Honkbal, in het Engels bekend als baseball, is een team- en balsport die wereldwijd wordt gespeeld, met name in de Verenigde Staten, Canada, Mexico, de Caraïben en grote delen van Azië. Hoewel het in Europa minder populair is, beoefenen in Nederland toch zo'n 25.000 tot 30.000 mensen de sport. Honkbal is in de Verenigde Staten de belangrijkste sport van april tot oktober, met het einde van het reguliere seizoen in september.
Benodigdheden voor het Honkbalspel
Voor het honkbalspel zijn een handschoen, een knuppel (of bat) en een bal nodig. Vroeger werden alleen houten knuppels gebruikt, maar aluminium knuppels zijn nu eenvoudiger te fabriceren en makkelijker om mee te slaan. In de Amerikaanse Major League is het echter voorgeschreven om met houten knuppels te slaan. Sinds enkele jaren worden in internationale wedstrijden zoals de Haarlemse Honkbalweek nog uitsluitend houten knuppels gebruikt. Traditioneel is de regel dat dergelijke knuppels uit één enkel stuk hout vervaardigd moeten zijn. Aluminium knuppels worden meestal voorzien van een (kunst)leren 'grip', zoals je ook bij tennisrackets en hockeysticks ziet. Een goede honkbal is gemaakt van paardenleer omdat dit niet rekt. Het gewicht van de bal ligt tussen 141,7 g (5 ounces) en 148,8 g (5 1/4 ounces). Handschoenen werden van oudsher gemaakt van leer met een vulling van wol. De wollen vulling is bij veel handschoenen vervangen door een kunststof vulling. De leren honkbalhandschoenen variëren in afmetingen en gewicht en ook in model; het model en de afmetingen van de handschoen zijn afhankelijk van de positie en persoonlijke voorkeur van de speler in het veld. De 'normale' veldhandschoen herkent men aan de vingers. In het binnenveld worden relatief kleine handschoenen gebruikt en in het buitenveld relatief grote. De eerstehonkman mag een apart model handschoen gebruiken. De achtervanger of catcher ten slotte gebruikt ook een apart model handschoen. Dit model is steviger en speciaal gemaakt om de harde worpen van de werpers goed mee te kunnen vangen. Daarnaast heeft hij een dikke beschermende laag om de hand van de achtervanger te beschermen.
Bij elke spelersuitrusting behoort ook een voor mannelijke honkballers de toque ter bescherming van de geslachtsdelen. Op bepaalde posities of onder bepaalde omstandigheden worden aanvullende materialen gebruikt. De speler aan slag draagt een helm die ten minste één oor beschermt. Speciale slaghandschoentjes zijn niet zozeer voor veiligheid, maar voor een betere grip op het handvat van de knuppel te hebben daar deze de trillingen dempen. De achtervanger of catcher gebruikt de meeste beschermende materialen. Hij heeft dan ook de gevaarlijkste positie. Hij gebruikt beenbeschermers, die ook de knieën bedekken. Verder gebruikt hij een bodyprotector die het hele bovenlichaam bedekt behalve de armen en de gooischouder (dus wel de vangschouder) en een speciale helm met een gezichtsmasker en een klepje onderaan dat de keel beschermt. De plaatscheidsrechter gebruikt vrijwel dezelfde set beschermende materialen als de achtervanger, met als extra nog bescherming op de armen en beide schouders.
Spelregels in het Kort
Een wedstrijd bestaat uit negen innings, elke inning bestaat uit twee speelhelften. In de ene speelhelft wordt door het thuisspelende team in het veld verdedigd en door het bezoekende team "aan slag" aangevallen, in de andere speelhelft zijn de rollen omgedraaid. Er is sprake van drie gemiste slagen door de slagman; wanneer deze de toegeworpen slagbal mist, ofwel slaat en mist op een geworpen bal (wijd of slag) of bij een derde gemiste bal de achtervanger die bal reglementair heeft gevangen. Wanneer bij de derde slag de slagman de bal wel schampend raakt maar de achtervanger deze vangt is de slagman ook uit. Een van de aanvallende spelers uitgebrand wordt; de bal is dan eerder 'op' het honk dan de loper. Dit geldt alleen als er sprake is van een gedwongen loop, als de loper gedwongen is een honk op te schuiven. Als de slag niet uit is rent de slagman naar de eerste van vier honken. Als hij erin slaagt, de bal over de rand van het veld te slaan kan hij in de regel alle honken doorlopen. Dit wordt een homerun genoemd en levert een punt op. Honklopers die op tussenhonken blijven tot de volgende slag krijgen in de vierde honk (thuishonk) een punt.
Een van de teams verdedigt (staat in het veld) terwijl van het aanvallende team steeds een speler aan slag is. De werper of pitcher gooit de bal vanaf de werpplaat over het vierde honk, de thuisplaat. De bal moet over de plaat gaan, tussen knie- en ellebooghoogte van de slagman (dit heet de 'slagzone'). De worp wordt beoordeeld door de (plaat) scheidsrechter, die achter de catcher en de thuisplaat staat. Is de worp niet in dit vak dan telt dat als een wijd, tenminste als de slagman niet probeert de bal te slaan. Is de worp wel in dit vak dan telt dat als een slag, ook als de slagman niet probeert te slaan. Een worp buiten het vak telt als slag als de slagman toch probeert te slaan. Heeft de werper vier keer wijd gegooid, dan mag de slagman vrij naar het eerste honk lopen. Ook als de slagman geraakt wordt door de werper op het lichaam heeft de slagman een vrije loop naar het eerste honk, de zogenaamde 'hit by pitch'. De slagman zal dus alleen (proberen te) slaan op goede worpen. De werper zal de hoogte, snelheid en het effect van zijn worp variëren om het de slagman te bemoeilijken. De partij met de meeste punten wint.
Lees ook: Een terugblik op het Internationaal Toernooi in Den Haag
De Mythen en Realiteit van Honkbal's Oorsprong
De soms gehoorde veronderstelling dat honkbal in 1839 door Abner Doubleday in Cooperstown (New York) zou zijn bedacht, is een verzinsel. Een spel met de naam "base ball" ontwikkelde zich in de vroege 18e eeuw in Engeland, en het bleef die naam houden tot na 1800. Zoals bij vele volksspellen zijn er enorm veel varianten. De regels voor "base ball" verschenen in 1796, in een Duits boek van de schrijver Johann Guts Muths, die het spel "Ball mit Freistätten (oder Das englische Baseball)" noemde. In het door Guts Muths beschreven spel varieert het aantal honken met het aantal spelers. Begin 2004 ontdekte de Amerikaanse historicus John Thom een verwijzing naar een plaatselijke verordening uit 1791, die het eenieder verbood om binnen een afstand van 80 yards van het "new meeting house" in Pittsfield, Massachusetts te baseballen. Een bibliothecaris vond de authentieke verordening vervolgens terug in de Berkshire Athenaeum-bibliotheek.
Abner Doubleday heeft dus, hoe mooi de legende ook is, niets te maken gehad met honkbal. Wat echter wél klopt, is dat de eerste spelregels in 1845 door Alexander Joy Cartwright aan het papier zijn toevertrouwd. Diezelfde Cartwright kwam op het idee om een vereniging op te richten en dat mondde uit in de New Yorkse Knickerbocker Baseball Club. Op 19 juni 1846 werd de eerste honkbalwedstrijd gespeeld in Hoboken, New Jersey. De New York Knickerbockers en de New York Base Ball Club brachten de regels in de praktijk. In 1868 werd door Harry en George Wright de eerste profhonkbalclub (Cincinnati Red Stockings) opgericht. De Amerikaanse Burgeroorlog betekende een grote stimulans voor honkbal. Een buitensport als honkbal was het tijdverdrijf bij uitstek in de vrije tijd van de soldaten, en er werden competities georganiseerd. In 1865 werd de American Baseball Corporation opgericht. Elf jaar later kwam er een scheiding tussen de amateurs en professionals. In 1902 werd The National League of Professional Baseball Clubs opgericht, gevolgd door de oprichting van The American League. Samen vormen deze organisaties de Major Leagues.
Honkbal in Nederland: Van Grasé tot Haarlem Nicols
Na 1900 raakte honkbal in Nederland bekend. Er gaan verhalen over de Amsterdammer J.C.G. Grasé die tijdens een vakantie in de Verenigde Staten enkele honkbalwedstrijden had gezien en daar hevig van onder de indruk was geraakt. In 1911 werden de eerste Nederlandse wedstrijden georganiseerd. Op 12 maart 1912 richtte Grasé de Nederlandse Honkbal Bond op. Een jaar later speelde de honkbaltak van de sportclub Excelsior onder de naam AHC Quick. De eerste officiële competitie begon in 1922. Ajax, Blauw Wit, Hercules en Quick vormden de hoogste divisie. Lange tijd was de Amsterdamse voetbalclub 'Ajax' ook actief op het gebied van honkbal. Die honkbalafdeling behaalde vier keer het landskampioenschap van Nederland. Eindhoven heeft ook een belangrijke rol gespeeld in de Nederlandse honkbalgeschiedenis. Na het geweldige succes van het eerste Europese Kampioenschap op Nederlandse bodem (1958) werd het honkbalveld aan de Kruislaan in Amsterdam weer afgebroken. In 1959 werd in Eindhoven het eerste permanente honkbalveld in Nederland aangelegd, met 10.000 gulden sponsorgeld van Philips. Een jaar later kon de eerste Amerikaanse coach worden aangetrokken: Ron Fraser.
Toch is Haarlem onbetwist Nederlands' honkbalhoofdstad geworden. Er schijnt al een foto uit 1912 te zijn, waarop al een aardige klap wordt geslagen. In 1923 is er een honkbaldemonstratie waar ene Kuling als ongeveer enige toeschouwer een kijkje gaat nemen. Enige maanden later richt hij de HC Haarlem op. Haarlem volgde in 1959 het voorbeeld van Eindhoven, met de aanleg van een permanent honkbalveld. De Koninklijke Nederlandsche Honkbalbond (KNHB) werd op 12 maart 1912 in Amsterdam opgericht op initiatief van honkbalpioniers Grasé, Bleesing en Baggelaar. In 1934 werd de eerste officiële internationale wedstrijd gespeeld, in Haarlem tegen België. In Europa maken Nederland (mede door een deelname van een groot aantal spelers geboren op de Antillen en Aruba) en Italië (mede door deelname van 'Amerikaanse' Italianen) al geruime tijd de dienst uit op honkbalgebied. De laatste tien jaar kan Nederland zich mondiaal meten met de sterkere honkballanden uit Noord- en Midden-Amerika en Azië, zoals Cuba, VS, Zuid-Korea, Japan. Hoogtepunt in de nationale honkbalhistorie was de overwinning op Cuba bij de Olympische Spelen in 2000 (de eerste Olympische nederlaag ooit van veelvoudig Olympisch en wereldkampioen Cuba). Bij het WK 2005, dat werd gespeeld in Nederland, behaalde Nederland een historisch hoogste vierde plaats. Bij het WK 2011 in Panama schreef Nederland historie door als eerste Europese land in 73 jaar (Groot-Brittannië was wereldkampioen in 1938) wereldkampioen te worden. In de finale werd met 2-1 gewonnen van Cuba. Eerder in het toernooi werd in de finalegroep al van de VS en Cuba gewonnen.
Team Samenstelling en Coaches
Het is al tientallen jaren gebruikelijk dat tijdens de seventh-inning stretch (halverwege de zevende inning) het honkballied Take Me Out to the Ball Game gezongen wordt. Een honkbalteam bestaat uit negen spelers. Een werper, een achtervanger, vier infielders (eerste honkman, tweede honkman, derde honkman en korte stop) en drie buitenvelders (linksvelder, rechtsvelder en midvelder). Een selectie bestaat uit maximaal 24 spelers (meestal zestien) want vooral meerdere werpers zijn benodigd en tijdens een wedstrijd mag er vrijelijk worden gewisseld. Tijdens de wedstrijden zijn er diverse coaches actief, een hoofdcoach die meestal vanuit de dug-out aanwijzingen geeft, een eerste honkcoach die lopers aanwijzingen geeft, een derde honkcoach voor de lopers op het derde honk, een pitchingcoach die de pitchers laat ingooien en soms nog een benchcoach. Een team wordt getraind door diverse trainers die de verschillende aspecten van de sport bijbrengen, het fielden, slaan, pitchen en catchen.
Lees ook: Sportieve Prestaties in Beuningen
Honkbal op de Olympische Spelen
Honkbal was eerst een demonstratiesport en van 1992 tot en met 2008 een volwaardige medaillesport op de Olympische Spelen. Het verdween op de edities van 2012 en 2016 van het programma. Hoofdredenen voor het schrappen van de sport waren dat er internationaal gezien geen vrouwencompetitie was van enige betekenis en de sport nog in ontwikkeling was bij de vrouwen. Ook het structurele gebruik van vooral anabole steroïden en groeihormonen dat decennialang binnen de Amerikaanse professionele organisaties als de Major League Baseball (MLB) voorkwam en de minieme bereidheid om dit structureel met een goed controlesysteem aan te pakken, speelde een grote rol. Nog een reden was de onwilligheid van de MLB om topspelers vrijaf te geven voor de Spelen. Onbedoeld werd het softbal medeslachtoffer van het schrappen. Deze sport stond enkel voor vrouwen op de agenda. Hier was de dopingproblematiek in mindere mate een factor, maar er was wereldwijd geen grote mannencompetitie aanwezig. Het OIC ging in augustus 2016 akkoord met plannen om honkbal in 2020 weer op te nemen in het programma van de Olympische Spelen.
Nederlandse Honkbal Topclubs en Bekende Namen
Honkbal wordt in Nederland al vanaf het begin van de 20e eeuw gespeeld. Het land is in Europa toonaangevend in de sport. Na de Tweede Wereldoorlog verkreeg men zelfs speciale marshallhulp van de Amerikanen om de competities weer mogelijk te maken. Er werden kratten verscheept met honkbalmateriaal. De meest succesvolle club in de Nederlandse honkbalhistorie was Haarlem Nicols uit de jaren 70 en -'80, die de meeste landstitels (12) behaalde. Deze vereniging bestaat niet meer. Zij zijn qua landstitels voorbijgestreefd door het Rotterdamse Neptunus. Zij zijn de laatste 20 jaar veelal de sterkste ploeg in de Nederlandse competitie met inmiddels negentien landstitels. Ook de Amsterdam Pirates, Kinheim en HCAW uit Bussum hebben meermalen de landstitel gewonnen.
Beroemde historische Nederlandse honkballers zijn onder anderen Bert Blijleven, Herman Beidschat, Robert Eenhoorn, Joop Geurts, Henk Keulemans, André Kraan, Roel de Mon, Win Remmerswaal, Simon Arrindell, Hudson John, Hamilton Richardson, Han Urbanus, Charles Urbanus sr., Charles Urbanus jr. en Cor Wilders.
Dopingbeleid en Niveau van de Hoofdklasse
De Nederlandse hoofdklassecompetitie bij de mannen is een competitie op redelijk hoog niveau waar voornamelijk amateurs aan deelnemen. De meeste teams beschikken over enkele buitenlandse spelers die worden betaald. De bond hanteert in samenspraak met de Nederlandse Dopingautoriteit een zero-policy met whereabout-controles op doping waardoor in tegenstelling tot Amerika de sport redelijk dopingvrij is hoewel het na gewichtheffen op de tweede plaatst staand in de statistieken. Een logische consequentie is wel dat hoewel de Nederlanders tot de langste en sterkste mensen ter wereld behoren en er een redelijke trainingsintensiteit is, de gemiddelde Nederlandse werper slechts tussen de 75 en 85 mijl per uur behaalt met zijn worpen terwijl de top in Amerika tussen de 85 en 95 gooit met uitschieters tot honderd. Ook het aantal homeruns is beperkter hierdoor. Elk jaar worden er enkele spelers positief bevonden op doping. In geval van groeihormonen of testosteron/corticosteroiden of doping maskerende vochtafdrijvers volgt een schorsing van vier jaar.
De Stichting Oud-Knickerbockers (SOK)
De stichting Oud-Knickerbockers (SOK) werd op 16 januari 2004 opgericht door enkele oud-Knickerbockers met twee hoofddoelstellingen. In de eerste plaats het onderhouden en bevorderen van contacten tussen oud-leden en de vereniging en tussen oud-leden onderling. In de tweede plaats het ondersteunen van de vereniging, zowel financieel als door middel van het verstrekken van adviezen. Om deze doelen te bereiken organiseert de SOK onder andere elk jaar borrels in verschillende steden van het land en een Oud-ledendag.
Lees ook: Achterhoekse Evenementen
Honkbal: Meer dan een Amerikaanse Sport
Baseball is een sport die onlosmakelijk verbonden is met de Verenigde Staten. Velen beschouwen het als de meest Amerikaanse sport die er bestaat, met zijn oorsprong in de 19e eeuw. Echter, de wortels van honkbal zijn complexer dan vaak wordt aangenomen, en de sport heeft zich ontwikkeld uit verschillende balspelen die immigranten van over de hele wereld meebrachten.
De Rol van Rynie Wolters
Een belangrijke figuur in de vroege geschiedenis van het honkbal is Rynie Wolters, geboren als Reinder Wolters in Friesland. Hij emigreerde op jonge leeftijd naar de Verenigde Staten en werd een van de eerste professionele honkbalspelers. Wolters was een succesvolle werper voor de New York Mutuals in de jaren 1860 en 1870. Op 23 juli 1870 gooide Wolters een shutout tegen de Chicago White Stockings, een prestatie die destijds veel indruk maakte.
Softbal: Een Verwante Sport
Naast honkbal ontstond er ook een variant van het spel genaamd softbal. Het verhaal gaat dat softbal is ontstaan in Chicago op Thanksgiving Day 1887. Leden van de Farragut Boat club zaten in het boothuis bij elkaar in afwachting van de uitslag van de American Football wedstrijd tussen de universiteitsteams van Yale en Harvard. Toen bekend werd dat Yale had gewonnen gooide een fan van dat team ballorig een samengebonden bokshandschoen in de richting van een Harvard supporter, die het ding met een stok terug sloeg. Het spel ontwikkelde zich in eerste instantie als een indoor variant van baseball. Het werd ook "indoor baseball" of "kitten baseball" genoemd. Pas in 1926 bedacht ene Walter Hakanson de term "Softball".
Gaandeweg ontwikkelde softbal zich van een indoor sport tot een volwassen buitensport met op veel punten een sterke gelijkenis met honkbal. Softbal is een sport voor zowel mannen als vrouwen. Internationaal gezien staat het damessoftbal echter in hoger aanzien. In Europa zijn sportief gezien Nederland en Italië bij het damessoftbal de toonaangevende landen. In Nederland worden de softbalcompetities gespeeld onder auspiciën van de Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond (KNBSB).
De Knickerbockers in Soest: Bijna 60 Jaar Honkbalgeschiedenis
De naam de Knickerbockers is ontleend aan de oudste in New York opgerichte honkbalclub van de V.S. De Knickerbockers in Soest bestaan al bijna 60 jaar. De club is ontstaan als zomersport voor de Soester voetbalvereniging S.E.C. en heette toen de S.E.C. Het allereerste honkbalteam van Soest bestaat uit enthousiaste Amerikaanse luchtmacht piloten van de vliegbasis in Soesterberg. Zij zijn al snel gevreesde tegenstanders! De motor achter hun succes is de Amerikaanse zakenman Bill Tinlin. Een van de hoogtepunten uit die tijd is het 1e Nationale Jeugd Honkbalkamp van Europa in 1965. Dit groots opgezette toernooi geniet belangstelling van grote namen uit de honkbalwereld zoals bondscoach Charles Urbanus en Mickey Mc. In 1967 wordt de club weer kampioen en wordt gepromoveerd naar de tweede klasse. In 1974 wordt de club een zelfstandige vereniging met een gloednieuwe naam, ‘De Knickerbockers’, ontleend aan oudste in New York opgerichte honkbalclub van de Verenigde Staten. Na een langdurig proces gaat een grote wens in vervulling en krijgen de Knickerbockers in 1987 een eigen accommodatie op de Koningsweg bij het sportveldencomplex van de Mixed Hockey Club aangewezen. Vanaf dat moment gaat alles bergopwaarts! Er worden weer titels behaald, talenten opgeleid, de club wordt gesponsord en groeit als kool. Hét talent van de Knickerbockers is op dat moment Ralph Milliard; nu een grote ster bij de Las Vegas Stars in de Verenigde Staten waar hij zo´n vijf miljoen dollar per jaar verdient! Door het succes groeien de Knickerbockers uit hun clubhuis en voldoen de velden niet meer aan de kwaliteitseisen. Het is daarom een geschenk uit de hemel wanneer de gemeente Soest in 1999 een besluit neemt over een grootschalige sportclustering. De Knickerbockers gaan weer terug naar waar ze in 1960 zijn begonnen: bij voetbalvereniging S.E.C. aan de Bosstraat Oost. Dit keer met twee eigen officiële velden en een prachtige kantine. De cirkel is rond. De club telt ongeveer 100 enthousiaste leden.
Het Nederlands Golfmuseum: Een Verbinding met Honkbal?
Het Nederlands Golfmuseum werd onlangs geopend op Golfbaan Landgoed Bleijenbeek. Onderdeel van de opening was een 18-holes hickory-toernooi op de baan in het Limburgse Afferden. Het Nederlands Golfmuseum is door Bleijenbeek in het leven geroepen omdat er steeds meer geschiedkundige feiten boven tafel komen die wijzen op de lange historie van de golfsport in de Lage Landen. De directe aanleiding is de humanistische geleerde Pieter van Afferden (1510-1580) - uit Afferden. Hij beschreef al in 1545 de regels van het golfspel in zijn studieboek Tyrocinium Linguae Latinae. In de tijd van Pieter van Afferden werd de sport op straat, in het vrije veld en op ijs beoefend. Vooral ijsgolf was een populair onderwerp in de vroegere schilderkunst. In veel musea zijn beroemde werken te zien waarop dit wordt verbeeld. Ook Dirk-Jan Vink, de eigenaar van Golfbaan Landgoed Bleijenbeek, had zich voor de opening in traditionele golfkledij gestoken. Hij is er trots op dat het golfmuseum juist in Afferden een plek heeft gekregen: 'Het Nederlands Golfmuseum past in onze filosofie van een open golfbaan. Er wordt hier gewandeld en gefietst, er is een kasteelruïne en het paviljoen met het restaurant is voor iedereen toegankelijk.
tags: #internationaal #toernooi #the #knickerbockers #geschiedenis