Elk groot sporttoernooi kent zijn favorieten, outsiders en spelers die het verschil kunnen maken. Het WK rugby is hierop geen uitzondering. Hoewel sommige edities spectaculairder waren dan andere, zoals het WK van 1995 in Zuid-Afrika, is elke editie uniek en memorabel.
De Beginjaren van Rugby
Volgens de legende begon rugby in 1823 toen William Webb Ellis, een leerling van Rugby School in Engeland, tijdens een voetbalwedstrijd de bal oppakte en ermee naar de overkant van het veld rende. Hoewel dit verhaal door onderzoekers in twijfel wordt getrokken, blijft het een iconisch moment in de geschiedenis van de sport.
Het groepsgewijs achter een bal aanlopen, waarbij de tegenstander fysiek mag worden afgestopt, stamt uit de Middeleeuwen. Met name in Zuid-Frankrijk werden zomerspelen georganiseerd tussen dorpen waarbij een voorwerp, meestal een zak gevuld met hooi, op het marktplein van het andere dorp moest worden gebracht. Hierbij waren vrijwel geen regels, behalve dat er geen gewonden mochten vallen. Na afloop waren er vaak ceremonies en festivals.
Begin 19e eeuw werden dergelijke wedstrijden ook tussen (kost)scholen gehouden waarbij de regels voor de wedstrijd door de leerlingen afgesproken werden. De regels konden sterk verschillen, bijvoorbeeld of de bal gedragen mocht worden of alleen geschopt. Pas in 1845 werd een aantal regels op papier gezet door leerlingen van Rugby School.
De sport won aan populariteit en in 1863 werd in Londen de Football Association opgericht. De doelstelling van deze bond was om duidelijke regels op te stellen voor de nog steeds vele varianten van “football”. Tijdens de vijfde vergadering stelde een van de aangesloten clubs, Blackheath Rugby Club, dat lichamelijk contact en moed kenmerkend waren voor de sport en dus behouden moesten blijven. Toen Blackheath niet in staat bleek deze elementen in de spelregels te behouden, verliet de club de FA, samen met alle gelijkgezinde clubs.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Na de afscheiding van de FA waren er nog steeds geen eenduidige regels voor de sport die inmiddels Rugby Football werd genoemd. Op initiatief van Richmond Club werd in 1871 een vergadering van 22 clubs belegd, die resulteerde in de oprichting van de Rugby Football Union (RFU).
De Opkomst van Rugby Union en Rugby League
In Engeland bestond nu duidelijkheid over de regels, maar internationaal was dit nog niet het geval. In 1884 ontstond een conflict tussen England en Schotland over de geldigheid van een try tijdens een interland. Engelands standpunt was dat de RFU nu eenmaal de regels maakte en dat deze ook internationaal golden. De emoties liepen hoog op en Ierland en Wales kozen de kant van Schotland.
Tot 1895 was rugby uitsluitend een amateursport. In het Zuiden van Engeland was dit geen probleem, omdat de sport voornamelijk werd beoefend door leden van de rijkere klassen, maar in het Noorden was de sport populair geworden onder arbeiders en mijnwerkers. Deze laatsten konden het zich niet veroorloven om een dagloon te missen als ze uitwedstrijden speelden. Er ontstond binnen de RFU een bitter conflict over de amateurstatus van de sport, waarbij het Zuiden zich onbuigzaam opstelde. Dit leidde in 1895 tot de oprichting in Huddersfield van de Northern Rugby Football Union.
Al snel kreeg de sport in het Noorden een eigen publiek en een eigen cultuur en geleidelijk ook eigen regels. In 1922 werd de Rugby Football League opgericht. In landen als Engeland en Australië is Rugby League erg populair, maar de sport heeft nooit de populariteit van Rugby Union weten te behalen.
De amateurstatus van Rugby Union leidde ook tot problemen met Frankrijk. De Franse bond werd ervan beschuldigd het betalen van spelers toe te laten en werd in 1931 zelfs uitgesloten van internationale wedstrijden. Als reactie richtte Frankrijk in 1934 de Federation Internationale de Rugby Amateur (FIRA) op, die buiten de auspiciën van de IRB viel. In de jaren 90 van de vorige eeuw sloot deze bond zich aan bij de IRB en werd in 1999 de Europese bond FIRA - Association of European Rugby.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
De Eerste Wereldkampioenschappen
Op initiatief van Australië en Nieuw-Zeeland werd in 1987 het eerste wereldkampioenschap Rugby Union georganiseerd in Nieuw-Zeeland. Het toernooi is daarna om de vier jaar gehouden. Aan de aanvoerder van het winnende land wordt de Willam Webb Ellis Trophy overhandigd.
Het allereerste WK was in 1987 en werd gehouden in Nieuw-Zeeland en Australië met zestien landen. Gastland Nieuw-Zeeland, waar rugby de nationale sport is en waar het nationale team de bijnaam The All Blacks draagt, versloeg in de finale Frankrijk en werd de eerste wereldkampioen.
The All Blacks, altijd favoriet op een WK rugby, zouden daarna steeds naast de wereldtitel grijpen. Nieuw-Zeeland stond nog wel één keer in de finale (in 1995), maar winnen deed het land niet meer. Tot het vorige WK. In 2011 werd het team eindelijk weer wereldkampioen door in de finale, net als in 1987, Frankrijk te verslaan.
Memorabele Momenten en Editie van 1995 in Zuid-Afrika
Het meest memorabele WK was die van 1995 in Zuid-Afrika. De Apartheid was pas net afgeschaft en Nelson Mandela was president geworden van het land dat een strikte scheiding had tussen blanke en zwarte inwoners. Gedurende de Apartheid gold een boycot tegen Zuid-Afrika. Daarom had het nationale rugbyteam, de Springboks, nog nooit aan het WK deelgenomen. Tot 1995.
Zuid-Afrika was toen gastland en Mandela wilde rugby, een typisch blanke sport, gebruiken om het land te verenigen achter het nationale team. Tegen alle verwachtingen in lukte het Zuid-Afrika om de finale te halen en daar zelfs de torenhoge favoriet Nieuw-Zeeland te verslaan. De aanvoerder van het Zuid-Afrikaanse team, Francois Pienaar, kreeg de Webb Ellis Cup uit handen van Mandela.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
1995, het jaar waarin rugby werd geprofessionaliseerd, werd dan ook een memorabel jaar. Er ging niet alleen een streep door de boycot tegen Zuid-Afrika, het land mocht ook meteen het WK organiseren. Zuid-Afrika bereikte prompt de finale, waarin topfavoriet Nieuw-Zeeland de tegenstander was.
Het thuisland won, waarna de ceremonie na afloop uitgroeide tot een moment dat het officiële einde van de apartheid symboliseert. President Nelson Mandela reikte de William Webb Ellis-trofee uit aan aanvoerder Francois Pienaar. "Dat had zo'n impact", vertelt de aanvoerder van de Springbokken twintig jaar later. "Het was de eerste keer dat iedereen in Zuid-Afrika samen juichte, het werd het WK van de eenwording."
Volgens Pienaar was dat moment dan ook groter dan sport. "Mandela zei: bedankt voor wat je gedaan hebt voor Zuid-Afrika. Ik kon dat niet geloven en zei: bedankt voor wat u gedaan hebt voor het land."
Andere Opmerkelijke Wereldkampioenschappen
Maar ook in de jaren daarna bleven de WK's genoeg verhalen opleveren. Australië was in 1999 het eerste land dat twee keer wereldkampioen werd, vier jaar later was er voor de eerste (en laatste) keer een Europese winnaar: Engeland. Zuid-Afrika won in 2007 voor de tweede keer en op de vorige editie was Nieuw-Zeeland weer de sterkste.
Rugby in Verschillende Landen
Rugby is vooral een Angelsaksische sport. Wales, Schotland, Ierland en Engeland zijn traditionele rugbylanden. De Britse kolonisten namen hun voorliefde voor rugby mee naar de vele koloniën die Groot-Brittannië vroeger bezat. Dat is nog steeds te merken op het WK Rugby. De grote kanshebbers Nieuw-Zeeland, Australië en Zuid-Afrika zijn allen voormalig Britse koloniën. Ook andere deelnemende landen zoals Canada, de Verenigde Staten, Namibië en de drie eerder genoemde Polynesische eilanden zijn door Britse kolonisten in contact gekomen met rugby. In totaal zijn dertien van de twintig deelnemende landen op het WK ooit onderdeel geweest van het Britse imperium.
Rugby in Wales
Wie zegt Wales, zegt rugby. Rugby is met stip de nummer één sport van het land. De sport wordt zelfs beschouwd als onderdeel van de cultuur van Wales. Het nationale rugby team is ook immens populair. Duizenden mensen gaan zelfs met de uitwedstrijden mee om het team aan te moedigen.
Tijdens de rugbywedstrijden in Wales is er dus altijd veel publiek. Dit publiek zorgt ook voor veel sfeer in het stadion. Traditionele rugby liederen worden afgewisseld met juigen en schreeuwen. Een populair lied wat veel gezongen wordt is Delilah van Tom Jones.
Dat rugby in Wales populair is blijkt niet alleen uit de grote aantallen supporters, maar ook aan het feit dat veel mensen deze sport beoefenen of bij de sport betrokken zijn. Wales telt wel meer dan 200 rugby clubs en er zijn ongeveer 70.000 mensen die de sport beoefenen.
De thuiswedstrijden worden door het nationale team van Wales afgewerkt in het Millenium Stadium in Cardiff. Dit is een ultra-modern stadion die plaatst biedt aan 74.500 toeschouwers. Het stadion beschikt over één van de grootste schuifdaken in een stadion. Het stadion behoort tot de Welsch Rugbybond. Naast het bekijken van een rugby wedstrijd, kun je in één van de bars genieten van een pint. De bars in het Millenium Stadium beschikken over tapinstallaties die in 20 seconden maar liefst 12 biertjes kunnen tappen. Geen lange wachttijden dus in de pauzes.
Het nationale rugbyteam van Wales behoort tot één van de beste van de wereld. Ze hebben nog nooit een wereldkampioenschap gemist. Opmerkelijk detail is dat het team nog nooit wereldkampioen is geworden. Een derde plaats is de beste prestatie op het wereldkampioenschap. Het tenue waarin het team van Wales de wedstrijden speelt bestaat uit rode shirts en kousen en een witte broek. Op de borst prijkt bierbrouwer Brains als sponsor.
Het prestigieuze zes-landen-toernooi wordt wel redelijk vaak gewonnen door het team van Wales. Het is mogelijk dit toernooi nog meer glans te geven door alle wedstrijden te winnen. Dit wordt dan een grand slam genoemd. Wales heeft dit al een aantal malen mogen mee maken. Het toernooi werd voor het eerst gehouden in 1883. Toen bestond het toernooi nog maar uit vier landen: Engeland, Wales, Ierland en Schotland. In het jaar 1910 werd Frankrijk toegelaten tot het toernooi, en sinds 2000 ook Italië.
De geschiedenis van het Welshe rugby kent enkele hoogte- en dieptepunten. De eerste interland in 1881 die Wales speelde werd gelijk verloren met 30-0 van aartsrivaal Engeland. In het jaar 1900 braken de gouden jaren van het Welshe rugby aan. In deze jaren was het nationale rugby team van Wales thuis ongeslagen. Het grootste hoogtepunt tot op heden was de winst op de 'All Blacks', het nationale team van Nieuw-Zeeland. Wales was het eerste land die dit team wist te verslaan.
Rugby in Nederland
De eerste rugbyclub in Nederland was HFC uit Haarlem, opgericht in 1879 door Pim Mulier. De club koos vier jaar later echter voor voetbal. In 1918 werd de Delftsche Studenten Rugby-Club opgericht (nu de oudste rugbyclub van Nederland), binnen een paar jaar gevolgd door studentenclubs in Amsterdam en Groningen. In 1920 werd de Nederlandse Rugby Bond opgericht. De sport raakte echter in financiële problemen en in 1923 werd de rugbybond weer opgeheven.
In deze jaren bleef de DSR-C de rugbysport levend houden met wedstrijden tegen Heidelberg (Duitsland) en andere buitenlandse teams. Ook werden er door Delft veel oefenwedstrijden gespeeld tegen en in andere steden. In deze tijd werd weer een aantal clubs geformeerd (Eindhoven, Hilversum, Amsterdam]) en in 1932 werd op initiatief van DSR-C, Hilversum en Amsterdam de eerste interland tegen Duitsland gespeeld. De NRB maakte daarna een doorstart en groeide langzaam maar zeker. In Nederland wordt rugby niet alleen door heren gespeeld maar sinds 1975 ook door dames. Tijdens het eerste lustrum van rugbyclub Wageningen werd een wedstrijd georganiseerd voor de vrouwelijke aanhang.
De Haka en Andere Oorlogsdansen
Bijna elk WK wordt Nieuw-Zeeland als het sterkste team gezien. Voordat de All Blacks, zoals het Nieuw-Zeelandse team wordt genoemd, de wedstrijd beginnen voeren zij de welbekende Haka uit. In feite is de Haka een oorlogsdans afkomstig van de originele bewoners van Nieuw-Zeeland, de Maori. Doel van de Haka is om de tegenstander te intimideren en uit te dagen.
Al bijna 100 jaar beginnen de All Blacks hun wedstrijd met de Haka. De meest uitgevoerde variant is de Ka Mate die rond 1820 was bedacht door een lokale Maori-stam uit het noorden van Nieuw-Zeeland. Soms voeren de All Blacks ook andere Maori-haka’s op zoals de Kapa O Pango en de Timatanga. De drie andere Polynesische deelnemers (Samoa, Fiji en Tonga) voeren ook vlak voor de wedstrijd hun eigen oorlogsdans op.
Favorieten en Outsiders
Bij elk WK rugby zijn er teams die als favoriet worden beschouwd. Traditioneel zijn dit Nieuw-Zeeland, Australië en Zuid-Afrika. Uit Europa zijn met name Ierland (winnaar van de Six Nations in 2014 en 2015) en gastland Engeland kanshebbers.
Nog nooit eerder wist een wereldkampioen zijn titel succesvol te verdedigen, dus het zou voor de eerste keer zijn in de geschiedenis van het WK.
tags: #rugby #wereld #toernooi #geschiedenis