Net als in Engeland, waar de oorsprong van het voetbal ligt, was voetbal in Nederland aanvankelijk een elitaire sport. Hoewel Haarlem en Pim Mulier vaak genoemd worden als pioniers van het Nederlandse voetbal, zou Jan Bernard van Heek en Enschede meer erkenning verdienen. Naast het elitaire karakter was er ook sprake van verzuiling in het voetbal. De verschillende bevolkingsgroepen (protestanten, katholieken en democraten) hadden hun eigen clubs, waarbij de geestelijken een grote invloed hadden op waar men wel en niet mocht voetballen.
De Vroege Jaren: A.N.T.O.N.I. en de Opkomst van het Osse Voetbal
In 1892, 35 jaar na de start in Engeland, begonnen de Jurgens in Oss met een voetbalclub genaamd A.N.T.O.N.I., wat stond voor Alleszins Nuttig Tot Ontspanning Na Inspanning. Frans van Bokhoven was een van de oprichters. Hun veld lag aan de Margarine-pad / Heschepad, op de grond waar nu café Rebel staat, en werd gehuurd van de weduwe H. Jurgens - van Waardenburg. De familie Jurgens had connecties met Engeland vanwege de boterhandel, waardoor ze in aanraking kwamen met het voetbal.
In diezelfde periode vestigde N.V. M. de Reuver, een houtindustrie-handelmaatschappij en machinale kuiperij, zich aan de Molenstraat in Oss. In 1894 verhuisde N.V. Hartog-Hartog (vleeswaren) naar industrieterrein De Rooijen aan de Gasstraat 4a, waar ook een café was met beheerder Ulijn.
Op 29 september 1895 gingen de NV (Nederlandse Voetbal) en AB (Athletiek Bond), opgericht op 8 december 1889, ieder hun eigen weg en werd het de NVB (Nederlandse Voetbal Bond). Uit een krantenartikel van 6 augustus 1897 blijkt dat er al sprake was van een voetbalvereniging uit Oss, waarin werd gesproken over leden die zich aansloten bij nieuwe krachten om een nieuwe en gezondere vereniging op te richten onder de naam O.S.S. (Oefening Staalt Spieren). Dit bleek echter een gymnastiekvereniging te zijn. De naam en afkorting O.S.S. zou later (toevallig of niet) weer gebruikt worden voor een nieuwe voetbalclub, de tot nu toe "oudste" voetbalclub van Oss.
Het Amsterdamse R.A.P. werd in het seizoen 1897-1898 de eerste voetbalkampioen van Nederland. De club A.N.T.O.N.I. ging echter ter ziele en werd op 8 juli 1898 heropgericht met een neutrale levensbeschouwing. In 1898 werd ook de militaire dienst ingevoerd. Op 17 december 1899 werd de BVB (Brabantse Voetbal Bond), gevestigd in 's-Hertogenbosch, opgericht. Ook was er nog de IVCB, een katholieke bond met een R.K.F. (Rooms Katholieke Federatie), met dus r.k.-clubs.
Lees ook: Passie en Kritiek NAC Breda Ultras
In het seizoen 1899-1900 speelde A.N.T.O.N.I. tegen onder andere Wilhelmina (Den Bosch), GVV (Ginneken, het latere Baronie) en Be Quick (Den Bosch). Later speelden ze wedstrijden op een veld in de Osse hei, waar nu ongeveer de Hazenakker-vijver is. Enkele spelers van het eerste uur waren Pulles, Bakker, van den Berg, Spocken, Duamhower, de Jongh, de Warem, Thijssen, van den Elzen en Hustinkx.
In 1900 werd AJAX opgericht. De stad Oss telde op dat moment 8000 inwoners. De meeste studenten die er woonden, waren niet katholiek. Ook in dat jaar waren er voetbalschoenen met het merk Cup-tie. Op 25 februari 1900 maakte ANTONI een uitstapje naar Helmond om een wedstrijd te spelen tegen de plaatselijke HVV. Ondanks de 0-1 winst gedroegen ze zich op de terugreis met de tram ongemanierd, wat leidde tot kritische stukjes in de krant van Pater van den Elzen. Enkele weken later werd het in Oss 3-0 tegen hetzelfde HVV. President van de club was toen Joh. Bakker. Verder was er nog een oefenwedstrijd thuis tegen een Eindhovense vereniging, die na een ruststand van 0-0 in 2-2 eindigde.
In het seizoen 1900-1901 speelde Football en Cricketclub ANTONI in de 1e klasse BVB van de NVB (Neutraal). Buiten deze competitie om speelde ANTONI een vriendschappelijke wedstrijd bij de Roermondse Voetbal Vereniging R.V.V., die ook connecties had met de Jurgens. Er kwamen daar een paar duizend toeschouwers op af. Intussen waren er ook weer twee nieuwe wijk/buurt-voetbalclubs opgericht, namelijk eerst P.H. en vlak daarna O.V.V. Sparta. Later moesten deze twee clubs voor de competitie tegen elkaar (0-3 voor Sparta), maar het schijnt toen een "omgekochte" te zijn geweest.
De Jaren Voor de Oprichting van Ruwaard: Propagandisten en Nieuwe Clubs
In 1904-1905 kwam de toen welbekende voetbalpropagandist Dokter Johan Cornelis Stoltz uit Oss aan het hoofd van de Brabantse Voetbal Bond. Aan het eind van datzelfde seizoen legde hij die functie alweer neer. Hij werd geboren op 24 januari 1854 te Willemstad (Curaçao). Vanaf 1 april 1893 had hij zijn praktijk aan de Peperstraat 21 in Oss. Hij overleed op 7 mei 1935 op 81-jarige leeftijd en is begraven op de Eikenboomgaard.
In 1904 werd de F.I.F.A. (Fédération Internationale de Football Association) opgericht, de Wereldvoetbalbond. Op 30 april 1905 speelde het Nederlands Elftal in Antwerpen haar eerste interland, tegen België. Na de verlenging (1-1) wonnen ze met 1-4. Het team bestond voor 81% uit spelers uit de hoogste sociale klasse en slechts 4% kwam uit de volkse milieus.
Lees ook: Kleding en benodigdheden Uganda
In het seizoen 1905-1906 nam A.N.T.O.N.I. met zelfs twee teams deel aan de competitie en kwamen allebei uit in de 2e klasse A van de Brabantse Voetbal Bond (BVB).
De Opkomst van O.S.S. 1920: Een Nieuwe Generatie Voetballers
Op 1 juni 1920 werd de vijfde club, de "Rooms Katholieke Sportvereniging O.S.S. 1920", opgericht door een paar Osse jongeren, waaronder Willie Klatt, Ruud van Rossum, Hentje van Dijk, van Niftrik en H. de Barse. Deze club werd later Oss20 en betekende Oefening Staalt Spieren. Het zou de eerste officiële en oudste vereniging van Oss worden en is dat nog steeds. Jan Cunen was ook donateur.
Op donderdag 29 juli 1920 werd er voor het eerst door de "r.k. sportvereniging 1920" getraind op het terrein aan de Molenstraat 89 bij de hooischuren van de firma Arnold van Welten. Jan Krammer kwam op die naam en werd secretaris, met Nol Ceelen als voorlopige voorzitter. A. Meijers werd penningmeester. De clubkleuren waren toen nog rood/zwart. Verder waren Bennis, H. Timmermans, J. Verhamme, J. Doremalen, Harrieke van Dalen, H. Dijkstra, Stokwielder, M. Mulders, G. Verhamme, A. Cox, Doring, J. Rombach, Willie Klatt, W. Meijers, M. Krammer, Th. Weerens, J. van Rossum en J. Frolik werkers van het eerste uur. Geestelijk adviseur was Carmeliet Pater Marcus van Haren en directeur Leon Hustinx van de Jurgens Fabrieken. Mede door Hustinx kreeg de vereniging het predikaat "De club van den Heuvel" opgeplakt.
Met één team begon men op datzelfde terrein, gelegen dus zoals eerder vermeld, waar men de eerste training afwerkte, vlakbij wat later (in 1929) De Schuur werd. Op zondag 8 augustus 1920 ging men naar Rosmalen om tegen O.D.I. (het huidige OJC) te spelen. Het werd een 4-3 nederlaag. Op 24 augustus trad voorzitter Nol Ceelen af en volgde H. van den Bergh-Pessers hem op. Nol Ceelen volgde penningmeester Donkers weer op. Secretaris werd Jan Krammer, die toen op Tuinstraat 18 woonde. Op 12 september speelde men de eerste oefenwedstrijd op eigen veld tegen het Vlijmense V.V.O. en verloor men weer, nu met 2-4.
De eerder bovengenoemde RKF had inmiddels de organisatie van een onderlinge Osse Wijk / Buurt-competitie op zich genomen. Op 19 september werden ze door het zelfde RKF na een 2-0 gewonnen oefenwedstrijd bij het Bossche BFC 2, ingedeeld in de A-klasse Kring Maasbuurt / Onderafdeling Den Bosch. Op 26 september werd het veld van dhr. Welten aan de Molenstraat officieel in gebruik genomen. Het was dhr. Leon Hustinx die dat vooraf de wedstrijd tegen het weer Rosmalense O.D.I. met een ferme trap deed. Omdat O.D.I. maar met 8 spelers kwam opdagen, werd het een gemakkelijke 6-1 overwinning. Een zekere Toon scoorde 4x, Jan Krammer en Theo Weerens ieder 1x. Verder speelden regelmatig met de competitie mee, keeper Nol Ceelen, Sjef Mols, de Louw, de broers Thijs en Jan Krammer, Ruud van Rossum, Anton Cox. Verder mogen niet vergeten worden Klatt, van Dijk, Rombach en Meijers.
Lees ook: Steun het Nederlands Elftal met stijl
Het echte werk in het seizoen 1920-1921 begon met een 1-0 overwinning op Velocitas 2, met de keeper van Oss20 als uitblinker. Degradatie kon net worden voorkomen met keeper Spanjaard, verdedigers Terborg en van der Biezen, middenvelders Mulders, Dijkstra en van Dijk, voorhoede Stokwielder, Timmermans, Aarts, Verhamme en Reijnders. Op zondag 20 maart 1921 had men al een tweede team.
Ook in 1921 werd er weer een volgende club opgericht, namelijk Victoria, die in mei met keeper Wim Hubertus een wedstrijd speelde tegen Sparta, waar zijn broer Dick bij speelde. Beide deze clubs gingen korte tijd later op in O.V.C. (Ossche Hei), dat toen in de 3e klas Kring Den Bosch speelde. Dit O.V.C. vroeg aan dhr. M. Uitdenwilligeneen een stuk grond in bruikleen aan den Hazenakker, tegenover café Kiske, waar Cilles van Boxtel de kastelein was. Cilles was de vader van Kees van Boxtel, vandaar de naam Keeske (Kiske). Bestuurslid Marinus Megens ging naar drukkerij Acket en vroeg om goedkope entreekaartjes, wat lukte. Even later noemden de leden hun club voor de grap Oefenen Voor Centen. Ook in 1921 kon men in de schoenenwinkel van Bernard van Well/Dupont aan de Walstraat 24 voetbalschoenen kopen of laten repareren. 60% van de jeugd onder 13 jaar voetbalde die tijd niet.
In 1922 zakte het ledental bij de RKF. Ook dat jaar kwam er het blad de Sportillustratie. Op zondag 16 juli 1922 's avonds om 18 uur was er op het toen O.S.S.-terrein aan de Molenstraat een wedstrijd tussen Wilhelmina (Tilburg) en Union (Nijmegen), ten behoeve van de missie-week. Leider van deze wedstrijd was Pater Marcus van Haaren.
In 1923 vertrok Wim Hubertus naar Oss20, dat inmiddels ook die tijd wel eens gebruik maakte van het sportveld van de toen genoemde HBS-school, met de ingang aan de achterzijde, tegenover de zij-muur van Bergoss. In mei speelde O.S.S. een wedstrijd tegen RIGA uit Elberfeld (Duitsland). Datzelfde jaar weer twee voetbalclubs, de Ossche Boys en Zwanenberg. Op 9 juli 1923 kwam de NV Organon-fabriek en begon men inclusief de directeur met vijf mensen. Op 7 mei 1924 was er de Afdeling Noord Brabant. Die tijd waren er ook de nodige Buurt / Wijkclubs, waaronder de Teugenaars-pad, Concordia en Jonge Kracht. Bij deze laatste club, opgericht 15 juni 1924, was Jan Cunen donateur. Ook op deze dag speelde het intussen "lijkende" GEEL/BLAUWE O.S.S. een returnwedstrijd tegen het in WIT spelende fabrieksteam Zwanenberg. De eerste wedstrijd werd het 2-0 voor O.S.S., ook toen wel eens De Kanaries genoemd. Nu werd het een nederlaag en de supporters gedroegen zich onvriendelijk. O.S.S. speelde toen ook wel eens haar wedstrijden op het HBS-veld (nu Titus Brandsma Lyceum, ingang aan de Klaphekkenstraat).
De Groei van het Voetbal in Oss: Jubilea en Nieuwe Accommodaties
Bij het vijfjarig bestaan in juni 1925 volgde al promotie naar de 1e klas RKF, district Helmond. Met dat jubileum speelde het eerste team een wedstrijd tegen het Duitse Spiel en Sportverein Emmerich. Daarna volgde er een receptie in de bovenzaal van Hotel Verhallen-Smits (Leentje Verhallen) gelegen aan de Molenstraat, schuin tegenover het veld. De supporters gaven als blijk van waardering een vaandel, ontworpen door dhr. A. van Thiel. Ook kon men nu voetbalschoenen kopen bij Weduwe J. van Well-Gijsbers in de Kazernestraat. Intussen werden de thuiswedstrijden van O.V.C. uit de Ossche Hei druk bezocht. Gelukkig maar, want de reiskosten liepen door de verre afstanden (omgeving Helmond) uit de hand. Op verzoek van het bestuur gingen ze in een andere omgeving (dus ook dichterbij huis) spelen.
In 1926 kwam er weer een voetbalclub, deze keer in de buurt van de Heilig Hart (Bloems)-kerk. De naam werd P.S.V., wat Patronaat Sport Vereniging betekende. Ze speelden op een veld aan de Bosschestraat, vlakbij boerderij De Kinderzorg, met onder andere keeper Wimke Verhagen, Hasje van Vlijmen, Jan Vos, Ienus van Bergen, Pauke de Poot, Cilleske Brands, The Coolen en Jo Brands. Ook hadden ze toen nog een veldje liggen, langs het spoor ter hoogte van het achtertuintje van het latere café Tivoli.
In 1926 speelde O.S.S.. Op 30 januari 1927 speelden Oss20 - Mulo (Helmond) Brabantia (Vught) - OVC (in het rood/zwart-tenue). Op 6 februari 1927 speelden Noviomagum (Nijmegen) - Oss20 (per trein) en OVC - De Sporters (Drunen). Op 13 februari 1927 speelden OVC - DOSKO (Den Bosch). Op deze zondag vond er een noodlottige botsing tussen enige spelers plaats en overleed een OVC-speler twee dagen later in het ziekenhuis van 's-Hertogenbosch. In het seizoen 1927-1928 werd r.k. sportvereniging Oss20 kampioen, door een beslissingswedstrijd te winnen, waarna er een tocht door de stad volgde.
De Oprichting van T.O.P. en de Ontwikkeling van Voetbalvelden
In de paasvakantie, op 9 april 1928, werd T.O.P. opgericht. Dat geschiedde allemaal door vier vriendjes, op het trappenhuis van de Familie Jurgens, genaamd Huize KIO, de tegenwoordige Groene Engel. Die vier vriendjes waren de broers Piet en Cor (13 jaar) van Schijndel, de 12-jarige Ton Steinhauser en Tinus Vorstenbosch. T.O.P. betekende Tot Ons Plezier, de titel van een boek. Hun eerste wedstrijdjes speelden ze op dezelfde grond waar nu café Rebel heeft moeten sluiten, toen het Jurgenspleintje genoemd. Ook gebruikten ze een braakliggend veld, gelegen in de villa-wijk, vlakbij de Dokter Hermanslaan / Burgemeester van den Elzenlaan, op dezelfde grond waar voorheen het voormalige belastingkantoor stond. Verder speelden ze op een veldje, gelegen achter café Willems aan de (Oude) Hescheweg. Bij een thuiswedstrijd werden de doelpalen opgehaald bij bakker Toontje van Bergen, toen wonend in de Nieuwe Brouwerstraat.
Op 8 september 1929 bestond de NVB 40 jaar en werd het vanaf die tijd KNVB. Die tijd lag er ook nog een voetbalveld, op dezelfde grond waar enkele jaren geleden het hoofdkantoor van Hartog aan de Molenweg op stond. Ook was er een veld, namelijk dat van korfbalclub Organon, gelegen aan de Kortfoortstraat, waar vele jaren later (1961) het inmiddels weer gesloopte Sint Anna-ziekenhuis op kwam te staan. Op 18 november 1929 moesten ZHC (Zwanenberg Hartog Combinatie) en r.k. sportvereniging Oss20 voor de competitie tegen elkaar en eindigde in 2-2. Bij ZHC deed een zekere "Voske" mee. Op 23 november 1929 zei Koningin Wilhelmina (vanwege al zijn verdiensten) de NVB toe, dat ze vanaf nu "Koninklijk" genoemd mag noemen, dus KNVB! Op 17 december 1929 bestond de BVB (Brabantse Voetbal Bond) 30 jaar.
Op 29 juni 1930 werd het eerste Osse gemeentelijke sportpark, dat lag op dezelfde grond, waar meubelzaak Heijmans gestaan heeft, "officieel" geopend. De r.k. sportvereniging Oss20 ging er spelen. Het clubhuis, na 10 jaar café Verhallen aan de Molenstraat, van deze club werd nu café A. de Bruin in het centrum, later Suisse.
De Oprichting en Groei van SV Ruwaard
In 1965 werd Voetbalvereniging SV Ruwaard op 17 mei opgericht door Piet Geurts en Jozef van Lent. De eerste voorzitter was P. van Eijk. De eerste wedstrijd werd gespeeld tegen Nooit Gedacht met geleende shirts, die toevallig oranje waren. Deze kleur bleef tot op de dag van vandaag de clubkleur.
In 1966 werd de contributie ingevoerd (F 2,50 voor senioren en F 1,- per maand voor junioren). In 1971 werd Henk de Croon voorzitter, gevolgd door J. Selbach in 1973. In 1974 stelde de gemeente Oss de eerste twee voetbalvelden beschikbaar aan de club op het huidige sportpark “De Bergsche Hoeve”. De kleedaccommodatie bestond uit een schaftketen. Michael Verhoeven werd voorzitter.
Het tweede lustrum (10-jarig bestaan) werd in mei 1975 groots gevierd op het open terrein aan de huidige Bilderdijkstraat met een groot straatfeest voor de jeugd. In mei 1975 behaalde Ruwaard het kampioenschap in de 2e klas na een 1-1 gelijkspel uit bij SIOL en promoveerde naar de 1e klasse afdeling Noord Brabant. De recepties werden gehouden in het clubhuis, destijds nog café Tivoli. De club stond op dat moment onder leiding van vice-voorzitter Cees Boon. In gebruik werden twee nieuwe velden genomen op Sportcomplex ‘Bergsche Hoeve’ (de huidige velden 3 en dat van “De gehoorzame hond”, veld 4).
In 1976 degradeerde Ruwaard 1 naar de 2e klasse afd. Noord Brabant. De contributie werd verhoogd naar F 7,50 voor senioren en F 4,75 voor junioren. Op zaterdag 23 april 1977 werd het nieuwe clubhuis geopend. Op 27 september 1978 werd het nieuwe trainingsveld met lichtinstallatie in gebruik genomen.
In 1980 vierde Ruwaard het 15-jarig jubileum met een internationaal voetbaltoernooi op 17 mei. In 1981 werd Sportcomplex Bergsche Hoeve voltooid. Het nieuwe hoofdveld werd op 29 augustus in gebruik genomen met een wedstrijd tussen oud Ajax en een selectie uit de regionale clubs. De vereniging telde 560 leden. Max de la Rambelje werd voorzitter. Er was een inbraak en vernielingen in het clubhuis. Het plan om de hoofdingang van het sportcomplex te verleggen naar de Osse kant via de van Maanenstraat ging niet door.
In 1982 sleepte Ruwaard 1 de 3e periodetitel in de wacht en eindigde als vijfde in de competitie. In 1983 werd een toegangspad achter het huidige veld 2 aangelegd door eigen leden (Ruwaard 6!). In 1984 waren er forse bezuinigingen: verhoging van de contributie en verbouwing voorlopig van de baan. In 1986 werd de A-jeugd kampioen van de Brabantse Topklasse.
Jubilea, Promoties en Nieuwe Accommodaties
In 1990 vierde Ruwaard het 25-jarig jubileum, wat in een grote feesttent werd gevierd. De vereniging telde dan 375 leden. Hartog trad op. De feestcommissie organiseerde een grote loterij met als hoofdprijs een Renault 5. Ruwaard 1 promoveerde via een periodekampioenschap en een overwinning op Litta 1 met 1-0 naar de inmiddels zogenaamde 5e klasse.
In 1992 begonnen de bouwplannen van een nieuw clubhuis annex kleedaccommodatie binnen het kader van de privatisering van de club. In 1993 werd de toegang vanuit de wijk Ruwaard na jaren een feit. Het complex werd omheind. In december 1994 kon de nieuwe accommodatie in gebruik worden genomen. In april 1995 vond de officiële opening van de nieuwe clubaccommodatie plaats door wethouder G. Ulijn, met een groot openingsfeest en rijtoer door de wijk van voorzitter en bouwheer Jo Verbruggen.
In 1996 werd Ruwaard 1 kampioen in de 5e klas en promoveerde naar de 4e klas KNVB. In 1999 degradeerde Ruwaard naar de 5e klasse. In 2001 keerde Ruwaard terug in de 4e klasse via een periodekampioenschap. In 2011 promoveerde Ruwaard onder leiding van Henk Damen en Wil Hartogs via een wedstrijdenreeks in de nacompetitie naar de 3e klasse KNVB.
tags: #ruwaard #oss #voetbal #geschiedenis