De Betekenis Achter Voetbal Rugnummers: Van Traditie tot Identiteit

In het voetbal speelt elk van de elf spelers op het veld een specifieke positie met eigen verantwoordelijkheden. Tijdens een wedstrijd speelt een voetbalteam met elf spelers. Elke speler staat op zijn eigen positie. Dat betekent dus dat er in het veld elf verschillende posities zijn. Elk met zijn eigen verantwoordelijkheden. Tel daarbij op dat teams in verschillende systemen kunnen spelen en het is duidelijk dat het verschil in taken tussen de posities erg divers is. De taken variëren sterk, afhankelijk van het spelsysteem en de positie zelf. Rugnummers zijn in het voetbal erg belangrijk. Deze nummers zijn er ter identificatie voor zowel toeschouwers en scheidsrechters. Waar we voorheen standaard te maken hadden met de rugnummers 1 t/m 11, is dat tegenwoordig anders. Je ziet nu vele verschillende rugnummers op het veld, die spelers kunnen kiezen om uiteenlopende redenen. Rugnummers zijn in het voetbal erg belangrijk. Deze nummers zijn er ter identificatie voor zowel toeschouwers en scheidsrechters. Waar we voorheen standaard te maken hadden met de rugnummers 1 t/m 11, is dat tegenwoordig anders. Je ziet nu vele verschillende rugnummers op het veld, die spelers kunnen kiezen om uiteenlopende redenen. Dit artikel duikt in de betekenis van voetbal rugnummers, hun historische context en de evolutie van hun rol in het moderne voetbal.

De Historische Context van Voetbal Rugnummers

De rugnummers bij het 4-3-3 systeem: Nummer 1 - Keeper, Nummer 2 - Rechtsback, Nummer 3 - Centrale Verdediger, Nummer 4 - Centrale Verdediger, Nummer 5 - Linksback, Nummer 6 - Rechtshalf, Nummer 7 - Rechtsbuiten, Nummer 8 - Linkshalf, Nummer 9 - Spits, Nummer 10 - (Aanvallende) Middenvelder, Nummer 11 - Linksbuiten.

Onderstaand overzicht kan dan ook worden gezien als de standaard en traditionele nummers bij de opstellingen. In het profvoetbal wordt hier dus veel van afgeweken. Bij de jeugd zal dit nog in veel gevallen kloppen.

De rugnummers bij het 4-2-2 systeem: Nummer 1 - Keeper, Nummer 2 - Rechtsback, Nummer 3 - Centrale Verdediger, Nummer 4 - Centrale Verdediger, Nummer 5 - Linksback, Nummer 6 - (Verdedigende) Middenvelder, Nummer 7 - Rechtshalf, Nummer 8 - Linkshalf, Nummer 9 - Spits, Nummer 10 - (Aanvallende) Middenvelder, Nummer 11 - Spits.

De rugnummers bij het 3-5-2 systeem:(één van de opties) Nummer 1 - Keeper, Nummer 2 - Verdediger, Nummer 3 - Verdediger, Nummer 4 - Verdediger, Nummer 5 - Wingback, Nummer 6 - (Verdedigende) Middenvelder, Nummer 7 - Wingback, Nummer 8 - Middenvelder, Nummer 9 - Spits, Nummer 10 - (Aanvallende) Middenvelder, Nummer 11 - Spits.

Lees ook: De impact van Griezmann op het Franse elftal

Rugnummers werden oorspronkelijk ingevoerd als een praktische manier om spelers te identificeren. Selectienummers werden traditioneel toegepast om de rol van elke speler van elkaar te onderscheiden, waarbij elk nummer een unieke rol of verantwoordelijkheid voor de speler aangaf. In de begindagen van het voetbal droegen spelers vaak willekeurige nummers op hun shirts. Tientallen jaren later ontstond er een trend waarbij bepaalde rugnummers werden gelinkt aan posities. Nummers 1 tot en met 11 werden vaak toegewezen aan spelers op basis van hun rol in het team: keepers droegen nummer 1, verdedigers nummers 2 tot 6 en middenvelders en aanvallers nummers 7 tot 11. Met traditionele betekenis bedoel ik de wijze waarop men ruim 100 jaar geleden begon met het nummeren van shirts. Toen kregen spelers nummers 1 tot en met 11 toegewezen. Dit gebeurde vanaf de keeper, daarna van rechts naar links per linie. Het is overigens zo dat er in die tijd niet altijd een rugnummer voor de keepers was. In veel gevallen speelden teams met nummers van 2 t/m 11, alleen bestemd voor de veldspelers. Per land verschilde de wijze waarop nummers werden toegewezen. Dit was vaak afhankelijk van het systeem. Pas in de jaren '90 zagen we de ontwikkeling van vaste nummers binnen een selectie. In plaats van nummer 1 t/m 11 voor de basisspelers, kregen spelers vaste nummers voor het hele seizoen.

De Opkomst van de 'Nummer 10'

Pas midden tot laat 1900 begon de opkomst van de creatieve, aanvallende middenvelders. Vanaf toen kreeg rugnummer 10 een bijzondere betekenis. Deze spelers waren vaak de meest technisch begaafde en creatieve leiders op het veld. De nummer 10 krijgt vaak een vrije rol van de trainer, zodat hij vrijuit kan spelen. Spelers met nummer 10 lezen het spel vaak uitstekend en kunnen een wedstrijd beslissen met een goal of steekpass. Rugnummer 10 staat symbool voor de spelmaker; de dirigent op het middenveld. Het is officieel de positie van de aanvallende middenvelder, die verantwoordelijk is voor het: creëren van kansen, geven van assists, scoren van goals. De popularisering van de 'nummer 10' als de beste speler, kan worden toegerekend aan de iconen: Pelé, Diego Maradona en Johan Cruijff. Tegenwoordig wordt het dragen van rugnummer 10 beschouwd als een grote eer en verantwoordelijkheid.

De Traditionele Betekenis van Rugnummers

Voetbal rugnummers hebben allemaal een bepaalde betekenis die de rol van de voetballers beschrijven. Hier is een overzicht van de traditionele rollen die aan de nummers 1 tot en met 11 worden toegeschreven:

• Nummer 1: De Keeper. Het nummer één-shirt is meestal voor de eerste keeper van de club en wordt bijna nooit aan een veldspeler gegeven. Legendes zoals Edwin van der Sar, Iker Casillas, Oliver Kahn en Gianluigi Buffon hebben allen het beroemde nummer gedragen.
• Nummer 2: De Rechtsback. Rechtsbacks dragen meestal het shirt met nummer twee. Een aantal bekende voorbeelden die het nummer droegen zijn Gary Neville tijdens zijn lange carrière op Old Trafford bij Manchester United, maar ook de Braziliaan Cafu en de Nederlander Michael Reiziger.
• Nummer 3: De Verdediger (Linksback of Centrale Verdediger). Rugnummer drie is vaak ook voor een verdediger, maar wordt niet in elk land altijd aan dezelfde positie toebedeeld. Zo zijn legendarische linksbacks zoals Ashley Cole, Paolo Maldini en Roberto Carlos de meest bekende voorbeelden in het buitenland, terwijl binnen Nederland vaak centrale verdedigers No.3 dragen. Denk bijvoorbeeld aan Jaap Stam en Matthijs de Ligt.
• Nummer 4: De Centrale Verdediger of Verdedigende Middenvelder. Centrale verdedigers of verdedigende middenvelders krijgen vaak nummer vier, zoals Real Madrid legende Sergio Ramos en voormalig Arsenal aanvoerder Patrick Viera. Als we kijken naar bekende Nederlandse spelers die het nummer vier droegen - of dragen - dan hebben we het over Virgil van Dijk, Ronald Koeman en ook Frank de Boer.
• Nummer 5: De Centrale Verdediger. In het buitenland zie je vaak centrale verdedigers het shirt met nummer vijf dragen, met enkele opmerkelijke voorbeelden waaronder ex-aanvoerder van Barcelona Carles Puyol, Fabio Cannavaro en Franz Beckenbauer.
• Nummer 6: De Verdedigende Middenvelder of Spelverdeler. Nummer zes is een shirt dat door spelers op meerdere posities kan worden gedragen. Denk bijvoorbeeld aan een verdediger zoals de Engelse legende Bobby Moore, maar ook een spelverdelers zoals Barcelona-middenvelder Xavi droeg nummer 6 tijdens zijn verblijf in Camp Nou, terwijl ook rechtermiddenvelders en controlerende middenvelders zoals Nigel de Jong en Mark van Bommel met No.6 het veld opkwamen.
• Nummer 7: De Vleugelspeler of Spits. Rugnummer zeven is voor vleugelspelers of spelers uit een tweespitsen systeem. Al zijn er enkele voorbeelden van legendarische spitsen die het shirt droegen, waardoor het nummer een klassieke status kreeg. Cristiano Ronaldo kreeg nummer zeven bij Manchester United van Sir Alex Ferguson, waarmee hij in de voetsporen trad van voormalige grootheden die het nummer droegen, zoals Eric Cantona en David Beckham.
• Nummer 8: De Middenvelder (Scorend of Box-to-Box). Nummer acht is niet zo iconisch of flitsend als zeven, negen of tien, maar het heeft toch een bepaalde waarde. Het shirt wordt meestal gedragen door scorende middenvelders die een balans vinden tussen het vermogen om regelmatig het net te vinden en tegelijkertijd kansen biedt aan hun teamgenoten.
• Nummer 9: De Spits. Nummer negen wordt meestal gegeven aan de spits van het team, een productieve doelpuntenmaker in een bepaalde formatie, vooral 4-3-3, 4-2-2-2 of 4-2-3-1. De gepensioneerde spits Ruud van Nistelrooij droeg het shirt tijdens zijn beste jaren bij het Nederlands Elftal, toen hij een reputatie had als één van de meest dodelijke aanvallers ter wereld.
• Nummer 10: De Spelmaker of Aanvallende Middenvelder. Traditioneel wordt het No.10 shirt gegeven aan de spelmaker of aanvallende middenvelder van het team. Het is een iconisch nummer dat een speler echt moet verdienen. Bijzondere nummer tienen zijn Diego Maradona, Lionel Messi, Eden Hazard, Johan Cruyff (hoewel hij veertien droeg voor Nederland) en Pele.
• Nummer 11: De Linksbuiten. Het rugnummer elf is meestal gewijd aan de linksbuiten van een team, met Man Utd-held Ryan Giggs als één van de beroemde dragers van het shirt.

Uitzonderingen en Persoonlijke Betekenis

Tegenwoordig zien we daarnaast ook vaak dat spelers een voorkeur hebben voor een nummer dat een bepaalde betekenis voor hen heeft. En soms is een bepaald nummer simpelweg niet meer beschikbaar en moet iemand zich tevreden stellen met een relatief random nummer! Zo moest de legendarische Zinedine Zidane zich tevreden stellen met No.21 toen hij voor Juventus tekende in plaats van zijn geliefde No.10, dat reeds gedragen werd door Alessandro Del Piero. In het moderne voetbal zien we dat de rugnummers ook een commerciële waarde vertegenwoordigen. Cristiano Ronaldo staat ook bekend als CR7, een combinatie van zijn voorletters en zijn vaste rugnummer. Nummer 7 is bij Manchester United een nummer met een bepaalde geschiedenis. Het is inmiddels traditie dat alleen de beste spelers dit nummer krijgen. Grote spelers geven een (nieuwe) betekenis aan een nummer. Zo zorgde Zinedine Zidane in zijn tijd bij Juve dat het nummer 21 populair werd. Nummer 23 werd populair gemaakt door de legendarische basketballer Michael Jordan, waarna spelers als Rafael van der Vaart dat deden binnen het voetbal.

Iconische Voorbeelden van Afwijkende Nummergebruik

• Johan Cruijff (Nummer 14): Voor sommige spelers zijn de rugnummers bijna onderdeel van de identiteit. Zo denkt iedereen bij het zien van het nummer 14, natuurlijk aan Johan Cruijff. Bij zijn periode als speler van FC Barcelona, droeg de legende nummer 9. Ook bij Ajax en Oranje droeg hij dit nummer voor hij overging op spelen met het iconische rugnummer 14. Cruijff pakte op een dag zonder te kijken een shirt. Hij zat na een blessure op de bank, en had net zijn shirt aan een teamgenoot gegeven. Het werd dankzij hem het nummer van één van de beste ooit. Nummer 14 is onlosmakelijk verbonden aan Johan Cruijff en is zelfs niet meer in gebruik bij Ajax.
• Edgar Davids (Diverse Nummers): De voormalig Ajacied en international speelde bij flink wat clubs met meestal een ander rugnummer. Davids speelde in zijn carrière met nummer 3, 5, 7, 8, 13, 20 en 26.
• Mario Balotelli (Nummer 45): Mario Balotelli is niet iemand die bekend staat om zijn logische keuzes. Bij het tekenen van zijn contract bij Internazionale kreeg Balotelli nummer 45 toegewezen. Mario behield dit nummer mede omdat 4+5 9 is.
• Abdelhak Nouri (Nummer 34): Dat Appie Nouri met 34 ging spelen is niet heel bijzonder omdat Nouri net bij de selectie kwam. Hoe nummer 34 tegenwoordig wordt gebruikt is het bijzondere aan het nummer. Verschillende Nederlandse spelers spelen met nummer 34 om hun vriend te eren.

De Historische Betekenis van Rugnummers en Icoon Status

Geschiedenis Teams en spelers schrijven geschiedenis door prijzen te winnen. De historische betekenis van rugnummers komt van spelers die grote dingen bereiken met die nummers. Fans en supporters linken daarna dat nummer aan de beste spelers. Dat begon natuurlijk met Pelé, en daar zien we een mooi voorbeeld van met Cruijff en zijn nummer. In het stuk over Cruijff en zijn nummer 14, schreef ik over het toeval van de nummers van Cruijff en Pelé. In het geval van Pelé waren de Brazilianen vergeten de rugnummers door te geven aan de organisatie van het WK in 1958. Het was pas het tweede FIFA toernooi waarin vaste nummer verplicht waren. Rugnummers waren toen nog niet heel lang onderdeel van het spel. Pelé zou uiteindelijk 3 keer wereldkampioen worden, waardoor het nummer gelijk stond aan de beste speler ooit. Hier komt bij dat in 1970 voor het eerst een WK in kleur op TV werd uitgezonden. In steeds meer landen konden mensen kijken naar het grootste voetbaltoernooi ter wereld. Men hoefde het bijna niet meer via de radio te volgen en kon de rugnummers in kleur zien. Het gevoel dat fans daarbij kregen zorgde voor een associatie dat steeds sterker werd. Voor de TV zat ook een 10-jarige Argentijnse jongen, die natuurlijk ging dromen van het winnen van een WK met zijn land. Het liefst ook met het nummer 10 een wereldkampioen op zijn rug. Diego Armando Maradona zou die droom in 1986 op een prachtige wijze waarmaken. Je land leiden naar de belangrijkste titel ter wereld in het voetbal, is geen makkelijke opgave. Er zijn vele topspelers die zelfs nooit een WK meemaken. Grootheden als Pelé en Maradona gaven nummer 10 een ongekende status, dankzij historische prestaties. Voetbalfans wereldwijd zien een rugnummer en linken dat meteen aan bepaalde momenten of een specifieke speler. Mensen die het EK in '88 hebben meegemaakt zien nummer 12 op een shirt, en zien in het hoofd Van Basten juichen.

Lees ook: KNVB-nummer: Zoek het hier!

Beroemde Nummer 10-dragers

In de meeste gevallen draagt de meest creatieve speler van het elftal rugnummer 10. Denk aan grootheden als Lionel Messi, Diego Maradona en Pelé. Nummer 10 staat garant voor klasse.

De 20 beroemdste nummer 10-dragers ooit:

1. Pelé: De Braziliaan Pelé wordt beschouwd als een van de grootste voetballers aller tijden. De aanvallende middenvelder droeg vaak rugnummer 10 en wordt gezien als een van de grondleggers van de symboliek achter het shirtnummer.
2. Diego Maradona: Een andere grootheid in het voetbal is Diego Maradona. Ook hij was een trotse drager en grondlegger van rugnummer 10. Zijn indrukwekkende dribbels en dieptepasses hebben het nummer tot een symbool gemaakt.
3. Lionel Messi: De afgelopen 15 jaar wordt rugnummer 10 vooral geassocieerd met Lionel Messi: de Argentijnse superster die het grootste deel van zijn carrière uitkwam voor Barcelona. Messi is volgens velen de beste voetballer ooit en dus ook de beste nummer 10 ooit. Vrijwel zijn gehele carrière dwong hij dit symbolische rugnummer af.
4. Zinedine Zidane: De Franse middenvelder Zinedine Zidane stond bekend om zijn smaakvolle speelstijl en geniale acties. Ondanks dat hij qua speelstijl een échte nummer 10 was, droeg hij gedurende zijn carrière ook rugnummer 7, 21 en 5.
5. Ronaldinho: Showman Ronaldinho stond bekend om zijn acties, voetbewegingen en zijn voorkomen. Tijdens zijn tijd bij Barcelona zorgde de aanvaller a.k.a. middenvelder voor enorme dreiging en gevaar in het veld. Vanwege zijn creativiteit en vrije speelstijl, droeg hij het grootste gedeelte van zijn carrière rugnummer 10.
6. Michel Platini: Fransman Michel Platini is drievoudig winnaar van de Ballon d'Or en staat bekend als een van de beste en meest elegante voetballers van de jaren 80. De middenvelder was vanwege zijn speelstijl een echte nummer 10. Na zijn carrière als voetballer werd hij voorzitter van de UEFA.
7. Kaká: De Braziliaanse middenvelder Kaká - winnaar van de Ballon d'Or in 2007 - maakte indruk met zijn technische vaardigheden en inzicht. Bij AC Milan en Real Madrid droeg Kaká met trots het nummer 10-shirt en leverde geweldige prestaties in Europa.
8. Johan Cruijff: Johan Cruijff is een wereldwijde voetballegende van het hoogste niveau. Niet alleen vanwege zijn weergaloze spel als echte nummer 10, maar ook om zijn voetbalvisie. De Amsterdammer was een pionier van het totaalvoetbal en een succesvolle coach.
9. Roberto Baggio: Roberto Baggio - in Italië beter bekend als ‘de goddelijke paardenstaart’ - droeg met trots rugnummer 10 gedurende zijn tijd bij Florentine, Juventus, AC Milan en Inter. Baggio stond bekend om zijn fluwelen techniek, vrije trappen en mooie goals.
10. Alessandro Del Piero: Juventus-legende Del Piero droeg het nummer 10-shirt met trots. Hij wordt gezien als een van de beste aanvallers ooit. Ondanks dat het niet een echte nummer 10 was qua speelstijl, was hij te goed en bepalend om hem het nummer niét toe te kennen. Zowel bij Juventus als Sydney FC en Odisha FC droeg de Italiaan nummer 10.
11. Neymar: Neymar trad in de voetsporen van nationale held Pelé door rugnummer 10 te dragen bij de nationale ploeg van Brazilië. De van nature linksbuiten krijgt vaak een vrije rol, vanwege zijn geweldige voetballende vermogen in inzicht. De tweebenige Braziliaan heeft visie, snelheid en een scorend vermogen.
12. Francesco Totti: Italiaanse legende Francesco Totti speelde zijn hele carrière voor één club: AS Roma. Hij speelde maar liefst 783 wedstrijden en maakte 306 doelpunten. Deze nummer 10 is dus een echte clubicoon met liefde voor AS Roma en Italiaans voetbal. Voor het nationale elftal kwam hij 58 keer uit, waarin hij negen keer het doel vond.
13. Memphis Depay: De bijna-topscorer aller tijden van het Nederlands Elftal - Memphis Depay - draagt het belangrijkste rugnummer bij de nationale ploeg. Als je de statistieken bekijkt, is dat niet gek: hij zorgt regelmatig voor goals en assists. Bij zijn oude club Olympique Lyon droeg hij ook nummer 10.
14. Martin Ødegaard: Martin Ødegaard is zijn hele carrière al een rasechte nummer 10. De afgelopen jaren heeft hij zich volledig ontplooid bij Arsenal onder coach Mikel Arteta. Zijn techniek, inzicht en passing maken hem een van de beste échte nummer 10’s van dit moment.
15. Wesley Sneijder: Recordinterntional Wesley Sneijder is na Johan Cruijff Nederlands beste nummer 10 ooit. Sneijder speelde gedurende zijn carrière onder andere voor Ajax, Inter, OGC Nice en Galatasaray. Hij droeg altijd nummer 10, omdat hij in die rol het beste uit de verf kwam.
16. Rafael van der Vaart: Een andere Nederlandse oud-voetballer die op de nummer 10-positie speelde, was Rafael van der Vaart. Hij droeg nummer 10 bij Ajax en soms in het Nederlands Elftal. Bij de grotere clubs zoals Real Madrid en Tottenham Hotspur moest hij het doen met nummer 23 en nummer 11.
17. Luka Modrić: Luka Modrić is al 10 jaar lang dé nummer 10 bij Real Madrid en het nationale team van Kroatië. Met zijn passing, inzicht en gevaarlijke schoten is het een van de belangrijkst en beste middenvelders van deze eeuw.
18. Dennis Bergkamp: Dennis Bergkamp speelde vrijwel zijn hele carrière als schaduwspits. Deze positie is een mix tussen spits en aanvallende middenvelder. Vanwege zijn creativiteit en inzicht droeg hij vaak nummer 10. Zowel bij Arsenal als bij het Nederlands Elftal. Hij werd de non-flying Dutchman genoemd, vanwege zijn vliegangst.
19. Ferenc Puskás: De Hongaarse aanvaller Ferenc Puskás droeg rugnummer 10 bij Real Madrid. Hij speelde van 1958 tot 1967 in Spanje en presteerde geweldig bij het Hongaarse nationale team. In 85 wedstrijden scoorde hij 84 doelpunten. In het Koninklijk wit maakte hij 156 goals in 180 wedstrijden.
20. Kylian Mbappé: Kylian Mbappé is een van de snelste aanvallers ooit. Ondanks dat hij vooral in de spits of op de flanken speelt, draagt hij bij het Franse nationale elftal nummer 10. Daarmee laat de trainer zien dat hij Mbappé de belangrijkste schakel vindt. De kans is groot dat de nog jonge middenvelder een van de grootste spelers ter wereld wordt. Mbappé pakte al een hoop prijzen en verbrak diverse records.

Lees ook: De iconische nummer 10

tags: #nummer #keeper #voetbal #betekenis