De geschiedenis van het Nederlandse heren hockey is rijk en fascinerend, beginnend in de late 19e eeuw en doorlopend tot op de dag van vandaag. Het is een verhaal van groei, ontwikkeling en internationale successen, met iconische spelers en memorabele momenten.
Vroege Jaren en de Oprichting van de KNHB
De introductie van hockey in Nederland vond plaats in 1891 door Pim Mulier. Hij richtte de eerste Nederlandse hockeyclub op in Amsterdam, wat het startschot was voor de snelle groei van de sport. In 1898 werd de Nederlandsche Hockey en Bandy Bond (NHBB) opgericht, later omgedoopt tot de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond (KNHB). De KNHB kent een rijke historie. Sinds de oprichting van de hockeybond in 1898 is de geschiedenis van de KNHB op verschillende manieren vastgelegd en beschreven. Zo is er een beeldbank met ruim 80.000 foto’s en een archief van bladen en magazines uitgegeven door de KNHB.
Aanvankelijk was hockey voornamelijk een elitesport, maar het groeide snel uit tot een volkssport. In de beginjaren was hockey nog een exclusieve herenaangelegenheid. Dames moesten wachten tot 1910 voordat ze lid konden worden van een hockeyclub. Maar wel onder de strikte voorwaarde dat ze “alleen Dinsdag en Donderdag-middag en Zondag’s tot 12 uur spelgelegenheid kregen”.
Internationale Deelname en de Olympische Spelen
Op 23 januari 1926 werd de allereerste interland gespeeld door een Nederlands hockeyelftal. In Antwerpen versloegen de Oranje Heren het nationale team van België met 2-1. Inmiddels zijn we meer dan 2500 interlands verder. Nederland nam voor het eerst deel aan de Olympische Spelen in 1928 in Amsterdam, waar het direct een zilveren medaille won. Dit was een belangrijke mijlpaal voor het Nederlandse hockey en zorgde voor een grotere populariteit van de sport in het land. Voor het oog van 35.000 toeschouwers wordt Nederland tweede achter India. Hockey is in één klap populair in Nederland.
In de beginjaren waren de Nederlandse hockeyers nogal eigenzinnig in hun spel. Zo speelden ze met een zachte bal (veel te gevaarlijk zo’n harde bal), waren de teams vaak gemengd en had de stick twee platte kanten. Dat verandert met de Olympische Spelen van 1928. Om mee te kunnen doen aan de Spelen in eigen land, werden de regels aangepast naar de internationale standaarden.
Lees ook: Composition Dutch Team World Championship
De Jaren Na de Tweede Wereldoorlog
Na de Tweede Wereldoorlog kende Nederland een sterke generatie hockeyers, met spelers als Dick Loggere, Han Drijver, Dik Esser en Roepie Kruize. Door deze goede generatie won Nederland in 1948 brons en in 1952 zilver op de Olympische Spelen. In 1956 ontbrak het Nederlands hockeyteam op de Olympiade wegens de boycot van Nederland als protest tegen de Russische inval in Boedapest.
De Wereldtitel van 1973 en de Opkomst van Ties Kruize
Tussen 1960 en 1984 was er weinig te vieren voor de Nederlandse hockeymannen op de Olympische Spelen. Geen enkele medaille werd er gewonnen. Maar in 1973 was er wel succes op het tweede wereldkampioenschap. In Amstelveen werd de wereldtitel gewonnen met onder andere sterspeler Ties Kruize (zoon van de eerder genoemde Roepie Kruize). Ties Kruize wordt door velen beschouwd als de beste Nederlandse hockeyer ooit. Hij was een complete speler die zowel in de aanval als op het middenveld uitblonk.
De Introductie van Kunstgras
De geschiedenis van hockey kent vele belangrijke veranderingen. Een van de meest invloedrijke was de introductie van kunstgras in de jaren ’80. Dit zogenaamde ‘tweede generatie’ kunstgras revolutioneerde de sport. De kleine, harde hockeyballen stuiteren minder op deze ondergrond, waardoor de bal beter beheersbaar werd. Dit maakte het spel niet alleen veiliger, maar ook aanzienlijk sneller. De invoering van kunstgras in de jaren ’70 revolutioneerde het spel en versterkte de Nederlandse positie in de hockeytop. De uitrusting evolueerde mee, met lichtere sticks en beschermende uitrusting. Ook de regels ondergingen aanpassingen. Zo werd in 1928, voor de Olympische Spelen in Amsterdam, het Nederlandse spel aangepast aan internationale standaarden.
De Gouden Jaren: 1990-2000
Vanaf 1988 haalde Nederland telkens de laatste vier op de Olympische Spelen. Ook bij de WK's werden de prestaties stabieler. In 1990 werd de tweede wereldtitel veroverd, de enige buiten Nederland. In 1998 kwam de derde wereldtitel op de erelijst, behaald in Utrecht. In 1996 en 2000 wonnen de Oranje-mannen de Olympische titel, een ongekend succes. De basisploeg wisselde tijdens de toernooien van 1996-1998-2000 wel eens van samenstelling, maar de volgende spelers maakten al die jaren deel uit van de selectie: Jacques Brinkman, Jeroen Delmee, Ronald Jansen, Erik Jazet, Bram Lomans, Wouter van Pelt, Stephan Veen, Remco van Wijk en de absolute topspeler Teun de Nooijer. Enkele andere toppers zoals Floris Jan Bovenlander, Marc Delissen en Taco van den Honert waren na de gouden medaille van 1996 afgezwaaid als international.
De Olympische Spelen van Atlanta in 1996 waren een historisch moment voor het Nederlandse heren hockeyteam. Oranje won in de finale met 3-1 van Spanje, na een achterstand van 0-1. Floris Jan Bovelander, spelend op halve kracht, was de grote man met twee treffers uit strafcorners. Ook Bram Lomans scoorde uit een korte hoekslag. Nooit eerder pakte het Nederlands mannenteam goud bij het olympisch toernooi. Nederland begon als onbetwiste favoriet aan de laatste wedstrijd van het olympische hockeytoernooi. De cijfers tegen Spanje logen immers niet: in een reeks van zestig wedstrijden sinds 1928 verloor Nederland slechts zes keer, tegen veertig overwinningen en veertien remises. De laatste nederlaag stamt uit 1986 bij het WK in Londen (1-4).
Lees ook: Nederlandse voetballers en hun vermogen
Recente Prestaties en Heden
Na de gouden jaren heeft het Nederlands heren hockeyteam wisselende successen gekend. Er zijn nog steeds regelmatige deelnames aan de top van internationale toernooien, maar de dominantie van de jaren '90 en begin 2000 is niet meer gehaald. Nederland is best succesvol in het hockey. In de wereld ranglijst staat Nederland op de vierde plaats en de vrouwen op de eerste plaats, dus Nederland is een heel goed hockeyland.
Belangrijke Spelers in de Geschiedenis
Door de jaren heen heeft Nederland vele getalenteerde hockeyers voortgebracht. Hieronder een chronologisch overzicht van bijzondere hockeyers uit de Nederlandse geschiedenis:
- Dick Loggere: Een leiderstype die brons (1948) en zilver (1952) won op de Olympische Spelen.
- Roepie Kruize: De "stamhouder" van de bekendste hockeyfamilie, een echte goalgetter.
- Ties Kruize: Volgens velen de beste Nederlandse hockeyer ooit, een alleskunner.
- Wouter Leefers: Technisch begaafde middenvelder met ontelbare assists.
- Tom van 't Hek: De eerste hockey-speler die vaak met nummer veertien speelde, technisch vaardig.
- Ronald Jansen: De keeper tijdens de gouden periode 1996-2000, van doorslaggevende betekenis.
- Floris Jan Bovelander: Scoorde belangrijke doelpunten in cruciale wedstrijden, strafcornerspecialist.
- Jacques Brinkman: Speelde een groot deel van zijn loopbaan als middenvelder, fanatiek en waardevol.
- Stephan Veen: Leider van Oranje, uitblinker op de Olympische Spelen van 2000.
- Teun de Nooijer: Meermaals uitgeroepen tot beste hockeyer ter wereld, meest succesvolle Olympische teamsporter uit Nederland.
- Taeke Taekema: Strafcornerspecialist met een overweldigend aantal doelpunten.
De KNHB Beeldbank en Archief
De KNHB beschikt over een zeer uitgebreide beeldbank en stelt deze beschikbaar voor alle hockeyliefhebbers. De oudste hockeyafbeelding uit de collectie dateert uit het jaar 1897 en de meest recente foto’s zijn van het huidige seizoen. De KNHB gaf door de jaren heen verschillende bladen en magazines uit. Om deze uitgaven te bewaren en tegelijkertijd beschikbaar te stellen voor iedereen, is al het materiaal gedigitaliseerd en gepubliceerd in een online tool. De oudste uitgave werd gepubliceerd in 1928, de meest recente uitgave kwam uit in juni 2008. Met behulp van de magazinetool is het mogelijk te zoeken in specifieke uitgaven of op zoekterm. Sinds 2015 werkt de KNHB alleen nog met een digitaal platform, hockey.nl.
Het Wagener Stadion
Het Wagener Stadion is gebouwd in 1938. Sinds 1980 is het stadion eigendom van de KNHB en is Amsterdamsche H. & B.C., naast de nationale teams, de vaste bespeler van het stadionveld. Het hockeystadion kent een rijke historie.
Lees ook: Koninklijke Korfbal Bond: 75-jarig Jubileum
tags: #nederlandse #heren #hockey #geschiedenis