De indeling van competities in het Belgische voetbal is een onderwerp dat regelmatig ter discussie staat en aan veranderingen onderhevig is. De Pro League staat op de drempel van een significante hervorming, waarbij de traditionele play-offs mogelijk verdwijnen en er teruggekeerd wordt naar een competitie zonder play-offs. Hoewel er mondeling veel steun lijkt te zijn voor dit idee, speelt er achter de schermen een complex politiek spel. Verschillende clubs, met name uit de Challenger Pro League, verzetten zich tegen het voorstel, wat de implementatie ervan bemoeilijkt.
De Geplande Hervorming en de Weerstand
Het oorspronkelijke plan was om het nieuwe format al in het seizoen 2024-2025 in te voeren. Dit zou betekenen dat er dit seizoen maximaal één ploeg zou degraderen. De laatste in de stand, momenteel Beerschot, zou een barrageduel spelen, terwijl clubs als Westerlo, STVV en Cercle Brugge zich nagenoeg veilig zouden wanen. Dit plan stuitte echter op zoveel weerstand dat het definitief werd geschrapt. Hierdoor blijft de huidige degradatieregeling behouden en zal het nieuwe format op zijn vroegst pas in het seizoen 2026-2027 in werking treden.
De Strijd om de Stemmen en de Dreiging met het BAS
Om het nieuwe competitieformat goed te keuren, is een tweederdemeerderheid (33 van de 49 stemmen) nodig op de algemene vergadering. De G5-clubs (Club Brugge, Anderlecht, Genk, Gent en Antwerp) hebben elk drie stemmen, terwijl de overige eersteklassers er twee krijgen. De twaalf stemgerechtigde ploegen uit de Challenger Pro League beschikken elk over één stem. Omdat de eersteklassers verdeeld blijven, zijn de stemmen uit de tweede klasse mogelijk doorslaggevend. Echter, juist daar komt de meeste tegenstand vandaan. Clubs als Patro Eisden Maasmechelen en Lokeren-Temse dreigen zelfs met een gang naar het Belgisch Arbitragehof voor de Sport (BAS) als de degradatie- en promotieregels halverwege de competitie nog worden aangepast.
De Rol van de Beloftenteams
Een ander heikel punt is de rol van de beloftenteams. In het voorgestelde format kunnen Jong Club Brugge, Jong Anderlecht, Jong Genk en vanaf volgend seizoen ook Jong KAA Gent niet degraderen uit 1B, tenzij een andere belofteploeg in hun plaats komt. Dit werd ingevoerd om Genk - waarvan de beloften momenteel laatste staan in 1B - te overtuigen om de play-offs te laten vallen. Het is mogelijk dat de vijfde laatste in 1B toch degradeert als de vier beloftenteams de laatste plaatsen innemen.
De aanpassing houdt in dat er voortaan minimaal vier beloftenploegen actief zullen zijn in de Challenger Pro League. Hierdoor wordt Jong Genk, dat op een degradatieplek staat, gevrijwaard van degradatie. Daarnaast mag Jong Gent deel uitmaken van de Challenger Pro League. Deze formatwijzigingen zullen ook financiële implicaties hebben voor de betrokken clubs: ze ontvangen een groter gedeelte van de tv-gelden en elk beloftenteam draagt jaarlijks één miljoen euro bij, wat ten goede komt aan de andere tweedeklassers. Het is echter mogelijk dat beloftenploegen nog steeds kunnen degraderen, maar alleen als ze op de laatste plaatsen eindigen en er blijkt promotie van een amateurtteam.
Lees ook: Nieuwe KNVB Jeugd Indeling
Politiek Getouwtrek en de Toekomst van de Competitie
De hervorming van de Jupiler Pro League blijft een chaotisch en politiek beladen proces. Wat in eerste instantie een hervorming moest zijn om het Belgisch voetbal aantrekkelijker en overzichtelijker te maken, dreigt uit te monden in een eindeloos steekspel tussen verschillende belangen. Donderdag wordt er nog steeds gestemd over de plannen voor 2026-2027, maar een snelle invoering is dus definitief van de baan.
De Huidige Competitiestructuur
Momenteel werkt België nog een competitie af met zestien clubs. De ploegen daaronder strijden weer om het laatste Europese ticket.
Die play-offs, die ook in Nederland vaak onderwerp van gesprek waren, gaan nu verdwijnen. Nadat eerder deze week al bekend werd dat het format op de schop ging, is dat nu bevestigd. Dat meldt het Nieuwsblad. Alle clubs in het betaalde voetbal hebben inmiddels gestemd, waaruit bleek dat het merendeel vóór zo’n drastische wijziging is.
Voor Dirk Kuijt leek het een mooie twist op te leveren, omdat Belgische media er massaal vanuit gingen dat de nieuwe opzet vanaf volgend seizoen al zou gelden, maar de trainer van Beerschot heeft pech. In strijd om handhaving op het hoogste niveau blijft hij in een zware uitgangspositie bivakkeren, want de nieuwe regelgeving wordt pas vanaf seizoen 2026/27 in gang getrokken.
Even leek Kuijt de degradatiedans met een ultieme uitweg te kunnen ontspringen. Dat kwam doordat de nieuwe indeling van het hoogste niveau meer clubs ruimte bood. En daarom was nummer vijftien plots zeker van handhaving. Maar die vlieger gaat pas volgend jaar op. De ploegen daaronder strijden om het laatste Europese ticket.
Lees ook: Klasse Indeling F Pupillen Uitgelegd
Er waren 33 stemmen nodig om het nieuwe format goed te keuren en dit werden er zelfs 34. Het klassieke format gaat vanaf het seizoen 2026/2027 weer ingevoerd worden. In het seizoen 2009/2010 werden de eerste play-offs gespeeld in België.
Door deze verandering moet er meer ruimte komen op de speelkalender. Er zullen 34 wedstrijden gespeeld gaan worden in plaats van 40. Met het oog op het Europees voetbal hebben de Belgische clubs die actief zijn in Europa een minder zwaar programma. Daarnaast zal de competitie ook een week later beginnen, waardoor de spelers kunnen genieten van een langere vakantie.
In eerste instantie leek Kuijt wellicht te profiteren van deze verandering, maar Beerschot heeft geen geluk, omdat de nieuwe regelgeving pas vanaf het seizoen 2026/2027 in gaat. Door de nieuwe indeling van het hoogste niveau leek de nummer vijftien ineens zeker te zijn van handhaving, maar dit geldt pas vanaf volgend seizoen. Beerschot is momenteel de hekkensluiter met een achterstand van vijf punten op de nummer vijftien.
Lorin Parys, CEO van de Jupiler Pro League, heeft al kort gereageerd op deze grote verandering. "Dit is een belangrijke doorbraak. We moesten naar minder wedstrijden", vertelt hij aan Het Laatste Nieuws. "Een andere vraag was de financiële stabiliteit voor clubs in de middenmoot en er was vraag voor meer solidariteit. Vanaf het seizoen 2026/2027 gaat dit format in.
De Stand van Zaken in het Huidige Seizoen (2023-2024)
De Belgische Pro League gebruikt momenteel een play-offsysteem na de reguliere competitie. Dit systeem, dat sinds 2015 in gebruik is, is ontworpen om de spanning te verhogen en meer topwedstrijden op te leveren. De zestien clubs worden opgedeeld in drie groepen: kampioenen, Europese plaatsen en degradatie. De play-offs zorgen elk seizoen voor extra inkomsten en mediabelangstelling, maar het systeem ligt onder vuur. Vooral de halvering van de punten blijft controversieel.
Lees ook: Complete Zaalhockey Handleiding
De Play-off Groepen:
- Champions’ Play-offs: De top zes strijdt om de titel en Europese tickets. De punten worden bij aanvang gehalveerd, afronding gebeurt naar boven.
- Europe Play-offs: De teams die op de zevende tot en met de twaalfde plaats eindigen, strijden om een Europees ticket. Ook hier worden de punten gehalveerd. De winnaar speelt een beslissingsduel tegen de nummer vier van de Champions’ Play-offs voor een Europees ticket.
- Relegation Play-offs: De onderste vier teams vechten tegen degradatie. Hier blijven de punten uit de reguliere competitie staan. De laatste twee degraderen, de nummer drie speelt nog een barrage.
Historisch Overzicht van de Competitiestructuur
De eerste competitie werd ingericht in 1895. De eerste jaren bestond de hoogste afdeling of "Coupe de Championnat" uit een 5 à 7-tal teams in één nationale reeks. Gauw werd ook een tweede niveau ingericht. Deze "Eerste Afdeeling" bestond de eerste jaren uit regionale voorronden, waarna de beste teams een eindronde speelden om de uiteindelijke winnaar te bepalen. Afhankelijk van deelnemende teams varieerde de regio-indeling en structuur van de eindronde meestal door de jaren.
In 1898 bestonden twee reeksen op het hoogste niveau. Eén reeks telde vijf teams uit Antwerpen, Brabant, Luik en Limburg. De andere reeks teams uit Oost- en West-Vlaanderen. Twee finalematchen beslisten over de winnaar. Daaronder bestond een "Afdeeling II" met een Brabantse en Luikse reeks, de winnaars speelden een finale om te beslissen wie winnaar in de eerste divisie zou worden.
In 1900/01 werd opnieuw één enkele reeks ingericht voor de landstitel, de "Eere Afdeeling", waarin negen teams uit heel het land aantraden. Daaronder bevatte de "Eerste Afdeeling" een reeks uit Antwerpen, Brabant, Luik, Namen en Vlaanderen; het aantal teams varieerde naargelang het aantal ploegen uit de regio. De "Eerste Afdeeling" bestond uit een eindronde van vier teams die zich uit de naar regio ingedeelde "Afdeeling II" hadden geplaatst.
In 1904/05 werden opnieuw alle ploegen in de hoogste afdeling in één enkele reeks "Eere Afdeeling" verzameld. Vanaf 1908 zouden 12 clubs in deze afdeling spelen. Het systeem van het onderliggend niveau bleef gelijk. In 1907 plaatsen zich 8 teams uit "Afdeeling II" voor de "Eerste Afdeeling", het jaar erop 9. Uiteindelijk ontstond zo voor de "Eerste Afdeeling" een volwaardig competitie met een 12-tal clubs. Daaronder bestonden provinciale niveaus.
In 1923 splitste men de tweede klasse op in twee reeksen: "Eerste Afdeeling A" en "Eerste Afdeeling B", elk telden 14 teams. In 1926 werden beide tweede-klassereeksen weer samengevoegd, en speelde men weer volgens het oude systeem met een "Eere Afdeeling" en een "Eerste Afdeeling" van beide 14 teams. Hieronder werd een derde klasse of bevorderingsniveau ingericht, met een A-, B- en C-reeks.
Tegen 1931 was het aantal clubs opnieuw toegenomen. Opnieuw werd de "Eerste Afdeeling" in een A- en B- reeks met 14 clubs opgesplitst. Ook aan de "Tweede Afdeeling" werd een D-reeks toegevoegd.
In de Tweede Wereldoorlog werd in 1939/40 en 1944/45 de competitie niet afgewerkt. In 1940/41 werd een niet-officiële competitie ingericht met twee reeksen "Ere Afdeling", waarvan de top vier uit de A- en B-reeks zich plaatste voor de kwartfinales van een play-off. In 1942/43 breidde men alle reeksen uit tot 16 teams, in "Eerste Afdeling B" speelden slechts 15 teams. Na de oorlog speelden al 19 teams in de "Ere Afdeling", 17 in "Eerste Afdeling A" en 18 in "Eerste Afdeling B", het jaar erop 17 in deze B-reeks.
Vanaf 1952-1953 kreeg de competitie de onderstaande structuur, die geldig bleef tot 2015-2016. Het hoogste niveau, "Eerste Afdeling" en tweede niveau "Tweede Afdeling" telden elk één reeks met 16 teams. De "Derde Afdeling" telde twee reeksen met 16 teams, een "Vierde Afdeling" of bevorderingsreeks werd opgericht, met reeksen A, B, C en D. De winnaar uit elke reeks promoveerde naar een hogere reeks, in de tweede klasse promoveerde ook de tweede in de eindrangschikking automatisch mee.
In 1973/74 richtte men een eindronde in. De laatste twee teams uit Eerste Klasse speelden in een mini-competitie (elk 6 matchen) tegen de nummers vier en vijf uit de Tweede Klasse, de twee winnaars zouden mogen uitkomen in Eerste, de verliezers in Tweede. De nummers één, twee en drie promoveerden dat jaar rechtstreeks, omdat men in 1974 met 20 teams in de Eerste Afdeling van start zou gaan. Sporting Charleroi dat toen 14de en op twee na laatste was geëindigd in de Tweede Klasse werd ook uitgekozen om naar Eerste Klasse te mogen. In 1974/75 telde de Eerste Klasse dus 20 teams. In Tweede speelde men een eindronde tussen de nummers 2 t.e.m. 5 om het tweede promoverend team te bepalen. De competitie-uitbreiding werd echter gauw teruggeschroefd, in 1975 speelden slechts 19 teams in Eerste, in 1976 werd het teruggebracht tot 18. Het systeem van de eindrondes in Tweede bleef behouden.
In 1993 werd in Tweede Klasse het driepuntensysteem ingevoerd. Vanaf 1994 zou men het aantal teams in Tweede eveneens optrekken tot 18, in 1993/94 werd zo in Derde Klasse een play-off gespeeld tussen acht derdeklassers (vier uit elke reeks) om een derde promoverend team te bepalen. De twee voorlaatst geplaatste teams speelden eveneens een play-off. Ook in Vierde Klasse werden gelijkaardige eindrondes gespeeld. In 1994 speelden dus 18 teams in Tweede. Uit elk van beide reeksen uit Derde Klasse speelden drie teams een eindronde. In de halve finale werd aan de drie winnaars van de eerste ronde ook het op twee na laatste team uit Tweede Klasse toegevoegd. De uiteindelijke winnaar van deze eindrondewinnaar zou promoveren naar Tweede (of zijn plaats in Tweede redden), de rest bleef in Derde (of degradeerde naar Derde). Tussen Derde en Vierde klasse werd een gelijkaardige eindronde ingericht. Het op drie na laatste team uit elke Bevorderingsreeks moest zijn plaats in play-offs met een provinciaal team verdedigen.
In maart 2008 kwamen de eersteklassers tot een akkoord om een competitiehervorming door te voeren vanaf het seizoen 2009/10. Bij deze hervorming werd het aantal clubs in de hoogste afdeling weer teruggebracht naar zestien. Na dertig speeldagen werden er op basis van de eindrangschikking play-offs gespeeld: de eerste zes ploegen speelden tien extra wedstrijden met als inzet de titel en plaatsing voor de Europese bekercompetities.
Eind 2010 werd in een stemming met meerderheid gekozen om in 2011 zonder de play-offs verder te gaan: vooral de kleinere ploegen waren tegen de play-offs. Op 25 februari 2011 werd dit herroepen en werd toch weer voor het behoud van zestien clubs en play-offs gekozen.
Na het seizoen 2015/16 werd het Belgische voetballandschap helemaal omgegooid: er werd gekozen voor een scheiding van profvoetbal (de bovenste twee reeksen) en amateurvoetbal. De tweede klasse werd afgeschaft en vervangen door eerste klasse B, die uit slechts acht ploegen bestond. Daardoor degradeerden tien ploegen naar het derde niveau dat sindsdien eerste klasse amateurs heet. Onder deze drie nationale reeksen werden de derde en vierde klasse opgedeeld volgens taalgemeenschap en werden respectievelijk tweede en derde klasse amateurs.
Europese Tickets en de Verdeling
De Belgische competitie kent een specifieke verdeling van Europese tickets:
- Champions League: De landskampioen plaatst zich rechtstreeks voor de League Phase van de vernieuwde Champions League. De vicekampioen mag zich opmaken voor de derde voorronde van datzelfde toernooi.
- Europa League: De nummer drie krijgt normaal gezien een ticket voor de tweede voorronde van de Europa League, al is een upgrade naar de play-offs mogelijk afhankelijk van de bekeruitslag.
- Conference League: Het laatste Europese ticket is voor de winnaar van een duel tussen de nummer vijf van de Champions’ Play-offs en de winnaar van de Europe Play-offs.
Overzicht van de Competitiestructuur
De competitiestructuur van het Belgisch voetbal bestaat uit een aantal reeksen voor voetbalclubs in België. De competities worden ingericht door de KBVB, Voetbal Vlaanderen (VV) en de ACFF. Vanaf 2016-2017 worden drie niveaus of klassen met nationale reeksen georganiseerd. De competities in eerste klasse A en eerste klasse B worden georganiseerd door de KBVB, de Belgische voetbalbond. De competitie in eerste klasse amateurs wordt georganiseerd door de KBVB in samenwerking met het Nederlandstalige VV en de Franstalige ACFF.
Vanaf tweede klasse amateurs zijn de competities opgesplitst tussen de Nederlandstalige clubs en de Franstalige clubs en worden ze door de bond van die taalgemeenschap georganiseerd. Er zijn twee niveaus waarop regionaal wordt gevoetbald. Daaronder bevinden zich provinciale reeksen, waarbij elke provincie opnieuw een aantal reeksen in verschillende niveaus telt. In de Nederlandstalige provincies worden deze competities georganiseerd door Voetbal Vlaanderen en in de Franstalige door het ACFF.
Promotie en Degradatie
Op het einde van een voetbalseizoen kunnen teams één niveau hoger promoveren, of één niveau degraderen. Normaal gezien verdient de kampioen van een reeks een rechtstreekse promotie naar een hogere klasse. Soms worden er echter licentievoorwaarden opgelegd. Enkele andere teams kunnen een plaats in een eindronde verdienen om uit te maken of een team kan promoveren (of een degradatie vermijden).
tags: #indeling #competities #Belgisch #voetbal