Rugby, een sport die bekend staat om zijn fysieke en strategische uitdagingen, heeft in Nederland een rijke en gevarieerde geschiedenis. Van de eerste stappen aan het begin van de 20e eeuw tot de bloeiende rugbygemeenschap van vandaag, heeft de sport een opmerkelijke ontwikkeling doorgemaakt. In het bijzonder heeft Utrecht een belangrijke rol gespeeld in de geschiedenis van het Nederlandse rugby, met clubs die zowel op studenten- als op algemeen niveau actief zijn.
De vroege jaren van rugby in Nederland
Aan het begin van de 20e eeuw werd rugby door buitenlandse studenten naar Nederland gebracht. In 1918 werd de eerste rugbyclub van Nederland opgericht, de Delftsche Studenten Rugby-Club (DSR-C). Kort daarna volgden de oprichting van een studentenrugbyclub in Amsterdam en een rugbytak van Groningse Voetbalvereniging Forward. Deze drie clubs richtten op 7 september 1920 samen de eerste Nederlandse rugbybond op. In november 1920 sloot de Rotterdamse Studenten Sportvereniging (RSSV) zich hierbij aan. Een verslag uit die tijd beschreef rugby als een "mooi, forsch en echt mannelijk spel" en voorspelde dat het een toekomst had in Nederland.
Echter, de vroege bloei van het rugby in Nederland werd onderbroken. Het vertrek van de Zuid-Afrikaanse studenten tegen het eind van 1923 was een nekslag voor de sport. Groningen, Rotterdam en Amsterdam haakten af, waardoor alleen DSR-C overbleef. Dit was niet voldoende om de Nederlandse Rugby Bond te redden, en de bond werd opgeheven.
Heropleving en groei
Eind 1960 werd door DSR-C gepoogd de andere Nederlandse studentensteden aan het rugbyen te krijgen door middel van een interacademiaal sevenstoernooi. Op 1 oktober 1932 werd in Amsterdam de Nederlandse Rugby Bond heropgericht. Na veel omzwervingen vanaf het geboortejaar in 1932, is zij sinds 1997 daar ook weer gevestigd. Inmiddels heeft de NRB de naam Rugby Nederland gekregen. Rugby Nederland heeft ongeveer 6500 leden (and still counting), waarbij vooral de jeugd sterk in opkomst is. Ook het dames rugby groeit gestaag.
De Haagsche Rugby Club (HRC), opgericht op 10 november 1932, speelde ook een belangrijke rol in de heropleving van het rugby. Al voor de oprichting van HRC werd er van 1879 tot 1882 rugby gespeeld op de Haagse Koekamp. In 1910 staken vijftig Zuid-Afrikaanse studenten aan de universiteiten van Amsterdam, Leiden en Utrecht en vier van de technische Hogeschool in Delft het rugbyvuur weer aan. Zij werden vergezeld door Engelse geïnterneerden tijdens de Eerste Wereldoorlog, wat leidde tot de oprichting van de Delftse Studenten Rugby Club (DSR-C) in 1918 en de eerste Rugbybond in 1920. Met hulp van Herman Dirk van Broekhuijzen en Paul Béchèt werd de rugbysport in Nederland nogmaals een impuls gegeven en in 1932 werd de Nederlandse Rugby Bond heropgericht.
Lees ook: Opkomst van rugby in Papoea-Nieuw-Guinea
Na de Tweede Wereldoorlog werd gekeken of in Den Haag weer rugby kan worden gespeeld. In de oorlogsjaren was rugby verboden en de Duitsers hadden HRC totaal gedesorganiseerd. Het terrein en de kleedkamers waren verwoest, van de spelers was er één gefusilleerd, terwijl andere spelers gedurende en na de bevrijding bij de geallieerde legers dienst namen, weer anderen vertrokken naar Indië om daar hun dienstplicht te vervullen.
Rugby in Utrecht: Van V.S.R.C. tot URC
Utrecht heeft een eigen rugbygeschiedenis die geworteld is in zowel de studentenwereld als de bredere gemeenschap. Twee prominente clubs illustreren dit: de Veterinaire Studenten Rugby Club (V.S.R.C.) en de Utrechtse Rugby Club (URC).
Veterinaire Studenten Rugby Club (V.S.R.C.)
In 1984 is de Veterinaire Studenten Rugby Club (V.S.R.C.) opgericht door een groep studenten die niet alleen een voorliefde voor het veterinaire vak hadden, maar ook voor rugby. Het paars in onze tenues vindt zijn oorsprong in de kleur van onze faculteit. Gecombineerd met de kleur zwart vormt het onze iconische 'zwart - paarse streepies'. Waar de V.S.R.C. ooit begon als een klein clubje veterinair studenten die bij de Utrechtse Studenten Rugby Society (USRS) meetrainde, zijn wij inmiddels uitgegroeid tot een volwaardige club met twee teams, een Damesch- en een Heerenteam.
In 1966 is de Nederlandse Studenten Rugby Bond opgericht in Delft. Deze oprichting was een natuurlijk gevolg van de explosieve toename van studentenrugbyclubs in de jaren ’60 van de 20e eeuw.
Utrechtse Rugby Club (URC)
De Utrechtse Rugby Club (URC) is opgericht in 1967 als 17e rugbyvereniging van Nederland, van de nu ongeveer 100 verenigingen. Wij zijn begonnen op de sportvelden aan de Manitobadreef. Sinds 3 september 2011 hebben we een nieuwe accommodatie in gebruik genomen op Sportpark Rijnvliet. URC is aangesloten bij Rugby Nederland en heeft momenteel ruim 500 leden en donateurs. De heren nemen met 3 teams deel aan de competitie, verdeeld over de diverse klassen. URC 1 speelt in de eerste klasse en levert spelers aan de nationale selecties. Ook de dames zijn goed vertegenwoordigd bij URC, het damesteam speelt ook in de eerste klasse.
Lees ook: Complete Gids Rugby Jeugd
URC bestaat uit een vereniging en een stichting: de Stichting URC Support (SUS). De SUS faciliteert de vereniging in gebouw, rugbyvoorzieningen en bar. Rugby wordt door twee teams van 15 spelers gespeeld met een eivormige bal buiten op een grasveld vanaf september tot en met mei. Een wedstrijd duurt bij volwassenen 2 maal 40 minuten met een korte rust op het veld. Na de eerste 40 minuten wisselen de teams van speelhelft.
Toen URC op het sportpark Strijland haar veld en clubhuis in gebruik nam had de vereniging nog niet de beschikking over een fitnessruimte. Aan krachttraining werd dus niets gedaan terwijl dat in deze sport echt wel nodig is. Veel spelers hebben een zittend beroep en op de trainingen werd over het algemeen genomen heel veel lopend met de bal gedaan. Trainer Geert Melisse liet als enige trainer gedurende de zomermaanden de spelers op het veld krachtrainingen doen om fit te zijn voor het nieuwe seizoen. Daarna bouwden de spelers zelf een fitnessruimte boven de kleedkamers waar o.l.v.
Damesrugby in Nederland: RUS als uniek voorbeeld
Een ander belangrijk aspect van de rugbygeschiedenis in Nederland is de opkomst van damesrugby. Rugby Utrecht Students (RUS) is een unieke vereniging binnen Rugby Nederland. Sinds 1985 zijn wij de enige dames studenten rugby vereniging van Nederland! RUS heeft meer dan 100 leden die elke week weer hun lichaam en trots in de strijd gooien op de talrijke moddervelden die Nederland rijk is. Niet alleen de eerste en tweede helft komen wij goed door, ook in de derde helft weten wij ons week in week uit te bewijzen.
RUS is a unique association within Rugby Nederland. Since 1985, we have been the only female student rugby association in the Netherlands! Not just the first and second half are our strength, even in the third half we prove ourselves weekly. We verwelkomen je graag bij onze mooie vereniging! Iedereen met of zonder rugby ervaring kan lid worden van RUS. We would love to welcome you into our association. Everyone with or without ruby experience can become a member of RUS. Sinds 6 juli 2024 heeft het 39e bestuur de leiding genomen. Since the 4th of July the 39th board has taken the lead.
De rol van studentenrugby
Studentenrugby heeft altijd een belangrijke rol gespeeld in de ontwikkeling van de sport in Nederland. De oprichting van de Nederlandse Studenten Rugby Bond in 1966 in Delft was een direct gevolg van de groei van studentenrugbyclubs in de jaren zestig. Clubs zoals V.S.R.C. en RUS laten zien hoe studentenrugby een platform biedt voor zowel competitie als sociale interactie.
Lees ook: Van rugby naar media: JayJay Boske
HRC: Een toonaangevende club in Nederland
De Haagsche Rugby Club (HRC) is al vele jaren toonaangevend in het Nederlandse rugby. De club werd opgericht 10 november 1932 en het negentig-jarig bestaan is dus al gevierd. Na in de seizoenen 65/66, 66/67 en 67/68 achtereen kampioen te zijn geworden, liet HRC de competitie in het seizoen 1968-1969 voor wat het was en bouwde zij met eigen leden een clubgebouw, dat op 27 september 1969 feestelijk werd geopend door Prof. Dr. Danie Craven, de president van de South African Rugby Board en een legende in de rugbywereld. Het eerstvolgende seizoen (1969/1970) werd HRC overigens weer “gewoon” kampioen. In die periode gaf HRC duidelijk de toon aan in het Nederlandse rugby. De club behaalde het landskampioenschap in 1965/1966, 1966/1967, 1967/1968, 1969/1970, 1970/1971, 1971/1972, 1972/1973, 1977/1978, 1979/1980 en 1984/1985. Nadien moest het lijdzaam toezien dat het Leidse DIOK de hegemonie een tijd overnam. In 1999 was het zover. De goede eigen jeugdopleiding wierp zijn vruchten af. In het successeizoen 1998/1999 behaalde de club zelfs alle prijzen die er te winnen waren: de landstitel, de nationale sevenstitel, de nationale beker en de Eurocup. Hiermee verdiene HRC I een vermelding in het “Guiness Book of Records”. De Eurocup was overigens een toernooi voor de nummers een en twee van de nationale competities in Nederland, Duitsland, België en Noord-Frankrijk. In 1996 werd het toernooi ingesteld en HRC stond sindsdien zesmaal in de finale en het won de Eurocup vijfmaal. In 2014 heeft HRC voor de 14e keer in haar historie het landskampioenschap veroverd. Een volgend kampioenschap in de Ereklasse liet vervolgens weer even op zich wachten. De club was in 22/23 en 23/24 wel finalist, maar die ging verloren. Overigens is zijn de landstitels niet voorbehouden aan het eerste team. In de eerste teams in alle jeugdcategorieën spelen vaak om het kampioenschap en HRC Touch Rugby werd in seizoen 23/24 Nederlands kampioen. Ook de andere teams - in top en breedte sport - draaien goed. HRC is een club waarbij het goed toeven is. De club heeft een goede jeugdopleiding en drijft daarmee voornamelijk op eigen kracht. Spelers die het rugbyspel in Den Haag hebben geleerd vormen uiteindelijk grotendeels het eerste team.
Spelers die het rugbyspel in Den Haag hebben geleerd vormen uiteindelijk grotendeels het eerste team. Één van hen, Michel van der Loos, maakte van 1974 tot 1984 furore in het buitenland. Met de bijnaam “The Tulip” speelde Van der Loos in Wales (Ebbw Vale en Cardiff), Engeland (Bath), Australië (Port Hacking) en Frankrijk (Narbonne). De bekerwinst in Frankrijk met Narbonne en de uitverkiezing in Australië tot beste tweede rijer, zijn duidelijk hoogtepunten in de carrière van Van der Loos. Michel van der Loos is overigens al lang niet meer de enige speler van HRC die het tot professional schopte. “Onze” Zeno Kieft speelde 11 jaar lang in Frankrijk op het hoogste niveau bij La Rochelle. En ook oud HRC-ers zoals Renger van Eerten en Teun Karst (beiden Brive), Hugo Huurman en Tim de Jong (beiden Aurillac), Hugo Schöller (Coq Leguevinois) en Mink Scharink (Nottingham rugby club) staan onder contract bij buitenlandse clubs.
De afgelopen jaren is er ook weer een hoop geïnvesteerd in de faciliteiten van HRC, met als hoogtepunt het openen van het nieuwe clubhuis in 2019. De nieuwbouw werd gerealiseerd boven op het oorspronkelijke clubhuis uit 1969, dat daarmee nog steeds letterlijk het fundament van de club vormt.
Rugbyclub The Big Stones
In het voorjaar van 1981 beslissen twee mannelijke rugbyers uit Havelte, die op dat moment spelen bij de buren van rugbyclub Dwingeloo, dat wat in Dwingeloo kan ook in Havelte mogelijk moet zijn: een eigen rugbyclub. Op 28 augustus 1981 wordt rugbyclub The Big Stones opgericht met 1 herenteam en speelt in het seizoen 1981/1982 direct mee in de Nederlandse competitie. Check hier alles over de huidige competitie van de heren. Ons clubgebouw is geopend op 25 augustus 2001. Vele vrijwilligers en belangstellenden kwamen kijken bij de onthulling van het gebouw. Voor de opening was het geheel als een kunstwerk ingepakt. Na de openingstoespraak van de locoburgemeester en wethouder sportzaken van de gemeente Westerveld en de toenmalige directeur van Rugby Nederland, werd het zeil gehesen en kwam het gebouw tevoorschijn. De bovenverdieping met balustrade is ingericht als clubhuis van The Big Stones. Kenmerkend is de ovale stamtafel van 2 bij 5 meter in de vorm van een rugbybal, die niet over het hoofd gezien kan worden. Alle werkzaamheden t.b.v het clubhuis zijn door de leden en vele andere vrijwilligers uitgevoerd.
Andere rugbyclubs in Nederland
In 1975, in een periode waar studentenverenigingen in heel Nederland een moeilijke periode doorbrachten, scheidde VRC Thor zich af van het Delftse K.S.V. Sanctus Virgilius om ook leden aan te trekken die niet lid waren bij de studentenvereniging. 1982: Oprichting Harlequints Student Rugby Club. Op 10 oktober werd door leden van de A.L.S.V. 1996: Harlequints SRC gaat verder als Harlequints Rugby Gezelschap. Harlequints SRC werd 10-10-1996 opgeheven als actief competitie spelende club. Oud-spelers gaan verder bij diverse clubs zoals Estec Rugbyclub, Diok Leiden en LSRG. 2006: Oprichting Sanctus Virgilius Rugby Club. Meer dan 30 jaar na de verandering van VRC Thor in SRC Thor, richtten leden van K.S.V.
tags: #rugby #vereniging #utrecht #geschiedenis