Handbal is in Nederland een populaire sport, mede dankzij de successen van de Nederlandse vrouwen op internationaal niveau. Het is een fysiek veeleisende teamsport met zes veldspelers en een keeper, waarbij het doel is om meer punten te scoren dan de tegenstander. Deze gids biedt een uitgebreid overzicht van de handbalregels, van de basis tot de meer complexe situaties, en is geschikt voor zowel beginners als ervaren spelers en scheidsrechters. Het handbalreglement is complex en bevat vele ‘als …, dan’ relaties.
Het Speelveld en de Spelers
Het Speelveld
Het speelveld meet 40 x 20 meter en wordt begrensd door zijlijnen en achterlijnen. De middenlijn loopt door het midden van het veld. Het doelgebied wordt gemarkeerd door een ononderbroken halve cirkel met een straal van 6 meter, dit gebied is exclusief voor de doelverdediger. De gestippelde vrijeworplijn bevindt zich op 9 meter van het doel, en de 7-meterlijn ligt tussen de doelcirkel en de vrijeworplijn. De wissellijn, essentieel voor spelerswissels, bevindt zich aan een van de zijlijnen en loopt 4,5 meter naar rechts en links vanaf de middenlijn.
De Teamsamenstelling
Een handbalteam bestaat uit maximaal 14 spelers, waarvan er zeven tegelijkertijd op het veld staan: zes veldspelers en een doelverdediger. De overige zeven spelers zijn wisselspelers. Een vliegende wissel is toegestaan, maar moet plaatsvinden binnen de wisselzone. Een speler die de wissellijn ongeoorloofd overschrijdt, begaat een wisselfout, wat resulteert in een straf voor de speler en een vrije worp voor de tegenpartij. In sommige situaties, vooral in de hogere divisies, kan een team de doelverdediger vervangen door een extra veldspeler om de aanval te versterken.
Spelduur en Verlengingen
Een reguliere handbalwedstrijd bestaat uit twee helften van 30 minuten. Voor de jeugd kunnen kortere speeltijden gelden. In wedstrijden waar een winnaar vereist is, zoals bekerwedstrijden, worden bij een gelijkspel na de reguliere speeltijd twee verlengingen van elk 5 minuten gespeeld. Als er dan nog geen winnaar is, volgt een beslissing door 7-meterworpen. Uitgesloten, gediskwalificeerde spelers en spelers die van het veld zijn gestuurd, mogen hieraan niet deelnemen. Ieder team wijst 5 spelers aan die beurtelings een doelworp uitvoeren.
De Bal en Spelregels
De Handbal
De handbal is gemaakt van kunststof of leer en varieert in grootte afhankelijk van het geslacht en de leeftijd van de spelers. Heren gebruiken een grotere bal dan dames en jeugd. Vaak wordt hars gebruikt om de grip te verbeteren.
Lees ook: Alles over het WK Handbal voor Vrouwen
Basisregels
Spelers mogen de bal maximaal drie seconden vasthouden en slechts drie stappen zetten met de bal in de hand. De bal mag met handen, armen, hoofd, romp, bovenbeen of knie worden gespeeld, maar contact met onderbenen en voeten is niet toegestaan. Het is toegestaan om de bal van een tegenspeler te veroveren met een open hand.
Stuiten en Tippen
Als je de bal vangt, dan mag je daarna onbeperkt tippen. Als je de bal vast hebt, dan mag je drie passen maken. Het tellen van de passen begint als je de bal vangt en op de grond staat. Als je daarna een voet vooruit zet, is dat de eerste pas. Als je de bal in de lucht vangt en daarna op twee voeten landt, dan heb je volgens de regels nog geen pas gemaakt. Dan is er ook nog de 3- secondenregel. Als je de bal vast hebt, dan mag je de bal 3 seconden vasthouden.
Fouten en Sancties
Fouten
Het hinderen van een speler door vastgrijpen, omklemmen, stoten of vasthouden wordt gezien als een fout en bestraft met een vrije worp. Overtredingen met een gering lichaamscontact kunnen ernstige gevolgen hebben en tot blessures leiden. Dit geldt met name als een speler in een sprong is of in de loop. Dit is ook van toepassing als een keeper uit zijn doelgebied komt om een bal te onderscheppen. De verantwoordelijkheid voor een botsing ligt bij de keeper.
Sancties
De scheidsrechter kan een speler een gele kaart geven als waarschuwing. Een tweede overtreding die een gele kaart rechtvaardigt, leidt tot een 2-minuten uitsluiting, waarbij het team tijdelijk met een speler minder moet spelen. Een speler die voor de tweede keer een 2-minuten uitsluiting krijgt, wordt gediskwalificeerd met een rode kaart en mag niet meer worden ingewisseld. Als extra speler het veld in komt, bv. in de laatste 30 sec. overtredingen met een gering lichaamscontact kunnen ernstige gevolgen hebben en tot blessures leiden. Dit geldt met name als een speler in een sprong is of in de loop. dit is ook van toepassing als een keeper uit zijn doelgebied komt om een bal te onderscheppen. de verantwoordelijkheid voor een botsing ligt bij de keeper.
Worpen en Spelhervattingen
Beginworp
De beginworp vindt plaats na het beginsignaal van de scheidsrechter, in het midden van het speelveld. De uitvoerende speler moet met één voet de middenlijn aanraken en de andere voet op de eigen helft hebben. Tegenstanders moeten op 3 meter afstand blijven. Bij het begin van de 1e helft en het begin van de 2e helft. Het team dat een doelpunt tegen krijgt, begint weer met een beginworp. Hierbij moeten de spelers van het team dat de beginworp mag nemen op eigen helft blijven tot de scheidsrechter aanfluit. De beginworp moet in het midden van de middenlijn worden genomen met één voet op de middenlijn. Het is toegestaan de beginworp 1,50 meter links en 1,50 meter rechts van het midden te nemen.
Lees ook: Oliveo Handbal Heren 1: Alles wat je moet weten
Vrije Worp
Een vrije worp wordt toegekend na overtredingen, zoals het betreden van de doelcirkel door een aanvallende speler. De worp wordt genomen op de plek van de overtreding. Als de overtreding binnen 9 meter van het doel plaatsvindt, wordt de vrije worp genomen op de vrijeworplijn. Soms moet je wachten op het fluitsignaal van de scheidsrechter, voordat je een inworp mag nemen: b.v. krijgt het aanvallende team een vrije worp mee, dan moet deze ook altijd op de juiste plaats gehouden.
Inworp
De inworp wordt toegekend wanneer de bal buiten het speelveld gaat.
Uitworp
De uitworp wordt uitgevoerd door de doelverdediger wanneer de bal over de doellijn gaat en voor het laatst is aangeraakt door een aanvallende speler, de doelverdediger zelf, of wanneer de bal in het doelgebied blijft liggen. De keeper mag maximaal 4 meter voor zijn doel staan. De uitworp kan genomen worden zonder dat de scheidsrechter heeft aangefloten.
Strafworp (7-meterworp)
Een 7-meterworp wordt toegekend als een duidelijke scoringskans wordt verhinderd door een fout of het betreden van het doelgebied. De werpende speler staat achter de 7-meterlijn en moet, na het fluitsignaal, proberen te scoren zonder de lijn te raken of te overschrijden. - de speler die de strafworp neemt staat achter de strafworplijn. Alle spelers van de tegenstander moeten op 3 meter afstand zijn.
Passief Spel
Het is niet toegestaan om de bal in het team te houden zonder een duidelijke poging om aan te vallen of te scoren. Passief spel kan de hele wedstrijd voorkomen. Als de scheidsrechter passief spel constateert, geeft hij een waarschuwingsteken, waarna het aanvallende team actie moet ondernemen. je mag de bal niet in het team houden zonder dat er sprake is een duidelijke poging om aan te vallen of om te proberen een doelpunt te maken. passief spel kan de hele wedstrijd voorkomen. als de scheidsrechter vind dat het passief spel is, dan moet hij een waarschuwingsteken geven. dat betekent dat het aanvallende team nu actie moet ondernemen.
Lees ook: Hemelvaart Handbal: Programma en Meer
Rolstoelhandbal
Rolstoelhandbal kent aangepaste regels. Teams spelen 6 tegen 6, inclusief de keeper. Het is verboden de bal met de rolstoel te verdedigen of op een andere speler in te rijden. Het Nationaal rolstoel team speelt sinds 2025 officieel 4 tegen 4 rolstoelhandbal. 3x pushen binnen 3 seconden, dan binnen 3 sec vervolgen met dribbelen. Dribbelen mag tot schouderhoogte, dus je mag de bal niet voor je uit opgooien om snelheid te maken. Als je de bal vastpakt, moet je binnen 3 seconden overspelen of op doel gooien. Deze acties mogen ook uitgevoerd worden door eerst te dribbelen en dan 3x pushen binnen 3 sec. Na laatste wielcontact start de 3-secondenregel om over te spelen of op doel te gooien.
Jeugdhandbal
Voor de F-, E-, D-, C-, B- en A-jeugd gelden specifieke balmaten. Bij jeugdwedstrijden wordt er offensief verdedigd op de eigen speelhelft. Als een team niet offensief verdedigt en met alle kinderen aan de cirkel staat, volgt na een time-out een waarschuwing aan de coach. Die krijgt de kans de verdediging om te zetten. Ter afsluiting van een wedstrijd zijn er shoot-outs, waarbij elk kind vanaf de middellijn richting cirkel tipt en op doel gooit. Elk team heeft 4 spelers op het veld (3 + wisselende keeper). Coaches mogen eventueel ook in het speelveld lopen om het spel te begeleiden, met inachtneming van de regels van Fairplay.
tags: #handbal #scheidsrechter #regels