In de voetbalwereld is het corrigeren van ongewenst gedrag een constante uitdaging. Traditioneel wordt er vaak gekozen voor straftraining als middel om spelers te disciplineren en hun gedrag te verbeteren. Echter, de effectiviteit van straftraining is een onderwerp van discussie. Dit artikel onderzoekt voorbeelden van straftraining in het voetbal, bespreekt de voor- en nadelen ervan, en presenteert alternatieve benaderingen die mogelijk effectiever zijn.
De traditionele aanpak: Straftraining
Straftraining is een veelvoorkomende reactie op ongewenst gedrag binnen een voetbalteam. Een voorbeeld hiervan is het straffen van spelers die te laat komen op de training. De gebruikelijke aanpak is om deze spelers extra opdrachten te geven, zoals extra rondjes lopen of opdrukken aan het einde van de training.
Een alternatieve benadering van een assistent-voetbaltrainer illustreert een ander perspectief. In plaats van de laatkomers zelf te straffen, liet hij de rest van het team extra rondjes rennen terwijl de laatkomers toekeken. Deze aanpak, hoewel onconventioneel, bleek effectief te zijn en was slechts één keer per jaar nodig.
De KNVB en ongewenst gedrag
De KNVB (Koninklijke Nederlandse Voetbalbond) besteedt steeds meer aandacht aan het voorkomen en bestrijden van ongewenst gedrag in en rond de voetbalvelden. Een van de hulpmiddelen hierbij is het opstellen van gedragsregels. Zo heeft v.v. Rijen gedragsregels vastgelegd die gelden voor iedereen binnen de club. Deze regels zijn onderverdeeld naar doelgroepen en zijn bedoeld om een levend sportiviteitsbeleid te bevorderen.
De basisgedragsregels omvatten onder andere:
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
- Respect, fatsoen en sportiviteit.
- Behulpzaamheid.
Overtredingen van de gedragsregels kunnen leiden tot sancties die worden opgelegd door de vereniging, zoals een officiële waarschuwing, schorsing van trainingen en wedstrijden met een alternatieve taakstraf, of zelfs royement bij zware overtredingen. Overtredingen van voetbal(gedrags-)spelregels leiden ook tot sancties die worden opgelegd door de KNVB, zoals geldboetes en schorsingen.
Fair Play beleid
Het Fair Play beleid is een aanvulling op het sanctiebeleid van de KNVB. V.v. Rijen heeft een Fair Play commissie ingesteld om het Fair Play beleid uit te voeren en toe te zien op de naleving van de gedragsregels. Deze commissie komt periodiek bijeen om meldingen te bespreken en kan aanvullende strafmaatregelen adviseren aan het bestuur.
De Fair Play commissie heeft onder andere de volgende taken:
- Bewaken van het Fair Play beleid.
- Beoordelen van incidenten.
Incidenten tijdens de wedstrijd worden gemeld op het wedstrijdformulier en worden door de KNVB afgehandeld. De FPc behoudt zich het recht voor om aanvullende strafmaatregelen te adviseren aan het bestuur. De betrokkene(n) worden door de FPc op de hoogte gebracht over de uitspraak.
Het dilemma van straffen: De zaak Suárez
De beet van Luis Suárez tijdens Uruguay - Italië illustreert het dilemma van straffen in de sport. De FIFA legde Suárez een zware straf op: negen interlands schorsing en vier maanden verbanning van stadions en trainingsvelden. Hoewel de straf door sommigen als terecht werd beschouwd, vonden anderen haar buitenproportioneel.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
De zaak Suárez roept vragen op over de effectiviteit van straffen en de rol van de geest in sportief gedrag. Suárez had al eerder soortgelijke incidenten gehad en was daarvoor gestraft en behandeld. De herhaling van het gedrag suggereert dat straffen alleen niet altijd voldoende is om ongewenst gedrag te voorkomen.
Alternatieven voor straftraining: Een positieve benadering
In plaats van uitsluitend te focussen op straffen, kan een positieve benadering effectiever zijn om het gedrag van spelers te beïnvloeden. Een voorbeeld hiervan is de Community Reinforcement Approach (CRA) die in de verslavingszorg wordt gebruikt. Deze aanpak richt zich op het belonen van succeservaringen en het toewerken naar een nieuwe levensstijl die meer voldoening geeft.
Voor een trainer betekent dit dat hij samen met de speler moet uitzoeken wat de aanleidingen, gedachten, gevoelens en omstandigheden zijn die het ongewenste gedrag stimuleren. In plaats van de terugval te veroordelen, kan de trainer de speler helpen de situatie te herkennen en eventueel te voorkomen waarin dit gedrag optreedt. Praktisch is het om een korte tijdspanne af te spreken met een speler, waarin hij of zij het gedrag niet zal vertonen.
Focus op positieve motivaties
In de sport is de nadruk op winnen vaak zo’n sterke motivatie dat onsportief spel wordt uitgelokt. Wil je dit als trainer ombuigen naar sportiever gedrag, focus je dan op alternatieve motivaties, zoals ‘goed samenspel’ of ‘met inzet spelen’ en ‘persoonlijk ontwikkeling’, of dit nu winst of verlies oplevert. Negatief gedrag wordt namelijk versterkt doordat dit gedrag voortdurend wordt beoordeeld in tegenstelling tot positief gedrag. Als alleen wordt gestraft en niet beloond, zal meer wantrouwen en weerstand ontstaan.
Geef niet steeds aan wat ‘niet mag’, maar ga op zoek naar positieve bekrachtigers die het gewenste gedrag als het ware uitlokken en de spelers voldoening geven. Leg dus meer de nadruk op belonen van gewenst gedrag dan op straffen van ongewenst gedrag. Zorg altijd voor (positieve) ondersteuning vanuit de omgeving, zoals van ouders, medespelers en trainers. Verandering van gedrag kan niet zonder steun van belangrijke anderen. Laat met concrete voorbeelden zien dat de balans steeds vaker doorslaat richting gewenst gedrag, bijvoorbeeld door het aantal kaarten of straffen in beeld te brengen.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Zelfreflectie als trainer
De grens tussen gewenst en ongewenst gedrag is niet altijd duidelijk te trekken. Wat voor de een nog kan, gaat voor de ander te ver. De verenigingsregels en de teamafspraken zijn leidend. Als voetbalcoach ben jij degene die de regels en afspraken bewaakt om ervoor te zorgen dat alle jeugdspelers zich prettig en veilig voelen. In zo’n omgeving kunnen zij hun sport met plezier beleven en zich ontwikkelen als mens en als voetballer.
Corrigerend optreden staat altijd in dienst van het plezier en de ontwikkeling van de spelers. Daarom is het belangrijk om als voetbalcoach vooral eerst goed naar jezelf te kijken voordat je optreedt. Waarom irriteert bepaald gedrag jou? Het kan zijn dat een oefening niet goed wordt afgerond, maar dat is geen doel op zich. Wat stel je centraal? Gaat het om het doorlopen van de training zoals gepland, of staan plezier en ontwikkeling voorop, ook als de training niet per se vlekkeloos verloopt. Dat kinderen niet altijd even goed luisteren hoort erbij. Zie dat niet als “ze willen me dwarszitten”.
Preventie en communicatie
Jeugdspelers, zeker jongens, kunnen zich lastig lang concentreren. Het is belangrijk dat de voetbalcoach daar rekening mee houdt en zich aanpast aan het tempo en het ritme van de jeugdspelers. Te lange uitleg verveelt. Afwisseling en uitdaging zorgt voor plezier. Spelers hebben behoefte aan duidelijkheid. De voetbalcoach kan die duidelijkheid geven door kaders te stellen en spelers aan te spreken op het niet nakomen van afspraken. Uiteraard dient de voetbalcoach zich zelf ook aan die afspraken te houden.
Het is belangrijk om ongewenst gedrag direct te adresseren. Laat het niet lopen. Ongewenst gedrag is vaak het gevolg van een incident. Bij de speler, maar ook bij de voetbalcoach kan er sprake zijn van emotie en/of ergernis. Om ongewenst gedrag niet te laten escaleren is het belangrijk dat jij als voetbalcoach rustig en geduldig blijft. Soms moet je direct ingrijpen omdat de situatie dat vereist, maar ook in dat soort gevallen is het meestal verstandig om het incident te bespreken als de gemoederen een beetje zijn bedaard. Wacht zo nodig nog even. Soms zit een speler zo in zijn emotie (boos, teleurgesteld) dat hij niet aanspreekbaar is. Waak er zelf ook voor dat jij als voetbalcoach niet reageert vanuit emotie. Laat iedereen inclusief jezelf tot bedaren komen.
Houd het zo lang mogelijk luchtig; met een grapje bereik je soms meer dan met grote ernst; Benoem het concrete gedrag liefst op het moment zelf. Ik zie je dit doen, wat vind je daar zelf van en wat denk je dat je medespelers ervan vinden? ‘Wat hebben we hierover afgesproken?’ ‘Hoe kun je dit anders doen?’ Herinner hem aan de sanctie (time-out) als hij in herhaling valt.
Aanhoudend ongewenst gedrag
Als een speler zich vaker niet aan regels en afspraken houdt, kan een gesprek met hem/haar en zo nodig de ouders wonderen doen. Neem de tijd om te vertellen wat je ziet en wat je ervan vindt. De plek die je kiest kan afhankelijk zijn van de ernst van situatie en leeftijd. Even een gesprekje tussendoor, of ga je serieus ergens zitten? Dit kan helpen om een speler te laten voelen dat het nu ernst is. Kom je er niet uit? Blijf er niet mee rondlopen, je bent niet de enige die hiermee worstelt. Bespreek het met iemand in je vereniging. Soms is hier iemand speciaal verantwoordelijk voor gemaakt, de jeugdcoördinator, of iemand van het jeugdbestuur.
Strafcodes KNVB
De KNVB hanteert acht verschillende strafcodes, met ieder eigen straftoemetingen. In een wedstrijd kan het voorkomen dat een speler een directe rode kaart krijgt. Deze uitsluiting heeft ook gevolgen voor de duels die komen gaan. Want een rode kaart kan voor de betreffende voetballer uitsluiting van één of meerdere wedstrijden tot gevolg hebben. In de Handleiding Tuchtzaken Amateurvoetbal kun je vinden wat de gevolgen zijn van een betreffende rode kaart.
Een speler kan als gevolg van wangedrag niet alleen door een tuchtrechtelijk orgaan bestraft worden, maar ook door zijn eigen vereniging. Zo kan de vereniging naar aanleiding van wangedrag besluiten de speler gedurende een aantal wedstrijden niet op te stellen. Voor het tuchtrechtelijk orgaan dat de zaak in behandeling heeft (de aanklager, de tuchtcommissie of de commissie van beroep) is het van belang dat deze interne straf kenbaar wordt gemaakt. Alleen in die gevallen kan het tuchtrechtelijk orgaan rekening houden met de interne straf die reeds aan de speler is opgelegd en wordt voorkomen dat een speler dubbel wordt bestraft. Indien een vereniging pas na afloop van een tuchtzaak de interne straf kenbaar maakt, dan kan het tuchtrechtelijk orgaan hier geen rekening mee houden bij de strafoplegging.
Richtlijnen straftoemeting voor gele kaarten
Voor gele kaarten geldt de straftoemeting in onderstaande tabellen.
Reguliere competitie
| Aantal registraties | Aantal wedstrijden uitsluiting |
|---|---|
| 1 | 0 |
| 2 | 0 |
| 3 | 0 |
| 4 | 0 |
| 5 | 1 |
| 6 | 0 |
| 7 | 1 |
| 8 | 0 |
| 9 | 1 |
| 10 | 1 |
| en vervolgens steeds | 1 |
Bekercompetitie
| Aantal registraties | Aantal wedstrijden uitsluiting |
|---|---|
| 1 | 0 |
| 2 | 1 |
| 3 | 0 |
| 4 | 1 |
| en vervolgens steeds | 1 |
Promotie- of degradatiecompetitie/play-offs
| Aantal registraties | Aantal wedstrijden uitsluiting |
|---|---|
| 1 | 0 |
| 2 | 1 |
| 3 | 0 |
| 4 | 1 |
| en vervolgens steeds | 1 |
De staffels gelden zowel voor het veldvoetbal als voor de landelijke competities futsal (eredivisie mannen en vrouwen en eerste divisie mannen). De registratie van twee waarschuwingen in één wedstrijd tellen niet mee voor de desbetreffende staffel.
tags: #straftraining #voetbal #voorbeelden