IJshockey, ook wel simpelweg "hockey" genoemd in Noord-Amerika, is een intense en snelle sport die bekend staat om zijn fysieke aard. Voor toeschouwers kan het soms lastig zijn om de regels, toegestane acties en verboden handelingen te begrijpen. De snelheid van het spel maakt het ook moeilijk om alle details te volgen zonder een goede kennis van de regels en tactieken. Dit artikel biedt een uitgebreide uitleg van de basisregels en de powerplay regels in het ijshockey.
De Basis van IJshockey
IJshockey wordt gespeeld op een harde, bevroren ondergrond: ijs. Het speelveld is in de Noord Amerikaanse topcompetitie (de NHL) 200 x 85 feet, dat is 61 x 26 meter. Dit speelveld is verdeeld in drie vakken: de defensive zone, de neutral zone en de offensive zone. Aan beide zijden van het speelveld staat een goal met een afmeting van 1,83 bij 1,23 meter.
Een ijshockeywedstrijd wordt gespeeld met 6 tegen 6 spelers, waarvan normaal gesproken 1 keeper (goalie), 2 verdedigers, 1 center en 2 vleugelspelers (wingers). Het spel wordt gespeeld met een stick en een puck. Een puck is een platte ronde schijf van rubber. Spelers en vooral de goalie dragen veel bescherming, zoals een helm, bescherming voor scheenbenen, ellebogen, borst en schouders, en handschoenen. Het doel bij ijshockey is om meer goals te maken dan de tegenstander.
Na een goal of overtreding volgt er weer een face-off. Bij ijshockey wordt er meestal doorgespeeld totdat er een winnaar is. Is het gelijk na de reguliere speeltijd, dan is er een verlenging (overtime) van 5 minuten. Tijdens de wedstrijd moeten spelers zich aan de regels houden, anders volgt er een fout. Na een fout volgt een face-off, maar als er sprake is van een overtreding zoals haken van de tegenstander of slaan, krijgt die speler een tijdstraf van 2 of 5 minuten afhankelijk van de ernst van de overtreding. IJshockey is een erg fysieke en snelle sport, waardoor overtredingen regelmatig voorkomen. De meeste overtredingen worden bestraft met een tijdstraf van 2 minuten. Wanneer er een straf wordt gegeven speelt het bestrafte team met een veldspeler minder, dit wordt penaltykill genoemd.
Oorsprong en Populariteit
IJshockey vindt zijn oorsprong in Canada en de Verenigde Staten in de 19e eeuw. Het is sterk beïnvloed door andere ijssporten zoals bandy en een ouder spel genaamd “shinny”. De National Hockey League (NHL) is de meest prestigieuze ijshockeycompetitie ter wereld, met teams uit zowel Canada als de Verenigde Staten. IJshockey is een zeer populaire sport in landen zoals Canada, de Verenigde Staten, Zweden, Finland en Rusland. IJshockey werd voor het eerst toegevoegd aan de Olympische Spelen in 1920 en is sindsdien een vast onderdeel van de winterspelen.
Lees ook: Bekerfinale Den Haag - Heerenveen
De Puck en Uitrusting
De sport wordt gespeeld met een puck, een platte schijf van gevulkaniseerd rubber met een dikte van 2,5 cm en een diameter van 7,5 cm. Spelers gebruiken een stick om de puck te verplaatsen. Doordat het een fysieke sport is, zijn de spelers goed beschermd. Ze dragen een helm, scheen- en elleboogbescherming, handschoenen en bescherming voor borst en schouders.
Spelverloop en Face-offs
IJshockey wordt gespeeld met 6 tegen 6 spelers, waarbij elke speler specifieke talenten heeft om bepaalde posities in te vullen. Het spel begint met een face-off. Hierbij staan van beide teams een speler klaar om de puck te veroveren zodra de scheidsrechter de puck in het spel brengt. Na een goal of overtreding volgt er weer een face-off. De locatie van de face-off hangt af van de plaats waar de overtreding is begaan.
Overtime en Penalty Shootout
Als de stand aan het einde van de reguliere speeltijd gelijk is, volgt er een overtime periode van 5 minuten, tenzij de competitieregels anders bepalen. Het team dat in de overtime scoort, wint de wedstrijd. Als er na de overtime nog geen winnaar is, volgt een penalty shootout. Een shootout is een penalty serie, waarbij om de beurt één aanvaller van de ene partij tegen de goalie van de andere partij mag aanvallen.
Powerplay: De Regels en Tactieken
De powerplay is een cruciaal element in ijshockey. Het ontstaat wanneer een speler een tijdstraf krijgt, waardoor het andere team tijdelijk met een man meer op het ijs staat. Dit geeft het team in overtal een aanzienlijk voordeel, omdat ze meer ruimte hebben om te passen, schieten en kansen te creëren.
Wanneer is er een Powerplay?
Een powerplay ontstaat wanneer een speler van het ene team een straf krijgt. De meest voorkomende straffen zijn kleine straffen (minor penalties) van 2 minuten. Tijdens deze straf moet de bestrafte speler in de strafbank plaatsnemen, en zijn team speelt met een man minder. Het team dat van de straf profiteert, krijgt een powerplay.
Lees ook: Alles over ijshockeyschaatsen maat 39 voor dames
Basisprincipes van een Powerplay
Tijdens een powerplay probeert het aanvallende team de extra man te gebruiken om de verdediging van de tegenstander te doorbreken en een doelpunt te scoren. Dit vereist een goede puckcontrole, snelle passes en effectieve schoten. Het verdedigende team probeert de powerplay te neutraliseren door de schoten te blokkeren, de puck weg te werken en te voorkomen dat de tegenstander in scoringspositie komt.
Veelvoorkomende Overtredingen die tot een Powerplay Leiden
Er zijn verschillende overtredingen die kunnen leiden tot een powerplay, waaronder:
- Holding: Het vasthouden van een tegenstander.
- Hooking: Het afremmen van een tegenstander met behulp van de stick (haken).
- Tripping: Het laten struikelen van een tegenstander.
- Slashing: Het slaan van een tegenstander met de stick.
- Cross-checking: Het checken van een tegenstander met beide handen aan de stick.
- Interference: Het belemmeren van een tegenstander die de puck niet heeft.
Strategieën tijdens een Powerplay
Er zijn verschillende strategieën die teams kunnen gebruiken tijdens een powerplay. Enkele veelvoorkomende strategieën zijn:
- De Umbrella: Hierbij staan vier spelers in een halve cirkel rond het aanvalsvak, terwijl de vijfde speler (meestal een verdediger) aan de blauwe lijn staat en schiet.
- De 1-3-1: Hierbij staat één speler voor het doel, drie spelers in het midden en één speler aan de blauwe lijn.
- De Overload: Hierbij concentreren de spelers zich op één kant van het ijs om de verdediging van de tegenstander te overbelasten.
Penalty Kill: Verdedigen tijdens een Powerplay
Wanneer een team met een man minder speelt, spreken we van een "penalty kill". Het doel van de penalty kill is om te voorkomen dat de tegenstander scoort tijdens de powerplay. Dit vereist een sterke defensieve structuur, agressieve forechecking en een goede keeper.
Regels en Uitzonderingen
Er zijn enkele belangrijke regels en uitzonderingen met betrekking tot de powerplay:
Lees ook: Informatie over de Antwerpse IJshockey Clinic
- Als het team in de powerplay scoort, eindigt de straf van de bestrafte speler (tenzij het een zware straf is van 5 minuten).
- Als beide teams tegelijkertijd een straf krijgen, spelen ze 4 tegen 4 totdat een van de straffen afloopt.
- Een team mag niet met minder dan 3 spelers op het ijs staan. Als een team al met 3 spelers speelt en een andere speler krijgt een straf, dan moet de straf worden uitgesteld tot de vorige straf afloopt.
Specifieke Overtredingen en Hun Gevolgen
Hieronder volgt een overzicht van enkele specifieke overtredingen en de bijbehorende straffen:
- Overtreding: Een tegenstander een check geven met een stick die met beide handen wordt vastgehouden en waarbij de stick geen enkel deel van het ijs raakt.
- Straf: Minor penalty of major + game misconduct. Bij verwonding: Major + game misconduct of match penalty.
- Overtreding: Het vasthouden van de stick van een tegenstander.
- Straf: Minor penalty.
- Overtreding: Een straf die o.a. wordt opgelegd voor het starten van een vechtpartij of het opzettelijk verwonden van een tegenstander.
- Straf: De bestrafte speler moet naar de kleedkamer.
- Overtreding: Een straf die o.a. wordt opgelegd voor wangedrag jegens tegenstander of wedstrijdleiding.
- Straf: De bestrafte speler moet voor 10 minuten op de strafbank plaatsnemen. Op het ijs mag hij onmiddellijk door een teamgenoot worden vervangen.
- Overtreding: Een straf die o.a. wordt opgelegd voor het haken of trippen van een doorgebroken tegenstander.
- Straf: Alle spelers moeten zich terugtrekken bij hun eigen spelersbank. De aanvallende speler mag vanaf de middenstip vrij op de doelverdediger van de tegenstander afschaatsen. De puck moet zich voorwaarts blijven bewegen.
- Overtreding: Het gebruik van overdreven ruwheid.
- Straf: Minor, dubbele minor, major + game misconduct of match penalty.
Overige Belangrijke Regels en Begrippen
Naast de powerplay zijn er nog andere belangrijke regels en begrippen die essentieel zijn voor het begrijpen van ijshockey.
Icing
Wanneer de puck vanuit de eigen helft over de doellijn van de tegenstander wordt geschoten met een gelijk spelersaantal en de verdedigende speler de puck niet kan spelen, is er sprake van icing. Na icing volgt een face-off in het verdedigingsvak van het team dat de puck heeft geschoten.
Offside
De offside regel is dat een speler niet eerder in het aanvalsvak mag zijn dan de puck. Er zijn echter uitzonderingen, bijvoorbeeld dat in bepaalde gevallen de speler eerder in het aanvalsvak mag zijn dan de puck. De blauwe lijn hoort bij het vak waar de puck vandaan komt, wat betekent dat de blauwe lijn van ‘kant’ wisselt, iedere keer als de puck in zijn geheel de lijn over gaat en dus los van de lijn is.
Scheidsrechters en Linesmen
Een ijshockeywedstrijd staat onder leiding van 1 hoofdscheidsrechter en 2 linesmen (of bij jeugd 2 linesmen). De hoofdscheidsrechter is te herkennen aan de rode banden op de armen en heeft de algehele wedstrijdleiding en richt zich op overtredingen en doelpunten. De linesmen zijn verantwoordelijk voor icing, offside en de meeste face-offs. Linesmen kunnen niet voor overtredingen fluiten, (uitgezonderd too many men). Zij hebben wel een adviserende en soms nog specifiekere rol bij het doorgeven van zware overtredingen en opstootjes. Er zijn 4 scheidsrechters. Twee hoofdscheidsrechter te herkennen aan de rode banden op de armen en twee linesmen.
Verschillende Taken van Officials
Referees en linesmen hebben verschillende taken. Grofweg heeft de referee de algehele wedstrijdleiding en richt zich op overtredingen en doelpunten. De linesmen zijn verantwoordelijk voor icing, offside en de meeste face-offs. Linesmen kunnen niet voor overtredingen fluiten, (uitgezonderd too many men). Zij hebben wel een adviserende en soms nog specifiekere rol bij het doorgeven van zware overtredingen en opstootjes.
Misverstanden over Scheidsrechters
Er bestaan veel misverstanden over scheidsrechters. Scheidsrechters zijn er niet om het spelletje dood te fluiten of om het plezier van spelers (of supporters) te vergallen omdat zij jaloers zijn op hun kwaliteiten. De scheidsrechter wil simpelweg twee teams gelijke kansen geven, spelers hun vaardigheden laten tonen en blessures voorkomen. De scheidsrechter maakt in een wedstrijd honderden beslissingen. En soms wordt daarbij een fout gemaakt. Het team wat hierdoor benadeeld wordt baalt, maar de scheidsrechter ook. Zij worden immers beoordeeld en willen presteren om zodoende de mooiste wedstrijden te mogen fluiten. Om te beoordelen of een bepaalde actie een overtreding is hanteert de scheidsrechter het begrip OBI, oftewel: Obvious, Benefit, Injury (vrij vertaald; duidelijk, voordeel, blessure). Dit kan dus betekenen dat een kleine overtreding in de hoek van het veld zonder voordeel of potentieel gevaar, bewust onbestraft blijft.
Overige Functies
De timer zorgt ervoor dat de klok stilstaat of weer loopt bij elk fluitsignaal. De speaker/scorer vult het wedstrijdformulier in en meldt het publiek wie gescoord heeft en wie een straf heeft gekregen.
IJshockey in Nederland
In Nederland kan ijshockey zich helaas niet meten met de wereldtop. Nederland ontbreekt vaak bij de toplanden tijdens een WK. Eén keer heeft Nederland meegedaan tijdens de olympische spelen, dat was in 1980, mede gelukt doordat er slim gebruik werd gemaakt van geemigreerde Nederlanders die in Canada woonden. Met een 9e plek uit 12 deelnemers was er echter geen medaille. In de periode daarna liet Nederland nog wel eens van zich horen aan de hand van Nederlands beste ijshockey speler tot op heden Tonny Collard.
De Nederlandse en Belgische competitie zijn samengevoegd om zo het niveau te verhogen. Deze competitie heet de BENELeage en is het hoogste niveau in Nederland. Daarnaast heb je nog een 1e t/m 5e divisie, jeugd-, jeugdrecreanten en studentencompetitie. Tilburg speelt sinds dit seizoen in de Duitse 3e divisie (Oberliga), omdat het niveau in Duitsland nog veel hoger ligt.