Handbal is een dynamische en opwindende sport die door mensen van alle leeftijden kan worden beoefend. Om het spel eerlijk en plezierig te houden, zijn er specifieke regels en richtlijnen die zijn afgestemd op verschillende leeftijdscategorieën. Dit artikel biedt een uitgebreid overzicht van de leeftijdsindeling in het handbal en de bijbehorende regels, met name gericht op de jeugd.
Inleiding
Het Nederlandse Handbal Verbond (NHV) heeft duidelijke richtlijnen opgesteld voor de leeftijdsindeling in het handbal, met als doel de lichamelijke en leeftijdsverschillen tussen spelers zoveel mogelijk te beperken. Deze indeling is gebaseerd op de kalenderleeftijd en houdt geen rekening met de klassenindeling op school. In uitzonderlijke gevallen kan dispensatie worden aangevraagd voor een speler.
Leeftijdsindeling in de jeugd
Bij de jeugd wordt onderscheid gemaakt in verschillende teams, waarbij jongens en meisjes in de jongste categorieën (H, F, E en D jeugd) vaak samen spelen. De leeftijdsindeling is als volgt:
- H-jeugd (5-6 jaar): In deze categorie ligt de focus op een eerste kennismaking met de vaardigheden die later bij het handbalspel nodig zijn. Kinderen doen vooral veel ervaring op in de verschillende beweeggebieden.
- F-jeugd (7-8 jaar): Er wordt steeds meer gespeeld zoals bedoeld volgens de visie. Er is ook aandacht voor de doelverdediger. Bij balbezit gaat het hele team in de aanval, het doel is dus leeg. Als je de bal kwijt bent, gaat één speler op doel staan, dit kan steeds een ander zijn.
- E-jeugd (9-10 jaar): Het offensief verdedigen is één van de speelregels. Kinderen onderscheppen ballen en er is veel ruimte voor het maken van doelpunten!
- D-jeugd (11-12 jaar): De D-jeugd is de laatste jeugdcategorie waar een wijziging in de speelwijze werd ingevoerd naar aanleiding van de nieuwe spelvisie jeugdhandbal. Zij spelen vanaf seizoen 2016-2017 volgens de nieuwe speelwijze. In de nieuwe speelwijze wordt offensief gespeeld. Het doel van verdedigen is: de bal veroveren.
- C-jeugd (13-14 jaar)
- B-jeugd (15-16 jaar)
- A-jeugd (17-18 jaar)
Naarmate de leeftijd hoger wordt, is het niet altijd mogelijk om teams door de jaren heen hetzelfde te houden, vanwege jaarlijkse aan- en afmeldingen en de toenemende behoefte aan veldspelers.
Regels en speelwijze per leeftijdscategorie
De spelregels en speelwijze worden per categorie aangepast om het spel beter te laten aansluiten bij de belevingswereld en bewegingsdrang van de kinderen. Plezier en veelzijdig bewegen staan centraal.
Lees ook: Van jong talent tot ervaren rot: hockey
H-jeugd
Bij de H-jeugd speel je vooral veel kleine spelen die een eerste kennismaking zijn met de vaardigheden die je later bij het handbalspel nodig hebt. Spelenderwijs komt het spel steeds meer richting handbal. Kinderen doen vooral veel ervaring op in de verschillende beweeggebieden.
F-jeugd
Bij de F-jeugd speel je tijdens een toernooi op een klein veld, met een klein doel en een zachte bal, maat 0. Op een toernooi speel je altijd een paar wedstrijden en mag je laten zien wat je nog meer kunt op het spellencircuit. De spellen en oefeningen maken het toernooi extra leuk en zorgen ervoor dat je een goede handballer wordt. Het belangrijkste is natuurlijk dat je lekker kunt spelen met kinderen van jouw leeftijd.
E-jeugd
Bij de E-jeugd mag je op een groot veld spelen. Het doel wordt nog wel iets kleiner gemaakt met de doelverkleiner. De bal is nu hard, maat 0. Bij de E-jeugd leer je vooral hoe je vrij kunt lopen en hoe je de bal kunt veroveren. Je speelt met je hele team op je eigen helft, 1 op 1. Dat betekent dat je allemaal een tegenstander uitzoekt om de bal van te veroveren. Om dit te kunnen doen moet je natuurlijk wel in de buurt van een aanvaller staan en ook de bal zien. Dat wordt hard werken!
D-jeugd
Bij de D-jeugd speel je op een groot veld en ook met een groot doel. De bal is iets groter dan bij de F- en E-jeugd, namelijk maat 1 (hard) . Bij de D-jeugd mag je over het hele veld de bal proberen te veroveren. De verdediging is altijd gericht op het veroveren van de bal. Op de cirkel staan met je armen omhoog mag niet.
C-jeugd en ouder
Vanaf de C-jeugd worden de regels steeds meer gelijk aan die van de senioren, met verdere specialisatie in posities en ontwikkeling op het gebied van kracht en conditie.
Lees ook: Het verhaal van Bart Verbruggen
Specifieke regels en aandachtspunten
Naast de leeftijdsindeling zijn er nog enkele specifieke regels en aandachtspunten die van belang zijn:
- Klevende middelen: Het is verboden om klevende middelen te gebruiken in de leeftijdscategorie F-jeugd tot en met de C-jeugd. Dit verbod geldt niet voor internationale wedstrijden en voor door het Bondsbestuur aangewezen wedstrijden.
- Teamgrootte: Op het digitaal wedstrijdformulier (DWF) kunnen maximaal 14 spelers en 5 teamofficials worden toegevoegd voor alle klassen. In sommige wedstrijdklassen mag er met maximaal 16 spelers gespeeld worden.
- Meedoen in een hoger team: Het aantal wedstrijden dat men maximaal mee mag spelen in een hoger team in de breedtesport op het veld is onbeperkt. In de wedstrijdsport is dit beperkt tot 7 wedstrijden. Na het spelen van de 11e wedstrijd in een hoger team is een speler vast gespeeld en mag dan niet meer voor een lager team uitkomen.
- Seniorenspelers t/m 22 jaar: Seniorenspelers t/m 22 jaar mogen onbeperkt meespelen bij alle seniorenteams van de eigen vereniging, met uitzondering van beker-, nacompetitie-, BOT- en rangorde- wedstrijden. Voor deze uitzonderingen geldt dat men maximaal 10 wedstrijden meegespeeld mag hebben in een hoger team.
- Jeugdspelers: Jeugdspelers mogen altijd uitkomen in hun eigen leeftijdscategorie en ook altijd onbeperkt spelen in alle teams van een hogere leeftijdscategorie.
Teamindeling
De teamindeling wordt bepaald door de technische commissie, de jeugdcoördinator en de trainers en coaches. Vanaf de C jeugd zal er geselecteerd worden. De teamindeling wordt in het voorjaar opgesteld en als doel is gesteld om de teamindelingen voor de zomerstop bekend te maken. Bij het opstellen van de teamindelingen wordt altijd gekeken naar de mogelijkheden binnen de afdelingen en de kenmerken van de individuele speelsters. Hoog in het vaandel bij de teamindeling staat de individuele ontwikkeling, het plezier en de speeltijd. Als vereniging wil men een ieder een gelijkwaardige hoeveelheid speeltijd bieden.
Trainingen
Trainen is het belangrijkste onderdeel van handbal, maar is ook onlosmakelijk verbonden aan de persoonlijke ontwikkeling van de speelster. Er wordt voor een periode van acht weken iedere keer een trainingsschema opgesteld. Hierin worden de doelstellingen en thema’s voor deze periode opgesteld. Dit is gebaseerd op de focuspunten van de leeftijdscategorie, de ervaringen en zienswijze van de trainer(s), coache(s) en de technische commissie.
Belang van spelplezier en ontwikkeling
Binnen het jeugdhandbal staat spelplezier en een veilige sportomgeving centraal. Kinderen moeten de mogelijkheid hebben om fouten te maken, zonder dat hier een tactisch voordeel uit gehaald kan worden. Het is belangrijk dat de omgeving zo goed mogelijk op de hoogte is van alle spelregels en informatie om zo het plezier en de ontwikkeling van de kinderen te realiseren. Er zijn daarom diverse documenten ontwikkeld zoals spelregels en infographics met informatie over de spelers/speelsters, de teambegeleiders en de ouders.
Rol van trainers, coaches en ouders
Trainers en coaches zijn de spil in de ontwikkeling van de speelster en onmisbaar binnen de vereniging. Zij zijn niet alleen belangrijk in de ontwikkeling van het handbalspel van een speelster, maar zijn ook nauw betrokken bij de ontwikkeling op het mentale en sociale vlak. Uiteraard krijgen de trainers en coaches veel begeleiding en handvatten vanuit het bestuur. Ook zij worden uitgedaagd en gestimuleerd om zich te ontwikkelen.
Lees ook: Leer alles over handbal
Ouders spelen een grote rol in de sportbeleving van hun kind. Zij hebben vele taken om de ontwikkeling van hun kind in de sport in goede banen te leiden. Een ouder is een rolmodel, toeschouwer, supporter, ondersteuner en natuurlijk opvoeder. Zorg voor goed contact met trainers, coaches en het bestuur. Moedig niet alleen resultaat aan, maar ook inzet en inspanning. Moedig iedereen aan, zowel je eigen kind, het hele team als af en toe de tegenstander. Sta open voor de verbeterpunten op het gebied van gedrag en prestaties van je kind. Geef je kind tijdens de wedstrijd geen aanwijzingen.
Fairplay en sportief gedrag
Fairplay staat hoog aangeschreven. Overtredingen kunnen ernstige blessures veroorzaken, daarom is een goede zelfbeheersing van de spelers van belang. In dit verband zijn normen en waarden heel belangrijk. De vereniging verwacht dan ook van haar spelende leden, kaderleden en supporters correct en sportief gedrag. Tegen wangedrag zal het bestuur maatregelen nemen.