HVV Tubantia, de oudste voetbalclub van Hengelo, viert in 2025 haar 125-jarig bestaan. De club heeft een rijke historie, die nauw verweven is met de ontwikkeling van het voetbal in Hengelo en Twente. Van de eerste stappen op een zanderig veldje tot de gloriejaren in de eerste klasse en het avontuur in het betaald voetbal, Tubantia heeft een bewogen verleden.
Vroege jaren en opkomst (1895-1920)
Al in 1895 voetbalde een groep mannen onder de naam Tubantia, maar de officiële oprichting vond plaats op 7 oktober 1900. De club heette in eerste instantie Koningin Wilhelmina, maar kreeg na 1902 de huidige naam H.V.V. Tubantia. De naam verwijst naar de Germaanse stam de Tubanten die zich ooit in de landstreek Twente ophield. De eerste leden waren voornamelijk Storkianen - niet de arbeiders, maar de 'witte boorden', de mannen van kantoor en de managers - aangevuld met andere sportieve Hengeloërs. Waar Wilhelminaschool later echt de club van de Storkarbeiders werd, was Tubantia chiquer. Het eerste clubgebouw zat zelfs op een toplocatie aan de Beursstraat.
De eerste wedstrijden werden gespeeld op een veldje op de hoek Grundellaan / Anninksweg. Later verhuisde de club naar een veld vlakbij de watertoren, daarna zat Tubantia 5 jaar aan de Bornsestraat en tussen 1911 en 1950 was de club gevestigd op sportpark het Lansink (waar nu Tennisvereniging Hercules zit). In 1911 fuseerde Tubantia met DVS en ging spelen op Sportpark ’t Lansink ten zuiden van de spoorlijn en van het centrum. Tussen de fabrieken en tuindorp Het Lansink groeide Tubantia uit tot een sterke vereniging. Na drie achtereenvolgende kampioenschappen lukte het Tubantia in het seizoen 1911/1912 om de 1e klasse te bereiken.
Gloriejaren in de Eerste Klasse (1920-1940)
Grote successen beleefde de club eind jaren '20, toen het promoveerde naar de eerste klasse, destijds het hoogste niveau van Nederland. Omdat dat hoogste niveau per regio was ingedeeld, bleef het bij wedstrijden tussen de beste clubs uit uitsluitend Oost-Nederland, bijvoorbeeld Heracles, Go Ahead Eagles, NEC en Vitesse. In het seizoen 1925/1926 werd Tubantia kampioen. In de promotiewedstrijden tegen Quick en Robur et Velocitas waren de Apeldoorners echter de sterkste. Tubantia zat in een flow en in 1927/1928 werd de Hengelose formatie opnieuw afdelingskampioen. Vele jaren, van 1928 tot 1947, speelde Tubantia een meer dan verdienstelijke rol in de Nederlands hoogste klasse. Er werden weliswaar geen kampioenschappen behaald maar ook geen degradatiewedstrijden en dat is voor een dorpje in Twente iets om trots op te zijn.
Een bekende speler uit die tijd was Frans Tempel, die in 1920 geselecteerd werd voor het Nederlands voetbalelftal voor de Olympische Spelen in Antwerpen. Ook Marinus van Wezel was een doelman van nationale allure, die in 1929 werd geselecteerd voor het Nederlands elftal.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
Oorlogsjaren en wederopbouw (1940-1960)
Tijdens de 2e Wereldoorlog werd Hengelo, vooral vanwege de strategische industrie die er gevestigd was, geregeld gebombardeerd. Daarbij werd het centrum van de stad op 6 en 7 oktober 1944 zo goed als geheel vernietigd. Niet door de Duitsers maar door missers gemaakt door de geallieerden. In het seizoen 1940/1941 werd de eerste klasse op het nippertje behouden wat het begin is van een periode van geringe prestaties. Aan het eind van de periode 1949/1950 deed de club na het behalen van het 2e klas kampioenschap opnieuw haar best, het verloren terrein te herwinnen.
In 1955 nam Tubantia de licentie over van de beroepsvoetbalclub Twentse Profs. Deze profclub werd op 1 juli 1954 opgericht en speelde voor een ‘wilde bond’, de NBVB geheten.
Avontuur in het betaald voetbal (1955-1967)
In 1955 startte Tubantia met betaald voetbal in de tweede divisie. Dat Tubantia vanaf 1955 deel neemt aan het betaald voetbal is met de kennis van later geen gelukkige keuze geweest. In het eerste seizoen 1955/1956 weet Tubantia zich met een gedeelde vierde plek in de 1e klasse te plaatsen voor een beslissingsduel met Fortuna Vlaardingen. Bij winst zou de selectie het nieuwe seizoen in de 1e divisie mogen meten. Helaas kwam er geen promotie naar de 1e divisie. Naar later zou blijken was de 2e divisie eigenlijk wel de bovengrens.
Begin jaren zestig ging het de club financieel niet voor de wind. De club wilde graag participeren in de eerste grote Twentse profclub. In Enschede dachten ze daar anders over. Sportclub Enschede en Enschedese Boys stemden in de nacht van 13 op 14 april 1965 in Café Vrieler over een fusie en daarmee was FC Twente geboren. Stronks over die Nacht van Vrieler: "Bij de oudste leden van Tubantia wordt die pijn nog altijd gevoeld. Die zijn bijvoorbeeld nog nooit bij FC Twente geweest." Uiteindelijk streken Enschedese Boys en Sportclub Enschede met die, waarmee het profvoetbal in Enschede bleef. In 1967 werd besloten om het roer om te gooien en te kiezen voor amateurvoetbal.
Terug naar de amateurs en verhuizing (1967-1980)
Na het betaald voetbal keerde Tubantia terug naar de amateurs. We zien in die periode langzaam een terugval in het ledental mede a.g.v. het feit dat Tubantia in een meer en meer vergrijzende wijk was gelegen. Een dieptepunt was het seizoen ‘80-81 toen Tubantia nog maar 9 jeugdelftallen had. Het heeft er uiteindelijk in geresulteerd dat het toenmalige bestuur de enige juiste beslissing nam: verhuizen naar een wijk in opkomst: richting Hasseler Es; ons huidige sportcomplex, die we in 1983 hebben geopend. In 1983 verhuisde de club naar sportpark 't Rot in de Hasseler Es, waar het nog steeds gevestigd is.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
Tubantia in de 21e eeuw (1980-heden)
Anno 2025 bewoont de club een prachtig complex in 't Rot. Waar de club ooit meer dan duizend leden telde, zijn dat er nu nog 750. Dankzij de grote betrokkenheid van de leden gaat het de vereniging nog altijd voor de wind. En dat is in het verenigingsleven van het amateurvoetbal tegenwoordig eerder uitzondering dan regel. De club heeft een bloeiende jeugdafdeling en een afdeling passend voetbal (voorheen G-voetbal). Remko ten Donkelaar (61), oud-aanvoerder van het eerste elftal, lid van de reüniecommissie en de nieuw opgerichte sponsorcommissie, is er blij mee: "Het mooiste is de betrokkenheid. De kinderen van oud-selectiespelers spelen nu bij de club."
Op 28 juni 2025 was er een grote reünie gepland bij de club aan de Verlengde Polluxweg 10. Daaraan voorafgaand spelen de 'Legends van Tubantia' om 16.00 uur een wedstrijd tegen de FC Twente All Stars. Later dit jaar moet er een boek verschijnen over 125 jaar HVV Tubantia.
Historisch overzicht van Hengelose voetbalclubs
Naast Tubantia kende Hengelo in de loop der jaren vele andere voetbalclubs, waarvan sommige slechts kort bestonden en andere een belangrijke rol speelden in de lokale voetbalgeschiedenis.
1900 - 1920:
- DVS
- Volharding
- HVC
- HVV Hengelo
- Achilles'12
- Golto
- Oranje Nassau
- Sparta
- Juliana
- Venus
- Olympia
- Butania
- Hengelosche Boys
- Blauw Elf
1920 - 1940:
- Blauw-Wit
- B.E.G. (Bijen en Garven)
- Juliana
- Wilhelminaschool
- NKS
- Ontwikkeling
- N.S.H.
- HVAV
- HGOVV
- V.E.L. (Vlug en Lenig)
- Cecilia
- Brittania
1940 - 1960:
- Twentse Profs
1960 - 1980:
- Juliana'32
- ATC'65
- SC Barbaros
1980 - heden:
- BWO
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
tags: #voetbal #club #hengelo #geschiedenis