keeper vervult binnen het voetbal een sleutelpositie. Zijn of haar werk bestaat niet alleen maar uit springen, vliegen en vangen. Misschien was dat vroeger wel zo, maar vandaag de dag wordt er qua prestatie en niveau steeds meer van een keeper gevraagd."
Een van de belangrijkste redenen voor deze toegenomen eisen is dat de keeper tegenwoordig vaak de eerste spelmaker van het team is. Met zijn spelopening kan hij een aanval snel opbouwen. Daarnaast vereisen de specifieke lichamelijke eisen die aan een keeper worden gesteld een specialistische en doelgerichte voorbereiding.
Structuur van een Effectieve Keeperstraining
Abrams legt uit dat een goede keeperstraining uit drie pijlers bestaat:
- Warming-up: In de warming-up dienen al bepaalde basisoefeningen van het keepen geïntegreerd te worden. Dit bereidt de keeper fysiek en mentaal voor op de training.
- Hoofdcomponent: Dit is het hart van de training, waar specifieke technieken en vaardigheden worden getraind. Het is belangrijk om hier te letten op de individuele behoeften van de keepers. Heeft een keeper bijvoorbeeld moeite met hoge ballen, dan moet de trainer dit identificeren en er iets mee doen. De oefeningen dienen qua coördinatie complex te zijn, maar ook op techniek gericht te zijn.
- Afsluiting: De manier waarop wordt afgesloten is afhankelijk van het thema van de training. Het is belangrijk om variatie in de afsluiting te brengen om verveling te voorkomen.
Individuele Aandacht en Kleine Groepen
Een belangrijk aspect van effectieve keeperstraining is individuele aandacht. Abrams traint keepers in kleine groepen van maximaal vier personen. Het voordeel hiervan is dat de individuele trainingsbehoeften van de leerling-keepers centraal staan. "De enige manier om op een gedetailleerde manier feedback te geven is door de groepen klein te houden. Er ontstaat daardoor ook automatisch een beter en intensiever contact tussen de deelnemers."
Lees ook: Alles over de regels voor Italiaanse voetbal keepers
Oefeningen voor Keeperstraining
De juiste oefeningen zijn essentieel voor een succesvolle keeperstraining. Hieronder een overzicht van verschillende soorten oefeningen:
- Coördinatieoefeningen: Om de coördinatievaardigheden van een keeper te trainen en daarmee succes te bereiken in de wedstrijd, dient het verscherpen van de coördinatie een hoofdbestanddeel van keeperstraining te zijn.
- Duikoefeningen: Kan de bal vanuit stand niet meer gehaald worden, dan moet de keeper duiken. Om dat te laten lukken, dienen het voetenwerk, de sprongtechniek, het uitstrekken van het lichaam en de valtechniek allemaal op elkaar afgestemd te zijn. Om de bal effectief af te stoppen, dient de keeper altijd licht voorwaarts te duiken.
- Sprongkracht en explosiviteit: Ook de sprongkracht en explosiviteit van een keeper moeten flink getraind worden. Om een beweging zo snel mogelijk te kunnen uitvoeren, moet de maximaalkracht, de fMax, goed ontwikkeld zijn.
- Rompstabiliteitsoefeningen: Abrams hecht extra waarde aan rompstabiliteitsoefeningen.
- Reactieoefeningen: Met een reactiebal kan de keeper zelf de reactiesnelheid trainen. Deze zijn verkrijgbaar in drie maten: 6,5 cm, 10 cm, en 20 cm. Individuele training met de twee kleinste reactieballen houdt de reflexen op peil. De 20 cm reactiebal is ideaal voor keeperstrainingen; deze bal kan worden opgepompt en gebruikt om mee te schieten.
- Rebounderoefeningen: De rebounder, ofwel rebound trampoline, is ideaal om ballen in te schieten of gooien en de keeper hierop te laten reageren. Hoe dichterbij de rebounder staat, hoe moeilijker het voor de keeper is. Rebounders met kleine mazen zijn voorspelbaar, terwijl die met grote mazen juist onvoorspelbaar zijn. Dit laatste dwingt de keeper om op het allerlaatste moment te reageren, alsof de bal vlak voor het doel nog wordt aangeraakt.
Abrams raadt tevens aan om ook eens een blik op andere sporten te werpen: "Ik haal ook veel inspiratie uit andere sporten, en deel ook graag ervaringen met collega-trainers uit andere disciplines. Het kan af en toe helpen om eens 'out of the box' te denken."
Mentale Voorbereiding en Omgaan met Fouten
Het hebben van kracht en techniek alleen maakt een keeper nog niet goed. Een sterke concentratie en een goede manier van met fouten omgaan zijn net zo belangrijk. Abrams legt uit hoe de mentale voorbereiding op een wedstrijd eruit kan zien: "Ik vind het belangrijk dat elke keeper zijn eigen wedstrijdvoorbereiding kan doorlopen. De dag en avond ervoor zijn daarbij even belangrijk als de speeldag zelf. Het is optimaal als zowel team als keeper voor de wedstrijd een gezamenlijke warming-up uitvoeren. Dat helpt de keeper om zijn concentratie op te bouwen."
Ook tijdens de wedstrijd moet een keeper het hoofd koel houden. Er sluipen volgens keeperstrainer Abrams fouten in op het moment dat je ongeconcentreert bent, je teveel wil, of simpelweg verkeerde inschattingen maakt. De keeper moet voorkomen dat hij na een tegendoelpunt zijn kop in het zand steekt. "heb je een fout gemaakt, moet je daarmee leren omgaan. Een fout kan als een soort drijfzand werken, en de komende acties ook schaden. In ieder geval moet je nooit de komende acties met 110% of 120% aangaan. Dat zorgt voor een soort mentale verkramping. Het belangrijkste is, dat je door kleine succesvolle acties weer kracht opdoet , en vastberaden tegen jezelf zegt: "ik ga dit fixen!" In bepaalde situaties kan het ook nodig zijn dat de keeper een soort van gesprek met zichzelf voert. Soms helpt dat gewoon om in het spel te blijven, of op een goede manier 1-op-1 situaties aan te gaan."
Bovendien is bij het trainen de juiste houding van doorslaggevend belang: "Voor mij is het niet belangrijk hoe snel een oefening uitgevoerd wordt. Liever doe je de oefening langzaam, en met 100% precisie, dan dat je de oefening snel doet, en daarmee afraffelt. Het gaat erom de keeper oplossingen te bieden, die hij tijdens de wedstrijd feilloos en instintief kan toepassen."
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Plezier en Motivatie
Naast goed trainen is het natuurlijk belangrijk dat keeperstraining niet als kwelling wordt gezien, maar dat deze de keeper op een motiverende manier verder brengt. "Ik vind het belangrijk dat de keeper met een goed gevoel voor het spel naar de training gaat", aldus Abrams.
Spelvormen en Spelletjes in Keeperstraining
Het toevoegen van spelvormen of spelletjes aan de keeperstraining kan bijdragen aan plezier en motivatie. Hieronder een aantal voorbeelden van voetbalspelletjes die je kunt gebruiken:
- Lummelen: Een speler is de lummel en probeert de bal af te pakken, terwijl de andere spelers de bal overgooien. Bij voetbal lummelen mag de bal alleen met de voet overgespeeld worden.
- Flessenvoetbal: Ieder kind vult een plastic fles met water en probeert elkaars fles om te schoppen.
- Blokjesvoetbal: Ieder kind krijgt drie blokjes en probeert de blokjes van de ander met de bal om te schoppen.
- Hooghouden: Probeer de bal zo lang mogelijk in de lucht te houden met je hele lichaam, behalve je handen.
- Footballastic: Een kaartspel dat een potje voetbal een unieke twist geeft met verschillende opdrachten.
- Penalty Spel: Spreek van te voren een bepaalde tijd af die elke speler krijgt om zoveel mogelijk ballen raak te schieten.
- Mini Goals: Je hebt twee kleine goaltjes nodig die je in het midden van het speelveld met de achterkant tegen elkaar zet. Alle spelers worden in twee teams verdeeld. Het doel? Zo vaak mogelijk scoren!
- Handicap Voetbal: Je speelt een normaal partijtje voetbal, maar alle spelers mogen nu enkel met hun verkeerde voet de bal trappen.
- Muurvoetbal: Teken met stoepkrijt een goal op de muur en speel bijvoorbeeld het penalty spel.
- Pionnenschieten: Plaats pionnen op verschillende afstanden van de goal en verdien punten door de bal in de goal te schieten.
- Regelvoetbal: Schrijf allemaal een regel op hoe je moet voetballen (bijvoorbeeld op één been) en trek bij ieder doelpunt een nieuwe regel.
- Zitvoetbal: Speel voetbal terwijl je op een vaste plaats in het veld zit.
- Dobbelsteenvoetbal: De waarde van een doelpunt wordt bepaald door een dobbelsteenworp.
- Latjetrap: Probeer de bal tegen de lat van een goal te trappen.
- Tienen: Een speler is keeper en verliest punten als de andere spelers scoren. Wie het eerst 10 punten kwijt is, verliest.
- Doel van Eigen Helfd: Probeer te scoren in het doel van de tegenstander vanaf je eigen helft.
- Panna Voetbal: Schakel spelers uit door een panna bij hen te maken.
Keeperstraining Materiaal
Keeperstraining materiaal kan bijdragen aan de kwaliteit van de training. Hieronder een overzicht van nuttige materialen:
- Precision Keeper Deflector Reactielijn: Verbetert de reflexen en reactietijd.
- Precision Drempel/Balverdeler: Verandert de richting van de op doel geschoten ballen.
- Vrijetrap Pop Opblaasbaar: Verbetert de vrije trappen of maakt oefeningen moeilijker.
- Precision Keeper Deflector Reactie Frame: Een geavanceerd trainingshulpmiddel voor keepers op elk niveau.
- Precision Training Rebounder: In te zetten bij de training van verschillende vaardigheden.
- SKLZ Reactiebal: Verbetert reflexen en oog-hand coördinatie.
- Gripversterker voor Keepershandschoenen: Zorgt voor een krachtigere grip, zowel in natte als droge omstandigheden.
Keeperstraining voor de Jeugd
Vanaf O11 en zeker vanaf O13 wordt het duidelijk wie van de spelers graag keept. Het is belangrijk om deze keepers de mogelijkheid te geven om zich te ontwikkelen. Laat je keeper gerust trainen op specifieke keepershandelingen - zolang het niet ten koste gaat van het bezoeken van de teamtraining. Schenk ook op de gewone training aandacht aan de rol van de keeper in het team. Beschouw de keeper als de eerste aanvaller. Nadat hij de bal heeft veroverd of na een spelhervatting start de opbouw bij hem.
Speciale conditietraining is voor pupillen en O15 niet nodig. Lekker en enthousiast trainen met de bal is voldoende. Pas vanaf de O17, als de groeispurt achter de rug is, kun je spelers blootstellen aan voetbalconditionele prikkels. Blijf ook nu trainen in voetbalechte vormen.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda